1. Third State of the Nation Address of President Benigno S. Aquino III
Batasan Pambansa Complex, Quezon City
July 23, 2012
State of the Nation Address
of His Excellency Benigno S. Aquino III
President of the Philippines
To the Congress of the Philippines
[Delivered at the Session Hall of the House of Representatives, Batasan Pambansa Complex, Quezon
City, on July 23, 2012]
Maraming salamat po. Maupo po tayong lahat
Senate President Juan Ponce Enrile; Speaker Feliciano Belmonte; Bise Presidente Jejomar Binay; mga
dating Pangulong Fidel Valdez Ramos at Joseph Ejercito Estrada; ang ating mga kagalang-galang na
mahistrado ng Korte Suprema; mga kagalang-galang na kagawad ng kalipunang diplomatiko; mga
kagalang-galang na miyembro ng Kamara de Representante at ng Senado; mga pinuno ng pamahalaang
lokal; mga miyembro ng ating Gabinete; mga unipormadong kasapi ng militar at kapulisan; mga kapwa
kong nagseserbisyo sa taumbayan; at siyempre sa akin pong mga boss, magandang hapon po.
Ito po ang aking ikatlong SONA, at parang kailan lang nang nagsimula tayong mangarap. Parang kailan
lang nang sabay-sabay tayong nagpasyang tahakin ang tuwid na daan. Parang kailan lang nang
sinimulan nating iwaksi ang wang-wang, hindi lamang sa kalsada kundi sa sistemang panlipunan.
Dalawang taon na ang nakalipas mula nang sinabi ninyo, “Sawa na kami sa korupsyon; sawa na kami sa
kahirapan.” Oras na upang ibalik ang isang pamahalaang tunay na kakampi ng taumbayan.
Gaya ng marami sa inyo, namulat ako sa panggigipit ng makapangyarihan. Labindalawang-taong gulang
po ako nang idineklara ang Batas Militar. Bumaliktad ang aming mundo: Pitong taon at pitong buwang
ipiniit ang aking ama; tatlong taong napilitang mangibang-bansa ang aking pamilya; naging saksi ako sa
pagdurusa ng marami dahil sa diktadurya. Dito napanday ang aking prinsipyo: Kung may inaagrabyado’t
ninanakawan ng karapatan, siya ang kakampihan ko. Kung may abusadong mapang-api, siya ang
lalabanan ko. Kung may makita akong mali sa sistema, tungkulin kong itama ito. [Applause]
Matagal nang tapos ang Batas Militar. Tinanong tayo noon: “Kung hindi tayo, sino pa?” at “Kung hindi
ngayon, kailan pa?” Ang nagkakaisang tugon natin: tayo at ngayon na. Ang demokrasyang ninakaw
gamit ang paniniil at karahasan, nabawi natin sa mapayapang paraan; matagumpay nating pinag-alab
ang liwanag mula sa pinakamadilim na kabanata ng ating kasaysayan.
Ngunit huwag po nating kalimutan ang pinag-ugatan ng Batas Militar: Kinasangkapan ng diktador ang
Saligang Batas upang manatili sa kapangyarihan. At hanggang ngayon, tuloy pa rin ang banggaan sa
pagitan ng gusto ng sistemang parehas, laban sa mga nagnanais magpatuloy ng panlalamang.
Mula sa unang araw ng ating panunungkulan, walang ibang sumalubong sa atin kundi ang mga
bangungot ng nawalang dekada.
Nariyan po ang kaso ng North Rail. Pagkamahal-mahal na nga nito, matapos ulitin ang negosasyon,
nagmahal pa lalo. Sa kabila nito, binawasan ang benepisyo. Ang labingsiyam na trainsets naging tatlo, at

2. sa mga estasyon, mula lima, naging dalawa. Ang masaklap po, pinapabayaran na sa atin ang utang nito,
now na.
Nariyan ang walang pakundangang bonus sa ilang GOCC, sa kabila ng pagkalugi ng kanilang mga
ahensya. Nariyan ang isang bilyong pisong pinasingaw ng PAGCOR para sa kape. Nariyan ang
sistemang pamamahala sa PNP na isinantabi ang pangangailangan sa armas ng 45 porsiyento ng
kapulisan, para lang kumita mula sa lumang helicopter na binili sa presyong brand new.
Wala na ngang iniwang panggastos, patung-patong at sabay-sabay pa ang mga utang na kailangang
bayaran na. Mahaba ang iniwang listahan na tungkulin nating punuan: Ang 66,800 na backlog sa
classrooms, na nagkakahalaga ng tinatayang 53.44 billion pesos; ang 2,573,212 na backlog sa mga
upuan, na nagkakahalaga naman ng 2.31 billion pesos. Nang dumating tayo, may halos tatlumpu’t anim
na milyong Pilipinong hindi pa miyembro ng PhilHealth. Ang kailangan para makasali sila: maaaring
umabot sa 42 billion pesos. Idagdag pa po natin sa lahat ng iyan ang 103 billion pesos na kailangan para
sa modernisasyon ng Hukbong Sandatahan. Sa harap ng lahat ng ito, ang iniwan sa ating pondo na
malaya nating magagamit: 6.5 percent ng kabuuang budget para sa natitirang anim na buwan ng 2010.
Para po tayong boksingerong isinabak sa laban nang nakagapos na nga ang mga kamay at paa,
nakapiring pa ang mga mata, at kakampi pa ng kalaban ang referee at ang mga judge.
Kaya nga sa unang tatlong buwan ng aming panunungkulan, inaabangan namin ang pagdating ng Linggo
para maidulog sa Panginoon ang mga bangungot na humaharap sa amin. Inasahan naming
mangangailangan ng ‘di bababa sa dalawang taon bago magkaroon ng makabuluhang pagbabago.
Bibigyan kaya tayo ng sapat na pag-unawa ng taumbayan?
Subalit kung may isang bagay mang nakatatak na sa ating lahi, at makailang ulit na nating pinatunayan
sa buong mundo: Walang hindi makakaya ang nagkakaisang Pilipino. Nangarap po tayo ng pagbabago;
nakamit natin ang pagbabago; at ngayon, karaniwan na ito. [Applause]
Ang kalsadang pinondohan ninyo ay tuwid, patag, at walang bukol; ang tanging tongpats ay aspalto o
semento. Karaniwan na po ito.
Ang sitwasyon kung paparating ang bagyo: nakaabang na ang relief, at hindi ang tao ang nag-aabang ng
relief. Nag-aabang na ring umalalay ang rescue services sa taumbayan, at hindi tayo-tayo lang din ang
sumasaklolo sa isa’t isa. Karaniwan na po ito.
Ang wang-wang sa lansangan, galing na lang sa pulis, ambulansya, o bumbero—hindi sa opisyal ng
gobyerno. Karaniwan na rin po ito. Ang gobyernong dating nang-aabuso, ngayon, tunay na kakampi na
ng Pilipino. [Applause]
Nagpatupad po tayo ng reporma: tinanggal ang gastusing hindi kailangan, hinabol ang mga tiwali, at
ipinakita sa mundong open for business under new management na ang Pilipinas.
Ang dating sick man of Asia, ngayon, punung-puno na ng sigla. Nang nagkaroon tayo ng positive credit
rating action, ang sabi ng iba, tsamba. Ngayong walo na po sila, tsamba pa rin kaya? [Applause] Sa
Philippine Stock Exchange index, nang una nating nahigitan ang 4,000 na index, may mga nagduda.
Ngayon, sa dami ng all-time high, pati economic managers, nahirapan yata sa pagbilang, at ako rin po ay
nagulat: nakakaapatnapu’t apat na pala tayo, at bihira nang bumaba sa 5,000 ang index. [Applause] Nito
pong first quarter ng 2012, ang GDP growth natin, 6.4 percent; milya-milya ang layo niyan sa mga
prediksyon, at pinakamataas sa buong Southeast Asian region; pangalawa po ito sa Asya, sunod lang

3. tayo sa Tsina. [Applause] Kung dati po, tayo ang laging nangungutang, ngayon, hindi po birong tayo na
ang nagpapautang. [Applause] Dati, namamalimos tayo ng investments; ngayon, sila na ang dumadagsa.
Ang mga kumpanyang Hapon, sa isang pagpupulong, ang sabi ay, “Baka gusto n’yo kaming silipin. Hindi
nga kami ang pinakamura, pero una naman kami sa teknolohiya.” Pati pinuno ng isang bangko sa
Inglatera, kamakailan nakikiusap maisali sa pila.
Sa bawat sulok ng mundo, nagpapakita ng paghanga ang mga komentarista. Ayon sa Bloomberg
Businessweek, and I quote: “Keep an eye on the Philippines.” Ang Foreign Policy magazine, pati isa sa
mga pinuno ng ASEAN 100, nagsabing maaari daw tayong maging, and I quote, “Asia’s Next Tiger.”
[Applause] Sabi ni Ruchir Sharma, pinuno ng Emerging Market Equities and Global Macro ng Morgan
Stanley, I quote: “The Philippines is no longer a joke.” At mukha naman pong hindi siya nambobola, dahil
tinatayang isang bilyong dolyar ang ipinasok ng kanyang kumpanya sa atin pong bansa. [Applause] Sana
nga po, ang kaliwa’t kanang paghanga ng taga-ibang bansa, masundan na ng lokal na tagapagbalita.
[Applause]
Sinisiguro po nating umaabot ang kaunlaran sa mas nakakarami. Alalahanin po natin: Nang mag-umpisa
tayo, may 760,357 na kabahayang benepisyaryo ang Pantawid Pamilyang Pilipino Program. Tinarget
[target] natin itong paabutin sa 3.1 million sa loob ng dalawang taon. Pebrero pa lang po ng taong ito,
naiparehistro na ang ikatlong milyong kabahayang benepisyaryo ng Pantawid Pamilya. [Applause] Sa
susunod na taon naman, palalawakin pa natin ang sakop nito sa 3.8 milyong bahay; limang beses po ang
laki niyan sa dinatnan natin.
Pangmatagalan po ang impact ng proyektong ito. Hindi pa kumpleto ang mga pag-aaral, pero ngayon pa
lang, maganda na ang ipinapakita ng numero. Base sa listahan ng DSWD: May 1,672,977 na mga inang
regular nang nagpapacheck-up. 1,672,814 na mga batang napabakunahan laban sa diarrhea, polio,
tigdas at iba pa. Four point fifty-seven million na estudyanteng hindi na napipilitang mag-absent dahil sa
kahirapan. [Applause]
Sa kalusugan naman po: Nang dumating tayo, animnapu’t dalawang porsiyento lamang ng mga Pilipino
ang naka-enrol sa PhilHealth. Ang masaklap, hindi pa masiguro kung lahat sila ay kabilang sa mga
totoong nangangailangan ng kalinga ng estado, o buwenas lang na malapit sa politiko. Ngayon po, 85
percent ng lahat ng mamamayan, miyembro na nito. [Applause] Ang ibig pong sabihin, 23.31 million na
Pilipino ang naidagdag sa mga saklaw ng PhilHealth mula nang bigyan tayo ng mandato. [Applause]
Ang maganda pa rito: ang 5.2 million na pinakamahirap na kabahayang tinukoy ng National Household
Targeting System, buong-buo at walang-bayad nang makikinabang sa benepisyo ng PhilHealth.
[Applause] Dahil po sa No Balance Billing policy ng Department of Health, ang lunas para sa dengue,
pneumonia, asthma, katarata, gayundin ang pagpapagamot sa mga catastrophic disease tulad ng breast
cancer, prostate cancer, at acute leukemia, makukuha na nang libre ng mga pinakamahirap nating
kababayan. [Applause]
Ito po ang proseso ng pagpapagamot para sa kanila: Papasok ka sa alinmang ospital ng gobyerno.
Ipapakita mo ang iyong PhilHealth card. Magpapagamot ka. At uuwi kang maginhawa nang walang
inilabas ni isang kusing.
Sabi nga po sa isa sa mga briefing na dinaluhan natin, apat sa sampung Pilipino, hindi man lamang
nakakakita ng health professional sa tanang buhay nila. Sa iba po, mas malaki pa: may nagsasabing
anim sa bawat sampung Pilipino ang pumapanaw nang malayo sa kalinga ng health professional.
Anuman ang ating pagbatayan, hindi po maikakaila: nakakabahala ang bilang ng mga Pilipinong hindi

