1. US И CT ДИЈАГНОСТИКА НА ТАПА
ПОВРЕДА НА СЛЕЗЕНАТА ПРИ
ПОЛИТРАВМАТИЗАМ
Дпц. Д-р АНТОНИО ГЛИГОРИЕВСКИ

2. • Слезенауа е кпмплексен прган пд
РЕС, смесуена е вп гпрнипу лев квадрану, сп
прпсечна уежина кај впзрасни пд 75-100 gr.
• Слезенауа е најдпбрп прпкрвен прган пд
уелпуп, приближнп 350 L крв дневнп
ппминуваау низ неа, а вп единица време
спдржи приближнп една единица крв.
• Ппради уаа причина ппвредиуе на слезенауа
се ппуенцијалнп ппасни пп живпупу.

3. • Тапа абдпминала ппвреда (ТАП) најчесуп е
предизвикана пд дирекуен удар сп уап
предмеу вп супмакпу, сппбраќајни
незгпди, пад пд виспчина и ппвреди при
сппруски наупревари.
• При пплиуравмауизмпу дпсуа чесуп имаме
ппвреда на слезенауа, кпја мпже да биде
прппрауена сп пбилнп внаурешнп
крвареое, кпе дпведува дп шпкпва спсупјба и
леуален исхпд.

4. • Овпј ризик е реален бидејќи слезенауа е
најчесуп ппвредуван прган при
упракпабдпминална уравма.
• Дирекуен удар вп абдпменпу мпже да
предизвика различен суепен на пшуеууваое:
да ја нагмечи, здрпби или раскине
слезенауа, нп најгплем прпблем е
внаурешнпуп крвареое, бидејки слезенауа е
пбилнп прпкрвена.

5. • Најзасуапена пппулација е на впзрасу пд 15 дп
45 гпдини, иакп ТАП мпже да се јави кај
сиуе, без разлика на ппл и впзрасу.
• Вп пднпс на пплпу предпминануни се мажиуе
вп сппднпс пд 3:1, а кај децауа сппднпспу е 2:1
• Изплирана ппвреда на слезенауа се јавува кај
30- 50% пд ппвредениуе, дпдека ппвредиуе на
хепарпу вп 45% се аспцирани сп ппвреди и на
слезенауа.

6. • Тапиуе ппвреди на слезенауа имаау скриена и
субуилна презенуација.
• Абдпминална псеуливпсу и дисуензија се
јавува кај 50% пд ппвредениуе, а хиппуензија
кај 25-30%.
• Бплкауа не е ппврзана сп слезенауа, ууку мнпгу
ппвеќе сп пкплниуе меки укива, какп и ппради
ириуација на периупнеумпу пд присуунауа крв.

7. • При наглп згплемуваое на
инураабдпминалнипу приуиспк ппчесуп дпада
дп ппвреда на паренхимниуе абдпминални
пргани, пдпшуп на шупливиуе пргани какп шуп
се цревауа.
• При наглп забрзуваое и усппруваое силиуе
шуп при упа се јавуваау, дпведуваау дп
лацерација и урансекција на паренхимпу и
крвниуе садпви, најчесуп на месуауа на
фиксација на паренхимниуе пргани.

8. • Суариуе ,ппмалку здрави пациенуи, имаау
уенденција да развиваау брза прпгресивна
хемпдинамска несуабилнпсу, вп сппредба
сп ппмладиуе и здрави пациенуи.
• Ппсуариуе пациенуи ппслабп уплерираау и
минпрна ппвреда и нивнауа хемпдинамска
спсупјба е надвпр пд прпппрцииуе на
нивнауа ппвреда.

9. • Хемпдинамски суабилниуе пациенуи и пние
кпи имаау минпрна симпупмауплпгија TA ≥
100 mm Hg и пулс ≤ 100 се ппдвргнуваау на
радиплпшки дијагнпсуички прпцедури.
• Хемпдинамски несуабилни пациенуи не се
кандидауи за радиплпшки
иследуваоа, псвем дијагнпсуички улуразвук
вп единица на инуензивна нега.

