1. 2 3
Tekst Robbert-Jan Metselaar Fotografie Onne van der Wal
meneer
velshedaRonald de Waal – eigenaar van modemerk WE – is
niet alleen geslaagd zakenman, maar ook fanatiek
zeiler. Hij bezit één van de laatste drie overgebleven
J’s en is dè drijvende kracht achter de wedergeboorte
van deze beroemde J-klasse. Nautique zeilde mee op
zijn grote liefde Velsheda.

2. 4 5
et duurt even voordat de
165-tonner op gang komt.
‘Tien minuten tot de start,’
schreeuwt de tacticus over
het dek van de J-klasser.
Voorzien van hippe pet, dito zonnebril en
zeilhandschoentjes stuurt Ronald de Waal zijn
39,5 meter lange Velsheda over het startveld.
Geconcentreerd staat hij achter het immense
stuurwiel. Zijn ogen turen over het water.
‘Pas op!’ Velsheda’s voordekker gebaart De
Waal dat hij iets moet afvallen om de 167-
voeter Adela de ruimte te geven. Dan klinkt
het schot. Ranger ligt direct één scheepslengte
voor. Adela en Gaia kunnen de twee machtige
J’s niet bijhouden. Ranger en Velsheda dende-
ren met ruim 11 knopen op de eerste boei af.
Die ochtend is het op de steigers van de
Antigua Yacht Club Marina een drukte van
belang. Ruim negentig klassieke zeiljachten
zijn naar Antigua gekomen voor de 21ste
editie van de Panerai Antigua Classic Yacht
Regatta. ‘Vandaag wordt het grinden man-
nen,’ roept Ronald de Waal ons lachend toe,
als we de kade op lopen. ‘De aansturingssoft-
ware van de hydrauliek heeft het begeven, dus
we moeten de lieren ouderwets met de hand
bedienen.’ We knikken bedenkelijk, terwijl
we een blik werpen op de imposante 56 meter
hoge carbonmast en de 19 meter lange Park
Avenue-giek. Terwijl De Waal nog snel een
zakelijk telefoontje afhandelt, krijgen we een
teamoutfit aangemeten – inclusief polo met
het beroemde JK7-logo – en stappen aan
boord van Velsheda.
Op het dek is het een wirwar van smetteloos
witte lijnen en glimmende lieren, kikkers en
blokken. ‘Voor de wedstrijd ga ik altijd eerst
rustig rondkijken waar iedereen ligt,’ zegt De
Waal. ‘Ik neem de tactiek door met de crew,
en bespreek welke zeilen we gaan voeren.
Ongeveer een kwartier voor de start neem ik
dan zelf het roer over.’
Leunend tegen de navigatiecockpit drinkt De
Waal rustig een kop koffie. Onderdeks wordt
er hard gewerkt om de hydrauliek weer aan de
praat te krijgen. Zo nu en dan steekt een be-
zweet hoofd uit de voorste cockpit, om snel
weer hoofdschuddend af te dalen.
De Waal kreeg het zeilen met de paplepel
ingegoten. ‘Ik begon met een 12-voets jolle-
H
44
J-Class: historie en nieuw begin
Velsheda is een van de laatste drie voor-
oorlogse J-klassers. Na de Tweede We-
reldoorlog werd het jacht naar de Hamble
versleept. Daar lag het als woonboot op
de rivieroever, gebroederlijk naast de En-
deavour, die hetzelfde lot beschoren was.
Jarenlang gebeurde er niets totdat een
Amerikaan zich de nieuwe eigenaar mocht
noemen. Na vele moeizame pogingen
kreeg hij de Velsheda los uit de mod-
der. Zijn plan: het schip in z’n oude glorie
herstellen. Maar al snel lag de beroemde
J-klasser weg te rotten op de Cramp-
ton Marine-werf. Een schroothandelaar
ontfermde zich over Velsheda, maar kon
begin jaren negentig de kosten niet meer
opbrengen. Ronald de Waal redde Vel-
sheda daarna van de ondergang.
Nieuwe J’s mogen alleen gebouwd wor-
den op basis van bestaande ontwerpen.
