Umetnost Mesopotamije

1. Umetnost
istočnih
civilizacija:
Umetnost
Mesopotamije

2. Osnovne odlike kulture Mesopotamije
• Mesopotamija (međurečje) je antički naziv za oblast između reka Tigar i
Eufrat i obuhvata teritoriju savremenih država Iran, Irak i severni deo
Sirije.
• Specifičan geografski položaj Mesopotamije, dolina reke, visoravan na
severu i planine na jugu omogućile su osvajačima da lako osvajaju oblast
zbog čega su se tokom ovog perioda smenjivale različite kulture.
• Život je bio organizovan u utvrđenim gradovima-državama zasnovan na
agraru i administraciji koje Anri Lefevr naziva “oblik azijske proizvodnje”.
• Osnovna sirovina bila je zemlja, tako da je građevinski materijal bio ćerpič,
opeka, gleđosana opeka, glina
• Ova civilizacija je razvila luk i svod koji će tek Rimljani preuzeti i razviti
• Koristili su klinasto pismo i bili su zaslužni za prvu biblioteku, zakonik,
razvoj kalendara, poznavali su astronomiju, astrologiju i pili su pivo

3. Periodizacija civilizacija na prostoru
Mesopotamije
Sumerska (3500-2300 g pre n. e.) gradovi Uruk, Ur
Akadska (2300-2100 g pre n e) vladaju Saragon i njegovi naslednici
Novosumerska ( 2100-1900 g pre n e) grad Lagaš
Amoriti (1900-1225 g pre n e) grad Vavilon, osnivač Hamurabi
Asirsko carstvo (1225-600 g pre n e)
Haldejci -novi Vavilon (612-539 g pre n e)
Persija (539-331 g pre n e) Persepolis, Darije I

4. Sumerska umetnost
Zigurat
• Počeci umetnosti u oblasti Mesopotamije vezuju se za Sumere koji
su živeli u utvrđenim gradovima-državama u čijem centru se nalazio
hram-Zigurat posvećen božanstvu zaštitniku grada. Verovali su u
bogove koji su živeli na nebu, dok su sveštenici bili njihovi
namesnici, a podanici su se bavili poljoprivredom i doprinosili gradu
i hramu čime se razvio ekonomski sistem “teokratski socijalizam”
• Zigurat je bio hram od sedam nivoa. Najniži nivo bio je crne boje
posvećen podzemnom svetu, srednji crvene boje posvećen zemlji,
dok je na vrhu bio plavi hram sa zlatnom zvezdom posvećen nebu i
Suncu
• Unutar hrama stajale su statue od terakote u molitvenom stavu,
široko otvorenih očiju koje verovatno bile izrađene od minerala
lapis lazulija, školjki ili zlata

5. Zigurat
Figure iz Abuovog hrama,
terakota, Irački muzej, Irak,
2700-2500 g. pre n e)
Zigurat iz Ura, Irak, (2100 g pre n e)

6. Grobnica iz Ura
• Sumeri su kombinovali
različite materijale: drvo,
lapsis lazuli, školjke, crveni
krečnjak. Oni su prvi uveli
životinje u svoju umetnost, i
neki autori smatraju da su to
bile preteče basni, životinje
su imale svoje uloge.
• Predmeti pronađeni u
grobnici u Uru: Harfa, Ovan
u šipražju i Zastava iz Ura
Harfa iz Ura (c. 2600 g pre n e) detalj

7. Zastava iz Ura
• Smatralo se da je ovaj
predmet bila zastava koja se
nosila na koplju. U pitanju
je drvena kutija izrađena
tehnikom intarzije koja
prikazuje temu rata i mira
• Na strani mira prikazana je
procesija koja ide ka vladaru
koji uživa u gozbi, dok je na
strani rata prikazane scene
rata, porobljenih
neprijatelja, dok je na vrhu
vladar okružen vojskom