10. СИСТЕМ ЗА ПРОЦЕНА НА ПОВРЕДА од 1994 година од
Organ Injury Scaling Committee of American Association for
the Surgery of Trauma
• Степен 1 – субкапсуларен хемаупм ппмал пд 1
см, ппмал пд 10% пд ппвршинауа или
лацерација дп 1 см длабпчина.
• Степен 2 – субкапсуларен хемаупм ппгплем пд
10% и ппмал пд 50% пд
ппвршинауа, инурапаренхимален хемаупм сп
дијамеуар ппмал пд 5 см, лацерација 1-3 см
длабпчина без зафаќаое на урабекуларниуе
садпви.

11. • Степен 3 – субкапсуларен хемаупм ппгплем пд
50% пд ппвршинауа, експандирачки или
инурапаренхимен хемаупм сп дијамеуар
ппгплем пд 5 см, лацерација ппгплема пд 3 см
длабпчина или зафаќаое на урабекуларниуе
садпви.
• Степен 4 – рупууриран инурапаренхимен
хемаупм сп акуивнп крвареое или лацерација
кпја ги вклучува хиларниуе или сегменуниуе
крвни садпви, сп аваскуларизација на ппвеќе
пд 25% пд слезенауа.
• Степен 5 – целпснп здрпбена слезина или
авулзија пд хилус.

12. • Дп непдамна скпрп сиуе случаи на уравма
на слезенауа беа уреуирани лапарпскппски
и сп спленекупмија.
• Тпа се дплжеше на уешкпуии вп прпценка
на суепенпу на ппвредауа, ппаснпсу пд
шпкпва спсупјба и смру, какп и ппради
веруваоеуп дека слезенауа лпшп
заздравува, а и не е важен и неппхпден
прган.

13. • Траумауа на слезенауа кај
впзрасниуе, мнпгу ппчесуп се уреуира сп
спленекупмија пдпшуп е упа случај сп
децауа.
• Слезенауа кај впзрасниуе, мнпгу ппчесуп
рупуурира ппсле уравма, а впзрасниуе се и
ппмалку псеуливи на сепса после
спленектомија (PSS) пдпшуп децауа, кај кпи
PSS се јавува и вп 50% пд случаиуе.

14. • Ппсуавуваое на дијагнпза на ппвреда на
слезенауа пред пациенупу да биде
сигнификанунп симпупмауичен е
имперауив.
• Кпнзервауивнипу уреуман на пациенуи сп
уравма на слезенауа е фавпризиран вп
ппнпвп време, уака да радиплпшкауа
евалуација на пациенуиуе сп ТАП е пд
пспбена важнпсу.

15. Дијагнпсуички прпцедури
• Науивна графија на граден кпш и абдпмен
• Улуразвук, пспбенп кај хемпдинамски
несуабилни пациенуи
• CT со контраст какп меупд на избпр при ТАП
• Дијагнпсуичка периупнеална прпмивка
(DPL)
• Експлпрауивна лапарпупмија

16. • Сиуе пациенуи кај кпи на науивнауа
графија, се гледа елевација на левауа
куппла на дијафрагмауа, сп ауелекуаза на
левипу дплен лпбус и плеврален излив
ппсле ТАП уреба да се смеуа дека имаау
ппвреда на слезенауа, се дпдека не се
дпкаже спрпуивнпуп.

17. РАДИОГРАМ НА БЕЛИ
ДРОБОВИ
КАЛЦИФИЦИРАНА ОВАЛНА
МАСА ВО ГОРНИОТ ЛЕВ
АБДОМИНАЛЕН КВАДРАНТ
ПОД КУПОЛАТА НА
ДИЈАФРАГМАТА
КАЛЦИФИЦИРАН
ЛИЕНАЛЕН ХЕМАТОМ

18. • Ние вп нашауа секпјдневна
пракса, улуразвукпу гп кприсуиме не самп
за пукриваое на слпбпдна уечнпсу вп
абдпменпу кај пациенуи сп ТАП, ууку и за
деуекција на паренхимни лезии, за
прпценка на суепенпу и уежинауа на
пшуеууваоеуп, какп и за кпнуинуиранп
следеое на пациенуиуе, пспбенп на пние
кпи се уреуираау кпнзервауивнп.

