تفسیر سوره کوثر

1. ‫کوثر‬ ‫سوره‬ ‫تفسیر‬

2. ‫ب‬ِ‫ح‬‫ه‬‫ر‬‫ال‬ ِ‫ن‬َْ‫ْح‬‫ه‬‫ر‬‫ال‬ ِ‫ه‬‫اَّلل‬ ِ‫م‬ْ‫س‬ِ‫يم‬
‫ا‬ْ‫و‬َ‫ک‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫اک‬َ‫ن‬ْ‫ي‬َ‫ط‬ْ‫ع‬َ‫أ‬ ‫ه‬‫َّن‬َ‫ر‬َ‫ث‬﴿١﴾ِِّ‫ل‬َ‫ص‬َ‫ف‬
ْ‫ر‬َْ‫اْن‬َ‫و‬ َ‫ک‬ِِّ‫ب‬َ‫ر‬ِ‫ل‬﴿٢﴾َ‫ک‬َ‫ئ‬ِ‫ان‬َ‫ش‬ ‫ه‬‫ن‬ِ‫إ‬َ‫و‬ُ‫ه‬
ُ‫ر‬َ‫ت‬ْ‫األب‬﴿٣﴾

3. ‫مهربان‬ ‫بخشنده‬ ‫خداوند‬ ‫نام‬ ‫به‬
‫کوثر‬ ‫تو‬ ‫به‬ ‫ما‬(‫فراوان‬ ‫برکت‬ ‫و‬ ‫خیر‬)‫کردیم‬ ‫عطا‬
‫کن‬ ‫قربانی‬ ‫و‬ ‫بخوان‬ ‫نماز‬ ‫پروردگارت‬ ‫برای‬ ‫است‬ ‫چنین‬ ‫که‬ ‫اکنون‬
‫است‬ ‫عقب‬ ‫بال‬ ‫و‬ ‫ابتر‬ ‫تو‬ ‫دشمن‬ ‫مسلما‬

4. ‫است‬ ‫آیه‬ ‫سه‬ ‫دارای‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫نازل‬ ‫مکه‬ ‫در‬ ‫کوثر‬ ‫سوره‬
‫میگردد‬ ‫محسوب‬ ‫قران‬ ‫سوره‬ ‫کوچکترین‬ ‫و‬.
‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫نظر‬ ‫اختالف‬ ،‫کوثر‬ ‫سوره‬ ‫نزول‬ ‫محل‬ ‫درباره‬.
‫نزول‬ ‫محل‬ ‫نیز‬ ‫برخی‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫نازل‬ ‫مکه‬ ‫در‬ ‫معتقدند‬ ‫برخی‬
‫را‬ ‫آن‬‫اند‬ ‫دانسته‬ ‫مدینه‬.‫کوثر‬ ‫سوره‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫مشهور‬ ‫دیدگاه‬
‫است‬ ‫مکی‬ ‫ای‬ ‫سوره‬.

