DA LIỄU

1. THUỐC BÔI NGOÀI DA
VÀ CÁCH SỬ DỤNG
BS. Vũ Thị Phương Thảo
7/22/2015
1

2. Nội dung
1. Nhắc lại cấu trúc, nhiệm vụ của da
2. Cơ chế tác dụng của các thuốc bôi
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hấp thu thuốc qua da
4. Nguyên tắc sử dụng thuốc bôi
5. Các dạng thuốc bôi ngoài da
6. Phương pháp bôi
7/22/2015
2

3. Nhắc lại cấu trúc, nhiệm vụ của da
 Lớp thượng bì
 Màng chất béo bảo vệ: không ảnh hưởng đến sự hấp thu thuốc
 Lớp sừng: giữ lại 1 phần dược chất
 Lớp bì
 Hệ thống mạch máu giúp hoạt chất đi vào da
 Lớp hạ bì
 Nang lông chiếm 1-2% diện tích da
 Sự hấp thu thuốc qua phần phụ là thứ yếu
7/22/2015
3

4. 7/22/2015
4

5. Cơ chế tác dụng của các thuốc bôi
 Làm tăng cường hoặc hạn chế bốc hơi nước qua da
 Làm mát, dịu da, chống ngưng tụ máu, giúp bốc hơi nước qua
da
 Làm tăng tuần hoàn máu
 Gây dãn mạch
 Gây co mạch
 Ngấm vào da
 Tùy theo dạng thuốc và dung môi sử dụng
7/22/2015
5

6. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hấp thu thuốc qua da
Hiệu quả của một loại thuốc bôi phụ thuộc vào độ mạnh
của thuốc và khả năng thấm qua da.
 Nồng độ thuốc
 Độ dày và tính nguyên vẹn của lớp sừng
 Số lần thoa thuốc
 Tính hút giữ của tá dược
7/22/2015
6

7. 7/22/2015

8. Lượng thuốc thoa
7/22/2015
8

9. Nguyên tắc sử dụng thuốc bôi
Nguyên tắc chủ yếu
1. Phải chẩn đoán chính xác bệnh để chỉ định đúng
thuốc bôi.
2. Tùy tình trạng và diễn tiến bệnh, dùng các dạng thuốc
bôi khác nhau.
 Cấp: dung dịch, đắp ướt.
 Bán cấp: hồ, kem, bột, dung dịch
 Mãn: mỡ.

10. Nguyên tắc chủ yếu
3. Phải sử dụng thuốc có nồng độ thích hợp
 Trẻ em dùng thuốc có nồng độ thấp hơn người lớn.
 Vị trí bẹn, bìu, nách, có nồng độ thấp hơn vùng
khác.
4. Chú ý tình trạng cảm ứng da.
5. Nếu sang thương quá nhiều, đối với một số
thuốc bôi như corticoid, calcipotriol, cần phải
tính lượng thuốc bôi và diện tích sang thương
da.

11. Nguyên tắc thứ yếu
1. Cẩn thận khi sử dụng các loại thuốc bôi dễ
gây mẫn cảm.
2. Đối với hóa chất ít sử dụng, cần làm test.
3. Chú ý sự tương kỵ giữa các loại thuốc với
nhau.
4. Chỉ định rõ ràng:
 Cách sử dụng: ngâm, nhỏ giọt, thoa.
 Thời gian: số lần dùng thuốc trong ngày.

12. Các dạng thuốc bôi ngoài da
 Dung dịch
 Thuốc bột
 Thuốc mỡ
 Thuốc hồ
 Thuốc kem
7/22/2015
12

13. Thuốc bôi dạng dung dịch
 Tính chất: hoạt chất chính + nước hoặc alcool và các
chất dễ bốc hơi như ether, acetone, chlorophorme.
 Tác dụng: làm dịu da, sát khuẩn, sát trùng, diệt nấm.
 Sử dụng trong giai đoạn cấp hoặc bán cấp khi thương tổn còn rỉ
dịch.
 Vd: dung dịch lưu huỳnh 5%, eosine 2%, milian, BSI,
castellani…
7/22/2015
13

14. Thuốc bôi dạng bột
 Tính chaát: hoaït chaát + boät thaûo moäc hay boät khoaùng
chaát.
 Boät thaûo moäc nhö boät gaïo, boät mì…
 Boät khoaùng chaát nhö boät Talc, boät Kaolin.
 Taùc duïng: laøm dòu da, choáng sung huyeát, huùt nöôùc,
saùt khuaån.
 Duøng khi thöông toån ôû giai ñoaïn caáp, ræ dòch hoaëc duøng ôû neáp
gaáp.
 Thích hôïp cho loaïi da nhôøn hôn laø loaïi da khoâ.
 Vd: boät Mycoster duøng ñeå trò naám keõ.
7/22/2015
14

15. Thuốc bôi dạng mỡ
 Tính chaát: hoaït chaát + vaselin hoaëc lanolin, tyû leä hoaït
chaát toái ña laø 10%.
 Taùc duïng: laøm bong vaûy, meàm da, choáng vieâm, giaûm
ngöùa.
 Chæ neân duøng trong beänh da maïn tính, daøy, khoâ, khoâng ñöôïc
duøng trong thöông toån caáp vaø chaûy nöôùc.
 Vd: Môõ salicylic 5%, 10%.
7/22/2015
15

16. Thuốc bôi dạng hồ
 Tính chaát: pha ñaëc hôn thuoác môõ, tyû leä boät nhieàu hôn
tyû leä vaselin.
 Taùc duïng: laøm da ñôõ xung huyeát, huùt nöôùc, huùt dòch
tieát, da seõ deã boác hôi.
 Thöôøng duøng trong giai ñoaïn caáp.
 Vd: Hoà nöôùc
7/22/2015
16

17. Thuốc bôi dạng kem
 Tính chaát: hoaït chaát vaø vaselin, lanolin, daàu beùo,
glycerin. Coâng thöùc gaàn gioáng môõ nhöng coù theâm
nöôùc. Ñoâi khi ngöôøi ta cho theâm chaát laøm thôm ñeå
daïng thuoác kem coù tính thaåm myõ.
 Taùc duïng: laøm dòu da, meàm da, choáng vieâm, dieät
khuaån, dieät naám…
 Ví duï caùc loaïi kem chöùa corticosteroid, kem trò muïn…
7/22/2015
17

18. Phương pháp bôi
 Cách đơn giản
 Boâi moät lôùp moûng vaø chaø nheï nhaøng vaøo vuøng thöông toån
 Tùy vào các vùng da khác nhau
 Vuøng da moûng deã kích thích: duøng thuoác vôùi noàng ñoä thaáp.
 Vuøng da daøy: coù theå duøng noàng ñoä cao.
 Da caùc neáp gaáp, neáp keõ chæ neân duøng thuoác boät, thuoác nöôùc
hoaëc kem, traùnh duøng thuoác môõ.
 Tùy vào lứa tuổi
 Da trẻ em: nhaïy caûm vôùi thuoác boâi taïi choã vaø ñaùp öùng nhanh.
 Băng ép
 Baêng eùp vôùi gaïc baèng plastic laø phöông phaùp hieäu quaû ñeå
laøm taêng haáp thu thuoác ñaëc bieät laø caùc corticosteroid.
7/22/2015
18