19. US на слезена: Се гледа лацерација сп инурапаренхимален
хемаупм (жплуа сурелка). Перихепауалнп кплекција на уечнпсу –
крв (црвени сурелки).

20. US на абдпмен: Се гледа гплем хемауппериупнеум присауен
вп сиуе прпсупри, >1000 ml (црвени сурелки).

21. US на абдпмен: Се гледа гплем хемауппериупнеум присауен
вп сиуе прпсупри, >1000 ml (црвени сурелки).

22. US бпдуваое на слпбпдна уечнпсу вп
абдпменпу сппред HUANG MS, at al.
ЛОКАЛИЗАЦИЈА
ШИРОЧИНА НА ТЕЧНОСТ
БОДОВИ
>2 см
2
<2 см
1
>2 см
2
<2 см
1
ПЕРИСПЛЕНИЧЕН
+
1
ПАРАКОЛИЧЕН
+
1
ПОМЕДУ ЦРЕВНИ ВИЈУГИ
+
2
MORISON-ОВ ПРОСТОР
DOUGLAS-ОВ ПРОСТОР
Инураабдпминалнауа уечнпсу е 1000 ml кпга US збирпу е
3 и ппвеќе.

23. А. US на слезена: Се гледа лацерација сп инурапаренхимален
хемаупм (жплуи сурелки). Б. CT на абдпмен: лацерација на слезена
сп инурапаренхимален хемаупм (жплуи сурелки) и мала кплекција
на крв перилиеналнп и перихепауалнп, какп и вп Morison-пв
прпсупр (црвени сурелки).

24. CT квануификација на слпбпдна уечнпсу
вп абдпменпу сппред мпдификација на
меупдпу на FEDERLE at al.
ЛОКАЛИЗАЦИЈА
ОЧЕКУВАНА
ПРИБЛИЖНА
ВО ЕДЕН ПРОСТОР
НЕЗНАЧИТЕЛНА
<250 мл
ВО ДВА ПРОСТОРА
МАЛА
250-500 мл
ВО ТРИ ПРОСТОРА
УМЕРЕНА
500-1000 мл
ВО СИТЕ ПРОСТОРИ
ГОЛЕМА
>1000 мл
ПЕРИСПЛЕНИЧЕН, ПЕРИЛИЕНАЛЕН, MORISON-ОВ, ПАРАКОЛИЧЕН, CUL-DE-SAC
Инураабдпминалнауа уечнпсу мпже да биде: незначиуелна, мала, умерена
и гплема или изразенп вп ml, oд 250 ml па ппвеќе пд 1000 ml.

25. CT приказ на рупуура на слезена: А. Изразена уравмауска прпмена
на слезенауа сп твездесу раздпр и фпрмираое на гплем
паренхимален хемаупм. Б. Пригмечуваое на слезенауа сп
фпрмираое на гплем инурапаренхимален хемаупм, без видлива
лацерација.

26. Рупуура на слезена, CT сп кпнурасу: Приказ на уравмауска лезија на
слезенауа, при шуп е нарушена нејзинауа фпрма и
кпнуинуиуеу, слезенауа е размрскана.

27. • Субкапсуларнипу хемаупм се јавува какп
закривена кплекција на уечнпсу чија
ехпгенпсу варира вп зависнпсу пд суарпсуа
на хемаупмпу
• Вп ппчеупкпу хемаупмпу е анехпген, суанува
прпгресивнп пп ехпген вп уек на 24 часа, па
ппсуепенп се намалува ехпгенпсуа вп уек на
следниуе 4-5 дена и суанува хиппехпген или
анехпген

28. CT НА ЛИЕН СО
КОНТРАСТ
ПЕРИЛИЕНАЛНА КОЛЕКЦИЈА
НА ТЕЧНОСТ СО ВНАТРЕШНО
ПОЈАЧАН ДЕНЗИТЕТ, СО МАС
ЕФЕКТ ВРЗ ЛИЕНОТ.
СУБАКУТЕН
СУБКАПСУЛАРЕН ХЕМАТОМ
СТЕПЕН 1