4. naaabot ang serbisyong pangkalusugan ng pamahalaan. Tinutugunan na po natin ito. Mula sa sampung
libo noong dumating tayo, umabot na sa 30,801 ang mga nurse at midwife na ating nai-deploy sa ilalim
ng RNHeals Program. [Applause] Idagdag pa po natin sa kanila ang mahigit labing-isang libong
Community Health Teams na nagsisilbing tulay upang higit na mapatibay ang ugnayan ng mga doktor at
nurse sa komunidad.
At kung dati tutungo lamang ang mga nurse kung saan makursunadahan ng kanilang hepe, ngayon, dahil
sa tamang targeting, kung saan sila kailangan, doon sila ipinapadala: [applause] sa mga lugar na matagal
nang naiwan sa laylayan ng lipunan. Ipinadala po ang ating mga health professional sa 1,021 na pook na
saklaw ng Pantawid Pamilya, at sa 609 na pinakamahihirap na lungsod at munisipyo, ayon sa pag-aaral
ng National Anti-Poverty Commission. [Applause]
Dalawang problema po ang natutugunan nito: bukod sa nagkakatrabaho at nabibigyan ng work
experience ang libu-libong nurse at midwife na dati ay walang mapaglalaanan ng kanilang kaalaman,
nagiging abot-kamay din ang dekalidad na kalinga para sa milyun-milyon nating kababayan.
Subalit hindi pa po tayo makukuntento rito, dahil ang hangad natin: kalusugang pangkalahatan.
Nagsisimula ito, hindi sa mga pagamutan, kundi sa loob mismo ng kanya-kanya nating tahanan. Ibayong
kaalaman, bakuna, at checkup ang kailangan upang mailayo tayo sa karamdaman. Dagdag pa po diyan
ang pagsisikap nating iwasan ang mga sakit na puwede namang iwasan.
Halimbawa: Nabanggit ko ang mosquito traps kontra dengue noong nakaraang taon.Alam naman po
ninyo, ang mga syantipiko mahigpit sa pagsisiyasat. Maaga pa para sabihing siguradong-sigurado na
tayo, pero nakaka-engganyo po ang mga paunang resulta nitong programang ito.
Sinubok natin ang bisa ng mosquito traps sa mga lugar kung saan naitala ang pinakamataas na insidente
ng dengue. Sa buong probinsya ng Bukidnon noong 2010, may 1,216 na kaso. Nang inilagay ang mga
mosquito trap noong 2011: mukhang nakatulong dahil bumaba ito sa tatlumpu’t pito; 97 percent raw po
ang reduction po ito. Sa bayan ng Ballesteros at Claveria sa Cagayan, may 228 na kaso ng dengue
noong 2010. Pagdating ng 2011, walo na lang ang naitala. Sa Catarman, Northern Samar: 434 na kaso
ng dengue noong 2010, naging apat na lang noong 2011. [Applause]
Panimulang pag-aaral pa lamang po ito. Pero ngayon pa lang, marapat na yata nating pasalamatan sina
Secretary Ike Ona ng DOH at Secretary Mario Montejo ng DOST, [Applause] Wala naman tayong
masyadong umento, [palakpak ninyo na lang] para naman ganahan silang lalong magsaliksik at mag-
ugnayan.
Marami pa po tayong kailangang solusyonan. Nakakabahala ang mataas pa ring maternal mortality ratio
ng bansa. Kaya nga po gumagawa tayo ng mga hakbang upang tugunan ang pangangailangan sa
kalusugan ng kababaihan. Nais din nating makamit ang Universal Health Care, at magkaroon ng sapat
na kagamitan, pasilidad, at tauhan ang ating mga institusyong pangkalusugan.
Sa pagtugon natin sa mga ito, malaki ang maiaambag ng Sin Tax Bill. Maipasa na po sana ito sa lalong
madaling panahon. [Applause] Mababawasan na ang bisyo, madadagdagan pa ang pondo para sa
kalusugan.
Ano naman kaya ang sasalubong sa kabataan pagpasok sa paaralan? Sa lilim ng puno pa rin kaya sila
unang matututo ng abakada? Nakasalampak pa rin kaya sila sa sahig habang nakikipag-agawan ng
textbook sa kaklase nila?

5. Matibay po ang pananalig natin kay Secretary Luistro: Bago matapos ang susunod na taon, ubos na ang
minana nating 66,800 na kakulangan sa silid-aralan. [Applause] Ulitin ko po, next year pa po ‘yan; 40,000
pa lang this year. Ang minana po nating 2,573,212 na backlog sa upuan, tuluyan na rin nating
matutugunan bago matapos ang 2012. [Applause] Sa taon din pong ito, masisimot na rin ang 61.7 million
na backlog sa textbook upang maabot na, sa wakas, ang one is to one ratio ng aklat sa mag-aaral.
[Applause] Sana nga po, ngayong paubos na ang backlog sa edukasyon, sikapin nating huwag uling
magka-backlog dahil sa dami ng estudyante. Sa tingin ko po, Responsible Parenthood ang sagot dito.
[Applause]
At para naman po hindi mapag-iwanan ang ating mga State Universities and Colleges, mayroon tayong
panukalang 43.61 percent na pag-angat sa kanilang budget para sa susunod na taon. [Applause] Paalala
lang po: lahat ng ginagawa natin, may direksyon; may kaakibat na kondisyon ang dagdag-budget na ito.
Kailangang ipatupad ang napagkasunduang SUC Reform Roadmap ng CHED at ng kaukulang state
colleges and universities, upang siguruhing dekalidad ang magiging produkto ng mga pamantasang
pinopondohan ng estado. Kung mataas ang grado ninyo sa assignment na ito, asahan ninyong
dodoblehin din namin ang kayod para matugunan ang mga natitirang pangangailangan po ninyo.
[Applause]
Panay addition po ang nagaganap sa ating budget sa edukasyon. Isipin po ninyo: ang budget ng DepEd
na ipinamana sa atin noong 2010, 177 billion pesos. Ang panukala natin para sa 2013: 292.7 billion
pesos. [Applause] Noong 2010, 21.03 billion pesos ang budget para sa SUCs. Taunan po iyang
dinagdagan upang umabot na sa 37.13 billion pesos na panukala natin para sa 2013. [Applause] Pero sa
kabila nito, ngayon pa lang, may nagpaplano nang magcut-classes para mag-piket sa Mendiola. Ganito
po kasimple: ang 292.7 ay mas malaki sa 177, at ang 37.13 ay mas malaki sa 21.03. Kaya kung may
magsasabi pa ring binawasan natin ang budget ng edukasyon, kukumbinsihin na lang namin ang inyong
mga paaralan na maghandog ng remedial math class para sa inyo. [Laughter and applause] At sana po,
sa mga klaseng iyon, pakiusap po, pasukan naman ninyo.
Nang maupo tayo, at masimulan ang makabuluhang reporma, minaliit ng ilan ang pagpapakitang-gilas ng
pamahalaan. Kundi raw buwenas, ningas-kugon lang itong mauupos rin paglaon. May ilan pa rin pong
ayaw magretiro sa paghahasik ng negatibismo; silang mga tikom ang bibig sa good news, at ginawang
industriya na ang kritisismo.
Kung may problema kayo na bago matapos ang taon, bawat bata ay may sarili nang upuan at aklat,
tingnan ninyo sila, mata sa mata, at sabihin ninyong, “Ayaw kong makapag-aral ka.”
Kung masama ang loob ninyo na ang 5.2 million na pinakamahihirap na kabahayang Pilipino ay maaari
nang pumasok sa ospital nang hindi iniintindi ang gastos sa pagpapagamot, tingnan ninyo sila ulit, mata
sa mata, at sabihin ninyong, “Ayaw kong gumaling ka.”
Kung nagagalit kayo na may tatlong milyong pamilyang Pilipino nang tumutungo sa katuparan ng
kanilang mga pangarap dahil sa Pantawid Pamilya, tingnan ninyo sila, mata sa mata, at sabihin ninyong,
“Ibabalik ko kayo sa kawalan ng pag-asa.” [Applause]
Tapos na ang panahon kung kailan choice lang ng makapangyarihan ang mahalaga. Halimbawa, ang
dating namumuno sa TESDA, nagpamudmod ng mga scholarship voucher; ang problema, wala palang
nakalaang pondo para rito. Natural, tatalbog ang voucher. Ang napala: 2.4 billion pesos ang sinisingil ng
mahigit isanlibong eskwelahan mula sa pamahalaan. Nagpapapogi ang isang tao’t isang administrasyon;

6. sambayanang Pilipino naman ang pinagbabayad ngayon.
Pumasok si Secretary Joel Villanueva; [applause] hindi siya nagpasindak sa tila imposibleng
pagbabagong dapat ipatupad sa kanyang ahensya. Sa kabila ng malaking utang na minana ng TESDA,
434,676 na indibidwal pa rin ang kanilang hinasa sa ilalim ng Training for Work Scholarship Program.
[Applause] Kongkretong tagumpay din po ang hatid ng TESDA Specialista Technopreneurship Program
(mas mahirap pong bigkasin kaysa sa resulta). Biruin po ninyo: Bawat isa sa 5,240 na sertipikadong
Specialistas, kumikita na ngayon ng 562 pesos kada araw o 11,240 pesos kada buwan. Mas malaki pa
po ito sa minimum wage. [Applause]
Mula sa pagkasanggol, hanggang sa pagkabinata, gumagana na ang sistema para sa mamamayan.
Sinisiguro nating manganganak ng trabaho ang pagsigla ng ating ekonomiya.
Alalahanin po natin: para tumabla lang, kailangang makalikha taun-taon ng isang milyong bagong
trabaho para sa mga new entrants. Ang nalikha po natin sa loob ng dalawang taon: halos 3.1 million na
bagong trabaho. [Applause]
Ito po ang dahilan kung bakit pababa nang pababa ang unemployment rate sa bansa. Nang dumating
tayo, eight percent ang unemployment rate. Naging 7.2 ito noong Abril ng 2011, at bumaba pa lalo sa 6.9
ngayong taon, sa buwan rin ng Abril. ‘Di po ba makatwirang mangarap na balang araw, bawat Pilipinong
handang magbanat ng buto, may mapapasukang trabaho?
Tingnan na lamang po natin ang BPO sector. Noong taong 2000, limanlibo katao lang ang naempleyo sa
industriyang ito. Fast forward po tayo: 638,000 katao na ang nabibigyang trabaho ng mga BPO, at labing-
isang bilyong dolyar ang ipinasok nito sa ating ekonomiya noong taong 2011. Ang projection nga po,
pagdating ng 2016, kung saan ako po ay magpapaalam na sa inyo, 25 billion dollars na ang maipapasok
nito, at makakapag-empleyo ng 1.3 million na Pilipino. [Applause] Hindi pa po kasama rito ang tinatayang
aabot sa 3.2 million na mga taxi driver, barista, mga sari-sari store, karinderya, at marami pang ibang
makikinabang sa mga indirect jobs na malilikha dahil sa BPO industry.
Malaking bahagi din po ng ating job-generation strategy ang pagpapatayo ng sapat na imprastruktura. Sa
mga nakapagbakasyon na sa Boracay, nakita na naman ninyo ang bagong-binyag nating terminal sa
Caticlan. Nakalatag na rin po ang plano upang palawakin ang runway nito.
Magkakaroon pa po ‘yan ng mga kapatid: bago matapos ang aking termino, nakatayo na ang New Bohol
Airport sa Panglao, [applause] New Legaspi Airport sa Daraga, at Laguindingan Airport sa Misamis
Oriental. [Applause] Ia-upgrade na rin po natin ang ating international airports sa Mactan, Puerto
Princesa, at Tacloban. [Applause] Dagdag pa po diyan ang pagpapaganda ng mga airport sa Butuan,
Cotabato, Dipolog, Pagadian, Tawi-Tawi, Southern Leyte, at San Vicente sa Palawan. [Applause] Kami
po sa Tarlac ay maghihintay na lang. [Laughter]
Pang-apat na Pangulo na po akong sasalo sa problema ng NAIA 3. Hindi lang po eroplano ang nag-take
off at nag-landing dito: maging mga problema’t anomalya, lumapag din. Nagbitiw na po ng salita si
Secretary Mar Roxas: bago tayo magkita sa susunod na SONA, maisasaayos na ang mga structural
defects na minana natin sa NAIA 3. [Applause]
Nitong Hunyo po, nagsimula na ring umusad ang proseso para sa LRT Line 1 Cavite Extension project,
na magpapaluwag sa trapik sa Las Piñas, Parañaque, at Cavite. [Applause] Dagdag pa diyan, para
lalong mapaluwag ang traffic sa Kamaynilaan at mapabilis ang pagtawid mula North Luzon hanggang

