2. Özet
→ Bilgisayar kelimesindeki bilgi ne anlama gelmektedir?
→ Bilgi Teknolojileri ne demektir? Bilgisayarın yeri nedir?
→ Bilgisayar ne demektir?
→ Bilgisayar= donanım + yazılım
→ Gömülü bilgisayarları nerede görmüș olabiliriz?
→ Bilgisayarı bilgisayar yapan . . .
→ Șeyler bilgisayarda nasıl temsil edilmekte?
→ Sayısal ağlar ne tașır?
2 / 30
3. Bilgi nedir? “veri”, “enformasyon”?
→ bilgi: bilgisayar kelimesindeki “bilgi”
→ geniș kapsamlı bir kelime, bağlama göre farklı anlamlara sahip
→ sözlükte “(herhangi bir șey hakkında) bilinen, malumat”
→ “davranıș ve tutumda bir tür değișikliğe yol açan” (sevilen bir
tanım)
→ veri: sınıflanmamıș, aralarında henüz ilișki kurulmamıș, yani
ișlenmemiș (“sayılmamıș” ?) bilgi: bilgisayar
→ enformasyon: uyumluluğu ve amacı olan veri, önișlenmiș
(sınıflanmıș, düzeltilmiș) veri
3 / 30
4. bilgisayar: veri + enformasyon
→ “ișlenmișlik” sırası: “veri”, “enformasyon”, “bilgi”
→ “bilgisayar” bağlamında bilgi veri ve/veya enformasyon
kelimeleriyle karșılanabilir
→ IT: “Information Technology”
→ “Enformasyon Teknolojisi”
→ veya yukarıdaki eșanlamlılıktan dolayı “Bilgi Teknolojisi” veya
“Bilgi Teknolojileri” (BT)
4 / 30
5. Bilgi Teknolojileri—Araçlar
→ İngilizce özgün karșılığı (IT) Amerikan Bilgi Teknolojileri
Birliği (ITAA) tarafından tanımlanmıștır
→ quot;bilgisayar tabanlı sistemlerle (özel olarak yazılım uygulamaları
ve bilgisayar donanımı) ilișkili olarak yürütülen tasarım,
geliștirme, gerçekleme, destek ve yönetim etkinlikleri
→ bașta bilgisayar mühendisliği ve bunun (yazılım/donanım/ağ
mühendisliği gibi) alt dalları gelmek üzere bilgisayara ilișkin
çok geniș bir alanı kapsayan bir “șemsiye” terim
→ BT araçları, bilgi ișleme araçları
→ bilgisayar: en temel BT aygıtı
→ fakat bununla sınırlı değil: cep telefonları, sayısal TV (DTV),
kamera, ses çalıcılar
5 / 30
6. Bilgi Teknolojileri—Bilgisayar
→ Bilgisayarı en temel BT aracı kılan hususlar neler?
→ diğerleri baskın bir ișleve sahip özelleștirilmiș aygıtlar (ör. cep
telefonu, sesli iletișim ișlevi)
→ Diğer teknolojik araçlara göre üstün kılan özellikler nelerdir?
→ bilgisayar bellir bir iș yapmak üzere programlanabilir
→ yapılan ișin gereksinimlerine göre bilgisayara yeni çevre
birimleri ilave edilebilir
→ uygun eklentilerle bilgisayar TV’ye, Radyoya, MP3 oynatıcıya,
Telefona dönüștürülebilir
→ Tek bașına bilgisayar, bütün bilgi ișlem ihtiyacını
karșılayabilmektedir
6 / 30
7. Bilgisayar Nedir?
→ Girdi: dıș dünyadan aldığı girdileri (ham veri),
→ İșlem: öntanımlı kurallara (program) göre ișleyen ve
→ program: kurallar/yönerge/program
→ Çıktı: çıkıș (ișlenmiș veri) üreten bir makinedir.
→ TDK, “çok sayıda aritmetiksel veya mantıksal ișlemlerden
olușan bir iși, önceden verilmiș bir programa göre yapıp
sonuçlandıran elektronik araç, elektronik beyin.”
7 / 30
8. Girdi: ham veri
Veriler, bilgisayarda saklanabilen yazılar, șekiller, sayılar,
semboller, grafik görüntüler, hareketli video görüntüler ve sesin
tümüne verilen genel bir isimdir.
8 / 30
9. Girdi: cihazlar
Veriler, klavye, fare (mouse), tarayıcı (scanner) ve sayısallaștırıcı
(digitiser) gibi çeșitli girdi araçları (input devices) kullanılarak
bilgisayara aktarılır. 9 / 30
10. Çıktı: ișlenmiș veri
Çıktı araçları (output devices) da çeșitlidir; yazıcı (printer), ekran
(monitor) gibi.
