Viðarmiðlun framtíðar, erindi haldið á alþjóðlegri ráðstefnu um Ísland og skóga, 28. apríl, 2011. Loftur Jónsson, Fylkesskogmeister í Hordaland í
Noregi.
Í tilefni af alþjóðlegu ári skóga árið 2011 hafa Skógræktarfélag Íslands og Arion banki gefið út kortið ,,Rjóður í kynnum“ en í því er að finna upplýsingar um 50 áhugaverða útivistarskóga um land allt. Skógarnir eru af öllum stærðum og gerðum, langflestir í alfaraleið og margir í næsta nágrenni við helstu þéttbýlisstaði. Þeir eru því upplagðir áningarstaðir fólks sem á leið um landið. Eins og nafn kortsins gefur til kynna er megintilgangur þess að vekja athygli landsmanna á skógunum og hvetja þá til að staldra þar við og eiga ánægjulegar stundir í skjóli trjáa. ,,Rjóður í kynnum“ er kjörinn ferðafélagi hvort sem fólk hefur brennandi áhuga á útivist og náttúruskoðun eða er aðeins að leita að fallegum stað til að teygja úr stirðum leggjum eftir langa ökuferð.
Í tilefni af alþjóðlegu ári skóga árið 2011 hafa Skógræktarfélag Íslands og Arion banki gefið út kortið ,,Rjóður í kynnum“ en í því er að finna upplýsingar um 50 áhugaverða útivistarskóga um land allt. Skógarnir eru af öllum stærðum og gerðum, langflestir í alfaraleið og margir í næsta nágrenni við helstu þéttbýlisstaði. Þeir eru því upplagðir áningarstaðir fólks sem á leið um landið. Eins og nafn kortsins gefur til kynna er megintilgangur þess að vekja athygli landsmanna á skógunum og hvetja þá til að staldra þar við og eiga ánægjulegar stundir í skjóli trjáa. ,,Rjóður í kynnum“ er kjörinn ferðafélagi hvort sem fólk hefur brennandi áhuga á útivist og náttúruskoðun eða er aðeins að leita að fallegum stað til að teygja úr stirðum leggjum eftir langa ökuferð.
Morgunblaðið gaf út sérblaðið Ár skóga 29. apríl, 2011. Í blaðinu er að finna yfirgripsmikinn og skemmtilegan fróðleik í tengslum við íslenska skógrækt og gróðurfar.
Margt smátt gerir eitt stórt og íslenski skógurinn er farin að gefa af sér bæði nytjavið og við sem nýtist til listsköpunar. Njótið myndanna og sannfærist.
Morgunblaðið gaf út sérblaðið Ár skóga 29. apríl, 2011. Í blaðinu er að finna yfirgripsmikinn og skemmtilegan fróðleik í tengslum við íslenska skógrækt og gróðurfar.
Margt smátt gerir eitt stórt og íslenski skógurinn er farin að gefa af sér bæði nytjavið og við sem nýtist til listsköpunar. Njótið myndanna og sannfærist.
10. Skógarbóndi selur til viðarmiðlunnar sem selur til verksmiðju
Skógarbóndi
Viðarmiðlun Skógarhögg Flutningur
Úrvinnsla
11. Skógarbændur stofna
kaupfélög
• Eru margir og með litla og ójafna sölu hver og einn
• Hafa oft lítið vit á skógarhöggi og léleg
viðskiptasambönd við verktaka og flutningsaðila
• Eru í lélegri samningastöðu við verksmiðjur vegna
stærðarmismunar
• Afleiðing: Skógarbændur stofna sölufélög (kaupfélög)
sem skipuleggja högg, flutning og semja við
verksmiðjurnar.
12. Timburmæling
• Umgjörð og
framkvæmd mælinga
er forsenda þess að
traust ríki á markaði
• Mikilvægt fyrir alla
aðila, þ.m.t.
stjórnvöld
• Það er stjórnvalda að
setja reglugerðir
14. Hagsmunir stjórnvalda
• Markaðsaðilar hugsa fyrst og fremst um eigin hag
• Markmið stjórnvalda eru mun víðtækari og annars
eðlis.
• Auðveldasta leið stjórnvalda til að ná sínum
markmiðum er að setja kvaðir og skyldur á
seljendur og kaupendur timburs.
