bs nguyễn văn chừng

1. THAÊNG BAÈNG NÖÔÙC –
ÑIEÄN GIAÛI – KIEÀM TOAN
PGS.BS. Nguyeãn Vaên Chöøng.

2. MUÏC TIEÂU
➢ Bieát ñöôïc taàm quan troïng.
➢ Naém ñöôïc caùch phaân chia nöôùc, ñieän giaûi
trong cô theå.
➢ Bieát phaân bieät ñöôïc nhöõng hoäi chöùng taêng
giaûm thoâng thöôøng
➢ Bieát xöû lyù tröôùc caùc baát thöôøng ñôn giaûn.

3. Söï quan troïng
➢ Giöõ vöõng hieäu quaû:
- Chöùc naêng cô quan hoâ haáp
- Chöùc naêng cô quan tuaàn hoaøn
- Nöôùc < = > Ñieän giaûi < = > Kieàm toan
Giöõ ñöôïc söï soáng

4. THAÊNG BAÈNG NÖÔÙC
1.- PHAÂN BOÁ NÖÔÙC TRONG CÔ THEÅ:
1.1.- Nöôùc toaøn theå.
Trung bình: # 60% TLCT
1.2.- Nöôùc trong teá baøo:.
Trung bình: # 40% TLCT
1.3.- Nöôùc ngoaøi teá baøo:.
Trung bình: # 20% TLCT

5. 2.- NÖÔÙC NHAÄP ( NÖÔÙC VAØO ).
- Nöôùc uoáng : nöôùc hoaøn toaøn
- Ñoà aên:
* Nöôùc nhieàu.
* Nöôùc ít.
- Dòch truyeàn.
- Noäi sinh ( Bieán döôõng ): # 100 ml.

6. 3.- NÖÔÙC XUAÁT ( NÖÔÙC RA ).
Nöôùc tieåu # 1 ml / Kg / giôø .
Ñöôøng tieâu hoùa:
* Nöôùc nhieàu: oùi möõa, tieâu chaûy
* Nöôùc ít: taùo boùn
* Bình thöôøng # 100 ml / ngaøy
Daãn löu: ( ± )
Moà hoâi ; Hôi thôû # 800 – 1000 ml.

7. 3.- THAÊNG BAÈNG NÖÔÙC .
NÖÔÙC NHAÄP # NÖÔÙC XUAÁT.
Nöôùc nhaäp > Nöôùc xuaát: => Dö nöôùc
- Trieäu chöùng thöøa nöôùc
- Haïn cheá nhaäp
- Taêng thaûi
Nöôùc nhaäp < Nöôùc xuaát: => Thieáu nöôùc
- Trieäu chöùng thieáu nöôùc
- Cung caáp nöôùc

8. 4.- THÖØA NÖÔÙC ( DÖ NÖÔÙC ).
Hoaøn caûnh:
- Nöôùc nhaäp ( vaøo ) > Nöôùc ra ( xuaát )
Trieäu chöùng:
- Taêng caân ( +++ )
- Sôï nöôùc …
Xöû trí:
- Haïn cheá nhaäp
- Taêng thaûi

9. 5.- THIEÁU NÖÔÙC.
Hoaøn caûnh:
- Nöôùc nhaäp ( vaøo ) < Nöôùc xuaát ( ra )
Trieäu chöùng:
- Khaùt nöôùc
- Suït caân ( > 300 g )
- Neáp nhaên da…
Xöû trí:
- Truyeàn dòch

10. 6.- THEÅ TÍCH DÒCH TRUYEÀN.
6.1.- Theo Troïng Löôïng:
V ml # 30  10 ml / Kg/ ngaøy .
6.2.- Theo Löôïng Nöôùc ra:
V ml = Nöôùc Ra (TÑ) + 800–1000 ml / ngaøy
6.3.- Theo / 10 kg Troïng Löôïng :
6.3.1.- Troïng Löôïng  10 Kg
V ml = 100 ml / KgTLCT/ngaøy .
6.3.2.- 10 Kg < Troïng Löôïng  20 Kg
V ml = 50 ml / KgTLCT/ngaøy .
6.3.3.- Troïng Löôïng > 20 Kg
V ml = 20 ml / KgTLCT/ngaøy .