5. ‫تفسیر‬
‫تو‬ ‫به‬ ‫ما‬‫خیر‬‫فراوان‬‫دادیم‬
‫روى‬‫سـخـن‬‫تمام‬ ‫در‬‫این‬‫به‬ ‫سوره‬‫پیغمبر‬‫اكرم‬(‫صلى‬‫اهلل‬‫علیه‬
‫و‬‫آله‬‫سلم‬ ‫و‬)‫است‬(‫مانند‬‫سـوره‬‫و‬‫الضـحـى‬‫و‬‫سـوره‬‫لم‬ ‫ا‬
‫نشرح‬)‫و‬‫یكى‬‫سوره‬ ‫سه‬ ‫هر‬ ‫مهم‬ ‫اهداف‬ ‫از‬‫تسلى‬‫حضرت‬ ‫آن‬ ‫خاطر‬
‫حوادث‬ ‫انبوه‬ ‫برابر‬ ‫در‬‫دردناك‬‫زخم‬ ‫و‬‫زبانهاى‬‫مكرر‬‫دشمنان‬
‫است‬.
‫نخست‬‫مى‬‫فرماید‬:‫تو‬ ‫به‬ ‫ما‬‫كوثر‬‫عطا‬‫كردیم‬(‫انا‬‫اعطیناك‬
‫الكوثر‬.)
(‫كوثر‬)‫است‬ ‫وصف‬‫كه‬‫از‬‫كثرت‬‫به‬ ‫و‬ ، ‫شده‬ ‫گرفته‬‫معنى‬‫خیر‬‫و‬
‫بركت‬‫افراد‬ ‫به‬ ‫و‬ ، ‫است‬ ‫فراوان‬‫سخاوتمند‬‫نیز‬‫كوثر‬‫گفته‬‫مى‬
‫شود‬.
‫در‬‫ایـنـكـه‬‫مـنـظـور‬‫از‬‫كـوثـر‬‫در‬‫ایـنـجـا‬‫چـیـسـت‬‫؟‬
‫در‬‫روایـتـى‬‫است‬ ‫آمده‬‫كه‬‫وقتى‬‫این‬‫سوره‬‫نـازل‬‫شد‬‫پیغمبر‬
‫اكرم‬(‫صلى‬‫اهلل‬‫علیه‬‫و‬‫آله‬‫سلم‬ ‫و‬)‫و‬ ‫رفت‬ ‫منبر‬ ‫فراز‬ ‫بر‬‫این‬
‫را‬ ‫سوره‬‫تـالوت‬‫فـرمـود‬،‫اصـحاب‬‫عرض‬‫كردند‬:‫این‬‫چیست‬‫كه‬
‫گفت‬ ‫؟‬ ‫فرموده‬ ‫عطا‬ ‫تو‬ ‫به‬ ‫خداوند‬:‫نهرى‬، ‫بهشت‬ ‫در‬ ‫است‬
‫سفیدتر‬‫از‬‫شیر‬‫و‬ ،‫صافتر‬‫قدح‬ ‫از‬(‫بلور‬)‫قبه‬ ‫آن‬ ‫طرف‬ ‫دو‬ ‫در‬
‫هائى‬‫و‬ ‫در‬ ‫از‬‫یاقوت‬‫است‬....
‫در‬‫حـدیث‬‫دیگرى‬‫صادق‬ ‫امام‬ ‫از‬(‫علیه‬‫السالم‬)‫مى‬‫خوانیم‬‫كه‬
‫فرمود‬:‫كوثر‬‫نهرى‬‫در‬ ‫است‬‫بـهـشت‬‫كه‬‫به‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫خداوند‬

6. ‫تـا‬‫آنـجـا‬‫كـه‬(‫فـخـر‬‫رازى‬)‫در‬ ‫قول‬ ‫پانزده‬
‫تفسیر‬(‫كوثر‬)‫ذكر‬‫كرده‬، ‫است‬‫ولى‬‫ظاهر‬‫این‬‫است‬
‫كه‬‫غالب‬‫اینها‬‫بیان‬‫مصداقهاى‬‫روشنى‬‫از‬‫این‬‫مفهوم‬
‫وسیع‬‫و‬‫گـسترده‬، ‫است‬‫زیرا‬‫چنانكه‬
‫گفتیم‬(‫كوثر‬)‫به‬‫معنى‬(‫خیر‬‫كثیر‬‫نعمت‬ ‫و‬
‫فراوان‬)‫اسـت‬‫و‬ ،‫مـى‬‫دانـیـم‬‫خـداوند‬‫بزرگ‬
‫نعمتهاى‬‫فراوان‬‫بسیارى‬‫به‬‫پیغمبر‬‫اكرم‬(‫صلى‬‫اهلل‬
‫عـلیـه‬‫و‬‫آله‬‫و‬‫سـلم‬)‫ارزانى‬‫داشت‬‫كه‬‫هر‬‫یك‬‫از‬
‫شد‬ ‫گفته‬ ‫باال‬ ‫در‬ ‫آنچه‬‫یكى‬‫از‬‫مصداقهاى‬‫آن‬ ‫روشن‬
‫و‬ ، ‫است‬‫مصداقهاى‬‫بسیار‬‫دیگرى‬‫نیز‬‫دارد‬‫كه‬‫ممكن‬
‫عنوان‬ ‫به‬ ‫است‬‫تفسیر‬‫مصداقى‬‫براى‬‫آیه‬‫ذكر‬‫شود‬.
‫بـه‬‫هـر‬‫حـال‬‫تـمـام‬‫مواهب‬‫الهى‬‫شخص‬ ‫بر‬‫پیغمبر‬
‫اكرم‬(‫صلى‬‫اهلل‬‫علیه‬‫و‬‫آله‬‫سلم‬ ‫و‬)‫در‬‫تـمام‬‫زمینه‬
‫ها‬‫حتى‬‫پیروزیهایش‬‫در‬‫غزوات‬‫و‬ ، ‫دشمنان‬ ‫بر‬‫حتى‬
‫علماى‬‫امتش‬‫كه‬‫و‬ ‫عصر‬ ‫هر‬ ‫در‬‫زمـان‬‫مـشعل‬‫فروزان‬
‫را‬ ‫اسالم‬ ‫و‬ ‫قرآن‬‫پاسدارى‬‫مى‬‫كنند‬‫هر‬ ‫به‬ ‫و‬ ،‫گوشهاى‬
‫جهان‬ ‫از‬‫مى‬‫در‬ ‫همه‬ ،‫برند‬‫این‬‫خیر‬‫كثیر‬‫وارد‬
‫هستند‬.‫فـرامـوش‬‫نـبـایـد‬‫كرد‬‫این‬‫خداوند‬ ‫را‬ ‫سخن‬
‫زمانى‬‫به‬‫پیامبرش‬‫مى‬‫گوید‬‫كه‬‫كه‬‫آثار‬‫این‬‫خـیـر‬
‫كثیر‬،‫بود‬ ‫نشده‬ ‫ظاهر‬ ‫هنوز‬‫این‬‫خبرى‬‫از‬ ‫بود‬‫آینده‬
‫نزدیك‬‫و‬‫آینده‬‫هاى‬،‫دور‬‫خبرى‬‫بود‬‫اعجازآمیز‬‫و‬