7. South Luzon Expressway, magkakaroon ng dalawang elevated NLEX–SLEX connector. Matatapos po
ang mga ito sa 2015. [Applause] Magiging one hour and 40 minutes na lang ang biyaheng Clark
papuntang Calamba oras na makumpleto ang mga ito. Bago po tayo bumaba sa puwesto, nakatayo na
rin ang mga dekalidad na terminal sa Taguig, Quezon City, at Parañaque na paparadahan ng bus
biyaheng probinsya, [applause] upang hindi na sila makisiksik pa sa EDSA.
Nagbago na po ang takbo ng usapan tungkol sa ahensyang dati’y itinuturing na pugad ng kapalpakan.
Naalala ko po dati: Kapag tag-ulan at umapaw ang Tarlac River, nalulunod ang MacArthur Highway.
Tutunawin nito ang aspalto; magbabaku-bako ang kalsada hanggang sa tuluyan na nga itong mawawala.
Bilang kinatawan noon ng aking distrito, inireklamo ko po ito. Ang tugon ng DPWH: alam namin ang
problema, alam namin ang solusyon, pero wala kaming pera. Kinailangan ko pong makiusap sa aking
mga barangay, at ang sabi ko po sa kanila ay “Kung hindi natin ito uunahin, walang gagawa nito, at tayo
rin ang mapeperhuwisyo.” Dati, panay ang “hoy, gising!” sa gobyerno, bakit wala daw kasing ginagawa.
Ngayon ang reklamo, “sobra namang trapik, ang dami kasing ginagawa.” [Laughter and applause]
Paalala lang din po: naisasaayos na natin ang mga kalsadang ito nang hindi nagtataas ng buwis.
[Applause]
Bubuo tayo ng mga daanan, hindi ayon sa kickback o kursonada, pero ayon sa isang malinaw na
sistema. Dahil hindi na bara-bara ang paglalagak natin ng pondo para sa mga proyekto, hindi na ito
mapapako sa plano, totoong kalsada na ang pakikinabangan ng Pilipino. Nang maupo po tayo sa
puwesto, 7,239 kilometers sa ating national road network ang hindi pa naisasaayos. 1,569 kilometers na
nito ang naipaayos natin sa ilalim ng pamamahala ni Secretary Babes Singson; [applause] sa 2012—
2,275 kilometers pa ang maidadagdag na natapos na rin po. Pati po ang mga kalsada at kurbadang
mapanganib, tinutukoy at inaayos na gamit ang teknolohiya. Taun-taon po nating bubunuin ito, upang
bago matapos ang aking termino, bawat pulgada ng ating national road network, maayos na po.
Siyempre ‘wag la lang po n’yo dagdagan ang national road network.
Hindi lang kalsada, kundi pati sistema, isinasaayos sa DPWH. Dahil sa pagsunod sa tamang proseso ng
bidding at procurement, 10.6 billion pesos na ang natipid ng kanilang ahensya mula 2011 hanggang
nitong Hunyo. [Applause] Maging mga kontratista, batid ang positibong bunga ng reporma sa DPWH.
Sabi nga po nila, “ang top 40 na kontratista, fully booked na raw po.”
Sana po hindi maantala ang pagpapatayo natin ng iba pang imprastraktura para hindi rin mapurnada ang
paglago ng ibang industriya.
Kaakibat ng pagpapaunlad ng imprastruktura ang paglago ng turismo. Isipin po ninyo: Noong 2001, ang
tourist arrivals sa ating bansa, 1.8 million. Nang dumating po tayo noong 2010, naglalaro ito sa 3.1
million. Mantakin po ninyo: sa hinaba-haba ng kanilang administrasyon, ang naidagdag nilang tourist
arrivals, 1.3 million lamang; may ambag pa kaming kalahating taon diyan. Tayo naman po, Hunyo pa lang
ng 2012—2.1 million na turista na ang napalapag. [Applause] Mas marami pang dadagsa sa peak season
bago matapos ang taon, kaya hindi ako nagdududang maaabot natin ang quota na 4.6 million na turista
para sa 2012. [Applause] Ibig sabihin po: 1.5 million na turista ang ating maidadagdag. Samakatuwid, sa
dalawang taon, mas malaki ang magiging paglago ng ating tourist arrivals, kumpara sa naidagdag ng
pinalitan natin sa loob ng siyam at kalahating taon. Hindi po tayo nagtataas ng bangko; nagsasabi lang
po tayo ng totoo. [Applause]
Pero hindi nakuntento rito si Secretary Mon Jimenez. Sabi niya, kung sa Malaysia may bumisitang 24.7
million na turista noong 2011, at kung sa Thailand naman tinatayang 17 million, sa dinami-rami ng
magagandang tanawin sa ating bansa, hindi naman siguro suntok sa buwan kung mangarap tayong

8. pagdating ng 2016, sampung milyong turista na ang bibisita sa Pilipinas kada taon. [Applause] Kung
patuloy na magkakaisa ang sambayanang Pilipino, gaya ng ipinamalas nating hirangin ang Puerto
Princesa Underground River bilang isa sa New Seven Wonders of Nature, walang dudang makakamtan
natin ito. Ang pahayag nga po natin sa daigdig: “It’s more fun in the Philippines.” [Applause] Kahit wala
pang isang taon sa puwesto si Secretary Mon Jimenez, nagagapas na natin ang positibong bunga ng
ating mga naipunlang reporma. Masasabi nga po nating pagdating sa turismo, “It’s really fun—to have
Secretary Mon Jimenez as our Secretary.” [Applause]
Kung paglago po ang usapan, nasa tuktok ng listahan ang agrikultura. Kayod-kalabaw po si Secretary
Alcala upang makapaghatid ng mabubuting balita. Dati, para bang ang pinapalago ng mga namumuno sa
DA ay ang utang ng NFA. Twelve billion pesos ang minana nilang utang; ang ipinamana naman nila sa
atin, 177 billion pesos.
Hindi po ba’t noon, pinaniwala tayo na 1.3 million metric tons ang kakulangan sa bigas, at para tugunan
ito, ‘di bababa sa two million metric tons ang kanilang inangkat noong 2010. Parang unlimited rice sila
kung maka-order ng bigas, pero dahil sobra-sobra, nabubulok lang naman ito sa mga bodega. Ang 1.3
million metric tons, unang taon pa lang, napababa na natin sa 860,000 metric tons. [Applause] Ngayong
taon, 500,000 na lang, kasama pa ang buffer sakaling abutin tayo ng bagyo. [Applause] Huwag lang po
tayong pagsungitan ng panahon, harinawa, sa susunod na taon ay puwede na tayong mag-export ng
bigas. [Applause]
Ang sabi po ni Secretary Alcala: ang susi dito, makatotohanang programa sa irigasyon, at masigasig na
implementasyon ng certified seeds program. [Applause] Ang masakit po, hindi bagong kaalaman ito; hindi
lang ipinapatupad. Kung dati pa sila nagtrabaho nang matino, nasaan na kaya tayo ngayon?
Tingnan rin po natin ang industriya ng niyog at ang cocowater na dati tinatapon lang, ngayon,
napapakinabangan na ng magsasaka. Noong 2009—483,862 liters ng cocowater ang iniluwas natin.
Umangat po ito ng 1,807,583 liters noong 2010. Huwag po kayong magugulat: noong 2011: 16,756,498
liters [applause]—puwede ho bang ulitin iyon?—16,756,498 liters ng cocowater ang in-export ng
Pilipinas. Ang coco coir naman, kung dati walang pumapansin, ngayon may shortage na dahil
pinapakyaw ng mga exporter. Hindi natin sasayangin ang pagkakataong ito: bibili pa tayo ng mga bagong
makinang magpoproseso ng bunot para makuha ang mga hiblang ginagawa mula sa coco coir. Sa
susunod na taon, lalo nating mapapakinabangan ang industriya ng niyog: Naglaan na tayo ng 1.75 billion
pesos upang mamuhunan at palaguin ito. [Applause]
Sinimulan po ng aking ina ang Comprehensive Agrarian Reform Program. Nararapat lamang na matapos
ang programang ito sa panahon ng aking panunungkulan. [Applause]
Isinasaayos na po ang sistema upang mapabilis ang pagpapatupad ng repormang agraryo. Ginagawa ng
pamahalaan ang lahat ng hakbang upang maipamahagi sa ating magsasaka ang mga lupaing diniligan at
pinagyaman ng kanilang pawis. Subalit mayroon pa rin pong ayaw paawat sa pagtatanim ng mga balakid.
Ang tugon ko sa kanila: susunod tayo sa batas. Ang atas ng batas, ang atas ng taumbayan, at ang atas
ko: Bago ako bumaba sa puwesto, naipamigay na dapat ang lahat ng lupaing sakop ng CARP.
[Applause]
Liwanagin naman po natin ang nangyayari sa sektor ng enerhiya. Mantakin po ninyo: Dati po, umabot
lang ang kawad ng kuryente sa barangay hall, “energized” na raw ang buong barangay. Kaya ganun na
lang kung ipagmalaki nilang 99.98 percent na raw ng mga barangay sa bansa ang may kuryente. Pati ba
naman sa serbisyong dapat ay matagal nang napapakinabangan ng Pilipino, nagkakagulangan pa? Kaya

9. nga po, para subukan ang kakayahan ng DOE at NEA, naglaan tayo ng 1.3 billion pesos para pailawan
ang unang target na 1,300 sitios, sa presyong isang milyong piso bawat isa. Nang matapos sila, ang
napailawan sa inilaan nating pondo: 1,520 sitios, at gumastos lamang sila ng 814 million pesos.
[Applause] Nagawa nila ito sa loob lamang ng tatlong buwan, at mas marami pa pong gagawin dito
hangga’t matapos ang 36,000 sitios, na dati’y inaabot ng dalawang taon. Kay Secretary Rene Almendras,
bilib talaga ako sa iyo; parang hindi ka nauubusan ng enerhiya. Sa paghahatid-serbisyo, hindi ka lang
eveready, nagmistulang energizer bunny ka pa—you keep on going, and going, and going. [Applause]
Nangingibabaw na nga po ang liwanag sa ating bayan—liwanag na nagsiwalat sa krimeng nagaganap sa
madidilim na sulok ng lipunan. Ang pinagsisikapang kitain ng Pilipino, hindi na magagantso. Patuloy po
ang pagbaba ng crime volume sa buong bansa. Ang mahigit limandaan libong krimen na naitala noong
2009, mahigit kalahati po ang nabawas: 246,958 na lamang iyan nitong 2011. Dagdag pa rito: ang dating
dalawanlibo’t dalawandaang kaso ng carnapping noong 2010, lampas kalahati rin ang ibinaba: 966 na
lang po iyan pagdating ng 2011.
Ito nga po sana ang dalhin ng ating mga headline. Hindi po natin sinasabing wala nang krimeng
nagaganap, pero palagay ko naman po, wala dapat magalit na nangalahati na ito. Si Raymond
Dominguez na matagal nang labas-masok sa kulungan, hindi ba’t sa loob lamang ng mahigit isang taon,
nasentensyahan at naipakulong na? Ang dalawa pa niyang kapatid ay sinampahan na rin natin ng kaso
at kasalukuyan na ring nakabilanggo. May dalawang suspect sa bus bombing sa Makati noong
nakaraang taon, ang isa po’y pumanaw na; ‘yung isa, humihimas na ng rehas. Kakosa niya ang mahigit
sampung libong sangkot sa ilegal na droga na inaresto ng PDEA nitong 2011. [Applause]
Alam po nating hindi araw-araw ang laban ni Pacman, at hindi puwedeng iasa dito ang pagbaba ng
krimen. Kaya nga po pinalalakas natin ang puwersa ng kapulisan. ‘Di po ba, nang dumating tayo,
apatnapu’t limang porsyento ng ating kapulisan ang walang baril at umaasa sa anting-anting habang
tumutugis ng masasamang-loob? [Laughter] May nanalo na po sa bidding, tinitiyak na lamang nating
dekalidad ang kanilang mga produkto. Pagkatapos ng proseso, at itong taon po nating inaasahan ito,
maipagkakaloob na ang 74,600 na baril na magagamit nila upang ipagtanggol at alagaan ang bayan,
lipunan, at sarili. [Applause]
Dumako naman po tayo sa usapin ng pambansang tanggulan. May mga nagsabi na po na ang ating Air
Force, “all air, at no force.” [Laughter] Imbes na alagaan ng estado, para bang sinasadyang ilagay sa
alanganin ang ating mga sundalo. Hindi po tayo makakapayag na manatiling ganito.
Makalipas nga lang po ang isang taon at pitong buwan, nakapaglaan na tayo ng mahigit dalawampu’t
walong bilyong piso para sa AFP Modernization Program. Aabutan na nito ang tatlumpu’t tatlong bilyong
pisong pondo na ipinagkaloob sa nasabing programa sa nakalipas na labinlimang taon. [Applause]
Bumubuwelo pa lang po tayo sa lagay na ‘yan: kapag naipasa na ang panukala nating AFP
modernization bill sa Kongreso, makakapaglaan tayo ng pitumpu’t limang bilyong piso para sa susunod
na limang taon.
Kasado na rin po ang tatlumpung milyong dolyar na pondong kaloob ng Estados Unidos para sa Defense
Capability Upgrade and Sustainment of Equipment Program ng AFP. Bukod pa po ito sa tulong nila
upang pahusayin pa ang pagmanman sa ating mga baybayin sa ilalim ng itatayong Coast Watch Center
ng Pilipinas.
Nagka-canvass na rin po ang Sandatahang Lakas ng mga kagamitan tulad ng mga kanyon, armored
personnel carrier, at frigates. Hindi magtatagal, dadaong na ang karelyebo ng BRP Gregorio del Pilar sa