8. Klinasto pismo
• Sumeri su izmislili klinasto
pismo oko 3500 g pre n e.
Klinasto pismo bilo je
piktogramsko i utiskivalo se
na glinenim pločicama.
• Najviši stalež je koristio
pečate koji su bili valjkastog
oblika obično izraživani od
dragog kamenja kojima su
zaštitili dokumente, posude i
prostorije

9. Akadska umetnost
• Sumere su osvojili Akađani
pod Saragonom I
• Sačuvan je portret Saragona
I izliven u bronzi
• Stela Naram-sina pokazuje
narativni reljef na kojem je
prikazan trijumf vladara koji
se nalazi na vrhu koje
obasjavaju zvezde simboli
božije milosti, dok se u
podnožnju nalaze pobeđeni
koji mole za milost
Stela Naram-sina, (2255-2220 g pre n e),
Luvr
Saragon I (2200 g pre n
e), Irački muzej

10. Lagaš-novosumerski period
• Gradom Lagašem
vladao je Gudea, vladar-sveštenik
čije ga figure
prikazuju u različitim
ritualnim radnjama.
Figure su rađene u
vulkanskom kamenu
dioritu, a na jednoj
figuri su prikazane reke
Tigar i Eufrat

11. Starovavilonski period
• U ovom periodu dolazi
do ujedinjenja svih
sumerskih gradova pod
Hamurabijem
• Sačuvana je stela od
diorita koja na vrhu
prikazuje reljef na
kojem Hamurabi prima
zakonik od boga Sunaca

12. Asirska umetnost
• U vreme Asirskog carstva
vladari podižu veličanstvene
palate u Horsabadu, Ninvi.
Ispred palate se nalazi krilati
bik sa ljudskom glavnom koji
je predstavljao čuvara ulaza,
dok je unutrašnjost bila
ukrašena reljefima koji su
veličali vladara i prikazivali
scene iz lova i njegove pobede.
• Najpoznatije palate bile su:
Saragona II u Horsabadu i
Ašurbanipalova u Ninvi
Lamasu, duh zaštitnik koji čuva ulaze,
kasnije se razvija i kao zaštitnik vladara

13. Ašurbanipalova palata

14. Haldejska-Novovavilonska
umetnost
• Nakon pada Ninve,
Vavilonjani doživljavaju
procvat pod vladarem
Nabukadonosora II. Vavilon je
utvrđen i u grad se ulazilo kroz
Kapiju boginje Ištar (boginja
plodnosti, ljubavi i rata).
Kapija je oplaćena gleđosanim
pločama koje su dekorisane
lavovima, bikovima i
zmajevima. Nakon
arheološkog otkrića, ona je
rekonstruisana i preneta u
Pergamonski muzej u Berlinu

15. Mit i sedam svetskih čuda staroga
sveta
Vaviloska kula-slika Pitera
Brojgela Straijeg iz 16 veka
Semiramidini viseći vrtovi-rekonstrukcija

16. Persija
• Pod dinastijom Ahemenida
se osniva Persija u 6. veku.
Teritorija Persije se prostire
od Persijskog zaliva do
Sredozemnog mora. Svoj
vrhunac Persija doživljava
pod Darijem I i Kserksom.
Persijanci podižu palate u
Persepolisu, Pasargadu i
Suzi.

17. Persepolis, Iran
• Persepolis se nalazi na
platformi koju su činile
palate, ulaze su čuvali
bikovi sa ljudskim glavama.
Palata je imala niz prostorija
među kojima je bila
najznačanija prestona palata.
Kserks je podigao sa
zapadne strane prostoriju u
koju se ulazilo kroz Vrata
svih naroda. Reljefi koji
ukrašavaju palate prikazivali
su audijenciju. Arhitekta
ovog grada zvao se Ardosta

18. Persepolis

19. Art2You
Mozaik iz oko 100 g pre nove ere, prikazuje Darija kako se bori protiv
Aleksandra Velikog