Op 28 november 2017 vond op de Hanzehogeschool Groningen de kick-off van het nieuwe RAAK MKB project BouwTex plaats olv Booosting bestuurslid Mieke Oostra. Hier haar presentatie "Hoe kan textiel worden gebruikt voor de transformatie van
gebouwen?"
13 juni 2019. Circulair denken en handelen kan ons een stevige stap op weg helpen naar een duurzame samenleving. Circulariteit heeft echter vele gradaties en is van toepassing op zowat alles. Dat maakt het ook een containerbegrip. Tijd dus om de zaken scherp te stellen! Het VRP-voorjaarscongres laat zien wat circulariteit kan betekenen voor onze ruimte en infrastructuur. Circulair denken kan de discipline van de ruimtelijke planning verrijken met verfrissende en onverwachte inzichten. Hoe kunnen we lokale stromen slim gebruiken? Wat zijn goede voorbeelden van flexibele circulaire ontwerpen die toelaten dat gebouwen makkelijk van functie kunnen veranderen/gerecycleerd kunnen worden? Hoe pas je circulaire principes toe op wijk- of gebiedsniveau? Aan de hand van verhelderende lezingen en circulaire projecten hopen we u te inspireren in uw planningspraktijk, bij uw ontwerpen of in uw beleid. Speciaal voor de gelegenheid presenteren de VRP en de Bond Beter Leefmilieu het Inspiratieboek ‘Circulaire Ruimte’.
Op 28 november 2017 vond op de Hanzehogeschool Groningen de kick-off van het nieuwe RAAK MKB project BouwTex plaats olv Booosting bestuurslid Mieke Oostra. Hier haar presentatie "Hoe kan textiel worden gebruikt voor de transformatie van
gebouwen?"
13 juni 2019. Circulair denken en handelen kan ons een stevige stap op weg helpen naar een duurzame samenleving. Circulariteit heeft echter vele gradaties en is van toepassing op zowat alles. Dat maakt het ook een containerbegrip. Tijd dus om de zaken scherp te stellen! Het VRP-voorjaarscongres laat zien wat circulariteit kan betekenen voor onze ruimte en infrastructuur. Circulair denken kan de discipline van de ruimtelijke planning verrijken met verfrissende en onverwachte inzichten. Hoe kunnen we lokale stromen slim gebruiken? Wat zijn goede voorbeelden van flexibele circulaire ontwerpen die toelaten dat gebouwen makkelijk van functie kunnen veranderen/gerecycleerd kunnen worden? Hoe pas je circulaire principes toe op wijk- of gebiedsniveau? Aan de hand van verhelderende lezingen en circulaire projecten hopen we u te inspireren in uw planningspraktijk, bij uw ontwerpen of in uw beleid. Speciaal voor de gelegenheid presenteren de VRP en de Bond Beter Leefmilieu het Inspiratieboek ‘Circulaire Ruimte’.
Jaren zeventig wijk
Zwolle-Zuid is een vanaf de jaren zeventig gebouwde wijk in Zwolle, die is opgebouwd uit verschillende buurten waar de woonfunctie de overhand heeft. De wijk scoort op dit moment goed. De gemeente wil dit in de toekomst graag zo houden, maar ziet tegelijkertijd dat opgaven als klimaatverandering en energietransitie effect op Zwolle-Zuid zullen gaan hebben. Het is van belang om de toekomstige kansen en bedreigingen op de kaart te krijgen, om de wijk ook in de toekomst sterk te houden. Hiernaast wil de gemeente graag opgaven formuleren: vraagstukken met betrekking tot energie, beheer van de openbare ruimte, een klimaat-actieve stad, zorg, ondernemen, het op peil houden van voorzieningen, het versterken van routes en het versterken van de relatie tussen stad en landschap. Om meer kennis op te kunnen bouwen op grond van de meningen die over deze opgaven leven in Zwolle-Zuid heeft de gemeente samengewerkt met Atelier ZZ van Architectuur Lokaal.