10. ating pampang. Sa Enero, aangkla na po sa Pilipinas ang BRP Ramon Alcaraz, ang pangalawa nating
Hamilton class cutter. ‘Di na po bangkang papel ang ating ipapalaot; [applause] ngayon po, mga hi-tech
at dekalidad na barko na ang tatanod sa 36,000 kilometers nating coastline.
Mainam na rin po siguro kung maglilinis-linis na ng mga hangar ang ating Sandatahang Lakas, dahil
darating na ang mga kagamitang lalong magpapatikas sa ating tanggulan. Sa wakas, may katuwang na
po ang kaisa-isa nating C-130 na tatlumpu’t anim na taon nang rumoronda sa himpapawid: dalawa pang
C-130 ang magiging operational ulit sa taong ito. Bago matapos ang taong ito, inaasahan nating mai-
dedeliver na ang binili nating dalawampu’t isang refurbished UH-1H Helicopter, apat na combat utility
helicopters, mga radyo’t iba pang communication equipment, rifles, mortars, mobile diagnostic
laboratories, kasama na ang bullet station assembly. [Applause] Pagdating naman po ng 2013, lalapag
na ang sampung attack helicopters, dalawang naval helicopters, dalawang light lift aircraft, isang frigate,
at mga force protection equipment. [Applause]
At hindi lang po natin sa armas ipinaparamdam ang pagkalinga sa ating pulis at kasundaluhan.
Nabawasan na rin po ang mga pasanin nila sa pamumuhay dahil sa mahigit dalawampu’t dalawang
libong bahay ang naipatayo na sa ilalim ng AFP–PNP housing program. [Applause]
Hindi po ito tungkol sa pakikipaggirian o pakikipagmatigasan. Hindi ito tungkol sa pagsisiga-sigaan.
Tungkol ito sa pagkamit ng kapayapaan. Tungkol ito sa kakayahan nating ipagtanggol ang ating sarili—
isang bagay na kaytagal nating inisip na imposible. Tungkol po ito sa buhay ng isang sundalong araw-
araw sumasabak sa peligro; tungkol ito sa pamilya niyang nag-aabang na makabalik siyang ligtas, ano
man ang kanyang makaharap. Hayaan po nating ang ilang mga benipisyaryo ang magbigay ng kani-
kanilang mga kuwento:
[Video]
At ngayon ngang inaaruga na sila ng taumbayan, lalo namang ginaganahan ang ating kasundaluhan na
makamtan ang kapayapaan. Tagumpay pong maituturing ang dalawandaan at tatlong rebeldeng sumuko
at nagbabalik-loob na sa lipunan, at ang 1,772 na bandidong nawakasan na ang karahasan. Halimbawa
po ang kilabot na teroristang si Doctor Abu, na hindi na makakapaghasik ng kaniyang lagim. Nagpupugay
rin po tayo sa panunumbalik ng katahimikan sa mga lugar na matagal nang biningi ng putukan. Ang
resulta nga po ng bayanihan: 365 na barangay ang naagaw sa kamay ng kaaway, 270 na gusali’t
paaralan ang naipaayos, at 74 health centers ang naipagawa. [Applause]
Kung kapayapaan na lang din po ang usapan, dumako naman tayo sa lugar na matagal naging mukha ng
mga mithiing ‘di makamtan-kamtan. Bago po magsimula ang mga reporma natin sa ARMM, at alam
naman po n’yo, may mga ghost students doon, na maglalakad sa isang ghost road, tungo sa isang ghost
school, para magpaturo sa isang ghost teacher. Ang mga aparisyon pong gumulantang kay OIC
Governor Mujiv Hataman: [applause] Apat na eskuwelahan na natagpuang may ghost students;
iniimbestigahan na rin ang mga teacher na hindi lumilitaw ang pangalan sa talaan ng Professional
Regulation Commission, gayundin ang mga tauhan ng gobyernong hindi nakalista sa plantilya. Limampu’t
limang ghost entry ang tinanggal sa payroll. Ang dating paulit-ulit na pagsasaboy ng graba sa kalsada
para lang pagkakitaan ng pera, bawal na. Wala nang cash advance sa mga ahensya, para maiwasan ang
pagsasamantala. Ang mga multo sa voters list, mapapatahimik na ang kaluluwa. [Applause] Kaya nga po
kay OIC Gov. Mujiv Hataman, ang masasabi natin: talaga namang isa ka nang certified ghost buster.
Ang pumalit po, at pinapalit na: pabahay, tulay, at learning center para sa mga Badjao sa Basilan. Mga
community-based hatchery, lambat, materyales para maglinang ng seaweeds, at punlang

11. napakinabangan ng 2,588 na mangingisda. Certified seeds, punla ng gabi, cassava, goma, at mga
punong namumunga para sa 145,121 na magsasaka. Simula pa lang po iyan: nakalaan na ang 183
million pesos para sa mga municipal fishing port projects sa ARMM; 310.4 million pesos para sa mga
istasyon ng bumbero; 515 million pesos para sa malinis na inuming tubig; 551.9 million pesos para sa
mga kagamitang pangkalusugan; 691.9 million pesos para sa daycare centers; at 2.85 billion pesos para
sa mga kalsada at tulay na babagtas sa rehiyon. Ilan lang po iyan sa patutunguhan ng kabuuang 8.59
billion pesos na ipinagkaloob ng pambansang gobyerno para isakatuparan ang mga reporma sa ARMM.
[Applause] Lilinawin ko rin po: hindi pa kasama rito ang taunang suportang natatanggap nila, na ngayong
2012 ay umabot sa 11.7 billion pesos. [Applause]
Miski po ang mga dating gustong tumiwalag, nakikita na ang epekto ng reporma. Kinikilala natin bilang
pahiwatig ng kanilang tiwala ang nakaraang pitong buwan, kung kailan walang nangyaring sagupaan sa
pagitan ng militar at ng MILF. Sa peace process naman po: hayag at lantaran ang usapan;
nagpapamalas ang magkabilang panig ng tiwala sa isa’t isa. Maaaring minsan, magiging masalimuot ang
proseso; signos lang po ito na malapit na nating makamit ang nag-iisa nating mithiin: Kapayapaan.
Mapayapang pag-uusap rin po ang prinsipyong isinulong natin upang mabuo ang ating Executive Order
ukol sa pagmimina. Ang kaisipan sa likod ng nabuong consensus: mapakinabangan ang ating likas na
yaman upang iangat ang buhay ng Pilipino, hindi lamang ngayon kundi pati na rin sa susunod na
salinlahi. Hindi natin pipitasin ang ginintuang bunga ng industriyang ito, kung ang magiging kabayaran ay
ang pagkasira ng kalikasan. [Applause]
Ngunit unang hakbang lamang ito. Isipin po ninyo: Noong 2010, 145 billion pesos ang kabuuang halaga
na nakuha mula sa pagmimina, subalit 13.4 billion pesos lamang o siyam na porsyento ang napunta sa
kaban ng bayan. Ang likas na yaman, pag-aari ninyo; hindi tayo papayag na balato lang ang mapupunta
sa Pilipino. Umaasa po tayo sa pakikiisa ng Kongreso upang makapagpasa ng batas na sisigurong
napapangalagaan ang kalikasan at matitiyak na makatarungan ang magiging pakinabang ng publiko at
pribadong sektor sa mga biyayang makukuha natin mula sa industriyang ito. [Applause]
Pag-usapan po natin ang situwasyon sa Disaster Risk Reduction and Management. Dati, ang
gobyernong dapat tumutulong, nanghihingi rin ng tulong. Ngayon, nasa Pasipiko pa lang ang bagyo, alam
na kung saan idedestino ang ayuda, at may malinaw nang plano upang maiwasan ang peligro.
Tuwing pag-uusapan nga po ang sakuna, lagi kong naaalala ang nangyari po sa amin sa Tarlac noong
minsang bumagyo. Sa lakas ng ulan, bumigay ang isang dike. Nang nagising ang isang barangay
captain, tinangay na ng baha ang kanyang pamilya at mga kagamitang pangsaka. Buti nga po’t
nakaligtas ang buong mag-anak. Malas lang po ng kalabaw nilang naiwang nakatali sa puno; nabigti ito
sa lakas ng ragasa.
Walang kalaban-laban din po ang marami sa tinamaan ng bagyong Ondoy, Pepeng, at Sendong.
Napakarami pong nasawi sa paghagupit ng mga delubyong ito. Sa ilalim ng bagong-lunsad na Project
NOAH, isinakay natin sa iisang bangka ang mga inisyatiba kontra-sakuna, at hindi na rin po idinadaan sa
tsamba ang paglilikas sa mga pamilya. Gamit ang teknolohiya, nabibigyan na ng wastong babala ang
Pilipino upang makapaghanda at makaiwas sa disgrasya.
Real-time at direkta na ang pakinabang ng walumpu’t anim na automated rain gauges at dalawampu’t
walong water level monitoring sensors natin sa iba’t ibang rehiyon. Bago matapos ang 2013, ang target
natin: animnaraang automated rain gauges at apatnaraan at dalawampu’t dalawang water level sensors.
Ipapakabit po natin ang mga ito sa labingwalong pangunahing river basins sa buong bansa. [Applause]

12. Isa pa pong pagbabago: Dati, ang mga ahensya’y kanya-kanyang habulan ng numero, kanya-kanyang
agenda, kanya-kanyang pasikatan. Ngayon, ang kultura sa gobyerno: bayanihan para sa kapakanan ng
taumbayan. Convergence po ang tawag natin dito.
Dati pa naman po naglipana ang mga programa sa tree planting. Pero matapos magtanim, pababayaan
na lang ang mga ito. Kapag nakita ng mga komunidad na naghahanap din ng kabuhayan, puputulin ang
mga ito para gawing uling.
May solusyon na po rito. Mayroon na pong 128,558 hectares ng kagubatang naitanim sa buong bansa;
bahagi lang po iyan ng kabuuang 1.5 million na ektaryang matatamnan bago tayo bumaba sa puwesto.
[Applause] Nakapaloob po rito ang mga komunidad na nasa ilalim ng National Convergence Initiative.
Ang proseso: pagkatanim ng puno, makikipag-ugnayan ang DSWD sa mga komunidad. Kapalit ng
conditional cash transfer, aalagaan ang mga puno; mayroon ding mga magpapalago ng bagong punla sa
nursery. 335,078 na po ang mga Pilipinong nakakakuha ng kabuhayan mula dito.
Sa isa nga pong programa, nakiambag din ang pribadong sektor, na nagbibigay ng espesyal na binhi ng
kape at cacao sa komunidad, at tinuturuan silang alagaan at siguruhing mataas ang ani. Itinatanim ang
kape sa lilim ng mga puno, na habang nakatayo ay masisigurong hihigop ng baha at tutulong makaiwas
tayo sa pinsala. Ang kumpanyang nagbigay ng binhi, sure buyer na rin ng ani. Panalo po ang mga
komunidad nay may dagdag kita, panalo ang pribadong sektor, panalo pa ang susunod na salinlahing
makikinabang sa matatayog na puno. [Applause]
Matagal na pong problema ang illegal logging. Mula nga po nang lumapag ang EO 23, nakasabat na si
Mayor Jun Amante ng mahigit anim na milyong pisong halaga ng troso. Nagpapasalamat tayo sa kanya.
Sa Butuan pa lang ito; paano pa kung magpapakita ng ganitong political will ang lahat ng LGU?
Ang mga trosong nakukumpiska ng DENR, lalapag sa mga komunidad na naturuan na ng TESDA ng
pagkakarpintero. Ang resulta: upuan para sa mga pampublikong paaralan na hawak naman ng DepEd.
Isipin po ninyo: ang dating pinagmumulan ng pinsala, ngayon, tulay na para sa mas mabuting
kinabukasan. Dati, imposible nga ito: Imposible kung nagbubulag-bulagan ang pamahalaan sa ilegal na
gawain.
Kaya kayong mga walang konsensya; kayong mga paulit-ulit isinusugal ang buhay ng kapwa Pilipino:
maghanda na kayo. Tapos na ang maliligayang araw po ninyo. [Applause] Sinampolan na natin ang
tatlumpu’t apat na kawani ng DENR, isang PNP provincial director, at pitong chief of police.
Pinagpapaliwanag na rin po natin ang isang Regional Director ng PNP na nagbingi-bingihan sa aking
utos at nagbulag-bulagan sa mga dambuhalang trosong dumaan sa kanilang tanawin. Kung hindi kayo
umayos, isusunod namin kayo. Magkubli man kayo sa ilalim ng inyong mga padrino, aabutan namin
kayo. Isasama na rin namin ang mga padrino ninyo. [Applause] Kaya bago pa magkasalubong ang ating
landas, ako po’y muling makikiusap, mas maganda sigurong tumino na kayo.
Mula sa sinapupunan, sa pag-aaral at pagtatrabaho, may pagbabago nang haharap sa Pilipino. At
sakaling piliin niyang magserbisyo sa gobyerno, tuloy pa rin ang pag-aaruga ng estado hanggang sa
kanyang pagreretiro. Tatanawin ng pamahalaan ang kanyang ambag bilang lingkod-bayan, at hindi
ipagdadamot sa kanya ang pensiyong siya rin naman ang nagpuhunan.
Isipin po ninyo, at ako po’y nagulat dito: may mga pensyonado tayong tumatanggap ng 500 pesos
lamang kada buwan. Paano kaya niya ito pagkakasiyahin sa tubig, kuryente, at pagkain araw-araw? Ang