10 / 30
11. İșlem: yazılımlar
Bütün bu ișlemleri yürütmek için yazılımlardan yararlanılır.
11 / 30
12. Bilgisayar= Donanım + Yazılım
→ donanım ve yazılım paralel gelișme gösterir
→ Donanımdaki ilerleme bilgisayar boyutunu küçültür, veri
depolama ve ișleme kapasitesini artırırken, fiyatını düșürür
→ yazılım alanındaki ilerlemeler ise kullanımı kolaylaștırıp,
uygulama alanlarını genișletir
→ Donanım: bilgisayarın fiziksel parçası
→ yapı: sayısal devreler ve mekanik parçalar
→ boyut: oda büyüklüğünden --> dizüstü --> saate
→ enerji: șehir elektrik șebekesini etkileyen enerji tüketiminden
--> küçük pil ile çalıșır duruma
→ Yazılım: özdek (maddi) olmayan tüm bileșenleri tanımlar
→ programlar, iletișim kuralları ve veriler hepsi yazılımdır.
→ program: ekle, kaldır, güncelle vs
12 / 30
13. Gömülü Bilgisayar
Çoğu bilgisayarın donanımı normal kullanıcılar tarafından
görünmez:
→ VCD, sayısal saat/fotograf makinesi, MP3 oynatıcı,
→ yüksek teknoloji ürünü otomobiller,
→ bulașık/çamașır makinesi, mikrodalga fırınları,
→ MRI cihazı, sayısal mikroskop,
→ ATM cihazları, endüstride, . . . vs
→ Kișisel bilgisayarlar, bilgisayar ailesinin çok küçük (%0.2’lik,
2003) bir dilimini olușturur.
→ Yani her 1000 bilgisayardan yalnızca 2’si kișisel bilgisayardır.
→ Cep telefonları da artık genel amaçlı bilgisayarlar haline geldi,
→ ör. iphone
13 / 30
20. Bilgisayarı bilgisayar yapan . . .
→ Gömülü ve kișisel bilgisayarların ortak yönü nedir?
→ hangi șartlar sağlandığında bilgisayar olarak anılmaktadır?
→ bilgisayarın temel bileșenleri nelerdir?
→ bilgisayarın temel ilkesi nedir?
→ bu derste giriș önümüzdeki haftalarda ayrıntılarına gireceğiz
20 / 30
21. Genel amaçlı: sayısal temsil
→ tüm bu bilgisayarların anladığı tek bir dil vardır: sayılar. Özel
olarak 1/0; ikil sayı.
→ Müzik, gerçekte sayılardan ibarettir. Resimler, aynı șekilde.
Filmler, de. TV, de. Radyo, da. Kitaplar, da. Gazeteler, de.
→ Her șey sadece sayıdır
21 / 30
22. Genel amaçlı: sayısal ișlemciler
→ Temel bileșenler: ișlemci + bellek
→ Bilgisayarlar, sadece sayıları ișler
→ bilgisayar -> ișlemek -> ișlemci
→ Bilgisayar belleği, üzerinde çalıșılan veriyi ve
→ veriyle ne yapılacağını söyleyen buyrukları saklar.
→ Bilgisayar programları da yalnız sayılardan ibarettir.
→ Bilgisayar genel amaçlıdır:
→ belleğine farklı sayıları saklamakla
→ bilgisayarın yapacağı ișlemi değiștirebiliriz.
22 / 30
23. Genel amaçlı: sayısal ağ
→ İnternet (GenelAğ*), genel amaçlı sayısal ișlemciden diğer
ișlemciye yalnızca sayıları tașır
→ Yani bilgisayarlar birbiriyle sayılar yardımıyla konușur
→ Internet, genel amaçlı sayısal ișlemciden diğer ișlemciye
→ yalnızca sayıları tașır
→ Yani bilgisayarlar birbiriyle sayılar yardımıyla konușur
→ İnternet sayıların ne anlama geldiğini bilmez ya da dikkate
almaz.
→ Onun üstüne hizmetleri (servisleri) inșa etmesi kolaydır.
→ web, posta, sohbet, p2p (eșten eșe), VoIP hizmetleri gibi.
→ İçerisinden akıp giden șeyi denetlemesi zordur.