Ontwerpers
Door middel van een open oproep konden jonge ontwerpers zich aanmelden voor deelname aan het Atelier. Uit 25 aanmeldingen zijn acht architecten, stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten geselecteerd: Reza Alkaabi, Hester Annema, Lisanne Caspers, Sandra Grabs, Wouter Hagers, Ramon Scharff, Marije ter Steege en Stijn Tijhuis.
In het Atelier is met bewoners en belanghebbenden gewerkt aan het bedenken van ideeën voor toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen, het analyseren van problemen, het verder aanscherpen van dilemma’s en het onderzoeken van de mogelijkheden. De ontwerpers konden hiermee ervaring opdoen. Dat gebeurde onder leiding van ervaren mentoren: stedenbouwkundige Tess Broekmans (Urhahn Stedenbouw & Strategie) en architect Wouter Valkenier (Studio Valkenier). Het Atelier heeft plaatsgevonden in een leegstaande winkel in het winkelcentrum Zwolle-Zuid en werd vanuit Architectuur Lokaal begeleid door Vincent Kompier en Stef Bogaerds.
Geen eindbeelden
De ontwerpers hebben de gesprekken in het Atelier gebruikt als basis voor acht mogelijke toekomstscenario’s voor Zwolle-Zuid. Daarbij werden thema’s als betere verbindingen met het omringende landschap, de wateropgave, het verduurzamen van de wijk, het aanbieden van een breder woningaanbod en de rol van de openbare ruimte van de toekomst op een prikkelende manier verbeeld.
Spontaniteit en Ambachtelijke imperfectie, Studio Valkenier publicatie in Arc...Wouter Valkenier
Studio Valkenier wordt beschreven door Jeroen Junte in het vakblad Architectuur.nl. De projecten die beschreven worden zijn: Hannekes Boom...sinds 1662 / Buro Bintje (BRET) / Stadstimmertuin / De Ceuvel
OESO Mission to Amsterdam beautiful visuals by Eva HilhorstWouter Valkenier
The Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD) is a unique forum where the
governments of 34 democracies with market economies work with each other, as well as with more than 70 nonmember
economies to promote economic growth, prosperity, and sustainable development. The Organisation
provides a setting where governments can compare policy experiences, seek answers to common problems, identify
good practices and coordinate domestic and international policies. France is a founding country of the organisation,
having joined in 1961.
For more than 50 years, the OECD has been a valuable source of policy analysis and internationally comparable
statistical, economic and social data. Over the past decade, the OECD has further deepened its engagement with
business, trade unions and other representatives of civil society. The organisation provides a forum in which
governments can work together to share experiences and seek solutions to common problems. It works with
governments to understand what drives economic, social and environmental change.
De economische crisis heeft een nieuwe ontwikkeling opgeleverd. Je
hoeft niet bij alles meer te wachten op wat de gemeente voor je bedenkt,
de bewoners maken zelf plannen. En ze vinden ook het geld om ze uit te
voeren. tekst tracy MetZ
Plan Amsterdam, over de brettenzone en Sloterdijk met onze bijdrage!Wouter Valkenier
In het eerste artikel, een nadere kennismaking met
de verschillende deelgebieden Sloterdijk I, II, III, IV en
Sloterdijk Centrum, ofwel de Sloterdijken. Daarna meer
over de oorzaken voor de hernieuwde dynamiek in
het gebied. In het tweede artikel wordt dieper ingegaan
op de nieuwe woonfunctie in Sloterdijk Centrum,
het kantorengebied rond station Sloterdijk. Waarom
mag het nu wel? Waar mogen mensen precies wonen.
En, hoe gaat de gemeente dit aanpakken?
Het derde artikel gaat over het groen. Elke Amsterdammer
heeft groen op loop- en fietsafstand. Zo ook
de nieuwe bewoners. De Bretten is een natuurgebied
dat deels is aangelegd, maar grotendeels zelf is ontstaan.
Een relatief onbekend juweeltje, maar ook daar zal
vanzelf verandering in komen. Er is gewoonweg veel
te zien en te beleven voor de Amsterdammer.
