1. ប្រវត្តិសាស្រ្តកិច្ចប្រមពប្រៀងប្កុងប៉ា រី្
Lecture by Sreng Leng
Master of Social Science on Korea and South East Asia, Graduate
School of International Studies, South Korea, Seoul.
10/6/2013 1
Youth For Peace (NGOs)

2. • ១៩៧៩ សាធារណរដឋររជាមានិតកមពុជា
• ១៩៨៩ រដឋកមពុជា
• ១៩៨២UN បានទទួលសាា ល់ចលនាទ ាំងបីជារដ្ឋឋ ភិបាលចាំរុុះ
• កិចចរពមពរពៀងរកុងបា៉ា រ ីស ១៩៩១
• ១៩៩៣ រពុះរាជាណាចរកកមពុជា
10/6/2013 2

3. • ១៩៦៨ សាឡុត ស បានចាប់ពផតើម “តសូររដ្ឋប់អាវុធ” ជាមួយ សពមតច សីហនុ
• ១៩៧០ បានកាន់កាប់ ១/៥ ននររពទស
• ១៩៧០ រដឋររហារ
• ១៩៧៣ រាប់ជាងសសនពោន បានទមាល ក់
• ១៩៧៧ -៧៨ ពវៀតណាមបានពបើកយុទធនាការពោធា
• ១៩៨០ ជនពភៀសខ្លួនចូលចលនាតសូ
• មានបីរកុម មានគាំនិតដូចាន មិនទុកចិតតចាំព ុះ V
– ភកតីភាពចាំព ុះ សពមតច សីហនុ
– អតីតនាយករដឋមន្តនតី សឺន សាន
– របបកមពុជាររជាធិបពតយយ (សខ្ែររកហម)
10/6/2013 3

4. សពមេចបវរពសដ្ឋឋ ធិបតី សឺន សាន (Son Sann)
(១៩១១-២០០០)
• ១៩៧៥ -១៩៧៩ ពដ្ឋយមានចូល
រួមពីសហគមន៍ សខ្ែរពៅបរពទស
សពមតច សឺន សាន បានបពងកើត
សមាគមសខ្ែរពៅបរពទសមាន
ព្ែ ុះថា AGKE
• ជាឥសសរជនសខ្ែរមួយរូប សដលជា
វ ីរបុរសជាតិកមពុជាពរកាម
• ១៩៧០ សពមតច សឺន សាន រតូវ
បានឧតតមពសនីយ៍ លន់ នល់ឃុាំ
ឃាំងពៅកនុងផទុះ
10/6/2013 4

5. ការរពងកើត្រណ្ិរសជាត្ិរំព ោះប្រជារលរដ្ឋខ្មែរ
• ១៩៧៩ កងទ ័ពជាតិ រ ាំពដ្ឋុះររជាពលរដឋសខ្ែរ បានរតូវបពងកើតពឡើង(សពមតច
សឺន សាន ជាររធាន)
• ទទួលរង្វវ ន់ជាអនក កាល ហានពដើមបីពសរ ីភាព ររចាាំឆ្ន ាំ១៩៨៥ រង្វវ ន់ផតល់ ឲ្យ
ពដ្ឋយអងាការសមព័នធពសរ ីភាពននររពទស អូស្ត្សាត លីកាល ១៩៨៦
• ១៩៩០ សពមតច សឺន សាន បានយល់រពម ចូលជាសមាជិតឧតតម រកុម
ររឹកាជាតិពដើមបីសរមុុះសរមួលជាតិខ្ខ្ែរ
• បានជាប់ពឆ្ោ តជាសមាជិកសភាមណឌ លរកុង ភនាំពពញពៅឆ្ន ាំ ១៩៩៣
• បានទទួលដាំខ្ណងជាររធានសភា ធមមនុញ្ញ១៩៩៣
10/6/2013 5

6. សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិត្កមពុជា/រដ្ឋកមពុជា
• ហុន សសន ពហង សាំរ ិន(រដឋមន្តនតី
១៩៨៦-១៩៩៣)
• រតូវបានបពងកើតពឡើងពៅកមពុជា
ពដ្ឋយរណសិរសសពន្តង្វា ុះគឺជារកុម
មួយននពួកពឆវងនិយមកមពុជាសដល
មិនបានពពញចិតតជាមួយនឹងសខ្ែរ
រកហម
10/6/2013 6