Dat kunnen lijnenplannen zijn van verdwe-
nen of niet gebouwde J’s. Zo ontwierpen
Starling Burgess en Olin Stephens afzon-
derlijk zes Rangers waarvan er maar één
daadwerkelijk gebouwd is. Daarmee werd
in 1937 de America’s Cup met succes
verdedigd. Als een eigenaar de rechten

3. 6 7
Het belooft een mooie racedag te worden. De
lieren werken weer en concurrent Ranger
heeft geen lucht gekregen van onze proble-
men. Ronald zet zijn headset op: ‘Hiermee
kan ik met verschillende bemanningsleden
communiceren. Vandaag zullen we ze extra
hard nodig hebben. Bij elke manoeuvre
moeten we vanaf boven contact hebben met
de mannen beneden, die de lieren bedienen.’
Terwijl de crew de zeilen hijst, vertelt De
Waal over zijn eerste jaren met de Velsheda.
‘Begin jaren negentig was ik samen met mijn
toenmalige schipper, interieurontwerper John
Mumford en de eigenaar van Southampton
Yacht Services op de Bahama’s voor een proef-
vaart met een 140-voeter. Door een brand in
de machinekamer ging de koop niet door en
moesten we op zoek naar iets anders.’
‘Toen we een paar dagen later met hetzelfde
groepje mannen op het strand zaten, is het
idee ontstaan om de laatst overgebleven
J-klasser te restaureren. Velsheda was op dat
moment niet meer dan een kale romp aan een
ketting. Ik heb toen contact gezocht met de
toenmalige eigenaar, en heb zowel de bank als
eigenaar zijn schip koestert, bleek vorig jaar,
toen Bystander geëerd werd met de titel
“Superjacht van het Jaar”.
‘Het is ook een schip dat qua looks perfect bij
Velsheda moest passen. We hebben op Bystan-
der trouwens veel meer faciliteiten dan op
Velsheda zelf. Zo kun je de zeilen aan boord
opslaan en eventuele reparaties uitvoeren.’
‘Als we met de familie op vakantie gaan, lig-
gen de jachten altijd samen. Bystander gaat
eerst voor anker, en dan komt Velsheda langs-
zij liggen. De crew kan dan gewoon inpluggen
voor elektra, water, internet en brandstof.
Slapen doen we op allebei de schepen. De
kids vinden het meestal toch leuker op Vel-
sheda. Zelf wissel ik af, maar tijdens wedstrij-
den slaap ik altijd op Velsheda om toch wat
dichter bij de boot te zijn.’
‘Yes!’ Een gebruinde krullenkop trekt een
sprintje richting De Waal. ‘Ronald, we heb-
ben weer hydrauliek! De knoppen op het dek
werken nog niet, dus we zullen de lieren van-
uit de machinekamer moeten bedienen.’ De
Waal knikt en geeft groen licht. Eindelijk!
Ondanks al dit succes is de nuchtere WE-slo-
gan ook uitstekend te projecteren op Ronald
de Waal zelf. Dit in tegenstelling tot bijvoor-
beeld John Williams – de eigenaar van con-
current Ranger – die met zijn zeer aanwezige
motorjacht Vita nu niet direct het toonbeeld
van bescheidenheid is. De Waal kiest liever
voor een wat ingetogener manier om van zijn
hobby te genieten.
In 2001 kocht De Waal – inmiddels al vier
jaar eigenaar van zijn zeiljacht Velsheda – dan
ook een klassiek motorjacht van Feadship. De
107-voeter was ooit gebouwd voor Henry
Ford II, en De Waal gaf hem – net als de
tender van Velsheda’s eerste eigenaar – de
naam Bystander.
Vorig jaar werd zijn nieuwe support vessel
opgeleverd. Deze boot, tevens Bystander
genaamd, werd gebouwd bij de Franse
scheepswerf JFA Chantier Naval naar een
ontwerp van Vripack in Sneek. ‘Ik wilde een
stoer expeditieschip aan de buitenkant, en
een gentleman’s yacht van binnen. Dus mooi
afgewerkt in donker hout, zoals de motor-
jachten uit de jaren dertig.’ Dat niet alleen de
Dan kunnen ze naast het zeilen door het
stadje lopen of lekker gaan shoppen.’
‘Onze winkels zijn aangenaam overzichtelijk
ingericht. Zonder poeha. Want van duurdoe-
nerij houden WE niet.’ Dit staat te lezen op
de website van De Waals geesteskind WE
Fashion, dat hij in 1999 creëerde uit de
modemerken “HIJ” en “ZY”. Die had hij al
eerder van zijn vader overgenomen, na zijn
studie in de Verenigde Staten. WE is inmid-
dels een sterk modemerk met meer dan 228
winkels in zes Europese landen. Maar De
Waal is op meer vlakken actief. Zo nam WE
International in 2004 het failliete modebe-
drijf Vilenzo over, en daarmee merken als Van
Gils, Frans Molenaar, Jaguar en Bad Boys.