Een interview met de initiatiefnemers van Hannekes Boom is verschenen in de uitgave Tijdelijk Amsterdam. een boekje dat is uitgegeven door het ProjectManagement Bureau (PMB) van de gemeente Amsterdam
In Amsterdam is veel ervaring opgedaan in het faciliteren van processen om tot een daadkrachtige en werkelijke invulling van tijdelijkheid te komen. Tijdelijkheid is een kansrijke strategie voor gebiedsontwikkeling. Deze uitgave laat zien hoe dit gebeurt.
Meer info over Hannekes boom? www.HannekesBoom.nl of www.StudioValkenier.nl
Verslag "Capital C als creatieve diamant" van Josine Crone voor vakblad BouwWereld n.a.v. het Booosting projectbezoek aan (de vm. Diamantbeurs) Capital C te Amsterdam op 10 april 2019.
meer info projectbezoek Capital C: https://booosting.nl/event/show/id/313
Voor het vakblad Renovatie interviewde ik projectleider Jos Beentjes van woningcorporatie Ymere. Ymere gaat het wooncomplex
Olympia in Amsterdam Oud-Zuid verbeteren. Onderzoek naar de bewonerswensen en
de technische staat heeft
geleid tot ingrijpende plannen. In 2010 wordt stapsgewijs begonnen met de renovatie die in 2012 klaar moet zijn. Beentjes vindt dat de nieuwe plannen het wooncomplex een stuk aantrekkelijker
maken voor bewoners.
De klachten over geluidsoverlast, over de slechte staat van de keukens en het sanitair én de hokkerige indeling van de woningen zijn er allemaal in verwerkt.
Aan de Workshop Experimenteel Beton 2018 deden architecten en betonproducenten (leden van Betonhuis Constructief Prefab) mee.
Het onderwerp was dit jaar Adaptieve Bekistingen.
Lees hier meer over de experimenten en prototypes met veelbelovende namen als: vlaflip, latex, sucks, klei, dubbeldubbel gekromd, stapelpaneel, traploze trapmal en pykrete, opencrete/decrete, flowcrete, glowcrete, showcrete, flexcrete.
meer info
Prefab beton buitens kaders: https://betonhuis.nl/constructief-prefab/prefab-beton-buiten-
Jaren zeventig wijk
Zwolle-Zuid is een vanaf de jaren zeventig gebouwde wijk in Zwolle, die is opgebouwd uit verschillende buurten waar de woonfunctie de overhand heeft. De wijk scoort op dit moment goed. De gemeente wil dit in de toekomst graag zo houden, maar ziet tegelijkertijd dat opgaven als klimaatverandering en energietransitie effect op Zwolle-Zuid zullen gaan hebben. Het is van belang om de toekomstige kansen en bedreigingen op de kaart te krijgen, om de wijk ook in de toekomst sterk te houden. Hiernaast wil de gemeente graag opgaven formuleren: vraagstukken met betrekking tot energie, beheer van de openbare ruimte, een klimaat-actieve stad, zorg, ondernemen, het op peil houden van voorzieningen, het versterken van routes en het versterken van de relatie tussen stad en landschap. Om meer kennis op te kunnen bouwen op grond van de meningen die over deze opgaven leven in Zwolle-Zuid heeft de gemeente samengewerkt met Atelier ZZ van Architectuur Lokaal.
Ontwerpers
Door middel van een open oproep konden jonge ontwerpers zich aanmelden voor deelname aan het Atelier. Uit 25 aanmeldingen zijn acht architecten, stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten geselecteerd: Reza Alkaabi, Hester Annema, Lisanne Caspers, Sandra Grabs, Wouter Hagers, Ramon Scharff, Marije ter Steege en Stijn Tijhuis.
In het Atelier is met bewoners en belanghebbenden gewerkt aan het bedenken van ideeën voor toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen, het analyseren van problemen, het verder aanscherpen van dilemma’s en het onderzoeken van de mogelijkheden. De ontwerpers konden hiermee ervaring opdoen. Dat gebeurde onder leiding van ervaren mentoren: stedenbouwkundige Tess Broekmans (Urhahn Stedenbouw & Strategie) en architect Wouter Valkenier (Studio Valkenier). Het Atelier heeft plaatsgevonden in een leegstaande winkel in het winkelcentrum Zwolle-Zuid en werd vanuit Architectuur Lokaal begeleid door Vincent Kompier en Stef Bogaerds.
