1. Ideologia narodowa
a światopogląd katolicki
Jędrzeja Giertycha
dr Wojciech Wierzejski
Konferencja w 110. rocznicę urodzin
J. Giertycha.
Sosnowiec, 9 stycznia 2013 r.

3. Ideologie współcześnie
• Złożone i rozbudowane odpowiedzi na pytania
dotyczące samych podstaw życia społecznego.
• Cel: (1)objaśnianie świata i (2)zmobilizowanie
ludzi do walki o nadanie mu takiego a nie innego
kształtu. (por. J. Szacki, Historia myśli socjologicznej)
• Przykłady: konserwatyzm, liberalizm, socjalizm,
nacjonalizm.

4. Światopogląd wg Bocheńskiego
„zespół poglądów na podstawowe zagadnienia świata i życia
ludzkiego wraz z uczuciową postawą zajętą w stosunku do
nich przez człowieka”. „O światopoglądzie”, s. 166;
1. nie jest naukowo, racjonalnie uzasadniony, choć nie
jest także irracjonalny;
2. zawiera twierdzenie, że jest bezwzględnie
prawdziwym światopoglądem i jedynym, który tę
cechę posiada;
3. zawiera syntetyczny obraz rzeczywistości;
4. zawiera wartościowania, zwłaszcza moralne;
5. formułuje odpowiedzi na tzw. pytania egzystencjalne,
dotyczące sensu życia, cierpienia, śmierci itp.
„Światopogląd a filozofia”, s. 176.

5. Ideologia wg Bocheńskiego
Ideologia to światopogląd plus dwa
dodatkowe elementy:
1. zawiera receptę na poprawę świata
2. zawiera określenie roli pewnej grupy
społecznej w historii (np. narodu, klasy)

6. Światopogląd Jędrzeja Giertycha
Integralnie, konsekwentnie katolicki:
1. Oparty na uniwersalizmie katolickim (nie:
partykularyzm narodowy).
2. Uznający prymat etyki katolickiej (nie: egoizm
narodowy, etyka amoralnej siły).
3. Uwzględniający nadprzyrodzony cel życia człowieka
(nie: naród jako dobro najwyższe).
4. Uznający Kościół jako wspólnotę dążącą do zbawienia
(nie: instrumentalnie jako tylko instytucja społeczna).
5. Wspierający politycznie interesy Kościoła i katolików po
świecie (nie: wąski nacjonalizm).

8. Światopogląd prawdziwy…
Spełnia drugie kryterium o. Bocheńskiego:
zawiera metajęzykowe twierdzenie, że jest
bezwzględnie prawdziwym światopoglądem i
jedynym, który tę cechę posiada.
Ponieważ jest światopoglądem autentycznie i
integralnie katolickim, obejmującym
bezdyskusyjnie doktrynę Kościoła katolickiego,
który jest Kościołem jedynym prawdziwym.

10. … i syntetyczny.
Spójny, konsekwentny, integralny:
1. Jedność życia: osobistego, rodzinnego,
zawodowego, moralnego, politycznego,
duchowego.
2. Bezkompromisowość w sprawach
zasadniczych.
3. Poświecenia życia służbie tym ideałom.
4. Rezygnacja z ofert kolidujących z postawą
ideowo-moralną.

12. Przykłady:
Rezygnacja z aplikacji adwokackiej (po zwolnieniu z MSZ) i
zdobycia dobrego zawodu - po rozmowie z Dmowskim -
na rzecz zawodowej polityki (CV, s. 60-61). Ale po
latach wyznawał pogląd: z polityki nie należy żyć.
Odrzucenie propozycji stypendium naukowego zagranicą
(kariery naukowej)(CV, s. 69).
Odmowa przysięgi na wierność Królowej Brytyjskiej.
Zadeklarowanie po wojnie szczerej lojalności wobec
Bieleckiego mimo konfliktu politycznego (CV, s. 174).
Ujawnienie afery Bergu w 1953 r. (CV, s. 177).
List do Chruszczowa (CV, s. 185) z postulatami polskiego
narodu wobec ZSRR.
Potępienie akcji trockistowskiej KOR.