7. ‫شأن‬‫کوثر‬ ‫سوره‬ ‫نزول‬
‫نزول‬ ‫شان‬ ‫در‬‫این‬‫سوره‬‫مى‬‫خوانیم‬:“‫عاص‬‫بن‬‫وائل‬“‫كه‬‫از‬
‫سران‬‫مشركان‬‫بود‬‫پیغمبراكرم‬(‫ص‬)‫شدن‬ ‫خارج‬ ‫هـنـگام‬ ‫بـه‬ ‫را‬
‫از‬‫مسجدالحرام‬‫مالقات‬‫كرد‬,‫و‬‫مدتى‬‫باحضرت‬‫نمود‬ ‫گفتگو‬,‫گروهى‬
‫سران‬ ‫از‬‫قریش‬‫و‬ ‫بودند‬ ‫نشسته‬ ‫مسجد‬ ‫در‬‫این‬‫منظره‬‫رااز‬‫دور‬
‫مشاهده‬‫كردند‬,‫هنگامى‬‫كه‬“‫عاص‬‫بن‬‫وائل‬”‫به‬ ‫شد‬ ‫مسجد‬ ‫وارد‬
‫گفتند‬ ‫او‬:‫با‬‫كه‬‫صحبت‬‫مى‬‫كردى‬‫گفت‬ ‫؟‬:‫با‬‫این‬‫مرد‬“‫ابتر‬”
‫تـوضـیـح‬‫ایـن‬‫كه‬:‫پیغمبراكرم‬(‫ص‬)‫از‬ ‫پسر‬ ‫فرزند‬ ‫دو‬‫بانوى‬
‫اسالم‬‫خدیجه‬‫داشت‬:‫یكى‬“‫قاسم‬”‫و‬‫دیـگرى‬“‫طاهر‬”‫كه‬‫را‬ ‫او‬
“ّ‫عبداهلل‬“‫نیز‬‫مى‬‫نامیدند‬‫و‬‫این‬‫در‬ ‫دو‬ ‫هر‬‫مكه‬‫از‬‫دنیا‬‫رفتند‬,
‫و‬‫پیغمبر‬‫اكرم‬(‫ص‬)‫شد‬ ‫پسر‬ ‫فرزند‬ ‫فاقد‬‫این‬‫زبان‬ ‫موضوع‬
‫بدخواهان‬‫قریش‬‫و‬ ‫گشود‬ ‫را‬‫كلمه‬“‫ابتر‬”(‫یعنى‬‫بالعقب‬)‫را‬
‫براى‬‫حضرتش‬‫انتخاب‬‫كردند‬،‫فكر‬‫مى‬‫كردند‬‫رحلت‬ ‫با‬‫پیغمبراكرم‬
(‫ص‬)‫برنامه‬‫هاى‬‫فرزند‬ ‫نداشتن‬ ‫خاطر‬ ‫به‬ ‫او‬‫ذكور‬‫تعطیل‬‫خواهد‬
‫بودند‬ ‫خوشحال‬ ‫و‬ ‫شد‬.
‫قـرآن‬‫مـجـیـد‬‫نـازل‬‫شـد‬‫طرز‬ ‫بـه‬ ‫و‬‫اعجازآمیزى‬‫در‬‫این‬‫سوره‬
‫داد‬ ‫خبر‬ ‫و‬ ‫گفت‬ ‫پاسخ‬ ‫آنها‬ ‫به‬‫كه‬‫دشـمـنـان‬‫او‬‫ابـتر‬‫خواهند‬
‫قطع‬ ‫هرگز‬ ‫قرآن‬ ‫و‬ ‫اسالم‬ ‫برنامه‬ ‫و‬ ‫بود‬‫نخواهدشد‬,‫بشارتى‬‫كه‬‫در‬

8. ‫نسل‬ ‫ادامه‬ ‫از‬ ‫کوثر‬ ‫سوره‬
‫پیامبر‬(‫ص‬)‫فاطمه‬ ‫طریق‬ ‫از‬(‫س‬)
‫خبر‬‫دهد‬‫می‬
•‫با‬‫توجه‬‫به‬‫قرائنی‬‫که‬‫در‬‫کل‬‫سوره‬
‫و‬‫روایات‬‫وجود‬‫داشته‬‫این‬‫سوره‬
‫اشاره‬‫به‬‫فزونی‬‫نسل‬‫پیامبر‬
‫اکرم‬(‫ص‬)،‫دارد‬‫در‬‫این‬‫سوره‬‫سه‬
‫ای‬‫آیه‬،‫خداوند‬‫در‬‫آیه‬‫آخر‬‫خطاب‬‫به‬
‫دشمن‬‫پیامبر‬(‫ص‬)‫فرماید‬‫می‬:«‫ن‬ ِ‫إ‬
َ‫ک‬ َ‫ئ‬ ِ‫ان‬ َ‫ش‬َ‫و‬ ُ‫ه‬ُ‫ر‬ َ‫ت‬ ‫أ‬‫ب‬ َ‫أ‬‫اْل‬»‫که‬‫نسل‬‫تو‬‫ا‬‫بتر‬‫و‬
‫مقطوع‬‫النسل‬،‫است‬‫پس‬‫توان‬‫می‬‫گفت‬
‫که‬‫آیه‬«‫ا‬‫ن‬ ِ‫إ‬َ‫اک‬ َ‫ن‬ ‫أ‬‫ی‬ َ‫ط‬ ‫أ‬‫ع‬ َ‫أ‬َ‫ر‬ َ‫ث‬ ‫أ‬‫و‬ َ‫ک‬ ‫أ‬‫ال‬»‫به‬
‫مسئله‬‫ادامه‬‫نسل‬‫پیغمبر‬(‫ص‬)‫اشاره‬