Geen eindbeelden
De ontwerpers hebben de gesprekken in het Atelier gebruikt als basis voor acht mogelijke toekomstscenario’s voor Zwolle-Zuid. Daarbij werden thema’s als betere verbindingen met het omringende landschap, de wateropgave, het verduurzamen van de wijk, het aanbieden van een breder woningaanbod en de rol van de openbare ruimte van de toekomst op een prikkelende manier verbeeld.
Spontaniteit en Ambachtelijke imperfectie, Studio Valkenier publicatie in Arc...Wouter Valkenier
Studio Valkenier wordt beschreven door Jeroen Junte in het vakblad Architectuur.nl. De projecten die beschreven worden zijn: Hannekes Boom...sinds 1662 / Buro Bintje (BRET) / Stadstimmertuin / De Ceuvel
OESO Mission to Amsterdam beautiful visuals by Eva HilhorstWouter Valkenier
The Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD) is a unique forum where the
governments of 34 democracies with market economies work with each other, as well as with more than 70 nonmember
economies to promote economic growth, prosperity, and sustainable development. The Organisation
provides a setting where governments can compare policy experiences, seek answers to common problems, identify
good practices and coordinate domestic and international policies. France is a founding country of the organisation,
having joined in 1961.
For more than 50 years, the OECD has been a valuable source of policy analysis and internationally comparable
statistical, economic and social data. Over the past decade, the OECD has further deepened its engagement with
business, trade unions and other representatives of civil society. The organisation provides a forum in which
governments can work together to share experiences and seek solutions to common problems. It works with
governments to understand what drives economic, social and environmental change.
De economische crisis heeft een nieuwe ontwikkeling opgeleverd. Je
hoeft niet bij alles meer te wachten op wat de gemeente voor je bedenkt,
de bewoners maken zelf plannen. En ze vinden ook het geld om ze uit te
voeren. tekst tracy MetZ
Plan Amsterdam, over de brettenzone en Sloterdijk met onze bijdrage!Wouter Valkenier
In het eerste artikel, een nadere kennismaking met
de verschillende deelgebieden Sloterdijk I, II, III, IV en
Sloterdijk Centrum, ofwel de Sloterdijken. Daarna meer
over de oorzaken voor de hernieuwde dynamiek in
het gebied. In het tweede artikel wordt dieper ingegaan
op de nieuwe woonfunctie in Sloterdijk Centrum,
het kantorengebied rond station Sloterdijk. Waarom
mag het nu wel? Waar mogen mensen precies wonen.
En, hoe gaat de gemeente dit aanpakken?
Het derde artikel gaat over het groen. Elke Amsterdammer
heeft groen op loop- en fietsafstand. Zo ook
de nieuwe bewoners. De Bretten is een natuurgebied
dat deels is aangelegd, maar grotendeels zelf is ontstaan.
Een relatief onbekend juweeltje, maar ook daar zal
vanzelf verandering in komen. Er is gewoonweg veel
te zien en te beleven voor de Amsterdammer.
Een interview met de initiatiefnemers van Hannekes Boom is verschenen in de uitgave Tijdelijk Amsterdam. een boekje dat is uitgegeven door het ProjectManagement Bureau (PMB) van de gemeente Amsterdam
In Amsterdam is veel ervaring opgedaan in het faciliteren van processen om tot een daadkrachtige en werkelijke invulling van tijdelijkheid te komen. Tijdelijkheid is een kansrijke strategie voor gebiedsontwikkeling. Deze uitgave laat zien hoe dit gebeurt.
