2. Bilgi İşlem Kavramı VERİ İŞLEM BİLGİ
INPUT PROCESS OUTPUT
BİLGİSAYAR:Kendisine girdi olarak verilen verileri, program adı verilen bir dizi komuta
göre işledikten sonra, bilgi olarak veren elektronik aygıtlardır.
Bilgisayarların diğer bir ismi hesaplayıcı anlamına gelen Computer kelimesidir.
Bu tanım içerisinde geçen kavramları incelemek gerekirse, üç kavramı ele almak
gerekecektir. Bunlar;
VERİ: Bilgisayara işlenmesi için verilen her türlü semboldür. Bu alfabenin harfleri olabileceği gibi
kullanmış olduğumuz sayma sayılarda olabilir. Bir örnek vermek gerekirse öğrencilerin isimleri , sicil
, kimlik bilgileri, not bilgileri bilgisayar için birer veridir.
İŞLEM: Bilgisayara aktarılan verilerin , nasıl işleneceğine karar veren bilgisayar programı tarafından
işlenmesidir. Buna bir örnek vermek gerekirse, öğrenci notlarının hesaplanarak okuldan mezun
olanların bulunması, kız veya erkek öğrencilerin sayılarının bulunması gibi.
ÇIKTI: Verilerin işlenmesinden sonra oluşan üretilen bilgilerdir. Okulu bitirmeye hak kazanan
öğrencilerin listesinin yazıcıdan alınması örnek olarak verilebilir. Bu bilgeler bir şema üzerinde
incelenirse.
3. PROGRAM : Bilgisayara verilen verilerin nasıl işlenmesi gerektiğini bilgisayara
bildiren komutlar dizisidir. Bilgisayarı programlar olmadan kullanabilmemiz
mümkün değildir.
BİLGİSAYAR VE İNSAN
İŞLEM HIZI : Normal zeka düzeyine sahip insanlar herhangi üç basamaklı iki
sayının çarpımını yaklaşık 30 saniye içinde yaparlar. Böyle bir işlem 50 defa tekrarlanırsa
1500 saniye olacaktır. Aynı işlem bilgisayarda yaklaşık olarak 0.01 saniye sürer. Yani
bilgisayarlar insanlardan kat kat daha hızlı işlem yapabilmektedirler.
HATA OLASILIĞI: İnsanlar bu sayıları çarparken hata yapma olasılıkları yüksektir.
Bilgisayarlar için program doğru olduğu müddetçe hata olasılığı yoktur. Bilgisayar
programınız doğru olduğu sürece hata olasılığı yüzde sıfırdır.
UNUTKANLIK: Bundan birkaç yıl önce tanıştığınız herkesin ismini hafızanızda saklayabil
misiniz? İlkokul ‘daki notlarınızı hatırlıyor musunuz. Ancak bilgisayarlar manyetik
ortamda sakladıkları her bilgiyi yıllar geçse de unutmazlar.
YORULMA : Aynı işi basit olan bir işi insan belli bir süre yapabilir, sonra yorulur. Ancak
bilgisayarlar yorulmaz.
GELİŞME: Bilgisayarlar ne derecede yetenekli makineler olsalar da nihayetinde onları
bulan, geliştiren ve kullanan insanlardır. Bilgisayar herhangi bir sorunu kendi başına
çözemez . Prizden fişini çektiğinizde yada yararlanmasını bilmediğinizde sadece
elektronik bir yığındır. Bilgisayarlar kendilerini programlayan yani yapacağı işlemleri
tek, tek komutlar halinde kendisine ileten insanlar olmadıkça hiç bir işe yaramazlar.
4. Bilgi ve iletişim Teknolojisi Ürünlerinin
Tanıtımı
• Bilgi ve iletişim teknolojisinin gelişimi ile toplum hayatın da
eğitim, bilim, kültür, sanat etkinlikleri, finansman, ticaret vb.
alanlarda önemli kolaylıklar sağlamaktadır
• Bilgi ve iletişim teknolojisi iki grupta incelenir.
A )Bilgisayar Teknolojileri
1. Donanım ürünleri
2. Yazılım ürünleri
B) İletişim Teknolojileri
5. Bilgisayar Teknolojileri
Bilgisayar Nedir?
Bilgisayar çok hızlı işlem yapma özelliği olan, kitaplar dolusu bilgiyi çok küçük
alanlarda saklayabilen, sakladığı bilgilere çok hızlı ulaşabilen bir makinedir.
Bilgisayarı nerelerde kullanıyoruz?