7. FUNCINPEC (Khmer: គណរកសហ្វ៊ុន្៊ុិនរ៊ុិច្)
• Established 1978
• In 1991 PUNCINPEC signed the 1991 Paris
Peace Accords.
• Prince Norodom Ranariddh, served as co-
prime minister with Hun Senfrom 1993 to
1997
• Prince Norodom Ranariddh led the party
until October 2006 ​
10/6/2013 7

8. • ១៩៥០-១៩៧៩ កមពុជាសថិតពរកាមការរតួតរោបរពទស
• ពហងសាំរ ិន ជាសីម ហុន សសន អតីតទហានបានរត់ពចាលជួរ ១៩៧៨
• ពោក សឺន សាន សសវងរកការាាំរទពីបរពទស ពដើមបីពដញយួន
• U.S.A, China, Thai ទុកចិតតរកុម Pol Pot
• ១៩៩០ កមាល ាំង របស់ Pol Pot ពៅសតគាំរាមកាំខ្ហងដ ៏ធងន់ធងរ ដល់រដ្ឋឋ ភិបាល់
រកុងភនាំពពញ
10/6/2013 8

9. ការដកកងទ ័ពពវៀតណាម
• ១៩៨៩ កងទ ័ព ២៩,០០០ នាក់ពចញពីកមពុជា
• Why????
• ១) អាចដឹកនា ាំខ្លួនឯងបាន ផ្លល ស់ព្ែ ុះ (រដឋកមពុជា)
• ២) ជាំនួយសូពវៀតរតូវបានកាតបនថយោ៉ា ងពរចីន (១៩៨៩)
• ៣) គាំរូរបស់សូពវៀតខ្លួនឯង បានដកទ ័ពពចញពីររពទស អាហវហាា នីសាថ ន
10/6/2013 9

10. ្ម័យអវ៊ុនតាក់និង្ម័យពប្កាយអវ៊ុនតាក់
• សពមតច សីហនុ គង់ររថាប់ពៅពរៅររពទស ១២ ឆ្ន ាំបានោងមកវ ិញ
១៩៩១
• ភាគីទ ាំង ៤ ចូលរួមបពងកើត ឧតតមរកុមររឹកាជាតិ ពរកាមរពុះរាជាធិបតីភាព
របស់ សពមតច សីហនុ
• ១៩៩២ ទហាន ១,៣០០,០០០នាក់ (UNTC)
• របបភនាំពពញ មិនអនុញ្ញញ តឲ្យ អ.ស.ប រតួតពិនិតយ នគបាលជាតិដ ៏មាន
អាំណាច
• សខ្ែររកហមពរងីកទឹកដី មិនឲ្យ អ.ស.ប ចូលរតូតពិនិតយ និងបដិពសដមិន
ឲ្យពគដកអាវុធ
10/6/2013 10

11. • ១៩៩២-១៩៩៣ ចាំនាយអស់២០០០ោនដុោល រ (Result Bad)
ប៉ាុសនត.....
• ទទួលបានអងាការ សិទធិមនុសសកនុងស្សុក
• បពញ្ច ញសារពត៌មានសខ្ែរ
• ពបាុះពឆ្ោ ត ១៩៩៣ (សខ្ែររកហមពធវើពហិ ការ)
១៩៩០ ចលនាសខ្ែររកហមមាន ររុសស្សីជាង៥០០០នាក់ សដលកាន់អាវុធ
10/6/2013 11

12. អសានររ្់ខ្មែរប្កហម
• ១៩៩៦ ពអៀង សារ ីអតីតរដឋមន្តនតីរកសួងការបរពទស បានចូលជាមួយរដ្ឋឋ ភិ
បាល
• ោម៉ាុក កាល យជាពម បញ្ញជ ការ ពោធា
• ប៉ាុល ពត មានជាំងឺ
• ១៩៩៧ សុន ពសន រតូវបានពគបញ្ញជ ឲ្យសមាល ប់ ទ ាំងកូនទ ាំងពៅ (ពដ្ឋយ
ពចាទរររពឹតតិអាំពពើកបត់)
• ប៉ាុល ពត រតូវបានចាប់ខ្លួន ពហើ យកាត់កតី ពីបទ មនុសសឃត ពលើ សុន
សសន ជាប់ពនធនាាអស់ មួយជីវ ិត (ពៅផទុះ, ១០សខ្ពរកាយបានពដកសាល ប់
ពៅពលើខ្រគ)
មិនបានកាត់ពរឿងអតីតកាល
10/6/2013 12