11. 6.- THEÅ TÍCH DÒCH TRUYEÀN.
6.4 - Theo / 10 kg Troïng Löôïng :
1.- Troïng Löôïng  10 Kg
V ml = 4 ml / KgTLCT/giôø.
2.- 10 Kg < Troïng Löôïng  20 Kg
V ml = 2 ml / KgTLCT/giôø.
3.- Troïng Löôïng > 20 Kg
V ml = 1 ml / KgTLCT/giôø.
- Coâng thöùc 4 – 2 – 1

12. 7. Y LEÄNH TRUYEÀN DÒCH.
- Loaïi dòch: Glucose, Lactated
Ringer’s, Muoái ( NaCl )..
- Noàng ñoä: % ( 5%, 10 %, 0,9 % .. )
-Theå tích: Lit, ml ( 2 lit, 1500 ml … )
- Vaän toác: TT/ TG
( ml/ giôø, Soá gioït/ phuùt )
- V ml/giôø = Soá gioït/ phuùt x 3
( 20 gioït # 1 ml )

13. THAÊNG BAÈNG ÑIEÄN GIAÛI
1.- ÑÒNH NGHÓA.
1.1.- Chaát ñieän giaûi :
- Chaát ñöôøng Glucose: C6H12O6 => C6H12O6
- Chaát muoái NaCl => Na+ ; Cl -
1.2.- Ñôn vò.
mEq = mg x HT / TLNT
( Ñieän tích )
Eq = 1000 mEq
mmol = mg / TLNT
mol = 1000 mmol
mmol = > mosm ( ALTT )

14. THAÊNG BAÈNG ÑIEÄN GIAÛI
1.- ÑÒNH NGHÓA.
Moät chaát coù hoùa trò 1 :
1 mEq = 1 mmol
1 Eq = 1Mol
Na+ : 142 mEq / L = 142 mmol / L
- ALTT ( Huyeát töông ) # 300 mosm/L
+ Öu tröông
+ Ñaúng tröông
+ Nhöôïc tröông
* Nöôùc => Moâi tröôøng ALTT ( thaáp ) -> ( cao )

15. 2.- PHAÂN BOÁ ÑIEÄN GIAÛI.
Teân Ñieän Gæai Trong TB Trong LM Ngoaøi LM
Sodium
Na+ ( mEq/L )
10 142 142
Potassium
K+ ( mEq/L )
140 4 4
Calcium
Ca++ ( mEq/L)
< 1 4 4
Magnesium
Mg++ ( mEq/L)
50 2 2
Chloride
Cl- ( mEq/L )
4 105 105
Bicarbonate
HCO3
– (mEq/L)
10 27 27
Phosphor
PO4
–- (mEq/L)
75 2 2

16. 3.- NHÖÕNG ÑIEÄN GIAÛI THOÂNG THÖÔØNG.
3.1.- Na+
Trung bình # 140 mEq/L.
3.2.- K+
Trung bình # 4 mEq/L.
3.3.- Ca++
Trung bình # 4 mEq/L.
3.4.- Cl-
Trung bình # 100 mEq/L.
3.5.- HCO3-
Trung bình # 27 mEq/L.

17. NHÖÕNG ÑIEÄN GIAÛI THOÂNG THÖÔØNG.
- Ñieän giaûi: Na+
* Ñieän giaûi ngoaøi teá baøo
* Trung bình # 140 mEq/L ( 135 – 145 )
* AÙp löïc thaåm thaáu chính huyeát töông
* Löôïng haøng ngaøy # 5 – 6 g NaCl
* 1 g NaCl = > 17 mEq ( mmol ) Na+ vaø Cl-
* Vai troø cuûa thaän: taùi haáp thu toái ña
* Vai troø cuûa tuyeán moà hoâi ( # ½ ) : khoâng taùi
haáp thu