→ çünkü akıp giden sadece sayılardır. 23 / 30
24. Sayısal sistemlerin genel erișilebilirliği
→ Sayısal bilgisayarlar, her yerdedir
→ sayısal ağa bağlıdır
→ böylelikle, sayısal veriyi her yere tașıyabilir.
→ Herkes tarafından ucuz bir șekilde erișilebilir.
→ Genel yaygınlığa sahip cihazlar
→ “Kamera, lensli bir bilgisayardır.”
→ “Cep telefonu, radyolu bir bilgisayardır.”
→ “iPod, kulaklıklı bir bilgisayardır.”
24 / 30
25. X: Fikri sahiplik
→ Müzik, filmler, TV vs. hepsi sayısaldır.
→ Kopyalaması bedavadır, kopyalar mükemmeldir, dağıtımı
ücretsizdir.
→ Teknik olarak, kopyalamayı önlemek imkansızdır
→ șifreleme, filigran vs. ișe yaramaz.
→ her zaman analoğun boșluğu hissedilir.
→ Yasal olarak, kopyalamayı önlemek zordur.
→ Çeșitli (Grokster gibi) sistemler test așamasındadır.
→ Yasalar ülkelere göre farklılık gösterir.
→ Bir çok ülkede fikri mülkiyetin denetiminde yasal boșuklar ve
uygulama ihmalleri mevcuttur.
25 / 30
26. X: Bilgi erișimi
→ Alıș veriș, banka ișlemleri, vergi ișlemleri vs. hepsi sayısaldır.
→ toplaması, saklaması, kopyalaması, analiz etmesi, satması
kolaydır.
→ kamusal kayıtlar git gide sayısal olmakta.
→ Teknik olarak, erișimi denetlemek zordur.
→ Yazılımsal hatalardan kaynaklanan açıklar, beceriksizlikler, ve
eski tarz hırsızlık
→ Yasal olarak, kendimizle ilgili veriyi denetleyemeyiz.
→ bizimle ilgili bilgileri herhangi bir kiși toplayabilir ve satabilir.
→ Yasalar ülkelere göre değișiklik gösterir.
→ bazı ülkeler bu konuda daha katıdır.
26 / 30
27. X: Gözetim
→ İnsanların nerede oldukları ve ne yaptıklarıyla ilgili bilgilerin
hepsi sayısaldır.
→ iyi ya da kötü amaçlı olarak toplaması, saklaması, kopyalaması,
çözümlenmesi, satması kolaydır.
→ Teknik olarak, izlenmeyi önlemek zordur.
→ telefonlardaki kameraları düșünün.
→ Çok az yasal engel vardır
→ ve var olanlar yardımcı olamayabilmektedir.
→ konum belirleyen bir takım yazılımlar (IP2location gibi) mevcut
fakat aynı zamanda gizlenmeye yardımcı bir takım araçlar
(proxy gibi) da mevcut
27 / 30
28. Virüsler ve Casus Yazılımlar
→ Genel amaçlı bilgisayarlar her yerdedir.
→ Canlı içerik her yerdedir:
→ web sayfaları/postalar, program içerebilir.
→ Teknik olarak, böylesi programları denetlemek zordur.
→ onların farkına varmaksızın çalıștırıyor olabilirsiniz
→ var olan programlardaki arızalardan veya özelliklerden ötürü
onları çalıștırıyor olabilirsiniz.
→ Yasal denetim yoktur.
28 / 30
29. Uzaktan Müdahele
→ Genel amaçlı ağlar, yabancılara karșı bizleri savunmasız
bırakır.
→ Teknik olarak, durdurması zordur.
→ Internetin coğrafyası yoktur.
→ Kim olduğunuz ve nerede olduğunuzla ilgili yalan söylemesi
kolaydır.
→ Yasal olarak, çok fazla kaynak yoktur.
→ kötü adamlar genelde kolayca ișin içinden sıyrılırlar. 29 / 30
30. Sıra sizde
Boșlukları ([. . . ]) dolduralım,
→ Bilgisayar, dıș dünyadan aldığı [. . . ]
→ öntanımlı [. . . ] göre ișleyip
→ çıkıș üreten bir aygıttır.
→ Bilgisayarın elle tutulur kısmı [. . . ] ve
→ maddi olmayan kısmı ise [. . . ] olarak adlanır.
→ Bilgisayarlarda müzik [. . . ] olarak,
→ resim [. . . ] olarak saklanır
→ Bilgisayarlar sadece [. . . ] ișler
→ Bilgisayarların yapacağı ișler [. . . ]’de/da saklanır
→ Internet, bir ișlemciden diğerine sadece [. . . ] tașır
30 / 30