9. ‫ابوبصیر‬‫علیه‬ ‫صادق‬ ‫امام‬ ‫از‬
‫السالم‬‫است‬ ‫کرده‬ ‫نقل‬:‫سوره‬ ‫که‬ ‫کسی‬
‫در‬ ‫را‬ ‫کوثر‬‫نمازهای‬
‫روزانه‬،‫میخواند‬‫روز‬ ‫در‬‫قیامت‬‫از‬
‫کوثر‬ ‫حوض‬‫و‬ ‫نوشید‬ ‫خواهد‬
‫همنشین‬‫خدا‬ ‫رسول‬‫در‬‫زیردرخت‬
‫طوبی‬‫خواهد‬‫مجمع‬ ‫بود‬‫البیان‬‫نقل‬ ‫به‬
‫پیامبر‬ ‫از‬(‫ص‬)‫است‬ ‫نوشته‬:‫که‬ ‫کسی‬
‫قرائت‬ ‫را‬ ‫کوثر‬ ‫سوره‬،‫میکند‬‫خداوند‬
‫کوثر‬ ‫سوره‬ ‫فضیلت‬

10. ‫اعجاز‬‫این‬‫سوره‬
‫این‬‫سوره‬‫در‬‫حقیقت‬‫سه‬‫پیشگوئى‬
‫بزرگ‬‫دارد‬:‫از‬‫یکسو‬‫اعطاء‬‫خیر‬
‫کثیر‬‫را‬‫به‬‫پیغمبر‬‫نوید‬‫مى‬‫دهد‬
‫و‬‫این‬‫خیر‬‫کثیر‬‫تمام‬‫پیروزیها‬‫و‬
‫موفقیتهائى‬‫را‬‫که‬‫بعدا‬‫نصیب‬
‫پیغمبر‬‫اکرم‬(‫ص‬)‫شـد‬‫و‬‫بـه‬
‫هنگام‬‫نزول‬‫این‬‫سوره‬‫در‬‫مکه‬
‫قابل‬‫پیشبینى‬‫نبود‬‫را‬‫شامل‬‫مى‬
‫شود‬.‫از‬‫سوى‬‫دیگر‬‫خبر‬‫مى‬‫دهد‬‫که‬
‫پیغمبر‬(‫ص‬)‫بال‬‫عقب‬‫نخواهد‬،‫بود‬
‫بلکه‬‫نسل‬‫و‬‫دودمان‬‫او‬‫به‬‫طور‬
‫فراوان‬‫در‬‫جهان‬‫وجود‬‫خواهند‬
‫داشت‬.‫از‬‫سوى‬‫سوم‬‫خبر‬‫مى‬‫دهد‬‫که‬
‫دشمنان‬‫او‬‫ابتر‬‫و‬‫بال‬‫عقب‬‫خواهند‬
،‫بود‬‫این‬‫پیشگوئى‬‫نیز‬‫تحقق‬‫یافت‬
‫و‬‫دشمنانش‬‫تار‬‫و‬‫مار‬‫شدند‬‫در‬
‫حالى‬‫که‬‫طوائفى‬‫همچون‬‫بنى‬‫امیه‬
‫و‬‫بنى‬‫عباس‬‫که‬‫به‬‫مقابله‬‫با‬
‫پیغمبر‬(‫ص‬)‫و‬‫فرزندان‬‫او‬
‫برخواستند‬‫روزى‬‫آنقدر‬‫جمعیت‬