Eiríkur þorsteinsson 28.04.11
•
0 likes•901 views
Eiríkur Þorsteinsson, trétæknir hjá Nýsköpunarmiðstöð Íslands. Timbur og gæði. Saga timburnotkunar á Íslandi.
More Related Content
More from arskoga
Eiríkur þorsteinsson 28.04.11
- 1. Gæði í viðarmiðlun Eiríkur Þorsteinsson Trétæknir
- 2. Gæði í viðarmiðlun Fjallað verður um viðarmiðlun frá því farið var að nýta timbur hér á landi til dagsins í dag og hvaða vörur hafa slegið í gegn og hverjar ekki. Hugleiðingar um framtíðina fyrir íslenskt timbur fyrir húsbyggingar og aðra vöru; gæði og kröfur. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 2
- 3. Eiginleikar og einkenni • Eiginleikar eru það sem einstaklingnum er skapað. • Einkenni er það sem verður úr einstaklingnum. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 3
- 4. Vandamál skógarbóndans Þegar timburbolur fellur er náttúrunni ætlað að brjóta hann niður eins og allt annað sem deyr og þar með verður til vandamál. Grámi, fúi, raki, laus málning, vindingur, sprungur, kvistir, stórir árhringir, misvöxtur o.s.frv. er vandamálið. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 4
- 5. Elsta byggingarefni í heimi Forfeður okkar lærðu hvernig nýta ætti timbrið og meðhöndla það Byggingar Skip Verkfæri Vopn 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 5
- 6. Hvað lærðu menn af reynslunni? • Bolur er ekki látinn liggja á jörðu • Þurrkun skiptir máli • Loftun skiptir máli við geymslu og í byggingum • Viðartjara ver viðinn 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 6
- 7. Ekki nota rysju! Rysjuviður Raki 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 7
- 8. Landnámsmenn Ef hér hefði ekki verið skógur hefðu þeir ekki sest hér að. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 8
- 9. Torfbæirnir • Þekking á timburvinnslu glatast. • Aðgengi að góðum smíðaviði var ekki upp á marga fiska. • Torfbæir voru þiljaðir að innan, bæjarþilin gerð úr timbri og einstaka gólf voru þiljuð. • Efni fúnaði fljótt. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 9
- 10. Norsku húsin og rekaviður Þegar timbur fór að berast til landsins sem gæðavara þá var það í tilsniðnum húsum sem komu frá Noregi unnið af mönnum sem höfðu þekkingu á timburgæðum. Að vísu fékk landinn öðru hverju gæðatimbur en það var þegar skip strandaði og þegar timburboli rak að landi. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 10
- 11. Kaupmenninir Kaupmenn fara að flytja inn timbur af meiri þekkingu eftir að þeir hafa byggt upp þekkingu og sambönd og kom það timbur frá Norðurlöndum. Timbrið kom frá myllum sem höfðu skilgreindar upplýsingar um gæði efnisins og því var hægt að treysta þessum kaupum. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 11
- 12. Síldin Síldin kemur og nú þarf að byggja hús, bryggjur og báta. Það sem var sammerkt með þessu timbri sem kom til landsins frá Norðurlöndum var að þetta var gott timbur sem nýttist vel til þess sem það var ætlað til. Þekking fagmanna á timbri fór vaxandi. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 12
- 13. Meiri síld Síldin kom í miklu magni og það þurfti að selja hana. En hvert? Rússland!!! Síldarkaupmenn gerðust timburkaupmenn. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 13
- 14. Rússatimbur Reglan frá Rússum var í stórum dráttum þessi: • Magn frekar en gæði. • Lítil þekking á timburgæðum. • Aðrar flokkunarreglur en á Norðurlöndum. • Aðrar sögunaraðferðir. • Önnur umgengni við timbrið. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 14
- 15. Flokkunarreglur 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 15
- 16. Verð, gæði og kennsla Verðið á timbrinu lækkaði. Timburskipin komu frá Rússlandi hlaðin af lausu timbri ofan í lestunum. Nú versnuðu gæðin og umgengnin um timbrið. Kennsla um timburgæði var nánast engin í skólum og enn þann dag í dag er það ekki gert nema að takmörkuðu leyti. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 16