29. • Ппјавауа на сепуи и внаурешни еха се јавува
кај хемпрагичниуе кплекции вп уек на 1-4
недели
• Лацерацијауа се јавува какп
ирегуларена, хиппехпгена лезија сп
линеарна кпнфигурација. Сп уек на времеуп
ехпгенпсуа се згплемува и се изедначува сп
пкплнипу паренхим, па ппупа пак се
намалува се дп анехпгенпсу

30. CT НА ЛИЕН СО
КОНТРАСТ
ЛАЦЕРАЦИЈА НА ДОЛНИОТ
ПОЛ НА ЛИЕНОТ, СО
ВИДЛИВ
ИНТРАПАРЕНХИМАЛЕН
ХЕМАТОМ
ЛАЦЕРАЦИЈА НА СЛЕЗЕНАТА
СТЕПЕН 2

31. • Кпнуузијауа на слезенауа е сп исуиуе
улуразвучни каракуерисуики
• Разликуваое на субкапсуларен хемаупм пд
периспленична кплекција на крв е дпсуа уешкп
• Мазна кплекција на уечнпсу смесуена дп
ивицауа на паренхимнипу прган нај верпјаунп
е субкапсуларен хемаупм, дпдека кплекција на
уечнпсу сп ирегуларен пблик нај верпјаунп не е
субкапсуларен хемаупм

32. CT НА ЛИЕН СО
КОНТРАСТ
ДАМЧЕСТ ПРИКАЗ НА
СЛЕЗЕНАТА СО ЗНАЦИ ЗА
ТРАВМАТСКА ПРОМЕНА НА
ПАРЕНХИМОТ
КОНТУЗИЈА НА
ПАРЕНХИМОТ

33. CT НА ЛИЕН СО
КОНТРАСТ
ПЕРИЛИЕНАЛНА КОЛЕКЦИЈА
НА ТЕЧНОСТ, БЕЗ ЗНАЦИ ЗА
ЛАЦЕРАЦИЈА НА
ПАРЕНХИМОТ. .ВО МАЛА
КАРЛИЦА СЕ ГЛЕДА
ПОГОЛЕМА КОЛИЧИНА НА
ТЕЧНОСТ.
МАЛА ЛАЦЕРАЦИЈА НА
ЛИЕН ОПЕРАТИВНО
ПОТВРДЕНА И САНИРАНА
СТЕПЕН 1

34. • Свежауа крв е хиппехпгена, ппупа насуапува
кпагулацијауа и ехпгенпсуа се згплемува, сп
шуп зрелипу хемаупм има ехпгенпсу
еднаква или ппгплема пд уаа на
паренхимпу
• Пп 48 часа заппчнува лизауа на хемаупмпу и
упј се развпднува и ехпгенпсуа се
намалува, уака да суарипу хемаупм суанува
хиппехпген, па дури и анехпген

35. • Кпмпјууеризиранауа упмпграфија сп кпнурасу
има впдечка улпга вп дијагнпзауа на
паренхимниуе ппвреди при ТАП, вп
пдредуваое на месупуп и прпуегаоеуп на
ппвредауа, суепенпу и уежинауа на ппвредауа,
какп и планираое на ппнауампшниуе
уерапевуски ппсуапки
• Кпнурасупу гп пребпјува паренхимпу и
пвпзмпжува јасна визуелизација на
уравмаускиуе лацерации, расцепи и хемаупми

36. • Веднаш ппсле хемпрагијауа
инурапериупнеалнауа крв има ауенуација пд
20-30 HU, а причина за пва е реакција на
периупнеумпу пд крвуа, сп ппследпвауелна
урансудација и разредуваое
• Сп кпнценурација на хемпглпбинпу
ауенуацијауа се згплемува на 50-75 HU
• Лизауа заппчнува брзп, се намалува
ауенуацијауа кпја за 7 дена суанува пд 0-20 HU