Vorig jaar kocht De Waal bovendien de
wereldwijde rechten op het beroemde surf-
merk O’Neill.
tje. Het echte wedstrijdzeilen heb ik geleerd
in een Randmeer. Dan ging ik met mijn beste
vriend naar wedstrijden als de Kaag- en de
Sneekweek. Daar hebben wij samen de liefde
voor zeilen ontwikkeld. Toen die vriend plot-
seling overleed, ben ik dan ook een paar jaar
gestopt met zeilen.’
‘Ik vind zeilen een hele fijne manier om te
ontspannen,’ zegt De Waal. ‘Het leukste vind
ik de juiste balans vinden tussen de wedstrijd-
spanning en een gezellig samenzijn met goede
vrienden na afloop. De Antigua Classic Yacht
Regatta noemen we in onze vriendengroep
een echte “mannenwedstrijd”. Traditiege-
trouw zeil ik de wedstrijden in de Carieb
louter met mannen; meestal goede vrienden,
soms aangevuld met zakenrelaties. De vrou-
wen hebben hun voorkeur uitgesproken voor
Europese wedstrijden zoals de Régates
Royales Cannes en Les Voiles de St-Tropez.
‘wedstrijden in de Carieb
zeil ik met de mannen’
4
van een lijnenplan verkregen heeft, mag
er geen J op basis van datzelfde plan ge-
bouwd worden, mits de nieuwe eigenaar
expliciet toestemming verleent. Er mogen
dus nog vijf Ranger’s gebouwd worden.
Immers, John Williams heeft het winnende
Burgess-ontwerp al gebruikt voor zijn
replica.
Bij Royal Huisman wordt nu met Gerard
Dijkstra & Partners hard gewerkt aan een
Endeavour II voor internetgoeroe Jim
Clark. Een ander project is de 43-meter
Lionhart van Hoek Design. De J-klasser
H1 is gebaseerd op het lijnenplan van een
niet gebouwde Ranger, en wordt voltooid
bij Bloemsma en Claasen Jachtbouw.
Ook werkt Hoek Design aan de vergeten
J-klasser Svea.
Inmiddels laat de oude eigenaar van de
Windrose een Rainbow-replica bouwen.
In de gonzende wandelgangen gaat het
verhaal dat Jim Clark goedkeuring heeft
gegeven aan een onbekende partij voor
een tweede Endeavour II. Johan van den
Bruele wil graag de J-klasser Yankee
als replica en er gaan geruchten dat de
Enterprise, een Starling Burgess-ontwerp,
gebouwd zal worden.

4. 8
vangen. Die hebben we ook verstevigd om
hem stijver te maken. De kiel is opnieuw uit-
gehold en voorzien van nieuw lood. De mast
is van koolstof gemaakt.’
Op dit moment wordt er hard gewerkt aan
een nieuwe Southern Spars-koolstofmast. ‘Ik
heb een van de eerdere carbonmasten op de
Velsheda staan, maar de ontwikkelingen gaan
zo ontzettend snel. Inmiddels kunnen ze weer
veel lichtere en stijvere masten maken. We
hebben uitgerekend dat een nieuwe mast ons
ruim 1,5 ton aan gewicht scheelt. Dan is de
keuze snel gemaakt.’
Dan wordt de rust op de steiger bruut ver-
stoord. Over de steiger schalt, a-typisch, kei-
harde muziek. ‘O, dat is Velsheda,’ lacht De
Waal. ‘De crew is een echte club. We hebben
het heel gezellig met elkaar. We zeilen met een
aantal hele goede zeilers van Team New
Zealand en Team Mean Machine, met wie we
door de jaren een band hebben opgebouwd.
Zeker als je wedstrijden wint en samen leuke
dingen meemaakt. Daarnaast hebben we ook
een vaste bemanning, met jonge en multi-
inzetbare zeilers.’
‘Op het water zijn we altijd supergeconcen-
treerd bezig, want ik wil wel altijd winnen!
Maar als je dan weer in de haven bent en naar
de bar gaat om met elkaar wat te drinken, dan
moet het ontzettend gezellig zijn. Noem het
een combinatie van hard werken, gezelligheid
en heel veel lol.’
was geen bewuste keuze. Het is zo gegroeid.
