2. สื่อและแหล่งการเรียนรู้
สื่อการเรียนรู้ หมายถึง วัสดุอุปกรณ์ หรือวิธีการ ซึ่ง
อาจจาแนกเป็นสื่อสิ่งพิมพ์ สื่อบุคคล สื่อวัสดุ สื่ออุปกรณ์
สื่ออิเล็กทรอนิกส์
แหล่งการเรียนรู้หมายถึง แหล่งข้อมูลข่าวสาร
สารสนเทศและประสบการณ์ที่สนับสนุนส่งเสริมให้
ผู้เรียนใฝ่รู้ใฝ่เรียน

3. สื่อและแหล่งการเรียนรู้
สื่อและแหล่งการเรียนรู้ คือ สิ่งที่ใช้เป็นสื่อกลาง
ให้ผู้สอนสามารถมองเห็นเป็นรูปธรรมได้ ทาให้
ผู้เรียนได้เรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพหรือทาให้
บทเรียนง่ายขึ้นและในการจัดทาสื่อขึ้นใช้ต้อง
คานึงถึงคุณสมบัติของสื่อที่ดี คือน่าสนใจ ประหยัด
ช่วยให้เกิดการเรียนรู้ได้รวดเร็วและถูกต้อง

4. สื่อและแหล่งการเรียนรู้
สื่อการสอน หมายถึง ตัวกลางที่และสารสนเทศไปสู่
ผู้เรียน ไม่ว่าจะเป็นวัสดุเครื่องมือและเทคนิควิธีการที่
ผู้สอนนามาประกอบการเรียนการสอน เพื่อผู้เรียนเกิด
การเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

5. ๑.สื่อการสอน
นักวิชาการและนักเทคโนโลยีการศึกษา ทั้งในประเทศ
และต่างประเทศได้ให้ความหมายของสื่อการสอนไว้หลาย
ท่านดังนี้
เชอรส์ (Shores.๑๙๖o:๑ ) กล่าวว่า สื่อการสอนเป็น
เครื่องมือช่วยสื่อความหมายใดๆก็ตามที่จัดโดยครูและ
นักเรียน

6. บราวน์และคนอื่นๆ (Brown and other.
๑๙๖๔:๕๘๔) กล่าวว่าสื่อการสอนหมายถึง จาพวก
อุปกรณ์ทั้งหลายที่สามารถเสนอความรู้ให้แก่ผู้เรียน
จนเกิดผลการเรียนที่ดีทั้งนี้รวมถึงกิจกรรมต่างๆ เป็น
ต้น

7. ๒.ประเภทของสื่อการสอน
Dele (๑๙๖๓:๑o๗-๑๒๘) ได้แบ่งสื่อการสอน
ออกเป็น 11ประเภท โดยยึดหลักความเป็นรูปธรรมและ
นามธรรม
๑.ประสบการณ์โดยตรงที่มีความหมาย เป็นประสบการณ์
ที่ผู้เรียนได้รับจากความเป็นจริง
๒.ประสบการณ์จาลอง เป็นการจาลองประสบการณ์จาก
ของจริง เพราะของจริงอาจใหญ่เกินไป เช่น หุ่นจาลอง

8. ๓.ประสบการณ์นาฏการ เป็นการมีส่วนร่วมในการแสดงใน
การศึกษาเนื้อหาที่ต้องจะแสดง
๔.การสาธิต เป็นการให้ดูตัวอย่างประกอบการอธิบายการ
สาธิตที่ดีต้องมีอุปกรณ์ประกอบ เช่นการทดลองทาง
วิทยาศาสตร์
๕.การศึกษานอกสถานที่หมายถึง การพาผู้เรียนไปศึกษา
นอกสถานที่เพื่อให้ผู้เรียนมีประสบการณ์และความรู้
กว้างขวางขึ้น