Meer info over Hannekes boom? www.HannekesBoom.nl of www.StudioValkenier.nl
Verslag "Capital C als creatieve diamant" van Josine Crone voor vakblad BouwWereld n.a.v. het Booosting projectbezoek aan (de vm. Diamantbeurs) Capital C te Amsterdam op 10 april 2019.
meer info projectbezoek Capital C: https://booosting.nl/event/show/id/313
Voor het vakblad Renovatie interviewde ik projectleider Jos Beentjes van woningcorporatie Ymere. Ymere gaat het wooncomplex
Olympia in Amsterdam Oud-Zuid verbeteren. Onderzoek naar de bewonerswensen en
de technische staat heeft
geleid tot ingrijpende plannen. In 2010 wordt stapsgewijs begonnen met de renovatie die in 2012 klaar moet zijn. Beentjes vindt dat de nieuwe plannen het wooncomplex een stuk aantrekkelijker
maken voor bewoners.
De klachten over geluidsoverlast, over de slechte staat van de keukens en het sanitair én de hokkerige indeling van de woningen zijn er allemaal in verwerkt.
Aan de Workshop Experimenteel Beton 2018 deden architecten en betonproducenten (leden van Betonhuis Constructief Prefab) mee.
Het onderwerp was dit jaar Adaptieve Bekistingen.
Lees hier meer over de experimenten en prototypes met veelbelovende namen als: vlaflip, latex, sucks, klei, dubbeldubbel gekromd, stapelpaneel, traploze trapmal en pykrete, opencrete/decrete, flowcrete, glowcrete, showcrete, flexcrete.
meer info
Prefab beton buitens kaders: https://betonhuis.nl/constructief-prefab/prefab-beton-buiten-
1. 166 BOUWEN AAN MONUMENTEN
AMSTERDAM | Stadstimmertuinen
“GESCHIKT GEMAAKT VOOR
DE KOMENDE TIEN JAAR”
De voormalige stadsdrukkerij van Amsterdam wordt getransformeerd tot
vergadercentrum met (flexibele) kantoorplekken. De structuur van het uit
1915 stammende pand blijft grotendeels intact, aan de buitenzijde wordt
de gevelbegroeiing teruggebracht.
Zoals wel vaker is de tijdsdruk een uitdaging, vertellen projectleider Joep
Witkamp en uitvoerder Pieter Kaiser van aannemer Van der Leij Bouw. “Ze-
ker nadat de beoogde installateur failliet ging. De opleverdatum van begin
april wordt daardoor wat opgerekt.”
Het aannemersbedrijf begon in september vorig jaar met de werkzaamheden
in een gebouw dat, na enkele jaren leegstand, in een eerder stadium al was
gestript. Naast het afstemmen van het pand op de nieuwe functie – er zijn
onder meer enkele doorbraken gerealiseerd – worden er tevens herstelwerk-
zaamheden uitgevoerd. Zoals aan de trappenhuizen, die hun oorspronkelijke
karakter behouden, zegt Joep Witkamp. “Die zijn betegeld in een dubbel
dambordpatroon. Daarvoor zijn de oude tegels gebruikt. Op andere plek-
ken worden eveneens authentieke elementen bewaard, zoals een gietijzeren
trap en een daklicht, maar minder zichtbaar – ze hebben geen functie in
het nieuwe interieur.”Ook aan de gevel, beschermd stadsgezicht, worden
herstelwerkzaamheden uitgevoerd, aldus Witkamp. Die krijgt weer de vroe-
gere begroeiing terug. “Het interieur wordt een combinatie van vroegere en
moderne elementen. Weliswaar zijn latere toevoegingen verwijderd, maar de
sporen ervan blijven herkenbaar. Met het oog op het duurzaamheidsprincipe
wordt er her en der gebruik gemaakt van oude materialen.”