7. Bilgisayar İle İlgili Temel Kavramlar
Donanım ve Yazılım Nedir?
Bilgisayarlar, donanım ve yazılım olmak üzere iki temel kısımdan
oluşur.
– Donanım: Kasa, ekran, klavye, fare ve bunların içinde bulunan
parçaların oluşturduğu kısımdır.
– Yazılım: Bilgisayarın istenilen amaçlar doğrultusunda
kullanılmasını sağlayan komutlar topluluğudur.
8. BİLGİSAYAR
DONANIM (Hardware) YAZILIM (Software)
1- Giriş Birimleri 1- Sistem Yazılımları
(Windows, MSDos)
2- Ana Bellek
2- Hizmet Yazılımları
3- Çıkış Birimleri 3- Uygulama Yazılımları (Word, Excel
)
4- Yan Bellek
5- Çevre Birimler
9. Bilgisayar Çeşitleri:
1) Ana Bilgisayar: Özel bir merkezde bulunan hızlı ve geniş
kapasiteli bilgisayarlardır. Bu bilgisayarlar kendilerine bağlı olan
yüzlerce hatta binlerce istemci bilgisayara hizmet sunar. Birden
fazla işlemci(CPU) bulunabilir.
2) Mini Bilgisayar: Mini bilgisayarda birden fazla işlemci(CPU)
bulunabilir. Hizmet sunduğu istemci sayısı ana bilgisayardan daha
azdır.
3) Ağ(network) Bilgisayarı: Bu bilgisayarların bellek ve işlemci
hızları sınırlıdır. Özellikle ağa bağlanmak üzere yapılmışlardır.
10. Bilgisayar Çeşitleri:
4. Kişisel Bilgisayar ( PC ): Masa
üzerine sığabilen, tek kullanıcılı
kişisel bilgisayarlardır. 1970’ li
yıllardan sonra kullanımı
yaygınlaşmıştır.
5. Dizüstü Bilgisayarlar : Bu bilgisayarlar
kişisel bilgisayarlarlar gibidir fakat
taşınabilir. Günümüzde genellikle 2-4
kg. ağırlığında ve şarj edilebilen pilleri
sayesinde birkaç saate kadar elektrik
bağlantısı olmadan da
çalışabilmektedirler.
11. Bilgisayarlar Arasındaki Farklılıklar
1. Kapasite: Bilgisayar çeşitleri ile doğrudan ilişkilidir. Ana bilgisayar
ve süper bilgisayarlar kapsite bakımından en üst seviyedir.
2. Hız: Bilgisayarların hızı işlemcilerin hızları ile ölçüldüğünden
saniyedeki titreşim sayısı ile ifade edilir. Bu birimde Hertz (Hz)’
dir. Günümüzde bilgisayarlar 4 GHz civarındadır.
3. Maliyet: Büyüklülerine ve hızlarına göre aralarında büyük
farklıklar vardır. En pahalı olanlar ana bilgisayar ve süper
bilgisayarlardır.
12. Bilgi Teknolojisi ve Toplum
1. Bilgi toplumu Kavramı:
Ekonomisi bilgiye dayalı olan toplumlar bilgi toplumudur. Bilgi toplumuna
gelinmesinde;
a) Bilgisayar; bilginin yaygın olarak depolanmasını ve işletilmesini,
b) İnternet; bilgiye ulaşılmasını, bilginin iletilmesini ve aylaşılmasını, alıp satılmasını
kolaylaştırmıştır.
c) Bilgi; üretilen, alınıp satılan, kullanılan, tüketilen en önemli değer haline gelmiştir.
Bilgi toplumunda en önemli şey bilgidir.
Ulusal bilgi altyapısı o ülkenin bilgi otoyollarından oluşmaktadır.
2. Bilgi Otoyolu : Bir ülkenin üniversitelerine, kütüphanelerine, araştırma
laboratuarlarına, iş yerlerine, hastanelerine ve evlerine her hangi tip
kablolarla, uydu veya yayın yoluyla, veri, ses ve görüntü türü bilgiler taşıyan;
donanım, yazılım ve standartlardan oluşan iletişim sistemleridir.
3. Elektronik ticaret kavramı: Mal ve hizmetlerin
üretim, tanıtım, satış, sigorta, dağıtım ve ödeme işlemlerinin bilgisayar ağları
üzerinden yapılmasına e - ticaret denir.
13. İyi Bir Çalışma Ortamı
Başarılı bir yerleşim düzeni, bilgisayar kullanıcısının verimi ve
sağlığını olumlu yönde etkiler.