14. Ideologia służby Bogu i Ojczyźnie.
• Przedmiotem troski (obozu narodowego) nie jest
interes tej czy innej klasy społecznej, nie jest
także zaspokojenie potrzeba poszczególnej
jednostki, nie są wreszcie cele międzynarodowe,
ale jest dobro narodu.
• Ale dobro narodu nie jest dobrem najwyższym.
Dobrem najwyższym jest Bóg. Dobro narodu, tak
samo, jak dobro poszczególnej rodziny,
podporządkowane być musi prawu moralnemu.
Ideologia obozu narodowego to jest ideologia
Boga i Ojczyzny. (Polski Obóz Narodowy, s. 25)

16. Obóz Narodowy jako:
• Nawrót do dawniejszych polskich tradycji
(Chrobrego, Łokietka, św. Jadwigi, kard.
Hozjusza, Piotra Skargi, Pawła Włodkowica,
kard. Oleśnickiego; ale przecie: „odrodzeniu
stanisławowskiemu” i powstaniom XIX wieku)
• Reakcja i akt odruchowego oporu przeciwko
prądom ekonomicznego liberalizmu,
katolickiego modernizmu i socjalizmu.
(Polski Obóz Narodowy s. 25-26)

18. Przed wojną
My, Młode Pokolenie (1929)
O program polityki kresowej (1932)
Po wyborach w Łodzi (1936)
Tragizm losów Polski (1936)
Hiszpania bohaterska (1937)
O wyjście z kryzysu (1938)
Sprawa litewska (1938)
List otwarty do społeczeństwa polskiego w sprawie
polityki polskiej (1938)
Na szlakach dziejowych Romana Dmowskiego (pod
pseud. A. Wiernego) (1939)

19. Po wojnie.
O przyszłość Ziem Wschodnich Rzeczypospolitej
(1946)
Polityka polska w dziejach Europy (1947)
Nacjonalizm chrześcijański (1948)
Polityka Olszowskiego (1953)
Stronnictwo Narod. a kryzys dziejowy z 1938 r.
(1955)
Wrześniowcy (1957)
Europa w niewoli (1959)
W obliczu zamachu na Kościół (1963)

21. Po wojnie II.
U źródeł katastrofy dziejowej Polski: J. A.
Komensky (1964)
Kulisy powstania styczniowego (1965)
Rola dziejowa Dmowskiego (1968)
Curriculum Vitae (1974)
Polski Obóz Narodowy (1977) (1978)
Józef Piłsudski 1914–19 (1979–1982)
In Defence of My Country (1981).
Rozważania o Bitwie Warszawskiej 1920
roku (1984)
O Piłsudskim (1987)

23. Małżeństwo z ogłoszenia
„…nie ożenię się z Angielką – nawet katoliczką – bo nie
wierzę, by można było z osobą obcej narodowości
założyć rodzinę prawdziwie polską. A ja nie zniósłbym
tego, gdyby moje dzieci nie wyrosły na zupełnych
Polaków” (s. 19)
„- To jest bardzo głupi człowiek… Wychowuje swego synka
na Anglika i powiada, ze chce, by jego synek należał do
wielkiego narodu. On dozna ciężkiego rozczarowania.
Ten synek jeszcze się go kiedyś wyrzeknie. Bo będzie się
wstydził ojca Polaka”. (s. 79)
„Tylko jedno jest ważne: nie zepsuj się. Bądź porządnym
człowiekiem. Wierz w Boga, bądź dobrym katolikiem i
bądź uczciwy. Nikogo nie krzywdź. Nawet muchy. I
spełniaj przykazania Boże. No i pozostań wierny
ojczyźnie, nigdy nie zapomnij, że jesteś Polakiem”. (s. 83)

24. Nadchodzi wielki nawrót
• Świat zaczyna się zmieniać.
• Narodzą się wszędzie siły, które przeciwstawią
się anarchii, doktrynie Marksa, panowaniu
pieniądza, demoralizacji, używaniu życia,
gwałtom i bezprawiu.
• Świat dzisiejszy jest chory. Toczą go bakterie
rozkładu. Ale świadomość tej choroby się
szerzy. Zdrowe siły odrodzą się spontanicznie.
• Nastąpi to szybciej, niż niektórzy myślą.