9. ๖.นิทรรศการ หมายถึง การแสดงสิ่งของต่างๆเพื่อให้
ความรู้ผู้ดู ไว้ให้ผู้ดูรับประสบการณ์จากสิ่งต่างๆเหล่านี้
๗. โทรทัศน์การศึกษา รายการโทรทัศน์ที่จะทาให้ผู้เรียน
ได้เห็นภาพและได้ยินเสียงความเป็นไปของเหตุการณ์ต่างๆ
๘.ภาพยนตร์เป็นการจาลองเหตุการณ์มาให้ผู้เรียนได้ดูได้
ฟังใกล้เคียงกับความเป็นจริง
๙.ภาพนิ่ง ได้แก่ ภาพถ่าย ภาพวาด แผ่นโปร่งใส สไลด์
ฯลฯ

10. จากการที่นักเทคโนโลยีการศึกษาได้แบ่งประเภทของ
การสื่อสารการสอนไว้นั้น พอจะสรุปได้ ๓ ประเภทดังนี้
๑.ประเภทของวัสดุ เป็นสื่ออยู่ในรูปภาพ เสียง หรือ
อักษร แยกได้เป็น ๒ ชนิดคือ
๑.๑ ชนิดที่สามารถสื่อความหมายได้ด้วยตัวของมันเอง
เช่นรูปภาพ แผนภูมิ ภาพวาด หนังสือ เป็นต้น
๑.๒ ชนิดที่ต้องอาศัยเครื่องมือเสนอเรื่องราวไปสู่
ผู้เรียน เช่น ภาพโปร่งแสง สไลด์ แถบบันทึกเสียง ฟิล์ม
ภาพยนตร์เป็นต้น

11. ๒.ประเภทเครื่องมือ หมายถึงเครื่องมือที่ใช้ส่งผ่าน
ความรู้ไปสู่ผู้เรียน เช่นเครื่องฉายชนิดต่างๆ เครื่องเสียง
ชนิดต่างๆ ฯลฯ
๓.ประเภทเทคนิคหรือวิธีการ หมายถึง เทคนิคหรือ
วิธีการที่จะใช้ร่วมกับวัสดุและเครื่องมือหรือใช้เพียงลาพัง
ในการจัดการเรียนการสอน เช่น การสาธิต การทดลอง
ฯลฯ

12. หลักการใช้สื่อการสอนแบ่งออกเป็น ๔ หลัก
ดังนี้คือ
๑.หลักการเลือก( Selection)
โนเอลและโอนาร์ด (Noel and Leonard.๑๙๖๔:
๒๖-๒๘)ให้หลักการเลือกสื่อการสอน ไว้ดังนี้
๑.มีความเหมาะสมกับระดับสติปัญญาของผู้เรียน
๒.เหมาะสมกับประสบการณ์เดิมของผู้เรียน
๓.เหมาะสมกับความต้องการและความสนใจของผู้เรียน

13. ๔.เหมาะสมกับเรื่องที่สอน
๕.มีลักษณะที่น่าสนใจ
๖.ตรงกับจุดประสงค์ในการเรียนการสอน
๗.ไม่เสียเวลาในการใช้มากเกินไป
๘.เป็นแบบง่ายๆและไม่ซับซ้อนจนเกินไป
๙.ช่วยให้ผู้เรียนเข้าใจเนื้อหาได้ดีขึ้น
๑0.ช่วยให้การเสริมสร้างเจตคติที่ดีแก่ผู้เรียน
๑๑.ช่วยเพิ่มทักษะให้แก่ผู้เรียน
๑๒.ให้ผลดีต่อการเรียนการสอนมากที่สุด
๑๓.ราคาไม่แพงจนเกินไป

14. ๒.หลักการเตรียม(Preparation)
อีริคสันและเคิร์ล(EricksonandCurl.๑๙๗๒:
๑๖๓-๑๗o) ได้กล่าวถึงการเรียนก่อนการใช้สื่อการสอน
ต้องเตรียมความพร้อมให้กับผู้เรียนดังนี้
๑.การพัฒนาสร้างความพร้อมเฉพาะอย่าง เช่น จะให้
ผู้เรียนเข้าร่วมกิจกรรมการสอน ตอนไหน อย่างไร
๒.แนะนาผู้เรียนเพื่อเป็นการเร้าให้เกิดการเรียนรู้จาก
สื่อที่ครูเลือกมา

