เอกสารงานเสวนาวิธีและกลไกการรักษาแหล่งมรดกวัฒนธรรกรุงเทพ
•
0 likes•620 views
เอกสารประกอบงาน เสวนาวิธีและกลไกการรักษาแหล่งมรดกวัฒนธรรกรุงเทพ
Recommended
More Related Content
Viewers also liked
Similar to เอกสารงานเสวนาวิธีและกลไกการรักษาแหล่งมรดกวัฒนธรรกรุงเทพ
Similar to เอกสารงานเสวนาวิธีและกลไกการรักษาแหล่งมรดกวัฒนธรรกรุงเทพ (10)
เอกสารงานเสวนาวิธีและกลไกการรักษาแหล่งมรดกวัฒนธรรกรุงเทพ
- 2. สัมมนาเชิงปฏิบัติการ “วิธีการและกลไกในการรักษามรดกวัฒนธรรมของกรุงเทพมหานคร” จัดโดย : สำนักผังเมืองกรุงเทพมหานคร รวมกับ เครือขายอนุรักษมรดกวัฒนธรรมและชุมชนในพื้นที่บริเวณตอเนื่องกรุงรัตนโกสินทร ณ หองเอนกประสงค ชั้น ๑ หอศิลปวัฒนธรรมแหงกรุงเทพมหานคร สัมมนาฯ ณ หองเอนกประสงค ชั้น ๑ หอศิลปวัฒนธรรม แหงกรุงเทพมหานคร ในวันพุธที่ ๙ กรกฎาคม ๒๕๕๗ เวลา ๑๐.๐๐ - ๑๕.๐๐ น กรุงเทพมหานครเมื่อเปรียบเทียบกับมหานครตางๆทั่วโลก จัดวามีมรดกวิถีชีวิตและสิ่งแวดลอมทางวัฒนธรรมคอนขางสูง มีการสราง สะสม สืบทอดกันมาตั้งแตสมัยสรางกรุงสองรอยกวาปมาแลว และกลาวไดวาบางอยาง สืบทอดมาจากกรุงศรีอยุธยาก็วาได มรดกดังกลาวถือวามีคุณคาตอชาวกรุงเทพฯ และเปนของคูบานคูเมืองสังคมไทยโดยรวมอีกทั้งยังมีความหลากหลายทาง เชื้อชาติ และวัฒนธรรม แสดงถึงคุณคาของการอยูรวมกันในสังคมไทยมาแตโบราณ สำหรับชาวตางประเทศก็เปนเสนหที่ไดมาสัมผัสในการมาเยือนกรุงเทพฯ มรดกของกรุงเทพฯ ที่กลาวถึง อยูในจุดตางๆ ของบริเวณเมืองเกาตั้งแต คลองบางกอกนอยคลองบางกอกใหญดานฝงธนบุรี ดานฝงพระนครตั้งแตแมน้ำ เจาพระยาจนถึงคลองผดุงกรุงเกษมซึ่งชุมชนและพื้นที่มีความคงสภาพที่ ไมเปลี่ยนแปลงมากนัก เนื่องจากความเจริญและการพัฒนาของกรุงเทพมหานคร ที่ผานมานั้นเปนการขยายออกไปรอบนอกพื้นที่ อยางไรก็ตาม ขณะนี้พื้นที่ภายในกรุงเทพมหานครกำลังจะเกิดการ ‘บูม’ เนื่องจากการสรางระบบขนสงมวลชนที่กำลังผานเขาไปในพื้นที่กลางกรุง ทำใหไมสามารถมองขามถึงความสำคัญของพื้นที่ประวัติศาสตร และจำเปนตองมีการสรางมาตรการเพื่อรักษาคงคุณคาไว โดยการบริหารจัดการ ระดับเมืองสรางมาตรการทั้งทางดานการผังเมืองและทางดานการฟนฟูวัฒนธรรม โดยจะทำอยางไรจึงจะหาความสมดุลไดระหวางความเจริญดานโครงสรางพื้นฐาน ของเมืองและมรดกทางวัฒนธรรมเพื่อการพัฒนาของเมืองที่ยั่งยืนและทัดเทียมกับ เมืองสำคัญอื่นๆ ของโลก Note