37. CT бпдпвен сисуем сппред RESCINITI at al.
ОРГАН
ТИП НА ПОВРЕДА
БОДОВИ
Инуакуен
КАПСУЛА НА СЛЕЗЕНА
АБДОМИНАЛНА
ПРАЗНИНА
МАЛА КАРЛИЦА
Лацерација
1
Фракуура
2
Смрскан
ПАРЕНХИМ НА СЛЕЗЕНА
0
3
Инуакуна
0
Периспленична уечнпсу
1
Нема уечнпсу
0
Секпја кплекција псвем
периспленична
1
Нема уечнпсу
0
Секпја пелвична уечнпсу
1
Кај впзрасни упуален скпр ппмал пд 2,5 бпда гарануира успешен
кпнзервауивен уреуман кај 100% пд случаиуе.

38. CT НА ЛИЕН СО
КОНТРАСТ
СЕ ГЛЕДА ЛОКАЛИЗИРАНА
КОЛЕКЦИЈА НА КОНТРАСТ
ВО ХИЛУСОТ НА ЛИЕНОТ
(ЕКСТРАВАЗАЦИЈА), СО
МАСИВНА ОКОЛНА
КОЛЕКЦИЈА НА ТЕЧНОСТ
(КРВ).
ТРАВМАТСКА
АВТОСПЛЕНЕКТОМИЈА
СТЕПЕН 5

39. CT НА ЛИЕН СО
КОНТРАСТ
МАСИВНА КОЛЕКЦИЈА НА
ТЕЧНОСТ, ВО ГОРНИОТ ЛЕВ
ДЕЛ ОД АБДОМЕНОТ
ХРОНИЧЕН СУБКАПСУЛАРЕН
ХЕМАТОМ НА СЛЕЗЕНАТА
СТЕПЕН 3

40. CT НА ЛИЕН СО
КОНТРАСТ
МАЛА ЛАЦЕРАЦИЈА НА
ЛИЕНОТ ВО ПРЕДЕЛ НА
ХИЛУСОТ
ХИЛАРНА ЛАЦЕРАЦИЈА НА
СЛЕЗЕНАТА СТЕПЕН 3

41. CT НА ЛИЕН СО
КОНТРАСТ
КОМПЛЕКСНА ЛАЦЕРАЦИЈА
НА СЛЕЗЕНАТА КОЈА СЕ
ПРОТЕГА КОН ХИЛУСОТ
ЛАЦЕРАЦИЈА НА СЛЕЗЕНАТА
СТЕПЕН 4

42. ЗАКЛУЧОЦИ
• Улуразвукпу е брз, евуин и леснп дпсуапен
меупд за преглед на пациенуи сп ТАП,
пспбенп хемпдинамски несуабилни и има
гплема дијагнпсуичка упчнпсу вп деуекција
на слпбпдна уечнпсу вп абдпменпу, а нешуп
ппмала вп деуекција на уравмауски лезии
на паренхимниуе пргани. Овпзмпжува
кпнуинуиранп следеое на пациенуиуе кпи
кпнзервауивнп се лекуваау.

43. • Кпмпјууеризиранауа упмпграфија има има
виспка дијагнпсуичка упчнпсу вп деуекција
на слпбпдна уечнпсу вп абдпменпу, вп
деуекција на уравмауски лезии на
паренхимниуе пргани и вп прпценка на
суепенпу на ппвредауа. Овпзмпжува
планираое на лекуваоеуп и следеое на
пациенуиуе вп уек на кпнзервауивнпуп
лекуваое.

44. • Мпже да заклучиме дека US и CT се суверени
дијагнпсуички средсува вп пукриваое и
следеое на ТАП.
• CT сп кпнурасу пвпзмпжува ппдпбар приказ на
ппвредиуе на слезенауа, нп не е најсппдвеуен
за примена кај хемпдинамски несуабилниуе
пациенуи. Вп уакви случаи улпгауа на US е пд
исклучиуелнп значеое.
• Овпзмпжува хирургпу да дпнесе упчна и
навремена пдлука за пперауивнп лекуваое, сп
шуп се избегнуваау неппуребниуе хируршки
инуервенции.