15. ๓.สร้างกิจกรรมการเรียนการสอนให้สอดคล้องกับสื่อ
การสอน
๔.เลือกหาวิธีที่เหมาะสม ที่จะนาไปสู่การใช้สื่อการสอน
นั้นๆ
๕.ใช้แหล่งการเรียนอื่นๆเพื่อสร้างความพร้อมให้เกิด
ขึ้นกับตัวผู้เรียน
๖.สามารถวางแผนกาหนดช่วงเวลาได้อย่างเหมาะสม

16. ๓.หลักการนาเสนอ(Presentation)
อีริคสันและเคิร์ล(EricksonandCurl.๑๙๗๒:
๑๖๓-๑๗o) ได้กล่าวว่าเพื่อให้การนาเสนอได้ผล ครูควรมี
ความรู้ความสามารถและทักษะพื้นฐานดังนี้
๑.เลือกกิจกรรมการสอนที่กระตุ้นให้ผู้เรียนอยากเรียน อยาก
รู้ตามจุดมุ่งหมายของการเรียนการสอน
๒.ใช้คาถามเป็นตัวกระตุ้นและชี้แนะ
๓.ใช้การอภิปรายเพื่อนาไปสู่เนื้อหาและการสร้างมโนมติ

17. ๔.จัดกลุ่มผู้เรียนให้เหมาะสมและสร้างกิจกรรมท้าทาย
ในการแก้ปัญหา
๕.ใช้สื่ออย่างมีลาดับ
๖.สามารถดาเนินการจัดสภาพการณ์ต่างๆในการใช้
สื่อการสอนเพื่อการเรียนรู้
๗.สามารถจัดกลุ่มกิจกรรมให้ผู้เรียนหาความรู้จากสื่อ
ต่างๆได้ เช่น จัดป้ายนิเทศจัดมุมวิชาการ

18. ๔.หลักการประเมินผล (Evaluation)
ไฮนิค.โมเลนดา,และรัชเซล(Heimich.Molenda
and ussel.๑๙๘๕:๓๔-๓๕)กล่าวว่าการประเมินผล
ควรกระทาใน ๓ ลักษณะดังต่อไปนี้
๑.การประเมินผลกระบวนการสอน เพื่อเป็นการ
ตรวจสอบดูว่าผู้เรียนบรรลุตามวัตถุประสงค์ที่กาหนดไว้
หรือไม่ ทั้งในด้านผู้สอน สื่อการสอน และวิธีสอน ดดย
การประเมินผลสามารถทาได้ทั้งก่อนและหลังการสอน

19. สื่อและแหล่งการเรียนรู้

20. ๒.ประเมินผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียน ซึ่งขึ้นอยู่
กับวัตถุประสงค์ที่กาหนดไว้ว่ามีกฎเกณฑ์เท่าใด การ
ประเมินผลทาได้ เช่น วัตถุประสงค์ที่เป็นเชิงทักษะพิสัยอาจ
เป็นการวัดกระบวนการของพฤติกรรม การตอบคาถามแบบ
ปรนัย
๓.การประเมินผลสื่อและวิธีการใช้สื่อและวิธีการสอน
เป็นการประเมินผลเพื่อหาประสิทธิภาพของสื่อ ความคุ้ม
ประโยชน์ของสื่อต่อผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ปรับปรุงระยะ
สื่อ ระยะเวลาในการนาเสนอ การประเมินผลต่างๆเหล่านี้
เพื่อนาไปสู่การปรับปรุงแก้ไขให้ดีขึ้น