- 3. กำหนดการงานสัมมนาเชิงปฏิบัติการ “วิธีการและกลไกในการรักษามรดกวัฒนธรรมของกรุงเทพมหานคร” ณ หองเอนกประสงค ชั้น ๑ หอศิลปวัฒนธรรมแหงกรุงเทพมหานคร วันพุธที่ ๙ กรกฎาคม ๒๕๕๗ เวลา ๑๐.๐๐ - ๑๕.๐๐ น. ๐๙.๓๐ – ๑๐.๐๐ น. ลงทะเบียน ๑๐.๐๐ – ๑๒.๐๐ น. ประธานกลาวเปดการสัมมนา : นายสัญญา ชีนิมิตร รองปลัดกรุงเทพมหานคร กลาวรายงานโดย : ดร.เกรียงพล พัฒนรัฐ ผูอำนวยการสำนักผังเมือง กรุงเทพมหานคร ๑) นำเสนอ “ หลักการ และวิธีการในการปกปองแหลงวัฒนธรรม ” ๒) เสนอแนะวิธีการและกลไก ในการรักษามรดกวัฒนธรรมของกรุงเทพมหานคร โดย : ผศ.ดร ยงธนิศร พิมลเสถียร อาจารยสาขาวิชาการผังเมือง คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ๓) สนทนาแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและขอเสนอแนะ ๑๒.๐๐ – ๑๓.๐๐ น. – พักรับประทานอาหารกลางวัน - ๑๓.๐๐ – ๑๕.๐๐ น. รวมกันออกแบบ “วิธีการ และกลไก ในการรักษามรดกวัฒนธรรมของกรุงเทพมหานคร” นำโดย ผศ.ดร ยงธนิศร พิมลเสถียร อาจารยสาขาวิชาการผังเมือง คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ๑๕.๐๐ น. ปดการสัมมนา ดำเนินรายการโดย : คุณปองขวัญ (สุขวัฒนา) ลาซูส และ คุณฉัตรวิชัย พรหมทัตตเวที Note
- 4. ความเป็นมา การเสวนาครั้งนี้มีที่มา 2 ประการ ประการแรก กรุงเทพมหานครไดรับมอบภารกิจดานการดูแลรักษาโบราณสถานจากกรมศิลปากร ซึ่งโบราณสถานสวนใหญเปน วัด ที่ขึ้นทะเบียนแลว แตหนวยงานที่รับผิดชอบคือ สำนักผังเมืองกรุงเทพมหานครเห็นวา ยังมี พื้นที่อื่นๆ ที่มีความสำคัญและนับเปน แหลงมรดกวัฒนธรรม เชน อาคารเกา ตึกแถวเกา ชุมชนดั้งเดิม ซึ่งไมไดขึ้นทะเบียน โบราณสถาน แตก็ควรจะรักษาไว จะมีวิธีการอยางไร ประการที่ 2 นอกจากกรุงรัตนโกสินทรซึ่งเปนพื้นที่ประวัติศาสตรที่มีความสำคัญแลว บริเวณพื้นที่ ตอเนื่องทั้งฝงพระนครและฝงธนบุรีก็มีความสำคัญทางวัฒนธรรมเชนกัน แตเนื่องจากมาตรการทางผังเมืองในปจจุบันยังไมไดลงรายละเอียดในเรื่องนี้ จึงควรมีการหาหนทางในการรักษาและพัฒนาพื้นที่ใหมีความตอเนื่องและเหมาะสม กับคุณคาความสำคัญของพื้นที่อยางจริงจัง ลักษณะการเสวนา ลักษณะการเสวนาเปนการหารือผูที่เกี่ยวของกับแหลงมรดกวัฒนธรรมใน กรุงเทพมหานคร ทั้งภาคราชการ ภาคเอกชน เจาของที่ดิน ชุมชน ผูอยูอาศัย กลุมวิชาการและ สื่อสารมวลชน ในเรื่องของ วิธีการ มาตรการ และกลไก ในการรักษาแหลงมรดกวัฒนธรรมของกรุงเทพมหานคร โดยชวงเชาเปนการนำเสนอสถานการณ วิธีการและกลไกที่มีการใชกันในเมืองตางๆ สวนชวงบายจะเปนการรวมกันพิจารณาวาวิธีการและกลไกใดที่เหมาะสมกับพื้นที่ ทางวัฒนธรรมของกรุงเทพมหานคร Note