Dat geldt onder meer deels voor de installatieonderdelen, maakt Piet Kaijser
duidelijk. “Er komen nieuwe installaties in waarvan de leidingen grotendeels
zichtbaar blijven. Op welke manier dat dient te gebeuren, vraagt op som-
mige plekken om goed overleg.”Die zorgvuldigheid is eveneens nodig bij de
logistieke bouwrouting, zegt hij. “Zo worden er bijvoorbeeld zes verschillende
vloerafwerkingen gebruikt, veelal door elkaar. Dat moeten we steeds goed op
elkaar afstemmen.”Witkamp en Kaiser verwijzen dan naar de vloer op de be-
gane grond. “Die was niet zoals verwacht van beton, maar van magnesiet en
2. 167BOUWEN AAN MONUMENTEN
Van der Leij Bouwprojecten
Postbus 37063
1030 AB AMSTERDAM
(020)-632 33 31
www.vdleij.nl
info@vdleij.nl
Gespecialiseerd in:
Renovatie
Onderhoud
Zorgbouw
AMSTERDAM | Stadstimmertuinen
er zit vocht in. Die is dus niet erg stabiel. Eruit
halen en vervangen door beton is vooralsnog
geen optie gezien de oplevertermijn. Daar
wordt dus nog over nagedacht.”
Architect Wouter Valkenier van Studio
Valkenier bevestigt het uitgangspunt dat in
het interieur de geschiedenis van het gebouw
terug te zien zal zijn. “We zijn heel dicht bij
de ontwerpfilosofie gebleven. Vandaar het
tonen van sporen van vroegere verbouwin-
gen, het gebruik van oude materialen. De
oorspronkelijke structuur is hersteld – je ziet
de indeling ook terug in het gevelbeeld – en
de hoofdingang wordt weer zoals hij ooit
was.”Valkenier is op sommige plekken nog
verder in het verleden gedoken, naar dat van
de stadstimmertuinen die hier vroeger lagen.
“In een van de trappenhuizen was een trap-
detail verwijderd. Dat is vervangen door een
deel van een meerpaal uit de Amsterdamse
haven, een verwijzing naar de vroegere
houtwerf.”
Hij merkt op dat het terugbrengen van de
gevelbegroeiing pas na intensief overleg
werd goedgekeurd. Voor Valkenier is het
niet alleen het terugbrengen van een vroeger
element, inclusief de halfronde hekjes, maar
eveneens een verwijzing naar de duurzame
benadering van het gebouw, dat bijvoor-
beeld een sedumdak krijgt. Tot slot gaat hij
in op de veranderde aanpak van het project.
“Eerste opzet was om de voormalige druk-
kerij als levende maquette te benaderen,
door verschillende partijen en vooral klein-
schalig. Zeg maar co-creatie. Uiteindelijk
GROTE GLASVLAKKEN
MHB leverde ten behoeve van de herinrichting van de voormalige stadsdrukkerij van Amsterdam 21 binnenpuien
en een 3-tal buitenpuien. Het gaat hierbij om het door MHB zelf ontwikkelde SL30 stalen profielsysteem met een
aanzichtbreedte van slechts 30 mm. “We passen dit systeem vanwege de superslanke en lichte uitstraling niet al-
leen bij nieuwbouw maar ook vaak bij renovaties toe”, aldus projectleider Bastian Freye. “Het is ook geschikt als er
vanwege de brandveiligheid sprake is van een indeling in compartimenten.”
Een aantal van de binnenpuien heeft een grote glasvlakte, geeft Freye vervolgens aan. Zo meet de pui bij de vide
5,5 bij 2,5 meter. “Die is tevens doorvalveilig.” Een andere pui meet 5 bij bijna 3 meter. “We hanteren dit soort
maten wel vaker, maar moeten die bijvoorbeeld wel specifiek tes-
ten. Zonder glas zijn ze redelijk instabiel, wat om een zorgvuldige
aanpak bij het monteren vraagt.”
MHB had in het voortraject, zoals zo vaak, een adviserende rol.
“Er ligt dan een basisontwerp dat we in samenspraak met de
architect verder uitwerken tot maatwerk. Dat is bij dit project
ook gebeurd.”
Projectinfo
is er toch gekozen voor een klassiek bestek
en is het budget afgestemd op het uitgangs-
punt dat de markt snel verandert en daar
dus rekening mee moet worden gehouden.
Het gebouw is nu geschikt gemaakt voor de
komende tien jaar. Dan kan er weer sprake
zijn van een andere situatie.” ❚
'We zijn heel dicht bij de ontwerpfilosofie gebleven'