13. atin pong tugon: Pagsapit ng bagong taon, hindi na bababa sa limanlibong piso ang matatanggap na
buwanang pensyon ng ating old-age and disability pensioners. [Applause] Masaya tayong matutugunan
natin ang pangangailangan nila ngayon, nang hindi isinusugal ang kapakanan ng mga pensyonado
bukas.
Iba na po talaga ang mukha ng gobyerno. Sumasabay na po sa pribadong sektor ang ating pasahod para
sa entry level. Pero kapag sabay kayong na-promote ng kaklase mong piniling mag-pribado,
nagkakaiwanan na.
Mahahabol din po natin iyan; pero sa ngayon, ang good news natin sa mga nagtatrabaho sa
pamahalaan: Performance-Based Incentives. Dati, miski palpak ang palakad ng isang ahensya, very
satisfactory pa rin ang pinakamababang rating ng empleyado. Dahil sa pakikisama, nahihirapan ang bisor
na bigyan ng makatarungang rating ang mga tauhan niya. Nakakawawa tuloy ang mga mahusay
magtrabaho; nawawalan sila ng dahilan para galingan dahil parehas lang naman ang insentibo ng mga
tamad at pursigido.
Heto po ang isa lamang sa mga hakbang natin upang tugunan ito. Simula ngayong taon, magpapatupad
tayo ng sistema kung saan ang bonus ay nakabase sa pagtupad ng mga ahensya sa kanilang mga target
para sa taon. [Applause] Nasa kamay na ng empleyado ang susi sa kanyang pag-angat. Ang insentibo,
maaaring umabot ng tatlumpu’t limang libong piso, depende sa pagpapakitang-gilas mo sa iyong trabaho.
Dagdag pa ito sa across-the-board na Christmas bonus na matatanggap mo.
Ginagawa natin ito, hindi lamang para itaas ang kumpiyansa at ipakita ang pagtitiwala natin sa ating mga
lingkod-bayan. Higit sa lahat, para ito sa Pilipinong umaasa sa tapat at mahusay na serbisyo mula sa
lingkod-bayan, at umaasang sila at sila lamang ang itinuturing na boss ng kanilang pamahalaan.
Alam po niyo, sa simula pa lang mayroon nang mga kumuwestiyon sa sinasabi nating, “Kung walang
corrupt, walang mahirap.” Hanggang ngayon mayroon pa rin pong mangilan-ngilang nagtatanong:
nakakain ba ang mabuting pamamahala? Ang simpleng sagot, “Siyempre.”
Isipin po natin ang ating pinanggalingan: Dati, parang “Wild West” ang pamumuhunan sa Pilipinas. May
peligro na nga ang negosyo, sinagad pa ang risko dahil sa di tiyak at nakalihim na patakaran.
Kakamayan ka nga gamit ang kanan, kokotongan ka naman na gamit ang kaliwa.
Ngayon, dahil patas na ang laban, at may hayag at hindi pabagu-bagong mga patakaran, patuloy ang
pagtaas ng kumpiyansa sa ating ekonomiya. Patuloy ang pagpasok ng puhunan; patuloy ang pagdami ng
trabaho; patuloy ang positibong siklo ng pagkonsumo, paglago ng negosyo, at pagdami ng mamamayang
naeempleyo. [Applause]
Dahil maayos ang paggugol ng gobyerno, walang tagas sa sistema. Dahil maayos ang pangkolekta ng
buwis, lumalago ang kaban ng bayan. Bawat pisong nakokolekta, tiyak ang pupuntahan: Piso itong
diretso sa kalsada, piso para sa bakuna, piso para sa classroom at upuan, piso para sa ating
kinabukasan. [Applause]
Dahil maayos ang paggawa ng tulay, kalsada, at gusali, itinatayo ang mga ito kung saan kailangan.
Maayos ang daanan, mas mabilis ang takbo ng produkto, serbisyo, at mamamayan.
Dahil maayos ang pamamahala sa agrikultura, tumataas ang produksyon ng pagkain, at hindi pumapalo
ang presyo nito. Stable ang pasahod, at mas malakas ang pambansang ekonomiya.

14. Tunay nga po: Ang matatag at malakas na ekonomiyang pinanday ng mabuting pamamahala ang
pinakamabisang kalasag laban sa mga hamon na kinakaharap ng daigdig. Dalawang taon po nating
binaklas ang mga balakid sa pag-unlad, at ngayon, tayo na lang mismo ang makakapigil sa ating sariling
pag-angat.
Ginawa po natin ang lahat ng ito habang binubuno rin ng bawat bansa sa iba’t ibang sulok ng daigdig ang
kani-kanilang problema’t pagsubok.
Hindi po tayo nag-iisa sa mundo, kaya’t habang tinutugunan natin ang sarili nating mga suliranin, angkop
lamang na bantayan din ang ilang pangyayaring maaaring makaapekto sa atin.
Naging maugong ang mga kaganapan sa Bajo de Masinloc. May mga mangingisdang Tsinong pumasok
sa ating teritoryo. Nasabat ng barko natin at nasabad sa kanilang mga barko ang endangered species.
Bilang pinuno, kailangan kong ipatupad ang batas na umiiral sa ating bansa. Sa pagsulong nito,
nagbungguan ang Nine-Dash Line Theory ng mga Tsino, na umaangkin sa halos buong West Philippine
Sea, at ang karapatan natin at ng marami pang ibang bansa, kasama na ang Tsina, na pinagtibay naman
ng United Nations Convention on the Laws of the Sea.
Ibayong hinahon ang ipinamalas natin. Ang barko ng Hukbong Dagat, bilang tanda ng ating malinis na
hangarin, ay agad nating pinalitan ng barkong sibilyan. Hindi tayo nakipagsagutan sa mga banat ng
kanilang media sa atin. Hindi naman po siguro kalabisan na hilingin sa kabilang panig na galangin ang
ating karapatan, gaya ng paggalang sa kanilang mga karapatan bilang kapwa bansang nasa iisang
mundong kailangang pagsaluhan.
Mayroon po tayong mga miron na nagsasabing hayaan na lang ang Bajo de Masinloc; umiwas na lang
tayo. Pero kung may pumasok sa inyong bakuran at sinabing sa kanya na ang kanyang kinatatayuan ay
sa kanya na, papayag ba kayo? Hindi naman po yata tamang ipamigay na lang natin sa iba ang sadyang
atin talaga. [Applause]
Kaya nga po hinihiling ko sa sambayanan ang pakikiisa sa isyung ito. Iisa lang po dapat ang kumpas
natin. Tulungan ninyo akong iparinig sa kabilang panig ang katuwiran ng ating mga paninindigan.
Hindi po simple ang sitwasyon, at hindi magiging simple ang solusyon. Magtiwala po kayo: kumokonsulta
tayo sa mga eksperto, at sa lahat ng pinuno ng ating bansa, pati na sa kaalyado natin—gayundin sa mga
nasa kabilang panig ng usaping ito—upang makahanap ng solusyon na katanggap-tanggap sa lahat.
[Applause]
Sa bawat hakbang sa tuwid na daan, nagpunla tayo ng pagbabago. Ngunit may mangilan-ngilan pa ring
pilit na bubunot nito. Habang nagtatalumpati ako ngayon, may mga nagbubulung-bulungan sa isang silid
at hinihimay ang aking mga sinasabi; naghahanap ng butas na ipambabatikos bukas. Sasabihin nila,
“Salita lang ito, at hindi totoo ang tuwid na landas.” Sila rin po ang magsasabing hayaan na, magkaisa na;
forgive and forget na lang para makausad na tayo.
Hindi ko po matatanggap ito. Forgive and forget na lang ang sampung taon na nawala sa atin? Forgive
and forget na lang para sa magsasakang nabaon sa utang dahil sa kakaangkat natin ng bigas, gayong
puwede naman palang pagyamanin sa ating sariling lupa?
Forgive and forget na lang ba para sa pamilya ng isang pulis na namatay nang walang kalaban-laban,

15. dahil batuta lang ang hawak niya habang hinahabol ang armadong masasamang-loob?
Forgive and forget na lang ba para sa mga naulila ng limampu’t pitong biktima ng masaker sa
Maguindanao? Maibabalik ba sila ng “forgive and forget?” [Applause] Forgive and forget ang lahat ng
atraso ng mga naglubog sa atin sa bulok na estado? Forgive and forget para maibalik ang lumang status
quo? Ang tugon ko, “Ang magpatawad, maaari; ang makalimot, hindi.” [Applause] Kung ang nagkasala ay
hindi mananagot, gagarantiyahan mo ang pagpapahirap muli sa sambayanan.
Ang tunay na pagkakaisa at pagkakasunduan ay magmumula lamang sa tunay at ganap na katarungan.
Katarungan ang tawag sa plunder case na isinampa laban sa dating pangulo. [Applause] Katarungan na
bigyan siya ng pagkakataong harapin ang mga akusasyon at ipagtanggol ang kanyang sarili. Katarungan
ang nasaksihan natin noong ika-dalawampu’t siyam ng Mayo. Noong araw na iyon, pinatunayan natin:
Posibleng mangibabaw ang katarungan kahit na ang kabangga mo ay may mataas na katungkulan.
[Applause] Noong araw na iyon, may isang Delsa Flores sa Panabo, Davao del Norte, na nagsabing,
“Posible palang iisang batas lang ang kailangang sundin ng court interpreter na tulad ko, at ng Punong
Mahistrado.” [Applause] Posible palang maging patas ang timbangan; maaaring isakdal at panagutin
miski ang mayaman at makapangyarihan.
Kaya po sa susunod na magiging Punong Mahistrado, malaki ang inaasahan sa inyo ng sambayanan.
Napatunayan na po nating posible ang imposible; ang trabaho natin ngayon, siguruhing magpapatuloy
ang pagbabago tungo sa tunay na katarungan, matapos man ang ating termino. [Applause] Marami pong
sira sa sistemang kailangan ninyong kumpunihin, at alam kong hindi magiging madali ito. Alam ko po
kung gaano kabigat ang pasanin ng isang malinaw na mandato; ngunit ito ang atas sa atin ng
taumbayan; ito ang tungkuling ating sinumpaan; ito ang kailangan nating gampanan.
Simple lang ang hangad natin: kung inosente ka, buong-loob kang haharap sa korte, dahil kampante
kang mapapawalang-sala ka. Kung ikaw ang salarin, anuman ang apelyido mo, o gaano man karami ang
titulong nakakabit sa iyong pangalan, may katiyakan din na pananagutan mo ang ginawa mong
kasalanan. [Applause]
Salamat din po kay Ombudsman Conchita Carpio-Morales, [applause] sa pagtanggap ng hamon na
maging tunay na tanod-bayan. Kung tutuusin, pwede na niyang tanggihan ang responsibilidad at
sabihing, “Retirado na ako, puwede bang ‘yung iba na lang?” Subalit nangibabaw ang kaniyang malasakit
sa bayan. Sa kabila nito, may nagregalo pa rin sa kanya ng granada sa bahay. [Laughter] Ma’am, may
mga darating pa pong pagsubok; baka po paglaon, magaya na kayo sa akin na tinatawag, sabay-sabay
pang tinatawag, na ganid na kapitalista na komunista din patungong diktador dahil sa masigasig na mga
repormang ipinapatupad natin.
Bilib po ako sa inyong pagpapakitang-gilas at maraming salamat sa pagiging instrumento ng katarungan,
lalo na noong kasagsagan ng impeachment trial. Salamat din po sa dalawang institusyong bumubuo ng
Kongreso: Sa Senado at Kamara de Representante, na tinimbang ng taumbayan at nakitang sapat na
sapat.
Sa lahat po ng tumulong sa pagpapagana ng mga prosesong pangkatarungan: Dumaan kayo sa
matinding pagsubok, batikos, at agam-agam; kasama pa ang kaba na kung natalo tayo, kayo ang unang
pupuntiryahin ng kalaban. Pero ‘di kayo natinag. Umasa sa inyo ang Pilipino, at pinatunayan ninyong
tama ang pag-asa sa inyo. Hindi ninyo binigo ang sambayanan; ipinaliwanag ninyo lalo ang ating
kinabukasan. [Applause]