- 5. คำศัพท์ที่ใช้ในการเสวนา แหลงมรดกวัฒนธรรม แหลงมรดกวัฒนธรรมสำหรับการเสวนาครั้งนี้ คือ บริเวณ พื้นที่ หรือสิ่งกอสราง ที่มี ความสำคัญทางประวัติศาสตร โบราณคดี เทคนิคการกอสราง ศิลปกรรม ซึ่งมีทั้ง สิ่งที่จับตองไดและจับตองไมได วิธีการ หมายถึง รูปแบบของการพิจารณาสิ่งใดสิ่งหนึ่งอยางเปนระบบ ในการเสวนานี้ มีหลักพิจารณาแหลงมรดกวัฒนธรรมดังนี้ • ความแตกตางระหวางแหลงมรดกวัฒนธรรมที่เปนโบราณสถานกับอาคารสามัญ • แหลงมรดกวัฒนธรรมกับสิทธิในทรัพยสิน • การกำหนดและรับรองแหลงมรดกวัฒนธรรม Note่
- 6. มาตรการ มาตรการ หมายถึง แผนหรือการดำเนินการใดๆ ที่ทำเพื่อใหบรรลุจุดประสงค มาตรการในการเสวนาครั้งนี้ จึงหมายถึงการดำเนินการใดๆ เพื่อใหสามารถรักษา แหลงมรดกวัฒนธรรมของกรุงเทพมหานครไวได • การประกาศพื้นที่หรือยานที่มีความสำคัญ • การกำหนดแนวทางการพัฒนา • แรงจูงใจ กลไก กลไก หมายถึง กระบวนการที่จัดทำขึ้นเพื่อรองรับสถานการณที่ (จะ) เกิดขึ้น ในการเสวนานี้ หมายถึงกระบวนการที่รองรับเมื่อเกิดโครงการหรือความตองการ ในการพัฒนาที่ทำใหเกิดการเปลี่ยนแปลงแหลงมรดกวัฒนธรรมของ กรุงเทพมหานคร • การอนุญาตโครงการพัฒนาตางๆ • คณะกรรมการประวัติศาสตร Note
- 7. ความหมาย แหล่งมรดกวัฒนธรรมของกรุงเทพฯ แหลงมรดกวัฒนธรรมแตละแหงมีคุณคาและความสำคัญไมเหมือนกันแตใช หลักคิดเดียวกันคือ - มีความสำคัญทางประวัติศาสตรในดานใด เกี่ยวพันกับบุคคล เหตุการณ สำคัญอะไร และอยางไร - มีหรือเปนหลักฐานที่บงบอกถึงอารยธรรมของมนุษยในอดีตหรือไม - มีสิ่งกอสรางที่มีความงามหรือใชเทคโนโลยีที่แสดงออกถึง ความสามารถของ มนุษยหรือไม - มีวิถีชีวิต ธรรมเนียมปฏิบัติที่ยังคงสืบตอมาจนปจจุบันหรือไม แหลงมรดกวัฒนธรรม เปนผลงานที่มาจากการสั่งสมของบรรพชนในอดีต เมื่อสูญสลายไปแลวไมสามารถทำแทนขึ้นมาใหมไดอีก ไมวากรณีใดๆ แหลงมรดกวัฒนธรรมของกรุงเทพมหานคร ประกอบไปดวยสิ่งที่จับตองได เชน สภาพแวดลอมที่มนุษยสรางขึ้น และที่จับตองไมได เชน ความเชื่อ องคความรู ฯลฯ ทั้งสองสวนนี้แยกออกจากกันไมได ตัวอยางเชน ชุมชนตึกแถวเกาที่มีรานคา ที่มีชื่อเสียงมาหลายชั่วอายุ หรือรานอาหารที่สืบเนื่องกันมาจากรุนสูรุน ซึ่งตองใช ความชำนาญเฉพาะของครอบครัวนั้นๆ การรักษาแหลงมรดกวัฒนธรรม เปนสิ่งที่แสดงใหเห็นวา กรุงเทพมหานครไดสนใจ ดูแลชาวกรุงเทพฯ ใหสามารถดำรงชีวิตอยางสืบเนื่องตอไปในอนาคต สามารถรักษา เอกลักษณและความเปนเมืองแหงวัฒนธรรมที่หลกหลายซึ่งมีมาตั้งแตอดีต ไมมีเมืองใดในภูมิภาคเสมอเหมือนได Note