18. NHÖÕNG ÑIEÄN GIAÛI THOÂNG THÖÔØNG.
- Ñieän giaûi: Na+
* Sau moå: GM,PT,Stress => Tuyeán noäi tieát
taêng hoïat ñoäng -> ADH, KTT “TT”
* Giöõ muoái => Giöõ nöôùc
* Na+ > 15O mEq/ L => Thieáu nöôùc
* Na+ < 12O mEq/ L => phuø naõo
* Löôïng Buø ( mEq ) = ( BT – bt ) x 0,6 x
TLCT(kg)
* Khoâng truyeàn quaù 5OO mEq / Ngaøy

19. NHÖÕNG ÑIEÄN GIAÛI THOÂNG THÖÔØNG.
- Ñieän giaûi K+
* Ñieän giaûi trong teá baøo
* Trung bình # 4 mEq/L ( 3,5 – 5,3 )
* Treân 98 %: Trong teá baøo
* Löôïng haøng ngaøy # 5 – 6 g KCl
* 1 g KCl = > 13 mEq ( mmol )
* Vai troø cuûa thaän: khoâng taùi haáp thu
* Daãn truyeàn tim ( < 12 mEq / L )

20. NHÖÕNG ÑIEÄN GIAÛI THOÂNG THÖÔØNG.
- Ñieän giaûi K+
* Thöøa : maát < buø
* Suy thaän caáp : Thôøi kyø voâ nieäu (+ )
* Kieàm hoùa maùu ( Thay ñoåi pH maùu )
* Truyeàn Glucose + Insuline
* Thaåm phaân phuùc maïc, TNT
* Thieáu : maát > buø
* Baøi xuaát nhieàu : duøng ACTH, Cortisone
* Meät moûi, lieät cô, lieät ruoät
* Löôïng Buø ( mEq ) = ( BT – bt ) x 0,6 x
TLCT(kg)

21. 3.6.- ÑIEÀU CHÆNH.
- Ñieàu kieän buø Kali:
* Khoâng ñöôïc cung caáp Kali quaù moät ngaøy
* Khoâng thieåu nieäu, voâ nieäu
* Khoâng quaù 2O mEq ( mmol ) / giôø
* Khoâng > 4O mEq ( mmol ) / L ( Tröø BTÑ )
* Theo doõi saùt ( ECG )
* Ñöôøng tieâu hoùa ( uoáng )
* Nöôùc döøa, chuoái, cam

22. NHÖÕNG ÑIEÄN GIAÛI THOÂNG THÖÔØNG.
- Ñieän giaûi: Ca ++
* Sau moå: Tuyeán giaùp => tuyeán caän giaùp
* Thieáu => co giaät ( Teùtanie )
* Dò caûm, teâ raàn, kieán boø…
* Duøng Calci Clorua, Calci Gluconate
* 1gam CaCl2 => 12 mEq
* Calci Gluconate => 4 mEq !
* Chích TM chaäm ( 1O phuùt )
* Dung dòch 10% , 10 ml , 10 phuùt

23. THAÊNG BAÈNG KIEÀM TOAN
1.- ÑÒNH NGHÓA.
1.1.- Ñôn vò.
pH = - log [ H+ ]
pH trong maùu ñoäng maïch.
pH = 7 ( Trung tính )
pH trong huyeát töông : 7,35 – 7,45 ><
Phöông trình Henderson – Hasselbalch
pH= pKa + log Base / Acide
pH = pKa ( 6,1 ) + log HC03
– / H2 CO3

24. THAÊNG BAÈNG KIEÀM TOAN
1.- HEÄ THOÁNG ÑEÄM
- Heä hoâ haáp:
* Thaûi thaùn khí
- Heä thaän nieäu:
* Thaûi / haáp thu Bicarbonate
- Huyeát töông:
* Bicarbonate/ Carbonic
* Proteine

25. 2.- NHÖÕNG HOÄI CHÖÙNG THOÂNG THÖÔØNG.
Teân HC HC nhoû RLBan Ñaàu Buø Tröø
Hoâ Haáp Toan  Pa C02  HC03
-
Kieàm  Pa C02  HC03
-
Bieán Döôõng Toan  HC03
-  Pa C02
Kieàm  HC03
-  Pa C02
Hoãn Hôïp Toan
Kieàm
 