16. Paalala lang po: hindi natatapos ang laban sa isang tiwaling opisyal na natanggal sa puwesto, sa isang
maanomalyang kontratang napigil ipatupad, o sa isang opisinang naituwid ang pamamalakad. Kaya
naman nananawagan po tayo sa Kongreso na ipasa ang panukala nating sa pag-amyenda sa Anti-
Money Laundering Act, upang mas mapaigting pa natin ang pagpapanagot sa mga tiwali.
Itong tinatamasa natin ngayon: ang bawat nailawan at iilawan pang sitio; ang bawat daan, tulay,
paliparan, tren, at daungan; ang bawat kontratang walang bukol; ang kaligtasan at kapayapaan mula
lungsod hanggang nayon; ang pagbalik ng piring sa sistemang pangkatarungan; ang bawat classroom,
upuan, at aklat na napasakamay ng kabataan; ang bawat Pilipinong nahahandugan ng bagong
kinabukasan—ang lahat ng ito, naabot natin sa loob lamang ng dalawang taon.
Pagtabihin po natin ang dalawang taon na ito, at ang nakaraang siyam at kalahating taon na ating
pinagdusahan. ‘Di po ba’t sumusulong na ang agenda ng pagbabago? Ang kapareho namin ng adhikain,
malamang, kasama namin sa agendang ito. At kung kontra ka sa amin, siguro kontra ka rin sa ginagawa
namin. Kung kumukontra sila sa agenda ng pagbabago, masasabi ba niyang sila’y nasa panig ninyo?
Paparating na naman po ang halalan. Kayo po, ang aming mga boss, ang tangi naming susundan. Ang
tanong ko sa inyo, “Boss, saan tayo tatahak? Tuloy ba ang biyahe natin sa tuwid na landas, o
magmamane-obra ba tayo’t paatras, pabalik sa daan na baluktot at walang patutunguhan?”
Naalala ko pa po noong nagsimula tayo. Mulat na mulat ako sa bigat ng pasaning sasalubong sa atin.
Kabilang ako sa mga nag-isip: Kaya pa bang ituwid ang ganito kabaluktot na sistema?
Heto po ang aking natutuhan sa dalawampu’t limang buwan ng pagkapinuno: Walang pong imposible.
[Applause] Walang imposible dahil kung nakikita ng taumbayan na sila ang tanging boss ng kanilang
pamahalaan, bubuhatin ka nila, gagabayan ka nila, sila mismo ang mamumuno tungo sa makabuluhang
pagbabago. Hindi imposible na ang Pilipinas ang maging kauna-unahang bansa sa Timog-Silangang
Asya na magbibigay at nagbibigay ng libreng bakuna laban sa rotavirus. Hindi imposible para sa Pilipinas
na tumindig at sabihing: “Ang Pilipinas ay sa Pilipino—at handa kaming ipagtanggol ito.” Hindi imposible
na ang Pilipinong kaytagal nang yumuyuko tuwing may nakakasalubong na dayuhan—ang Pilipino,
ngayon, taas-noong tinitingala ng buong mundo. [Applause] Talaga namang ang sarap maging Pilipino sa
mga panahong ito.
Noon pong nakaraang taon, hiniling ko sa taumbayan: Magpasalamat sa mga nakikiambag sa positibong
pagbabago sa lipunan. Hindi po biro ang mga pagsubok na dinaanan natin, kaya angkop lamang na
pasalamatan ang mga taong nakibalikat, sa pagkukumpuni sa mga maling idinulot ng masamang
pamamahala.
Sa lahat ng miyembro ng aking Gabinete: Maraming, maraming salamat. [Applause] Mapalad po ang
sambayanan at may mga tulad ninyong handang isuko ang pribado at mas tahimik na pamumuhay para
maghatid serbisyo-publiko, kahit pa batid ninyong ang kapalit nito ay mas maliit na sweldo, panganib, at
pambabatikos. Maraming salamat muli.
Huwag din po sana nilang masamain dahil personal ko silang papangalanan: Kina Father Catalino
Arevalo, at Sister Agnes Guillen, na dumidilig at nagpapalago sa aking buhay spirituwal, lalo na sa mga
panahong sukdulan ang pagsubok sa amin, maraming, maraming salamat din po. [Applause]
Ito po ang aking ikatlong SONA, tatlo na lamang din po ang natitira. Papasok na po tayo sa kalagitnaan
ng ating liderato. Noong nakaraang taon, ang hamon ko sa inyo: iwaksi ang kultura ng negatibismo; sa

17. bawat pagkakataon, iangat ang kapwa-Pilipino.
Batid po sa tinatamasa natin ngayon: hindi kayo nabigo. Sa inyo nagmula ang pagbabago. Ang sabi
ninyo: posible.
Humaharap po ako sa inyo bilang mukha ng isang gobyernong kayo ang boss at kayo pa rin ang lakas.
Inuulat ko lamang ang mga pagbabagong ginawa ninyong posible.
Kaya nga po sa lahat ng nurse, midwife, o doktor na piniling magsilbi sa mga baryo; sa bawat bagong
graduate na piniling magtrabaho sa gobyerno; sa bawat atletang Pilipinong bitbit ang watawat saan mang
panig ng mundo; sa bawat kawani ng pamahalaan na tapat na nagseserbisyo: Kayo po ang gumawa ng
pagbabago. [Applause]
Sa tuwing haharap ako sa isang ina na nagsasabing, “Salamat at nabakunahan na ang aking sanggol,”
ang tugon ko: Ikaw ang gumawa nito.
Sa tuwing haharap ako sa isang bata na nagsasabing, “Salamat sa papel at lapis, sa pagkakataong
makapag-aral,” ang tugon ko: Kasama ka sa gumawa nito.
Sa tuwing haharap ako sa isang OFW na nagsasabing, “Salamat at puwede ko na muling pangaraping
tumanda sa Pilipinas,” ang tugon ko: Ikaw ang gumawa nito.
Sa tuwing haharap ako sa isang Pilipinong nagsasabing, “Salamat, akala ko hindi na magkakakuryente
sa aming sitio. Akala ko hindi ko na aabuting buhay ang liwanag na ganito,” ang tugon ko: Ikaw ang
gumawa nito.
Sa bawat pagkakataon na haharap ako sa isang magsasaka, guro, piloto, inhinyero, tsuper, ahente sa
call center, karaniwang Pilipino; sa bawat Juan at Juana dela Cruz na nagsasabing “Salamat sa
pagbabago,” ang tugon ko sa inyo: Kayo ang gumawa nito. [Applause]
Inuulit ko po: posible na ang dating imposible. Humaharap po ako sa inyo ngayon, at sinasabing: hindi ko
SONA ito. Kayo ang gumawa nito. SONA ito ng sambayanang Pilipino. Maraming, maraming salamat po
at magandang hapon po sa lahat. [Applause]
English Translation of the Third State of the Nation Address of President Benigno S. Aquino III
State of the Nation Address
of
His Excellency Benigno S. Aquino III
President of the Philippines
To the Congress of the Philippines
[English translation of the speech delivered at the Session Hall of the House of Representatives, Batasan
Pambansa Complex, Quezon City, on July 23, 2012]
Senate President Juan Ponce Enrile; Speaker Feliciano Belmonte; Vice President Jejomar Binay; former
Presidents Fidel Valdez Ramos and Joseph Ejercito Estrada; eminent Justices of the Supreme Court;

18. distinguished members of the diplomatic corps; honorable members of the House of Representatives and
of the Senate; our leaders in local government; members of our Cabinet; uniformed officers of the military
and of the police; my fellow public servants;
And to my Bosses, the Filipino people: a pleasant afternoon to all.
This is my third SONA. It wasn’t too long ago when we began to dream again; when, united, we chose the
straight and righteous path; when we began to cast aside the culture of wang-wang, not only in our
streets, but in every sector of society.
It has been two years since you said: We are tired of corruption and of poverty; it is time to restore a
government that is truly on the side the people.
Like many of you, I have been a victim of the abuse of power. I was only 12 years old when Martial Law
was declared. For seven years and seven months, my father was incarcerated; we lived in forced exile for
three years. I saw for myself how many others also suffered.
These experiences forged the principles I now live by: Where a citizen is oppressed, he will find me as an
ally; where there is an oppressor, I will be there to fight; where I find something wrong in the system, I will
consider it my duty to right it.
Martial Law ended long ago and when it did, we were asked: “If not us, then who?” and “If not now, then
when?” Our united response: let it be us, and let it be now. The democracy that was taken from us by
force was reclaimed peacefully. And in so doing, we brought light to a dark chapter in our history.
Let it not be forgotten: Martial Law was borne because a dictator manipulated the Constitution to remain
in power. And to this day, the battle rages: between those who seek a more equitable system, and those
who seek to preserve their priveleges at the expense of others.
The specters of a lost decade haunted us from our first day in office.
There was the North Rail contract—an expensive project that became even more expensive after
renegotiation. Ironically, the higher cost came with fewer public benefits; a fleet of 19 trainsets was
reduced to three, and the number of stations, from five to two. To make matters worse, the debts incurred
from the project are now being called in.
We had GOCCs handing out unwarranted bonuses, despite the losses already suffered by their agencies.
We had the billions wasted by PAGCOR on—of all things—coffee. We had the suspect management
practices of the PNP, which involved ignoring the need to arm the remaining 45 percent of our police
force, just to collect kickbacks on rundown helicopters purchased at brand-new prices.
We were left with little fiscal space even as debts had bunched up and were maturing. We were also left a
long list of obligations to fulfill: A backlog of 66,800 classrooms, which would cost us about 53.44 billion
pesos; a backlog of 2,573,212 classroom chairs, amounting to 2.31 billion pesos. In 2010, an estimated
36 million Filipinos were still not members of PhilHealth. Forty-two billion pesos was needed to enroll
them. Add to all this the 103 billion pesos needed for the modernization of our armed forces.
To fulfill all these obligations and address all our needs, we were bequeathed, at the start of our term, 6.5
percent of the entire budget for the remaining six months of 2010. We were like boxers, sent into the ring

19. blindfolded, with our hands and feet bound, and the referee and the judges paid off.
In our first three months in office, I would look forward to Sundays when I could ask God for His help. We
expected that it would take no less than two years before our reforms took hold. Would our countrymen
be willing to wait that long?
But what we know about our people, and what we had proven time and again to the world was this:
Nothing is impossible to a united Filipino nation. It was change we dreamed of, and change we achieved;
the benefits of change are now par for the course.
Roads are straight and level, and properly paved; this is now par for the course.
Relief goods are ready even before a storm arrives. Rescue services are always on standby, and the
people are no longer left to fend for themselves. This is now par for the course.
Sirens only blare from the police cars, from ambulances, and from fire trucks—not from government
officials. This is now par for the course. The government that once abused its power is finally using that
power for their benefit.
Reforms were established as we cut wasteful spending, held offenders accountable for their actions, and
showed the world that the Philippines is now open for business under new management.
What was once the sick man of Asia now brims with vitality. When we secured our first positive credit
rating action, some said it was pure luck. Now that we have had eight, can it still just be luck? When the
Philippine Stock Exchange Index first broke 4,000, many wondered if that was sustainable. But now, with
so many record highs, we are having trouble keeping score: For the record, we have had 44, and the
index hovers near or above 5,000. In the first quarter of 2012, our GDP grew by 6.4 percent, much higher
than projected, the highest growth in the Southeast Asian region, and the second only to China in the
whole of Asia. Once, we were the debtors; now, we are the creditors, clearly no laughing matter. Until
recently, we had to beg for investments; now, investors flock to us. Some Japanese companies have said
to us, “Maybe you’d like to take a look at us. We’re not the cheapest but we’re number one in technology.”
A British banker recently came loooking for opportunities.
Commentators the world over voice their admiration. According to Bloomberg Business Week, “Keep an
eye on the Philippines.” Foreign Policy magazine, and even one of the leaders of ASEAN 100, said that
we may even become “Asia’s Next Tiger.” Ruchir Sharma, head of Morgan Stanley’s Emerging Market
Equities said, “The Philippines is no longer a joke.” And it doesn’t look like he’s pulling our leg, because
their company has invested approximately a billion dollars in our markets. I only wish that the optimism of
foreign media would be shared by their local counterparts more often.
And we are building an environment where progress can be felt by the majority. When we began office,
there were 760,357 household-beneficiaries of the Pantawid Pamilyang Pilipino Program. Our target: 3.1
million within two years. By February of this year, the three millionth household-beneficiary of Pantawid
Pamilya had been registered. Next year, we will enroll 3.8 million—five times what we had at the
beginning of our term.
This is a long-term project, with far-reaching impact. The research is in its initial stages, but already the
figures show promise. Based on data from the DSWD: 1,672,977 mothers now get regular checkups;
1,672,814 children have been vaccinated against diarrhea, polio, measles, and various other diseases;