- 9. วิธีการในการพิจารณาแหล่งมรดกวัฒนธรรม ประเด็นที่ 1 ความแตกตางระหวางแหลงมรดกวัฒนธรรมที่เปนโบราณสถานกับอาคารสามัญ • การใชประโยชน โบราณสถานสวนใหญไมมีผูอยูอาศัย ไมมีการใชประโยชนอื่นใด สามารถอนุรักษไดงาย อาคารสามัญมีการใชประโยชนตอเนื่อง ตองคำนึงถึง ความตองการในปจจุบันดวย • กรรมสิทธิ์ โบราณสถานที่ขึ้นทะเบียนแลวสวนใหญเปนพื้นที่ของรัฐหรือองคการ สาธารณะ การเจรจาเปนไปไดงายกวาอาคารสามัญซึ่งสวนใหญเปนของเอกชนและ มีการซื้อขายเปลี่ยนมือได ประเด็นที่ 2 แหลงมรดกวัฒนธรรมกับสิทธิในทรัพยสิน • มรดกวัฒนธรรม เปนงานสรางสรรคของบรรพชนและมีคุณคาแกคนในยุคปจจุบัน ในทางสากลถือวาผูถือกรรมสิทธิ์ปจจุบัน เปนเพียงผูดูแล มีหนาที่สงผานงานที่ สรางสรรคจากอดีตนี้ใหคนรุนตอไป ประเด็นที่ 3 การรับรองแหลงมรดกวัฒนธรรม ในการระบุและกำหนดวาพื้นที่ใดมีคุณคาความสำคัญเปนแหลงมรดกวัฒนธรรม ตองมีหนวยงานที่รับผิดชอบและมีอำนาจดำเนินการ • การขึ้นทะเบียนโบราณสถาน เปนวิธีการสากลที่ใชกันมากที่สุด ในหลายกรณี พบวาไมเหมาะสมกับพื้นที่ที่มีคนอยูอาศัยและมีกรรมสิทธิ์เปนของเอกชนเนื่องจาก ประเด็นของการรอนสิทธิ์ • การขึ้นบัญชีอาคารสำคัญ เปนวิธีที่ใชในกรณีของอาคารสามัญซึ่งสวนใหญเปน เรื่องของทองถิ่นกับชุมชน แผนภูมิอย่างง่าย แสดงขันตอนในกระบวนการขออนุญาตโครงการพัฒนา ในพืนที่ที่มีแหล่งมรดกวัฒนธรรม ้ ้ ่ ่ โครงการที่จะพัฒนา ตรวจสอบขอกำหนดผังเมือง ผลกระทบแหลงมรดกฯ ขออนุญาตตามเงื่อนไขอื่นๆ(ถามี) ควบคุมอาคาร
- 10. พระปรางควัดอรุณฯ กับ ตึกแถวในยานราชวงศ – จักรวรรดิ์ แหงใดถือเปนแหลงมรดกวัฒนธรรม? กลไก กลไล หมายถึงกระบวนการรองรับเมื่อเกิดโครงการหรือความตองการในการพัฒนา ในแหลงมรดกวัฒนธรรมของกรุงเทพมหานคร แหลงมรดกวัฒนธรรมที่มีการรับรองโดยทางราชการ จะตองมีกลไกเพื่อรองรับการ เปลี่ยนแปลงหรือโครงการพัฒนาใหมๆ ที่จะเกิดขึ้น มิฉะนั้นจะไมมีหลักประกันวา แหลงมรดกวัฒนธรรมนั้นๆ จะสามารถคงคุณคาความสำคัญไวได กลไกนี้บางที เรียกวา การประเมินผลกระทบมรดกวัฒนธรรม (Heritage Impact Assessment – HIA) ซึ่งมีองคประกอบสำคัญ 2 ประการ ดังนี้ • กระบวนการอนุญาตโครงการพัฒนา การขออนุญาตปลูกสรางอาคารหรือ โครงการพัฒนาใดๆ ตามปกติจะตองผานการพิจารณาจากทางราชการอยางนอย 2 ขั้น คือ ขอกำหนดทางผังเมือง กับ ขอกำหนดควบคุมอาคาร นอกจากนั้น ยังอาจตองผานการพิจารณาจากขอกำหนดอื่นๆ เชน โรงงาน หรือผลกระทบสิ่งแวดลอม และในกรณีของแหลงมรดกวัฒนธรรมก็มีการพิจารณา ผลกระทบที่จะเกิดขึ้นตอแหลงมรดกวัฒนธรรมดวย ซึ่งการพิจารณานี้จะตองเกิดขึ้น กอนการขออนุญาตโครงการและปลูกสรางอาคาร • คณะกรรมการประวัติศาสตร ในขั้นตอนของการพิจารณาผลกระทบแหลง มรดกวัฒนธรรม จำเปนตองใชผูที่มีความรูเฉพาะทาง จึงตองมีการจัดตั้ง คณะกรรมการกลั่นกรองที่ประกอบไปดวยความเชี่ยวชาญทางดานประวัติศาสตร โบราณคดี สถาปตยกรรม ผังเมือง การพัฒนาอสังหาริมทรัพย รวมทั้งกฎหมาย (มหาชน) เพื่อชวยเจาของโครงการในการหาหนทางในการพัฒนาที่มีผลกระทบ ตอแหลงมรดกวัฒนธรรมใหนอยที่สุด