Çok kullanılıcı çalışma ortamı( laboratuar, teknoloji sınıfı, bilgi
işlem merkezi, internet cafe vb.) olarak düzenlenecek mekanların
seçiminde binanın kuzey cephesinde, gürültüden uzak ve her
kullanıcıya en az 1,5m2 çalışma alanı düşecek büyüklükte
olmalıdır.
Dolayısıyla bilgisayar çalışma ortamı, ergonomik kurallar dikkate
alınarak kullanıcının rahat çalışmasını sağlayacak biçimde, ustaca
düzenlenmiş bir çevre olmalıdır.
14. İyi Bir Çalışma Ortamının Faydaları
Başarılı bir yerleşim düzeni
kullanıcıya rahat, hoş bir
ortamda çalışma olanağı sağlar.
Böylece bilgisayar kullanıcıları
en az enerji ile en çok verimi
elde etme ve sağlıklarının
olumsuz etkilenmemesini
büyük ölçüde önleme olanağı
bulurlar.
15. Bilgisayarda Çalışırken Çalışmaya Ara
Vermenin Önemi:
Aynı pozisyonda 30 dakikadan fazla
kalarak yapılan çalışmalarda
ağrıların ve rahatsızlıkların şiddeti
artarak duruş bozukluklarına neden
olur.
Koltukta uzun süre mola vermeden
çalışma vücutta kan dolaşımının
düzenli yapılmasını engeller ve
bacaklarda ağrı hissedilmeye
başlar.
16. Ekran
Bilgisayar ekranı dik otururken
üst kenarı göz hizasına veya
biraz altına gelecek seviyede
olmalıdır. Ekran ile kullanıcı
arasında 45-75cm civarında
mesafe olmalıdır.
Ekran öncelikle odada pencere
ve lambalardan kaynaklanan
ışık yansımalarının en az
olduğu yerde olmalıdır.
17. Koltuk
Koltuğun ergonomik ve rahat olması en önemli faktördür. Koltuk
seçiminde aşağıdaki özelliklere dikkat edilmedir.
– Koltuk yüksekliği 37-58,4cm arasında ayarlanabilir olmalıdır.
– Sırt desteği olmalı ve aşağı yukarı ayarlanabilmelidir.
– Kol destekleri olmalı çıkarılıp takılabilmeli, yüksekliği
ayarlanabilmelidir.
– Oturma yeri kendi ekseni etrafında dönebilmeli, ileri geri
hareket edebilmelidir.
– Ayakları 5 tekerli ve ayaklıkları olmalıdır.
– Dizler 90 veya 110 derece olmalıdır
18. Klavyeyi Yerleştirme
Klavye kullanıcın karşısında ve
kullanıcının rahat edeceği
yükseklikte olmalıdır.
Klavye kullanırken ön kollar
yere paralel olmalıdır.
Klavye eğimi yazarken bilekleri
düz konumda tutacak şekilde
ayarlanmalıdır.
Yazarken omuzlar, kollar, eller
ve parmaklar gevşek
tutulmalıdır.
19. Fare Yerleşimi
Fare size en yakın
pozisyonda olmalı.
Kullanılmadığı durumda el
fare üzerinde olmamalıdır.
Fare kullanılırken bilek
bükülmemelidir, sabit bir
yüzey üzerinde olmalıdır.
20. BİLGİSAYAR
DONANIM (Hardware) YAZILIM (Software)
1- Giriş Birimleri 1- Sistem Yazılımları
(Windows, MSDos)
2- Ana Bellek
2- Hizmet Yazılımları
3- Çıkış Birimleri 3- Uygulama Yazılımları (Word, Excel
)
4- Yan Bellek
5- Çevre Birimler
21. Merkezi İşlem Birimi ( CPU )
• Bilgisayara verilen komutların işlendiği, aritmetik
ve mantıksal işlemlerin yapıldığı birimdir.
22. Merkezi İşlem Birimi ( CPU )
• Merkezi İşlem Birimi Hız Kavramı: İşlemcilerin hızları, saat frekansı da
denen saniyedeki titreşim sayısı ile ölçülür.
• Aritmetik Mantık Birimi: Aritmetik işlemler ve mantıksal karşılaştırmalar
burada yapılır. İşlemcinin yapısı gereği sadece toplama yapılır. Diğer aritmetik
işlemler toplamaya dönüştürülür. Örneğin çarpma işlemi üst üste toplama
yöntemiyle yapılır.