- 17. Gæðavitund á timbri Upp úr 1985 var ákveðið að fara af stað með að auka gæðavitund á timbri og var það gert í sameiginlegu átaki sem Iðntæknistofnun Íslands, BYKO og Húsasmiðjan stóðu að. Þau atriði sem var tekist á við voru: • Geymsla á timbri • Viðarraki • Flokkun á timbri 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 17
- 18. Timbur í norðri Svíþjóð: Kanada: Stofnar á rót Stofnar á rót 3000 milljónir m³ 30 milljarðar m³ Fellt ca. 80 milljónir m³ Fellt ca. 245 milljónir m³ Vöxtur 4,5 m³ / ha. Vöxtur 1,6 m³ / ha. Finnland: Rússland: Stofnar á rót Stofnar á rót 2,2 milljarðar m³ 88 milljarðar m³ Fellt ca. 64 milljónir m³ Fellt ca. 190 milljónir m³ Vöxtur 3,7 m³ / ha. Vöxtur 1,2 m³ / ha. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 18
- 19. Íslensk viðarmiðlun 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 19
- 20. Íslensk viðarmiðlun Verkefnið "Vinnsla og grisjun" • Hófst 1998 • Þróunarvinna með grisjunarvið • Sögin keypt • Námsgögn samin • Skólaverkefni hleypt af stokkunum • Viðarsala flytur til BYKO 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 20
- 21. Íslensk viðarmiðlun Viðarmiðlunin og samstarfið við BYKO • BYKO sá um sölu á vörum Skógræktar ríkisins og vann að markaðsráðgjöf og hönnun. • Skógrækt ríkisins lagði til vörur og kom með tillögur að nýjum vörum. • BYKO var miðlægur söluaðili fyrir stöðvarnar. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 21
- 22. Markhópar • Handverksmenn • Sumarbústaðaeigendur • Listamenn • Garðeigendur • Skólar • Smiðir – Leikskólar • Sýningarmenn – Grunnskólar • Kvikmyndaiðnaður – Iðnskólar • Leikhús – Listaskólar • Auglýsingastofur – Háskólar • Járnblendiverksmiðjur • Hestamenn 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 22
- 23. Vöruflokkar • Hráefni Bolir, fjalir, greinar • Sérvara Arinviður, staurar, trjákurl, stiklur • Sérþjónusta Vinnsla eftir óskum 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 23
- 24. Hráefni • Birki birkt - hvítt • Bolir eru 8-15 sm • Lengdir 1-2 m • Raki 8-12% • Birki óbirkt – ekki hvítt • Raki 15-25% • Notað mest í rennismíði og útskurð 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 24
- 25. Hráefni • Birki (blokkir) fjalir • Skógarfjalir • Breiddir 8-25 sm • Lengdir 1-2 m • Raki 8-25% • Notað í ýmsa smíði, útskurð, smáhluti og húsgögn 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 25
- 26. Hráefni • Birkigreinar af mismunandi sverleika • Ekki verið þurrkað • Notað í margskonar smíði og skreytingar • Tálguefni 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 26
- 27. Hráefni • Lerkibolir - grannir • Bolir eru 8-15 sm • Lengdir 1-3 m • Raki 12-25% eða óþurrkað • Óbarkað • Notað í margskonar smíði 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 27
- 28. Hráefni • Lerkibolir - breiðir • Bolir eru 15-25 sm • Lengdir 1-4 m • Raki 12-25% eða óþurrkað • Notað í fjölbreytilega framleiðslu t.d. stoðir, girðingar og veggi 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 28
- 29. Hráefni • Sitkagreni - bolir • Bolir eru 8-25 sm • Lengdir 1-4 m • Raki 12-25% eða óþurrkað • Notað í margskonar smíði t.d. sem stoðir og leiktæki ýmiskonar 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 29
- 30. Hráefni • Lerki - Skógarfjalir • Breiddir 10-30 sm • Lengdir 1,5-4 m • Raki 8-15% eða óþurrkað • Notað í margskonar smíði • Aðrar tegundir alaskaösp, reyniviður, stafafura ofl. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 30
- 31. Hráefni • Skógarfjalir í stæðu • Breiddir 10-30 sm • Þykkt 19-51 mm • Lengdir 1-4 m • Raki 8-15% eða loftþurrkað • Notað í margskonar smíði 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 31
- 32. Hráefni • Skógarfjalir uppröðuð sýnishorn • Breiddir 10-30 sm • Þykkt 19-51 mm • Lengdir 1-4 m • Raki 8-15% eða loftþurrkað • Notað í margskonar smíði 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 32
- 33. Sérvara • Arinviður • Úrvals arinviður • Birki • Afgreitt í pokum • Loftþurrkað 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 33