13. ១៩៧៧ សនទរកថារបស់ ប៉ាុល ពត “ពបើររជាជនពយើងអាចកសាងអងារបាន
ាម នអវីខ្ដលពួកពគពធវើមិនពកើតពនាុះពឡើយ”
10/6/2013 13

14. រលប្រហារពៅឆ្ន ាំ ១៩៩៧
• វ ិបតតិដ ៏ធងន់ធងរ រវាង គណបកសររជាជន និង គណបកសហុនសុឺនបិច ១៩៩៦
• ពោក ហុន សសន បញ្ចូ លសខ្ែររកហម ជាកមាល ាំងពៅជុាំវ ីញខ្លួន
• ហុវន សុិនបិុុច បានពាោមចរចាដ ៏រ ឹងរូស សដលដឹកនា ាំពដ្ឋយ ោម៉ាុក,
បានបពញ្ឆ ុះកាំហឹ ង ពោក ហុន សសន
• ១៩៩៧ ពោក ហុន សសន បានពធវើពលររហារការ រខ្លួនររឆ្ាំងនឹង ហុវន
សុិនបិុុច
• បកសពួក ហុវន សុិនបិុុចជាង១០០នាក់រតូវបានសមាល ប់ ពដ្ឋយចាប់ខ្លួន និង
ពធវើទរុណកមម, លួចរលន់ក៏បានពកើតពឡើង
10/6/2013 14

15. ១៩៩៨ ពបាុះពឆ្ោ តបកសររឆ្ាំង មិនងអនុញ្ញញ តឲ្យបពញ្ច ញពត៌មានពអឡិចរតូ
និច និងយុទធនាការពៅោមជនបទ (គាំរាម)
10/6/2013 15

16. វ ិបតតចុងទសវតសឆ្ន ាំ១៩៩០ មានភាពអារកក់
• អរោមរណភាពកុមារមានកាំរ ិតខ្ពស់
• ររព័នធអប់រ ាំខ្វុះខាតថវ ិការ
• ឧរកិដឋកមមសាហាវពឃពៅពកើតពឡើង ញឹកញាប់
• ពអដស៍
• ការកាប់ពឈើាម នការទប់សាក ត់
• វ ិនិពោគទុន ពីបរពទសជាប់ាាំង
10/6/2013 16

17. No Title Topic Goals
រកុម ១ ររវតតិកិចចរពមពរពៀង រកុង បា៉ា
រ ីស
សសវងយល់ រពឹតតការណ៍ មុនពរកាយ កិចចរពម
ពរពៀងរកុងបា៉ា រ ីស
រកុម ២ ពាលបាំណងកិចចរព
ពរពៀង រកុងបា៉ា រ ីស
សសវងយល់ ពីកមពុជាទទួលបានអវីពីកិចចរព
ពរពៀង រកុងបា៉ា រ ីស
រកុម ៣ រដឋធមមនុញននរពុះរាជា
ណាចរកកមពុជា
សសវងយល់ ខ្លឹមសារសាំខាន់ៗ ននរដឋធមមនុញ
និងពផទៀងផ្លទ ត់ពៅនឹងការអនុវតតន៍ (១៩៩៣
រហូតដល់ សពវនថង)
រកុម ៤ ចាប់កិចចរពមពរពៀងរកុង
បា៉ា រ ីស អាំពីបញ្ញា កមពុជា
សសវងយល់ ខ្លឹមសារសាំខាន់ៗ ននចាប់កិចចរពម
ពរពៀងរកុងបា៉ា រ ីស និងពផទៀងផ្លទ ត់ពៅនឹងការ
អនុវតតន៍ (១៩៩៣ រហូតដល់ សពវនថង)
10/6/2013 17