20. 4.57 million students no longer need to miss school because of poverty.
When we first took office, only 62 percent of Filipinos were enrolled in PhilHealth. Enrollment was not
necessarily based on need but on being in the good graces of politicians. Now, 85 percent of our citizens
are members. This means that since we received our mandate, 23.31 million more Filipinos have access
to PhilHealth’s array of benefits and services.
And here’s even better news: the 5.2 million poorest households identified by our National Household
Targeting System will now fully benefit from PhilHealth’s programs, free of charge. Because of the
Department of Health’s No Balance Billing Policy, treatment for dengue, pneumonia, asthma, cataracts—
as well as treatments for catastrophic diseases like breast cancer, prostate cancer, and acute leukemia—
can be availed of for free by our poorest countrymen.
The process for our poorest PhilHealth members: Enter any government hospital. Show you PhilHealth
card. Get treatment. And they return to their homes without having to shell out a single centavo.
One of the briefings I attended noted that four out of ten Filipinos have never seen a health professional
in their entire lifetime. Other figures are more dire: Six out of ten Filipinos die without being attended to by
health professionals.
But whatever the basis, the number of Filipinos with no access to government health services remains a
concern. And we are acting on this: In 2010, ten thousand nurses and midwives were deployed under the
RNHeals Program; to date, we have deployed 30,801. Add to this over 11,000 Community Health Teams
tasked to strengthen the links between doctors and nurses, and the communities they serve.
And today, because of efficient targeting, they are deployed to where they are most needed: to areas that
have been for so long left in the margins of society. We have sent our health professionals to 1,021
localities covered by the Pantawid Pamilya, and to the 609 poorest cities and municipalities, as identified
by the National Anti-Poverty Commission.
This new system addresses two issues: thousands of nurses and midwives now have jobs and an
opportunity to gain valuable work experience; at the same time, millions of our countrymen now have
increased access to quality health care.
But we are not satisfied with this. What we want: True, universal, and holistic health care. This begins not
in our hospitals, but within each and every household: Increased consciousness, routine inoculation, and
regular checkups are necessary to keep sickness at bay. Add to this our efforts to ensure that we prevent
the illnesses that are in our power to prevent.
For example: Last year, I told you about our anti-dengue mosquito traps. It is too early to claim total
victory, but the initial results have been very encouraging.
We tested the efficacy of those mosquito traps in areas with the highest reported incidence of dengue. In
2011, traps were distributed in Bukidnon—which had recorded 1,216 cases of dengue in 2010. After
distribution, the number of cases decreased to 37—that is a 97 percent reduction rate. In the towns of
Ballesteros and Claveria in Cagayan, there were 228 cases of dengue in 2010; in 2011, a mere eight
cases were recorded. In Catarman, Northern Samar: 434 cases of dengue were reported in 2010. There
were a mere four cases in 2011.

21. This project is in its initial stages. But even this early on, we must thank Secretaries Ike Ona of DOH and
Mario Montejo of DOST; may our gratitude spur them into even more intensive research and
collaboration.
Challenges remain. The high maternal mortality ratio in our country continues to alarm us. Which is why
we have undertaken measures to address the health-care needs of women. We, too, want Universal
Health Care; we want our medical institutions to have enough equipment, facilities, and manpower.
We can easier fulfill all these goals, if the Sin Tax Bill—which rationalizes taxes on alcohol and tobacco
products—can be passed. This bill makes vice more expensive while at the same time raising more
money for health.
And what of our students—what welcomes them in the schools? Will they still first learn the alphabet
beneath the shade of a tree? Will they still be squatting on the floor, tussling with classmates over a
single textbook?
I have great faith in Secretary Luistro: Before the next year ends, we will have built the 66,800 classrooms
needed to fill up the shortage we inherited. The 2,573,212 backlog in chairs that we were bequeathed will
be addressed before 2012 ends. This year, too, will see the eradication of the backlog of 61.7 million
textbooks—and we will finally achieve the one-to-one ratio of books to students.
We are ending the backlogs in the education sector, but the potential for shortages remains as our
student population continues to increase. Perhaps Responsible Parenthood can help address this.
For our State Universities and Colleges: we have proposed a 43.61 percent increase in their budget next
year. A reminder, though, that everything we do is in accordance to a plan: There are corresponding
conditions to this budget increase. The SUC Reform Roadmap of CHED, which has been deliberated and
agreed upon, must be enacted to ensure that the students sponsored by the state are of top caliber.
Expect that if you work to get high marks in this assignment, we will be striving just as hard to address the
rest of your needs.
Year after year, our budget for education has increased. The budget we inherited for DepEd last 2010
was 177 billion pesos. Our proposal for 2013: 292.7 billion pesos. In 2010, our SUCs were allocated a
budget of 21.03 billion pesos. Since then, we have annually raised this allocation; for next year, we have
proposed to set aside 34.99 billion pesos of our budget for SUCs. Despite this, some militant groups are
still cutting classes to protest what they claim is a cut in SUC budgets. It’s this simple: 292.7 is higher than
177, and 34.99 is higher than 21.03. Should anyone again claim that we cut the education budget, we’ll
urge your schools to hold remedial math classes. Please attend.
When we assumed office and began establishing much-needed reform, there were those who belittled
our government’s performance. They claimed our achievements were mere luck, and what impact they
may have as short-lived. There are still those who refuse to cease spreading negativity; they who keep
their mouths pursed to good news, and have created an industry out of criticism.
If you have a problem with the fact that before the year ends every child will have their own chairs and
own set of books, then look them straight in the eye and tell them, “I do not want you to go to school.”
If you take issue with the fact that 5.2 million of the country’s poorest households can now avail of quality
health-care services without worrying about the cost, then look them straight in the eye and tell them, “I

22. do not want you to get better.”
If it angers you that three million Filipino families have been empowered to fulfill their dreams because of
Pantawid Pamilya, then look them straight in the eye and tell them, “I will take away the hope you now
have for your future.”
The era where policy was based on the whims of the powerful has truly come to an end. For example, the
previous leadership of TESDA generously distributed scholarship vouchers—but neglected to fund them.
Naturally, the vouchers bounced. The result: over a thousand schools are charging the government 2.4
billion pesos for the vouchers. One person and one administration wanted to show off; the Filipino people
are paying for that now.
When Secretary Joel Villanueva assumed the post, he was not daunted by the seemingly impossible
reforms that his agency needed to enact. Despite the staggering debt inherited by TESDA, it still trained
434,676 individuals under the Training for Work Scholarship Program. The TESDA Specialists
Technopreneurship Program likewise delivered concrete victories—imagine: each of the 5,240 certified
Specialistas are earning 562 pesos a day, or 11,240 pesos a month. This is higher than the minimum
wage.
From infancy, to adolescence, to adulthood, the system is working for our citizens. And we are ensuring
that our economy’s newfound vitality generates jobs.
Let us keep in mind: there are about a million new entrants to the job market every year. The jobs we
have produced within the past two years total almost 3.1 million.
As a result, our unemployment rate is declining steadily. In 2010, the unemployment rate was at 8
percent. In April 2011, it dropped to 7.2, and dropped further to 6.9 this year. Is it not an apt time for us to
dream of a day where any Filipino who wishes to work can find a job?
Look at the BPO sector. Back in the year 2000, only five thousand people were employed in this industry.
Fast forward to 2011: 638,000 people are employed by BPOs, and the industry has contributed 11 billion
dollars to our economy. It has been projected that come 2016, it will be bringing in 25 billion dollars and
will be employing 1.3 million Filipinos. And this does not include the estimated 3.2 million taxi drivers,
baristas, corner stores, canteens, and many others that will benefit from the indirect jobs that the BPO
industry will create.
A large portion of our job generation strategy is building sufficient infrastructure. For those who have gone
to Boracay on vacation, you have probably seen our newly christened terminal in Caticlan. The plan to
expand its runway has also been laid out.
And we will not stop there. Before the end of my term, the New Bohol Airport in Panglao, New Legaspi
Airport in Daraga, and Laguindingan Airport in Misamis Oriental will have been built. We will also upgrade
our international airports in Mactan, Cebu; Tacloban; and Puerto Princesa Airport, so they can receive
more passengers; in addition to remodeling the airports in Butuan, Cotabato, Dipolog, Pagadian, Tawi-
Tawi, Southern Leyte, and San Vicente in Palawan.
I am the fourth president to deal with the problems of NAIA Terminal 3. Airplanes are not all that take off
and land here; so did problems and anomalies. Secretary Mar Roxas has already said: Before we
convene at the next SONA, the structural defects we inherited in NAIA 3 will have been fully repaired.

23. This June, the LRT Line 1 Cavite Extension project began to move forward. When completed, it will
alleviate traffic in Las Piñas, Parañaque, and Cavite. In addition to this, in order to further improve traffic
in Metro Manila, there will be two elevated roads directly connecting the North Luzon and South Luzon
Expressways. These will be completed in 2015 and will reduce travel time between Clark and Calamba to
1 hour and 40 minutes. Before I leave office, there will be high-quality terminals in Taguig, Quezon City,
and Parañaque, so that provincial buses will no longer have to add to the traffic on EDSA.
Perceptions have also changed about a department formerly notorious for its inadequacies. I still
remember the days when, during the rainy season, the Tarlac River would overflow and submerge the
MacArthur Highway. The asphalt would melt away; the road would be riddled with potholes, until it ended
up impassable.
As the representative of my district, I registered my complaints about this. The Department of Public
Works and Highways’ reply: we know about the problem, we know how to solve it, but we have no
money. I had to appeal to my barangays: “If we don’t prioritize and spend for this ourselves, no one will fix
it, and we will be the ones who suffer.” Back in those days, everyone called upon the government to wake
up and start working. The complaints today are different: traffic is terrible, but that’s because there’s so
much roadwork being done. May I remind everyone: we have done all this without raising taxes.
We will not build our road network based on kickbacks or favoritism. We will build them according to a
clear system. Now that resources for these projects are no longer allocated haphazardly, our plans will no
longer end up unfulfilled—they will become tangible roads that benefit the Filipino people. When we
assumed office, 7,239 kilometers of our national roads were not yet fixed. Right now, 1,569 kilometers of
this has been fixed under the leadership of Secretary Babes Singson. In 2012, an additional 2,275
kilometers will be finished. We are even identifying and fixing dangerous roads with the use of modern
technology. These are challenges we will continue to address every year, so that, before end of my term,
every inch of our national road network will be fixed.
We have fixed more than roads; our DPWH has fixed its system. Just by following the right process of
bidding and procurement, their agency saved a total of 10.6 billion pesos from 2011 to June of this year.
Even our contractors are feeling the positive effects of our reforms in DPWH. According to the DPWH,
“the top 40 contractors are now fully booked.” I am hopeful that the development of our infrastructure
continues unimpeded to facilitate the growth of our other industries.
The improvement of our infrastructure is intertwined with the growth of our tourism industry. Consider this:
In 2001, the Philippines recorded 1.8 million tourist arrivals. When we assumed office in 2010, this figure
had grown to only around 3.1 million. Take note: despite the length of their time in office, the previous
administration only managed to add a mere 1.3 million tourist arrivals—and we contributed half a year to
that number. Under our administration, we welcomed 2.1 million tourist arrivals by June 2012. More will
arrive during peak season, before the end of the year, so I have no doubt that we will meet our quota of
4.6 million tourist arrivals for 2012. This means that we will have a year-on-year increase of 1.5 million
tourists. The bottom line: In two years, we would have had a bigger growth in tourist arrivals, compared to
the increase charted by the previous administration in their nine years. We are not singing our own
praises; we are merely stating the truth.
But Secretary Mon Jimenez is still not satisfied. He says: if 24.7 million tourists came to Malaysia in 2011,
and around 17 million visited Thailand, would it be too far-fetched to have ten million tourists visiting the
Philippines annually by 2016? And if the Filipino people continue to embody the same solidarity that

24. allowed the Puerto Princesa Underground River to become one of the New Seven Wonders of Nature,
there is no doubt that we will be able to achieve this. As we have already announced to the entire world:
“It’s more fun in the Philippines.” Secretary Mon Jimenez has been at his post for less than a year, but we
are already reaping the fruits of the reforms we have laid down. So, when it comes to tourism, we are
confident in saying, “It’s really more fun—to have Secretary Mon Jimenez with us.”
When it comes to growth and development, agriculture is at the top of our priorities. Secretary Alcala has
been working nonstop to deliver us good news. Before, it seemed as though the officials of DA cultivated
nothing but NFA’s debts. The NFA that our predecessors took over had a 12-billion peso debt; when they
left office, they then bequeathed to us a debt of 177 billion pesos.
For so long in the past, we were led to believe that we were short 1.3 million metric tons of rice, and that
we needed to import 2 million metric tons to address this shortage. They ordered rice as like it was
unlimited—but because we had exceeded far more than what we needed, imported rice went to rot in the
warehouses.
In just our first year, we redcued the annual shortage of 1.3 million metric tons to just 860,000 metric tons.
This year, it is down to 500,000—including a buffer stock to dip into in times of calamity. And, if the
weather cooperates, we’ll be able to export rice next year.
Secretary Alcala has said that key to our success is a feasible irrigation program and the assiduous
implementation of the certified seeds program. What is galling is that this knowledge is not new—it simply
wasn’t applied. If they had only done their jobs right, where could we have been by now?
Look at our coconut industry: Coconut water, once treated as a waste product, is now being utilized by
our farmers. From 483,862 liters exported in 2009, to 1,807,583 liters in 2010, to a staggering 16,756,498
liters of cocowater exported in 2011. And where no one previously paid heed to coconut coir, we are now
experiencing a shortage due to the high demand of exporters. We are not wasting this opportunity: we are
buying the machines that will process the coco fibers. We have allocated 1.75 billion pesos to invest in,
and develop, this sector.
My mother initiated the Comprehensive Agrarian Reform Program. It is only just that this program sees its
conclusion during my term.
We are improving the system, so that we can more swiftly and more efficiently realize agrarian reform.
The government is doing everything in its power to ensure that our farmers can claim as their own the
land they have tilled and nurtured with their sweat.
There are those, however, who wish to obstruct us. I say to them: We will obey the law. The law says, the
nation says, and I say: Before I step down, all the land covered by CARP will have been distributed.
Let me shed some light on our advances in the energy sector. In the past, an electrical wire needed only
to reach the barangay hall for an entire barangay to be deemed energized. This was the pretext for the
claim that 99.98 percent of the country’s barangays had electricity. Even the delivery of so basic a service
was a deception?
We challenged DOE and NEA, allocating 1.3 billion pesos to light up an initial target of 1,300 sitios, at the
cost of one million pesos per sitio. And the agencies met the challenge—they lit up 1,520 sitios, at a total
cost of 814 million pesos. They accomplished this in three months, instead of the two years it took the