- 34. Sérvara • Girðingarstaurar • Lerki • Þvermál 6-10 sm • Lengd 1,8 m • Afbirktir • Afgreitt í búntum • Loftþurrkað 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 34
- 35. Sérvara • Reykingarflís • Birki – kurlað • Þykktin er 8-10 mm • Rakastig 8-10% • Afgreitt í pokum • Loftþurrkað 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 35
- 36. Sérvara • Trjákurl í göngustíga og beð • Birki og fleiri viðartegundir • Afgreitt í pokum eða sekkjum 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 36
- 37. Sérvara • Viðarstiklur • Notað til að búa til göngustíga, tröppur og stéttir • Greni og fleiri viðartegundir • Afgreitt á brettum • Loftþurrkað • Framtíðarlausn gagnvarið í A flokki 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 37
- 38. Sérvara • Viðarplattar • Lerki og birki • Þykktin er 14-20 mm • Lengdin er 10-45 sm • Þurrkaðir, heflaðir og pússaðir 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 38
- 39. Sérvara • Efnað niður í garðborð eða önnur garðhúsgögn sem eru síðan til sölu tilbúin til samsetningar 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 39
- 40. Sérvara • Fjalhögg / höggkubbur • Notað þegar verið er að höggva til blautt efni með exi • Handverksmenn og skólar 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 40
- 41. Hráefni • Flís til brennslu og fyrir hestamenn 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 41
- 42. Sérþjónusta • Efna niður boli sem koma úr skógum og einkagörðum til ýmis konar nota fyrir eigendur 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 42
- 43. Ýmsir munir 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 43
- 44. Hesthús klætt með lerki 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 44
- 45. Vöruþróun - nýir markaðir Veggurinn í Salnum í Kópavogi 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 45
- 46. Skjólgirði fyrir hesta Eiríkur Þorsteinsson 30.4.2011 46 Gæði í viðarmiðlun
- 47. Verstu óvinirnir • Fjárskortur • Tímaleysi • Vantrú • Vanþekking • Véla- og tækjaskortur 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 47
- 48. Vöruþróunarverkefni og markmið • Þróa vörur sem henta til vinnslu úr fyrstu og annarri grisjun. • Leita að leiðum til að auka þekkingu, leysa framleiðsluvanda og auka gæði. • Fá framleiðendur í samstarf um framleiðslu, vöruþróun og markaðssetningu. • Skógræktin og skógarbændur eru hráefnissalar. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 48
- 49. Verkefni sem hefur heppnast GM Skífur 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 49
- 50. Verkefni sem hefur heppnast 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 50
- 51. Timburorðasafn http://ordabanki.hi.is • Timburorðasafn var unnið í samvinnu Norðurlandanna og má finna í Orðabanka Íslenskrar málstöðvar og var íslenski hlutinn unninn af Eiríki Þorsteinssyni - Trétækniráðgjöf og er hann eingöngu til í þessari netútgáfu. • Það er ætlað fagmönnum sem eru í viðskiptum með timbur og miðast við skilgreiningar á hráefni, þ.e. hugtök og skilgreiningar fyrir barrtré. • Hægt er að leita að orðum á dönsku, finnsku, íslensku, norsku eða sænsku og birtist þá skýringartexti á íslensku og svo viðkomandi orð á öllum hinum tungumálunum. • Orðasafnið er safn orða sem notuð eru um trjávörur úr barrtrjám. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 51
- 52. Timburorðasafn • Í því eru skilgreind orð allt frá því að tréð er fellt, þegar verið er að vinna úr því og svo orð yfir hina ýmsu náttúrulegu og ekki náttúrulegu eiginleika þess. • Orðasafninu er ætlað að gera notendum sínum fært að setja fram skilgreiningu á því hráefni sem hentar vörum þeirra og um leið á þann hátt að efnissalinn skilji það. • Til þess að þetta megi takast er orðasafnið uppbyggt á eftirfarandi hátt: • Orðalisti í númeraröð og stafrófsröð. • Skilgreiningar fyrir öll orð. • Mælireglur sem fjalla um meginreglu og aðra kosti. • Kröfur í tengslum við orð notaðar sem meginregla og aðrir kostir. 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 52
- 53. Sýnishorn úr orðabókinni 30.4.2011 Eiríkur Þorsteinsson – Gæði í viðarmiðlun 53