1

1. Тақырып 1. ТӨТЕНШЕ
ЖАҒДАЙЛАРДЫҢ АЛДЫН
АЛУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ЖОЮ
Тақырып 1.1. Төтенше жағдайлардың алдын алу және
жою. Азаматтық қорғаныс күні. Азаматтық
қорғанысты дамыту перспективалары.
Сейдалиева Лейла Камидуллаевна, аға оқытушы

2. Мақсаты:
Төтенше жағдайлардың алдын-алумен және жоюмен
танысу
Дүниежүзілік азаматтық қорғаныс күнін ескеру
Азаматтық қорғанысты дамыту
перспективаларымен танысу
 Төтенше жағдайлардың алдын алу және жою.
 Азаматтық қорғаныс күні.
 Азаматтық қорғанысты дамыту перспективалары.
Жоспар

3. Төтенше жағдай - бұл адам шығынына, адамдардың денсаулығына
немесе қоршаған ортаға зиян келтіруге, елеулі материалдық шығындарға
және адамдардың тіршілік ету жағдайларының бұзылуына әкеп соғуы
мүмкін немесе әкеп соққан авария, қауіпті табиғи құбылыс, апат, дүлей
немесе өзге де зілзала нәтижесінде қалыптасқан белгілі бір аумақтағы
жағдай.
Тақырып 1.1. Төтенше жағдайлардың алдын алу және жою. Азаматтық қорғаныс
күні. Азаматтық қорғанысты дамыту перспективалары.
Төтенше жағдайлардың алдын алу және жою

4. Тақырып 1.1. Төтенше жағдайлардың алдын алу және жою. Азаматтық қорғаныс
күні. Азаматтық қорғанысты дамыту перспективалары.
Төтенше жағдайлардың алдын алу - бұл алдын ала жүргізілетін және
төтенше жағдайлардың туындау қаупін барынша азайтуға, сондай-ақ
адамдардың денсаулығын сақтауға, табиғи ортаға келтірілген залал мөлшерін
және олар туындаған жағдайда материалдық шығындарды азайтуға
бағытталған іс-шаралар кешені.
• төтенше жағдайларды бақылау және болжау;
• табиғи және техногендік қауіпсіздікті ескере отырып, ел аумағы бойынша
Өндіргіш күштерді ұтымды орналастыру;
• кейбір қолайсыз және қауіпті табиғи құбылыстар мен процестердің ықтимал
шектерінде олардың жинақталған деструктивті әлеуетін жүйелі түрде
төмендету арқылы алдын алу;
• өндірістік процестердің технологиялық қауіпсіздігін және жабдықтың
пайдалану сенімділігін арттыру арқылы авариялар мен техногендік
апаттардың алдын алу;
• Төтенше жағдайлар көздерінің алдын алуға, олардың салдарын жұмсартуға,
халықты және материалдық құралдарды қорғауға бағытталған инженерлік-
техникалық іс-шараларды әзірлеу және жүзеге асыру;

5. Төтенше жағдайларды жою - бұл төтенше жағдайлар туындаған
кезде жүргізілетін және адамдардың өмірін құтқаруға және денсаулығын
сақтауға, табиғи ортаға келтірілген залалды және материалдық шығындарды
азайтуға, сондай-ақ төтенше жағдайлар аймақтарын оқшаулауға, оларға тән
қауіпті факторлардың қолданысын тоқтатуға бағытталған авариялық-
құтқару және басқа да кезек күттірмейтін жұмыстар.
Тақырып 1.1. Төтенше жағдайлардың алдын алу және жою. Азаматтық қорғаныс
күні. Азаматтық қорғанысты дамыту перспективалары.

6. Тақырып 1.1. Төтенше жағдайлардың алдын алу және жою. Азаматтық қорғаныс
күні. Азаматтық қорғанысты дамыту перспективалары.
Зақымдану ошақтарындағы авариялық-
құтқару жұмыстары мыналарды қамтиды:
• жұмыс бағыттары мен учаскелерін барлау;
• бағыттар мен жұмыс учаскелерінде өрттерді
оқшаулау және сөндіру;
• төтенше жағдай нәтижесінде туындаған,
құтқару жұмыстарын жүргізуге кедергі
келтіретін зиянды және қауіпті факторларды
басу немесе мүмкін болатын ең төменгі
деңгейге дейін жеткізу;
• зақымданған және жанып жатқан
ғимараттардан, газдалған, су басқан және
түтіндеген үй-жайлардан, үйінділер мен
бұғатталған үй-жайлардан зардап шеккендерді
іздеу және шығару;

7. Тақырып 1.1. Төтенше жағдайлардың алдын алу және жою. Азаматтық қорғаныс
күні. Азаматтық қорғанысты дамыту перспективалары.
Шұғыл жұмыстарға мыналар кіреді:
* баған жолдарын төсеу және үйінділер мен зақымдану (ластану) аймақтарында өту
жолдарын орнату);
* құтқару жұмыстарын жүргізу үшін қауіпсіз жағдай жасау мақсатында газ,
энергетика, су құбыры, кәріз, жылу және технологиялық желілердегі аварияларды
оқшаулау;
* құлау қаупі бар немесе құтқару жұмыстарын қауіпсіз жүргізуге кедергі келтіретін
ғимараттар мен құрылыстардың конструкцияларын нығайту немесе бұзу;
* құтқару жұмыстарын қамтамасыз ету мақсатында зақымдалған және бұзылған
байланыс желілері мен коммуналдық-энергетикалық желілерді жөндеу және қалпына
келтіру;
* кәдімгі жарақта жарылмаған оқ-дәрілерді және басқа да жарылыс қаупі бар
заттарды табу, залалсыздандыру және жою;
ықтимал қайталама зақымдау әсерлерінен жасыру үшін зақымдалған қорғаныс
құрылыстарын жөндеу және қалпына келтіру;
* төтенше жағдай аймағындағы аумақты санитарлық тазалау;
* зардап шеккен халықтың бірінші кезекте тіршілігін қамтамасыз ету.