25. people that preceded them. Secretary Rene Almendras, I give you credit; you never seem to run out of
energy. With public service, you are not only ever-ready, but like an energizer bunny too—you keep on
going, and going, and going.
We have suffused the nation with light—and it is this light, too, that has exposed the crimes that occur in
the shadowed corners of society. What the Filipino works so hard for can no longer be pilfered. Crime
volume continues to decline across the country. In 2009, over 500,000 crimes were recorded—this year,
we have cut that number by more than half, to 246,958. Moreover, 2010’s recorded 2,200 cases of
carnapping has likewise been reduced by half—to 966 cases this 2011.
It is these facts that, we hope, will be bannered in headlines. We do not claim that we have ended
criminality, but I’m sure no one would complain that it has been reduced. In the span of just a little more
than a year, haven’t we finally put Raymond Dominguez in jail, after years of being in and out of prison?
Charges have been filed against two of his brothers as well, and they are now serving time, too. Of the
two suspects in the Makati bus bombing of the past year—one is dead, and the other is living in a jail cell.
He shares the same fate as the more than ten thousand individuals arrested by PDEA in 2011 for
charges relating to illegal drugs.
Pacquiao does not fight every day, and so we can’t rely on him to bring down the crime rate. Which is
why we’re strengthening our police force. When this administration began, 45 percent of our police
carried no guns and probably relied on magic charms as they chased criminals. But now we have
completed the bidding—and we are now testing the quality—for an order of 74,600 guns, which we will
provide our police, so that they may better serve and protect the nation, our communities, and
themselves.
Let us now talk about national defense. Some have described our Air Force as all air and no force.
Lacking the proper equipment, our troops remain vulnerable even as they are expected to be put in
harm’s way. We cannot allow things to remain this way.
After only one year and seven months, we have been able to allocate over 28 billion pesos for the AFP
Modernization Program. This will soon match the 33 billion pesos set aside for the program in the past 15
years. And we’re only getting started: if our proposed AFP modernization bill is passed in Congress, we
will be able to allocate 75 billion pesos for defense within the next five years.
The 30-million dollar fund entrusted to us by the United States for the Defense Capability Upgrade and
Sustainment of Equipment Program of the AFP is now ready as well. This is in addition to their assistance
in improving the way we patrol our shores under the Coast Watch Center of the Philippines, which will
soon be established.
At this moment, the Armed Forces is likewise canvassing equipment such as cannons, personnel carriers,
and frigates. Before long, the BRP Ramon Alcaraz, our second Hamilton class cutter, will drop anchor, to
partner with the BRP Gregorio del Pilar. We are not sending paper boats out to sea. Now, our 36,000
kilometers of coastline will be patrolled by more modern ships.
And perhaps it is an apt time for our Armed Forces to clean up their hangars, because we will be having
equipment arriving soon to further fortify our defenses. Finally, our one and only C-130 that has been
roaming our skies for the past 36 years will have partners: two more C-130s will once again be
operational. Before this year ends, we are hopeful that the twenty-one refurbished UH-1H Helicopters, the
four combat utility helicopters, the radios and other communication equipment, the rifles, the mortars, the

26. mobile diagnostic laboratories, and even the station bullet assemblies we have purchased will be
delivered. Come 2013, ten attack helicopters, two naval helicopters, two light aircraft, one frigate, and air
force protection equipment will also be arriving.
And it is not only through better equipment that we demonstrate our commitment to help our police and
our soldiers. We have eased their financial burdens through the 22,000 houses that have been built under
the AFP–PNP housing program.
We are not doing this because we want to be an aggressor, we are not doing this because we want
escalation. This is about keeping the peace. This is about protecting ourselves—something that we have
long thought impossible. This is about the life of a soldier who risks his life every day; this is about his
family, who awaits his safe return, despite the challenges that confront him.
Let’s listen to some of the beneficiaries of these programs tell us in their own words how their lives have
been changed.
[VIDEO]
Now that the people care for them, the more impassioned our soldiers are in winning the peace. We
consider the 1,772 outlaws whose violence has come to an end a great triumph. One example is the
infamous terrorist, Doctor Abu, who will never again strike fear in the hearts of our countrymen. We also
celebrate the peace and quiet that has returned to places where our countrymen were once deafened by
gunfire. As a result of our solidarity: 365 barangays have been liberated from the enemy, 270 buildings
and schools have been repaired, and 74 health centers have been built.
While we are on the subject of peace, let us talk about a place that has long stood as a symbol of
frustrated hopes. Before our reforms in the ARMM began, what we had were ghost students walking to
ghost schools on ghost roads, to learn from ghost teachers. Some of the apparitions that haunted OIC
Governor Mujiv Hataman: Four schools found with ghost students; we are also investigating the teachers
whose names do not appear in the list of the Professional Regulation Commission, as well as the
government workers not listed in the plantilla. Fifty-five ghost entries have been taken off the payroll. The
previous scheme of regraveling roads again and again just to earn money has been outlawed. To avoid
abuse, we have ended cash advances for agencies. Now, the souls of the ghosts in voters lists can rest
in peace. This is why, to OIC Governor Mujiv Hataman, we can say to you: you are indeed a certified
ghost buster.
What we have replaced these phantoms with: real housing, bridges, and learning centers for Badjaos in
Basilan. Community-based hatcheries, nets, materials to grow seaweeds, and seedlings that have
benefited 2,588 fishermen. Certified seeds, gabi seedlings, cassava, rubber, and trees that are bearing
fruit for 145,121 farmers. And this is only the beginning. 183 million pesos has been set aside for the fire
stations; 515 million pesos for clean drinking water; 551.9 million pesos for health-care equipment; 691.9
million pesos for daycare centers; and 2.85 billion pesos for the roads and bridges across the region.
These are just some of the things that will be afforded by the aggregate 8.59 billion pesos the national
government has granted the ARMM. Also, allow me to clarify: this does not include the yearly support that
they receive, which in 2012 reached 11.7 billion pesos.
Even those who previously wanted to break away are seeing the effects of reform. Over the past seven
months, not even a single encounter has been recorded between the military and the MILF. We recognize
this as a sign of their trust. With regard to the peace process: talks have been very open; both sides have

27. shown trust and faith in one another. There may be times when the process can get a little complicated,
but these are merely signs that we are steadily moving closer to our shared goal: Peace.
We likewise engaged stakeholders in a level-headed discussion in crafting our Executive Order on
mining. The idea behind our consensus we reached: that we be able to utilize our natural resources to
uplift the living conditions of the Filipinos not just of today, also of the following generations. We will not
reap the rewards of this industry if the cost is the destruction of nature.
But this Executive Order is only the first step. Think about it: In 2010, 145 billion pesos was the total value
derived from mining, but only 13.4 billion or 9 percent went to the national treasury. These natural
resources are yours; it shouldn’t happen that all that’s left to you is a tip after they’re extracted. We are
hoping that Congress will work with us and pass a law that will ensure that the environment is cared for,
and that the public and private sectors will receive just benefits from this industry.
Let us talk about the situation in Disaster Risk Reduction and Management. Once, the government, which
is supposed to give aid, was the one asking for aid. Today, even when the storm is still brewing, we
already know how to craft clear plans to avoid catastrophe.
Talking about disasters reminds me of the time when a typhoon struck Tarlac. The dike collapsed due to
the rains; when one of the barangay captains awoke, the floods had already taken his family, as well as
his farming equipment. Fortunately, the entire family survived. But the carabao they had left tied to a tree
wasn’t as lucky; it was strangled to death from the force of the flood.
Many of those affected by typhoons Ondoy, Pepeng, and Sendong were just as defenseless. We lost so
many lives to these natural disasters. And now, through Project NOAH, all our anti-disaster initiatives
have been brought inside one boat, and we no longer leave the evacuation of families up to mere luck.
We now have the technology to give fair warning to Filipinos in order to prepare for and avoid the worst.
Our 86 automated rain gauges and 28 water level monitoring sensors in various regions now benefit us
directly and in real time. Our target before the end of 2013: 600 automated rain gauges and 422 water
level sensors. We will have them installed in 80 primary river basins around the country.
Yet another change: Before, agencies with shared responsibilities would work separately, with little
coordination or cooperation. Now, the culture of government is bayanihan—a coming together for the
sake of the people. This is what we call Convergence.
There have always been tree planting programs in government—but after the trees have been planted,
they were left alone. Communities that needed livelihood would cut these down and turn them into
charcoal.
We have the solution for this. 128,558 hectares of forest have been planted across the country; this is
only a fraction of the 1.5 million-hectare farmlands to be laid out before we step down. This covers the
communities under the National Convergence Initiative. The process: When a tree is planted, the DWSD
will coordinate with communities. In exchange for a conditional cash transfer, communities would take
care of the trees; some would help nurture seeds in a nursery. 335,078 individuals now earn their
livelihood from these activities.
The private sector has likewise taken part in a program that hands out special coffee and cacao beans to
communities, and trains the townsfolk, too, to nurture those seeds into a bountiful harvest. The coffee is

28. planted in the shade of the trees that in turn help prevent flooding and protect the people. The company
that hands out the seeds are sure buyers of the yield. It’s a win-win situation—for the private sector, the
communities with their extra income, and the succeeding generations that will benefit from the trees.
Illegal logging has long been a problem. From the time we signed Executive Order No. 23, Mayor Jun
Amante has confiscated lumber amounting to more than six million pesos. He has our gratitude. This is
just in Butuan; what more if all our LGUs demonstrated the same kind of political will?
The timber confiscated by DENR are handed over to TESDA, which then gives the timber to communities
they train in carpentry. From this, DepEd gets chairs for our public schools. Consider this: What was once
the product of destruction has been crafted into an instrument for the realization of a better future. This
was impossible then—impossible so long as the government turned a blind eye to illegal activities.
To those of you without a conscience; those of you who repeatedly gamble the lives of your fellow
Filipinos—your days are numbered. We’ve already sanctioned thirty-four DENR officials, one PNP
provincial director, and seven chiefs of police. We are asking a regional director of the PNP to explain
why he seemed deaf to our directives and blind to the colossal logs that were being transported before
his very eyes. If you do not shape up, you will be next. Even if you tremble beneath the skirts of your
patrons, we will find you. I suggest that you start doing your jobs, before it’s too late.
From the womb, to school, to work, change has touched the Filipino. And should a life of government
service be chosen, our people can expect the same level of care from the state, until retirement. Our
administration will recognize their contributions to our society as public servants, and will not withhold
from them the pensions they themselves contributed to.
Consider: some retirees receive less than 500 pesos a month. How does one pay for water, power, and
food, daily? Our response: With the New Year comes our resolution that all old-age and disability
pensioners will receive no less than five thousand pesos monthly. We are heartened that we can meet
their needs now, without jeopardizing their future benefits.
The face of government has truly changed. Our compensation levels are at par with the private sector’s at
the entry level. But as you rise through the ranks, private-sector pay overtakes the government.
We will close that gap in time; for now, we have good news for government employees: Performance-
Based Incentives. In the past, even poorly performing agencies would not have any employees with
ratings lower than “very satisfactory.” To maintain smooth interpersonal relations, supervisors would have
a hard time giving appropriate ratings. Exceptional employees are not recognized: their excellence is de-
incentivized, and receive the same rewards as laziness and indolence.
Here is one of our steps to respond to this. Starting this year, we will implement a system in which
bonuses are based on their agency’s abilities to meet their annual targets. Employees now hold the keys
to their own advancement. Incentives may reach up to 35,000 pesos, depending on how well you do your
jobs. This is in addition to your across-the-board Christmas bonus.
We are doing this not only to boost morale and to show due appreciation of our public servants. This is,
above all, for the Filipino people, who expect sincere and efficient service—who expect that they will
continue to be the sole Bosses of our workers in government.
There have always been people who have questioned our guiding principle, “If there is no corruption,