26. 2.1.- Kieàm hoâ haáp.
Thoâng khí
2.2.- Toan hoâ haáp.
Thoâng khí
2.3.- Kieàm bieán döôõng.
Dung dòch toan: NaCl, THAM, Diamox.
2.4.- Toan bieán döôõng.
Dung dòch kieàm: Bicarbonate ( HCO3
- … )
2.5.- Toan Kieàm Hoãn Hôïp .
Thoâng khí, truyeàn dòch

27. HOÄI CHÖÙNG KIEÀM HOÂ HAÁP
2.1.- Kieàm hoâ haáp:
Thöôøng do roái loaïn thoâng khí
Nhòp thôû taêng . Löôïng thôû taêng
Taêng caû hai =>  noàng ñoä thaùn khí
pH taêng ( pH > 7,45 )
 Pa C02 ;  HC03
–
Beänh nhaân deã bò co giaät
Xöû trí : Ñieàu chænh thoâng khí

28. HOÄI CHÖÙNG TOAN HOÂ HAÁP
2.2.- Toan hoâ haáp:
Thöôøng do roái loïan thoâng khí
Nhòp thôû giaûm. Löôïng thôû giaûm
Giaûm caû hai =>  noàng ñoä thaùn khí ( C02 )
pH giaûm ( pH < 7,35 )
 Pa C02 ;  HC03
–
Xöû trí : Ñieàu chænh thoâng khí ( Taêng thoâng khí )

29. HOÄI CHÖÙNG KIEÀM BIEÁN DÖÔÕNG
2.3.- Kieàm bieán döôõng:
Thöôøng do roái loïan bieán döôõng
Ít khi xaõy ra. Huùt daï daøy, oùi möõa
Truyeàn dung dòch kieàm
pH taêng ( pH > 7,45 )
 HC03
– ;  Pa C02
Xöû trí :
- Dung dòch NaCl
- Diamox

30. HOÄI CHÖÙNG TOAN BIEÁN DÖÔÕNG
2.4.- Toan bieán döôõng:
Thöôøng do roái loaïn bieán döôõng
Raát thöôøng xaõy ra
Tieâu chaûy
Beänh caûnh soác ( shock,choc )
Ngöng hoâ haáp, tuaàn hoaøn
Truyeàn dung dòch toan, truyeàn maùu cuõ
pH giaûm ( pH < 7,35 )
  HC03
– ;  Pa C02
Xöû trí :
- Dung dòch Na HC03

31. HOÄI CHÖÙNG TOAN BIEÁN DÖÔÕNG
2.4.- Toan bieán döôõng:
Xöû trí :
- Dung dòch Na HC03
Löôïng Buø ( mEq ) = ( BT – bt ) x 0,3 x TLCT(kg)
1 g Na HC03 = > 12 mEq Na+ vaø 12 mEq HC03
–
- Khi pH < 7,25
- EB, HCO3
- giaûm 10 ñôn vò
- Duøng dung dòch NaHCO3 öu tröông

32. HOÄI CHÖÙNG TOAN KIEÀM
2.5.- THAÙI ÑOÄ XÖÛ TRÍ:
- Xem xeùt toaøn theå
- Hoâ haáp hieäu quaû:
* Thôû döôõng khí
* Thôû maùy ñuùng
- Tuaàn hoaøn hieäu quaû:
* Maïch
* Huyeát aùp ñoäng maïch
* AÙp suaát tónh maïch trung taâm
* Nöôùc tieåu

33. HOÄI CHÖÙNG TOAN KIEÀM
2.5.- XAÙC ÑÒNH:
- Xem toaøn theå: Ngöôøi beänh ( Laâm saøng )
- Xem pH: thaáp hay cao
* pH < 7,35 => Nhieãm Toan
* pH > 7,45 => Nhieãm Kieàm
- Xem aùp löïc khí carbonic: thaáp hay cao
* pCO2 > 45 mmHg => Nhieãm Toan
* pCO2 < 35 mmHg => Nhieãm Kieàm
- Xem Bicarbonate: < 25 mEq / L > 28 mEq/L
- Xem Excess Base :  2 => ….

34. KEÁT LUAÄN.
Tính quan troïng.
Phöùc taïp (  )

35. XIN CAÛM ÔN
CHUÙ YÙ THEO DOÕI