• Kontrol Birimi: İşlem akışını düzenler, komutları yorumlar ve bu komutların
yerine getirilmesini sağlar.
• Ön Bellek(Cache memory) ve Hız Hafıza Erişimi:
Bilgisayarda işlemcinin hızı, bellek ile bilgileri ileten yollardan daha hızlıdır.
Program kodlarına ve verilere daha hızlı ulaşmak için bunların hızlı bir şekilde
ulaşılabileceği bir ortamda hazır bekletilmesi bilgisayarın hızını artırır. Bu
amaçla erişimi hızlı olan ön bellekler geliştirilmiştir.
23. Giriş – Çıkış Birimleri
Giriş Birimleri
Klavye, Fare, Barkod okuyucu, Tarayıcı, Mikrofon gibi bilgisayara
sadece bilgi girilmesinde kullanılan birimlerdir.
Çıkış Birimleri
Ekran,Yazıcı, Hoparlör gibi sadece bilgisayarda işlenen verilere
göre sonuç almak için kullanılırlar.
Giriş/Çıkış Birimleri
Disk ve disket, CD-ROM’lar, Manyeto Optik diskler gibi üzerinde
hem bilgi kaydedilebilen hem de bu kaydedilen bilgilerin
okunduğu birimlerdir.
24. Giriş (Input) Araçları:
Fare
Bilgisayarda çizim yapmak, oyun oynamak, komut
seçmek ve çalıştırmak gibi işlemlerde kullanılan yardımcı
donanım birimidir.
Tekerlek
Sağ tuş
Sol tuş
25. Giriş ( İnput ) Araçları
Klavye
Bilgisayarda yazı yazmak, veri girmek ve bilgisayara komut vermek
için kullanılan donanım birimidir.
Harf Tuşları Özel Görevli Tuşlar
Fonksiyon Tuşları Rakam Tuşları Multimedia Tuşları
26. Giriş ( İnput ) Araçları
Tarayıcı
Bir resim, bir fotoğraf veya kağıt üzerinde bir
dokümanı bilgisayar ortamına geçirmenizi
sağlayan araçtır
27. Giriş ( İnput ) Araçları
Dokunmatik Altlık ( Touchpad ) :
Dokunmatik altlık üzerinde parmağın hareketi ile ekranda okun
hareket ettirilmesine yarayan bir aygıttır. Genellikle dizüstü
bilgisayarlarda kullanılır. Farenin görevini yapar. Alanı yaklaşık 50
cm2’ dir.
28. Giriş ( İnput ) Araçları
Oyun Çubuğu ( joystick ) :
Hareketi sayısal elektrik sinyallerine çevirerek bilgisayara aktarılır.
Bilgisayar oyunlarında ve benzetim(similasyon) programlarında
giriş birimi olarak kullanılır.
29. Çıkış ( Output ) Araçları
Ekran(monitör)
Bilgisayarın görüntüleme birimidir. Monitör bilgisayarda
yapmış olduğumuz işlemleri görmemizi sağlar.
CRT Monitör
LCD Monitör
30. Çıkış ( Output ) Araçları
Yazıcı ( Printer ) :
Bilgilerin yazılı belge olarak elde edilmesini sağlar.
31. Çıkış ( Output ) Araçları
Çizici :
Plan ve grafikleri kağıt üzerine aktaran çıkış birimidir.
32. Çıkış ( Output ) Araçları
Hoparlör :
Kaydedilmiş sesler ve müzik parçalarının insan kulağının
duyabileceği sesler şeklinde çıkışını sağlar.
33. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
Hafıza Çeşitleri
Yazı, resim, sayı gibi her çeşit bilgi bilgisayarın belleğinde
ve diğer kayıt ortamında 2 tabanlı sayı sistemine göre
saklanır. Bu temel ilk bilgisayardan günümüze kadar
değişmemiştir.
34. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
• Hafıza Çeşitleri
Sabit Disk: Bilgisayarın kalıcı depolama birimidir. Bilgisayara kurulu olan
programlarda bu birime kaydedilir.
35. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
Hafıza Çeşitleri
Bellek Kartları(SD, MMC, Memory stick):
Elektirik darbeleri ile bilgiler kayıt edilir, silinip yeniden kayıt
yapılabilir. Bunların tekrar kayıt yapılma sayısı milyon civarında
tahmin edilmektedir.
36. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
Hafıza Çeşitleri
Taşınabilir Bellek(USB flash Disk):
Bellek kartları ile aynı özellikledir fakat bunlar direk
olarak USB girişine takılabilirler.
37. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
Hafıza Çeşitleri
CD ve DVD:
Kayıt lazer ışını ile yapılır. CD, DVD ‘ ye göre daha
az bilgi saklar.
38. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
Hafıza Çeşitleri
Disket:
1971 yılında kullanılmaya başlanmıştır. Disket sürücüleri
tarafından okunurlar.
39. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
Hafıza Çeşitleri
RAM (Random Access Memory) : Merkezi işlem
birimine bağlı olan bir bilgi deposudur. Rastgele erişimli
bellektir. Çalıştırılan program bu hafızaya yüklenir.
Okuma ve yazma işlemleri yapılabilir. Bilgisayarın
kapanması halinde bu bellekteki bilgiler silinir.
40. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
Hafıza Çeşitleri
ROM (Read Only Memory) : Sadece okunabilir bellektir.
Üretici firma tarafından hazırlanmıştır. Bilgisayar
hakkında bilgiler içerir. Bu bellekteki bilgiler bilgisayarın
kapatılması ile silinmezler.
41. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
Diğer Sistem Birimleri
Kasanın iç görünüşü
ve Kasa
Kasanın içerisinde
anakart, işlemci, ana
bellek, ekran
kartı, sabitdisk gibi
birçok parça bulunur.
42. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
Diğer Sistem Birimleri ve Kasa
Kasa: Bilgisayarda işlemlerin yapıldığı, yazılımların
çalıştırıldığı, monitör, fare ve klavyenin bağlı olduğu
birimdir.
43. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
Diğer Sistem Birimleri ve Kasa
Anakart: Üzerinde temel devrelerin bulunduğu karttır. Bütün
aygıtlar ve kartlar anakarta takılıdır.
Bağlantı yerleri
Anakart
44. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
Sistem Birimleri ve Kasa
Ekran Kartı: Bilgisayarın sistem birimi ile ekranı
arasındaki bağlantıyı sağlayan donanım birimidir.
45. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
Sistem Birimleri ve Kasa
Disket Sürücü: Disketlerin okunmasını sağlayan
birimdir.
46. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
Sistem Birimleri ve Kasa
CD-ROM Sürücü: CD lerin okunmasını sağlayan birimdir.
47. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
Sistem Birimleri ve Kasa
Ses Kartı: Bilgisayardan ses çıkmasını sağlayan birimdir
48. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
Sistem Birimleri ve Kasa
Güç Kaynağı (Power): Bilgisayarın çalışması için gerekli
olan elektrik girişini sağlayan birimdir.
49. Bilgisayarı Oluşturan Donanım Birimleri
Sistem Birimleri ve Kasa
TV Kartı: Bilgisayarda, televizyon izlenebilmesini
sağlayan birimdir.
50. Bilgisayar Performansı
Bilgisayarın performansı bilgisayarın iş yapma kabiliyeti
olarak anlaşılır. Bilgisayarın performansı aşağıdaki
unsurlara bağlıdır.
– İşlemci (CPU) hızı
– RAM bellek büyüklüğü
– Sabit Disk(Hard disk) hız ve kapasitesi
51. YAZILIM
Yazılım Çeşitleri:
Bilgisayarda kullanılan her türlü program yazılımdır.
– İşletim Sistemi Yazılımları
– Uygulama Yazılımları
– Programlama Dilleri
52. YAZILIM
İşletim Sistemi Yazılımı:
Bilgisayarın ilk açılma anından kapanana kadar
kullanıldığı sürece görev yapan programlar topluluğudur.
Üç ana bölümden oluşurlar. Bunlar:
– Düzenleyici programlar : Bilgisayarın çeşitli bölümlerinin beraber
çalışmasını sağlar.
– Yardımcı programlar: Çeşitli amaçları gerçekleştiren komut veya
programlar.
– Derleyiciler : Bunlar üst seviyeli dillerde hazırlanmış
programları, bilgisayarın çözebileceği sayısal kodlara çeviren programlardır.
Bu işleme derleme denir.
53. YAZILIM
Uygulama Yazılımları:
Belirli konularda yüksek seviyeli dillerden biri ile
yazılmış, kullanımı genelde kolay programlardır. Değişik amaca
yönelik yüzlerce paket program vardır. Örneğin Kelime işlemci MS
WORD gibi.
Programlama Dilleri: Kullanıcı ihtiyaçlarına göre, yaptırmak
istediği işlere ilişkin komutları belirli bir mantıksal sıraya koyarak
bilgisayara yüklenmesini sağlayan ve özel kodlama sisteminden
oluşan yapılardır.