21. การออกแบบสื่อ
สื่อการสอนแต่ละชนิดมีดังนี้
๑.ความเหมาะสม สื่อที่จะใช้นั้นเหมาะสมกับเนื้อหาและ
วัตถุประสงค์ของการสอนหรือไม่
๒.ความเข้าใจ สื่อที่ใช้จะช่วยให้นักเรียนได้ข้อสรุปที่
ถูกต้องหรือไม่
๓.ความเข้าใจ สื่อที่ใช้จะช่วยให้นักเรียนรู้จักคิดอย่างมี
เหตุผลและให้ข้อมูลที่ถูกต้องแก่นักเรียน
๔.ประสบการณ์ที่ได้รับ สื่อที่ใช้นั้นช่วยเพิ่มพูน
ประสบการณ์ให้แก่นักเรียน

22. ๕.เหมาะสมกับวัย ระดับความยากง่ายของเนื้อหาที่บรรจุ
อยู่ในสื่อชนิดนั้นๆเหมาะสมกับระดับความสามารถ ความ
สนใจและความพ้อมของนักเรียนหรือไม่
๖.เที่ยงตรงในเนื้อหา สื่อนั้นช่วยให้นักเรียนได้เรียนรู้เนื้อหา
ที่ถูกต้องหรือไม่
๗.ใช้การได้ดี สื่อจะนามาใช้ควรทาให้เกิดประสิทธิภาพ
ในการเรียนรู้ได้ดี

23. ๘.คุ้มค่ากับราคา ผลที่จะได้คุ้มค่ากับเวลา เงิน และการ
จัดเตรียมสื่อนั้นหรือไม่
๙.ตรงกับความต้องการ สื่อนั้นช่วยให้นักเรียนร่มกิจกรรม
ตามที่ครูต้องการหรือไม่
๑o.สื่อนั้นช่วยกระตุ้นให้นักเรียนสนใจในช่วงเวลานาน
พอสมควรหรือไม่

24. ประโยชน์ของสื่อ
๑,เปิดโอกาสให้นักเรียนได้เรียนรู้จากวัตถุที่เป็นรูปธรรม ซึ่ง
เป็นการกระตุ้นให้นักเรียนได้สร้างแนวความคิดด้วยตนเอง
๒.กระตุ้นให้นักเรียนเกิดความสนใจในเรื่องที่จะเรียนมากขึ้น
๓.ช่วยให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้ได้ง่ายขึ้นและสามารถจดจาได้
นาน
๔.ให้ประสบการณ์ที่ส่งเสริมให้นักเรียนทากิจกรรมต่างๆด้วย
ตนเอง
๕.นาประสบการณ์นอกห้องเรียนมาให้นักเรียนศึกษาใน
ห้องเรียนได้

25. การออกแบบสื่อการสอน
การออกแบบสื่อการสอน คือ การวางแผน
สร้างสรรค์สื่อการสอนหรือการปรับปรุงสื่อการสอนให้
มีประสิทธิภาพและมีสภาพที่ดีโดยอาศัยหลักการทาง
ศิลปะ

26. องค์ประกอบของการออกแบบ
๑.จุด(Dots)
๒. เส้น (Line)
๓.รูปร่าง-รูปทรง(Shape-From)
๔.ปริมาตร (Volume)
๕.ลักษณะพื้นผิว(Texture)
๖.บริเวณที่ว่าง(Space)
๗.สี(color)
๘.น้าหนักสื่อ(Value

27. การออกแบบสื่อและผลิตภัณฑ์ใหม่
๑.จุดมุ่งหมาย ต้องพิจารณาว่าต้องการให้ผู้เรียนได้เรียน
อะไร
๒.ผู้เรียนควรได้พิจารณาผู้เรียนทั้งโดยรวมว่าเป็นใคร มี
ความรู้พื้นฐานและทักษะอะไรมาก่อน
๓.ค่าใช้จ่าย มีงบประมาณเพียงพอหรือไม่

28. ๔.ความเชี่ยวชาญด้านเทคนิค ถ้าตนเองไม่มีทักษะ
จะหาผู้เชี่ยวชาญแต่ละด้านมาจากแหล่งใด
๕.เครื่องมือและอุปกรณ์ มีเครื่องมือและอุปกรณ์ที่
จาเป็นพอเพียงต่อการผลิตหรือไม่
๖.เวลามีพอสาหรับการออกแบบหรือไม่