Ik bezit de Velsheda nu ruim elf jaar. Dat is
een vrij stabiele situatie, vergeleken met bij-
voorbeeld de Endeavour (de allereerste geres-
taureerde J – red.), die al meerdere eigenaren
gehad heeft. Verder ben ik ook actief betrok-
ken bij de J Class Association.’
Deze vereniging nam vorig jaar twee belang-
rijke beslissingen voor het voortbestaan van
de J-klasse. Misschien wel de belangrijkste
was dat aluminium werd toegestaan als bouw-
materiaal. Daarnaast werd de handicapregel
aangepast, zodat oude en nieuwe schepen
eerlijk tegen elkaar kunnen zeilen. En omdat
er simpelweg geen originele J’s meer bestaan
om te restaureren, laten diverse liefhebbers nu
een replica bouwen.
Sommige puristen waren het niet eens met de
restauratiewijze van de Velsheda; “in volle
glorie hersteld, maar niet overal in de oude
glorie”. ‘Ik begrijp dat mensen dat denken,’
zegt De Waal vanaf het achterdek van Bystan-
der. ‘Maar wat veel mensen niet weten, is dat
in deze racers in de jaren dertig ook de aller-
nieuwste, lichtste materialen werden gebruikt.
Het is daarom helemaal in lijn met de gedach-
tegang van de J-klasse uit die tijd. Gewicht
was toen al een hot issue. Zo werden masten al
van aluminium gemaakt, dat men toen alleen
kende uit de vliegtuigbouw.’
‘Maar laten we niet vergeten dat romp en kiel
wel origineel zijn. Er is wel een aantal stalen
platen aan de buitenkant van de romp ver-
de rest van zijn schuldeisers afbetaald. Vervol-
gens ben ik naar Gerard Dijkstra gestapt.’
‘Toen ik Velsheda in 1997 voor het eerst
mocht varen, was het een onvergetelijke erva-
ring. Het zit hem in de combinatie van
schoonheid, snelheid en power. Daar kan het
verzamelen van oude Ferrari’s zelfs niet
tegenop. Ik moet eerlijk zeggen dat het wel
een jaar of drie geduurd heeft, voor ik er een
beetje goed wedstrijd mee kon varen. Het
schip ligt heel gevoelig op het roer.’
Bakken water spoelen over het immense dek.
Bij elke golf verdwijnt het genua-onderlijk
onder water. De communicatie verloopt orde-
lijk en rustig. Soms is er zelfs tijd voor een
grap. De cardanische snelheidsmeter geeft 14
knopen aan.
‘Acht minuten tot de tack,’ roept de tacticus.
De spanning stijgt. De Waal houdt Ranger
scherp in de gaten en stuurt zijn enorme J, in
het kielzog van zijn concurrent, behendig
richting boei. Iedereen maakt zich klaar voor
het voordewindse rak. In de overstag wordt de
immense spinnaker gehesen. Het rood-wit-
blauwe gevaarte vult zich met wind, en Vel-
sheda schiet weer vooruit. De Waal is duide-
lijk in zijn element.
In het laatste rak blijft Ranger iets langer dicht
onder de kust varen en gebruikt hij de
beroemde “lift”; een soort valwind die vanuit
de bergen komt. De Waal en zijn team tacken
een stuk eerder naar zee. Te vroeg, zo blijkt,
want Ranger heeft nu een te grote voorsprong
om nog in te halen. Voor de derde keer op rij
verliest Velsheda op line-honours van Ranger.
‘Maar we hebben wel drie keer gewonnen op
rating,’ zegt De Waal, terwijl hij het roer weer
overgeeft aan zijn vaste schipper.
De Waal wordt door velen gezien als grote
drijfveer achter de revival van de J-klasse. ‘Het
Korte bloeitijd
De J-klasse kent haar oorsprong in de ja-
ren ’30. Tien werden er in totaal gebouwd;
vier in Groot-Brittannië en zes in Amerika.
Ze domineerden slechts zeven seizoenen
het regattacircuit en zeilden drie Ame-
rica’s Cups. Ondanks de korte periode zijn
de J’s wereldberoemd geworden en laten
ze tot op de dag van vandaag menig zeil-
hart sneller kloppen. Alleen Shamrock V
(JK3), Endeavour (JK4) en Velsheda (JK5)
hebben de geschiedenis overleefd. De rest
was een roemloos einde beschoren.
‘in de haven moet het
gezellig zijn’