- 11. มาตรการ มาตรการ หมายถึง การดำเนินการใดๆ เพื่อใหสามารถรักษาแหลงมรดกวัฒนธรรม ของกรุงเทพฯ ไวได มาตรการที่ใชสำหรับแหลงมรดกวัฒนธรรมที่มีความซับซอนกวาโบราณสถาน ตองเขาใจสถานการณดังตอไปนี้ 1) มีการเปลี่ยนแปลงอยางตอเนื่องตลอดเวลา ทั้งการใชสอย กลุมผูใช กรรมสิทธิ์ ราคาทรัพยสิน ฯลฯ 2) ในพื้นที่หนึ่งมีความหลากหลาย มีทั้งสิ่งกอสรางที่มีคุณคา ไมมีคุณคา แปลงที่ดินโลงรอการพัฒนา มาตรการที่ใชกันสำหรับลักษณะพื้นที่ที่มีความหลากหลาย มีดังนี้ • การประกาศพื้นที่หรือยานที่มีความสำคัญ ทางราชการเปนผูประกาศ เพื่อให ทุกฝายไดทราบวา พื้นที่นั้นๆ มีคุณคาความสำคัญ มีความพิเศษ ตองระมัดระวัง ในเรื่องของการพัฒนามิใหทำลายคุณคามรดกวัฒนธรรมของพื้นที่ • การกำหนดแนวทางการพัฒนา หมายถึงการระบุวาสวนตางๆ ที่อยูในพื้นที่ ที่มีความสำคัญตองทำอยางไรบาง เชน - อาคารหรือพื้นที่ที่มีความสำคัญ ควรใชแนวทางการอนุรักษดวยวิธีการตางๆ - อาคารที่ไมมีความสำคัญ ควรใชแนวทางการปรับปรุงที่สงเสริมสถาพแวดลอม - อาคารที่จะกอสรางใหม ควรใชแนวทางที่ไมทำลายคุณคาของพื้นที่ • แรงจูงใจ เพื่อลดแรงกดดันเรื่องการรอนสิทธิ์ในอาคารหรือพื้นที่ที่มีความสำคัญ ทางวัฒนธรรม ทางราชการมักจะจัดหาแรงจูงใจเพื่อใหเจาของอาคารหันมารักษา อาคารแทนการทุบทิ้งแลวสรางใหม โดยมีมาตรการตางๆ แรงจูงใจดังกลาวนี้ เจาของอาคารจะไมไดรับโดยอัตโนมัติแตจะไดรับก็ตอเมื่อมีการดำเนินการอนุรักษ อาคารเทานั้น แรงจูงใจดังกลาวจะเกิดขึ้นไดก็ตอเมื่อรัฐรับรองวาการรักษาอาคาร หรือแหลงมรดกวัฒนธรรมนั้นเปนประโยชนสาธารณะ - มาตรการทางภาษี เชน การนำคาใชจายในการซอมแซมอาคาร มาหักลดภาษีใดๆ ที่ตองจายใหแกรัฐ จะเปนภาษีแบบใดแลวแตพื้นที่นั้นๆ - การใหเงินอุดหนุน บางแหงมีการใหเงินอุดหนุนเพื่อการบำรุงรักษา ในฐานะที่เจาของอาคารไมทุบอาคารทิ้ง - การสมทบคาซอมแซม คือการออกคาใชจายในการซอมระหวาง เจาของอาคารกับรัฐ โดยรัฐกำหนดเงื่อนไขในรายละเอียด - การโอนสิทธิการพัฒนา เปนมาตรการทางผังเมืองที่ใหมีการโอนสิทธิ์ การพัฒนาของอาคารอนุรักษที่ไมสามารถทำไดไปยังอาคารในพื้นที่สงเสริม การพัฒนา โดยอาคารที่ไดรับสิทธิ์การพัฒนาตองจายเงินทดแทนใหอาคารอนุรักษ เจาของอาคารอนุรักษก็สามารถนำเงินนั้นมาซอมแซมอาคารได www.nyc.gov