8. Тақырып 1.1. Төтенше жағдайлардың алдын алу және жою. Азаматтық қорғаныс
күні. Азаматтық қорғанысты дамыту перспективалары.
Төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою
Төтенше жағдайлардың алдын алу және жою (ағылш. emergency
management) - тәуекелдердің алдын алу және орын алған тәуекелдермен
жұмыс істеу тәртібі.
Қызметтердің атауы Нөмірді қалалық
телефоннан теру
Ұялы байланыс
операторының
нөмірінен нөмір
теру*
Өрт қызметі 01 101
Полиция 02 102
Жедел жәрдем 03 103
Ұялы байланыс операторының нөмірінен шұғыл қызмет
телефондарына қоңырау шалу теңгерім теріс болған кезде және ұялы
телефоныңызда сим-карта болмаған кезде қолжетімді болады.

9. Дүниежүзілік Азаматтық қорғаныс күні 2020 жылы 1 наурызда атап өтіледі
1990 жылы белгіленген Дүниежүзілік Азаматтық қорғаныс күні
Халықаралық Азаматтық қорғаныс ұйымына (ХАҚҰ) мүше елдерде атап өтіледі.
Бұл мереке ұлттық құтқару қызметтерінің беделін көтереді және азаматтық
қорғаныс туралы білімді насихаттайды.
Қазақстанда оқиғалардың, өрттердің және төтенше жағдайлардың алдын-алу
жұмыстары биліктің барлық деңгейлерінде жүйелі түрде жүргізілуде. Билік
органдарын, қоғамдық ұйымдар мен жұмыс берушілерді орнату — алдын алу
саласындағы мамандардың кәсіби құзыреттілігін арттыру, әртүрлі сипаттағы ТЖ
алдын алудың қазіргі заманғы жүйесін құру, сондай-ақ адамдар мен объектілер
қауіпсіздігінің жалпы деңгейін арттыру.
"Төтенше" ведомствосының мамандары қадағалау саласында да, халықты
оқыту саласында да профилактикалық іс-шараларға көп көңіл бөледі. ТЖ алдын
алу бойынша алдын алу іс-шараларын жүргізетін мамандардың біліктілік
деңгейін арттыруға да жіті назар аударылатын болады.
Тақырып 1.1. Төтенше жағдайлардың алдын алу және жою. Азаматтық қорғаныс
күні. Азаматтық қорғанысты дамыту перспективалары.
Азаматтық қорғаныс күні

10. Тақырып 1.1. Төтенше жағдайлардың алдын алу және жою. Азаматтық қорғаныс
күні. Азаматтық қорғанысты дамыту перспективалары.
Азаматтық қорғаныс қалыптасу мен дамудың үлкен жолынан өтті және жалпы
мемлекеттік қорғаныс шараларының құрамдас бөліктерінің біріне айналды.
Мұндай нәтижеге күнделікті және жүйелі еңбекпен, өз саласының нағыз
мамандарының, осы саладағы кәсіпқойлардың күшімен қол жеткізіледі, олар әр
муниципалитетте, шағын қалада немесе тіпті ауылда ынта-жігермен жұмыс істейді:
АҚ және ТЖ мәселелері өте маңызды.
Азаматтық қорғанысты дамыту перспективалары
Азаматтық қорғанысты дамытудың негізгі мақсаттары ретінде мыналар
айқындалды: өрттердің, сондай-ақ табиғи және техногендік сипаттағы төтенше
жағдайлардың туындау тәуекелін азайту; Төтенше жағдайлар мен өрттер кезінде қаза
тапқандар мен зардап шеккендердің санын қысқарту; авариялардан, апаттардан және
дүлей зілзалалардан экономикалық залалдың алдын алу.

11. Тақырып 1.1. Төтенше жағдайлардың алдын алу және жою. Азаматтық қорғаныс
күні. Азаматтық қорғанысты дамыту перспективалары.
Әр түрлі сипаттағы қауіп-қатерлерге жауап беру жүйесін арттыру үшін
Қазақстанда ТЖМ-нің тікелей қатысуымен қоғамдық институттардың қызметі
белсенді түрде дамуы керек: еріктілер ұйымдары, ерікті өрт сөндіру және т.б.
қазіргі заманғы жағдайлар шаруашылық жүргізуші ұйымдардың, әсіресе
қауіпті өндіріс иелерінің жаңа жабдықтар мен технологияларды енгізу, бақылау
және қорғау жүйелерін жетілдіру бойынша белсенді жұмысын талап етеді. Бұл
жағдайда қауіпсіздікті қамтамасыз ету жүйесіне мемлекеттік – жеке меншік
әріптестікті енгізу, дағдарысты басқаруды жетілдіру, мемлекеттік, субъектілік,
муниципалдық бөлімшелер мен қоғамдық ұйымдардың өзара іс-қимылы талап
етіледі.
Азаматтық қорғанысты дамыту перспективалары