2. • 18. yüzyılda uğranılan askeri başarısızlıklar yeni arayışlara yol
açmıştır. Avrupa’daki askeri gelişimlere örnek alınarak bir
takım önemli ıslahatlara girişilmiş ve Avrupa’daki gelişmeler
Osmanlı İmparatorluğu’nun bünyesine uydurulmaya
çalışılmıştır. Osmanlı Devleti, 18. yüzyılda Avrupa’nın askeri
yönden üstünlüğünü kabul ederek yenilikler yapmaya
çalışmıştır. Böylece savaşlardaki yenilgilerin sona erdirilmesi
amaçlanmıştır.
3. • I.Mahmut orduya düzen vermenin ve Avrupa orduları gibi savaşa hazırlanmanın lüzumunu
anlamış ve bu işi Fransız asıllı Humbaracı Ahmet Paşa’ya (Baron Dö Tot) vermiştir. Ahmet
Paşa;
• - Ordunun ıslahı için raporlar hazırlamıştır.
• - Osmanlı ordusundaki Humbaracı ve Topçu sınıfını ıslah etmiştir.
- Subay yetiştirmek amacıyla Kara Mühendishanesi’ni kurmuştur (1734). Böylece Avrupa
tarzında ilk teknik okul açılmıştır.
• - Emrindeki kıtaları Avrupa ordularının düzenine göre örgütlemiş; bölük, tabur ve alay
örgütlerini oluşturmuştur.
• Osmanlı Devleti’nde Avrupa tarzında askeri ıslahatlar ilk kez bu dönemde başlamıştır. Bu
ıslahatların etkisiyle Osmanlı ordusu, 1736 – 1739 yıllarında Rusya ve Avusturya ile yapılan
savaşları kazanarak büyük bir başarı elde etmiştir.
4. • III.Mustafa döneminin ıslahatlarını Sadrazam Koca Ragıp Paşa ve
Humbaracı Ahmet Paşa (Baron Dö Tot) yapmıştır. Bu dönemde;
• - Topçu ve istihkam askerleri ıslah edilmiştir.
• - Sürat Topçu Ocağı kurulmuş ve Avrupa tarzında yetiştirilmiştir.
• - Deniz subayı yetiştirmek amacıyla Deniz Mühendishanesi
kurulmuştur. Çeşme faciasından sonra tersane ıslah edilerek yeni bir
donanma kurulmuştur.
5. • I.Abdülhamit Avrupa ülkelerinden danışmanlar getirerek ıslahatlara devam etti.
Hatta danışmanların Müslüman olmaları ve Osmanlı kıyafetlerini giymeleri
şartını kaldırarak bu konuda yapılacak uygulamaları başlatan ilk padişah
olmuştur. Devrin ileri gelen ıslahatçı devlet adamları Halil Hamit Paşa ve
Cezayirli Hasan Paşa’dır. I.Abdülhamit döneminde,
• - Halil Hamit Paşa, Sürat Topçu Ocağı’nı geliştirerek mevcudunu artmıştır.
• - İstihkam Okulu açılmış, Lağımcı ve Humbaracı Ocaklarının gelişmesi
sağlanmıştır. Kara ve deniz kuvvetlerini ıslah etmek için Avrupa’dan çok sayıda
mühendis ve uzman getirilmiştir.
• Yeniçerilerin sayımı yapılmış, tımar sisteminde düzenlemeye gidilmiştir. Ayrıca
ulufe alım satımı yasaklanmıştır.
6. • III.Selim tarihimizde her alanda köklü reformlar yapılması gereğini bilinçli olarak
kavrayan ilk padişahtır. Tahta geçer geçmez yenilik çalışmalarına başlayan
padişah, sadece ordunun düzeltilmesiyle devletin kötü durumdan
kurtarılamayacağını görerek geniş çaplı bir yenilik hareketi başlatmıştır.
III.Selim döneminde yapılan ıslahatlara Nizam-ı Cedit adı verilmiştir. Bu dönem
ıslahatlarının ağırlık merkezini askeri ıslahatlar oluşturmuştur. III.Selim
döneminde;
• - Nizam-ı Cedit ordusu kuruldu. Bu ordu yeniçerilerden seçilen ve Anadolu’dan
getirilen askerlerden kurulmuştur. Avrupa tarzında eğitilen bu ordu ilk askeri
başarısını Akka’da Fransızlara karşı kazanmıştır. Ordunun giderleri yeni kurulan
İrad-ı Cedit hazinesi tarafından karşılanmıştır. III.Selim Nizam-ı Cedit ordusunu
yeniçerilere alternatif olarak kurmuş, ancak bu ordu değişik kesimlerin tepkisine
sebep olmuştur.
• - Mühendishane-i Berr-i Hümayun (Kara Mühendishanesi) ve Mühendishane-i
Bahr-i Hümayun (Deniz Mühendishanesi) adıyla daha önceden kurulan okullar
genişletilmiştir.
7. • - Avrupa’daki gelişmeleri takip etmek ve Osmanlı Devleti hakkındaki
düşüncelerini öğrenmek amacıyla Avrupa’nın önemli merkezlerinde sürekli
elçilikler kurulmuş, Paris, Londra, Viyana ve Berlin’e elçiler gönderilmiştir.
• - Osmanlı parasının değerini korumak için yerli malı özendirilmiştir.
• - Resmi devlet matbaası kurulmuştur. İlmiye sınıfının ıslahı için çalışılmıştır.
Yeni kitaplar tercüme edilmiş, Fransızca devletin ilk resmi yabancı dili haline
getirilmiştir.
• III.Selim tarafından yapılmak istenen ıslahatlar; yeniçerilerin tepkisi, devlet
adamlarının lüks ve israfa dalmaları, İrad-ı Cedit hazinesi için konulan
vergilerin toplumda meydana getirdiği huzursuzluk ve yabancı elçilerin
aleyhte propaganda yapmaları gibi nedenlerden dolayı başarılı olamamıştır.
Kabakçı Mustafa İsyanı’yla III.Selim öldürülmüş (1807) ve Nizam-ı Cedit
ıslahatları ortada kalmıştır.
8. • - Osmanlı Devleti, Avrupa’nın gerisinde kaldığını anlamış ve Avrupa’yı örnek
alarak yenilikler yapmıştır.
• - Islahatlar padişah ve devlet adamları tarafından yapılmış, halkın ıslahatlar
konusunda bir isteği ve desteği olmamıştır.
• - Savaşların yenilgiyle sonuçlanması ve toprak kayıplarının devam etmesi,
ıslahatların askeri alanda yapılmasına neden olmuştur.
• - Islahatlar, gösterilen tepkiler yüzünden (özellikle yeniçerilerin) devamlı
olmamıştır.
• - 17. yüzyıl ıslahatlarına göre daha esaslı ıslahatlar yapılmıştır. Ancak,
ıslahatlarda amaçlanan hedefler gerçekleştirilememiş ve devlet çöküntüden
kurtarılamamıştır.