15. Markmið Stjórnvalda
• Að skógrækt sé eðlilega skattlögð
(timbur ekki á svörtum eða gráum
markaði)
• Að stunduð sé sjálfbær skógrækt sem
stuðli að sem mestri framleiðni, líka
til langframa
• Að greinin sé arðbær og
samkeppnisfær
• Byggðastefna/atvinnustefna
• Samkeppnisstaða
• Kolefnisbinding og alþjóðlegar
skuldbindingar
• Ýmis markmið svo sem aukning á
hlutfalli skógarþekju,
tegundafjölbreytni, svæði til útivistar,
og ýmsar takmarkanir við skógrækt
16. Skyldur stjórnvalda gagnvart markaði
• Að sjá til þess að umgjörð skógræktar almennt og
timbursölu sérstaklega sé gagnsæ og auðveld i
framkvæmd. Að ekki séu lagðar óeðlilegar kvaðir á
framleiðsluna og að hún sé samkeppnisfær.
• Að sjá til þess að nauðsynlegir innviðir séu fyrir
hendi. Þ.e. vegakerfi, hafnir o.fl.
• Að tryggja nauðsynlega nýliðun og fagkunnáttu
innan greinarinnar. Þ.e. menntun og rannsóknir.
17. Skogfond - Norska módelið
• Skogfond: 4-40% av brúttó sölu
verður að nýta til fjárfestinga í
skógrækt þ.e. gróðursetningu, bilun
og vegagerð.
• Þegar Skogfond er notað er aðeins
15% þess skattlagður sem tekjur, þ.e.
85% skattaafsláttur af
skógræktarframkvæmdum.
• Ábyrgð kaupanda að leggja þessa
fjármuni til hliðar.
• Allir opinberir styrkir til skógræktar
fara í gegnum Skogfond.
• Ríkar skyldur á sveitarfélögum og
embættum sýslumanna varðandi
eftirlit og rekstur kerfisins.
19. Greniskógrækt
• Fura og birki eru náttúrulegu
trjátegundirnar, en vaxa hægt og
eru mun lakari að gæðum en t.d. í
Austur-Noregi
• Greniskógrækt hefst að alvöru
eftir seinni heimstyrjöld
• Grenið vex mun hraðar en í
Austur-Noregi og gæðin eru mjög
góð
22. Þróun í Hörðalandi
undanfarin ár
• Á síðustu öld var fura alls ráðandi á
timburmarkaði.
• Margar litlar sögunarmyllur og
tunnusmiðjur helstu kaupendur
• Staðbundin (oftast bundin við
sveitafélag) skógareigendafélög
reyna að skipuleggja högg, flutning
og sölu.
• Skógareigendafélögin sameinast i
Vestskog. Félögin selja sig út úr
úrvinnslufyrirtækjum.
• Greni verður stöðugt mikilvægari
trjátegund. Betra verð og mun lægri
kostnaður við skógarhögg og
sérstaklega vegagerð
• 2010 er Vestskog markaðsráðandi
(með um 80% af markaði)
• Ein stór sögunarmylla fyrir greni í
sýslunni (Moelven-Granvin bruk)
kaupir um 70-110 þús m3 árlega af
rauðgreni.
• Útflutninur til meginlands Evrópu
skiptir stöðugt meira máli.
23. Sennileg framtíðarsýn í
Hörðalandi á næstu árum
Fleiri timburkaupendur koma til
sögunnar = meiri samkeppni og
hærra verð fyrir skógarbændur
Gríðarleg aukning í sölu (3-5
faldast næsta áratuginn)
Vestskog (sameignarfélag) tapar
markaðshlutdeild fyrir
hreinræktuðum kapítalistum
Meiri útflutningur en alls óvíst um
nýjar/stærri verksmiðjur í
Hörðalandi
24. Helstu áhrifavaldar (nánasta framtíð)
• Gengisþróun næstu ára og
heimsmarkaðsverð timburs
• Opinber stuðningur við
þróunarverkefni og rannsóknir
• Opinber stuðningur við
innfrastrúktúr
• Opinber stuðningur við grisjanir
• Staðbundnir markaðir
25. Möguleg þróun á Íslandi á næstu árum
Meira efni en......
• Mjög lítið magn. (nokkur þúsund
rúmmetrar árlega næsta
áratuginn)
• Grisjunarviður = dýrt skógarhögg
og lítill hagnaður fyrir
skógarbóndann
• Dýr flutningur
• Skógarbændur miðla sjálfir sínu
timbri eða???