erdmiin urguu tsogtsolbor

1. “Эрдмийн өргөө”
цогцолбор сургууль
Анги: 8
МХУЗ-ын багш
Д.Мөнхмаа

2. Зургаас ямар улирал, юуны
тухай өгүүлэгдэж байгааг
ажиглаарай

3. ЦЭНДИЙН ДАМДИНСҮРЭН
/1908-1986/
1908 онд Дорнод аймгийн Матад
суманд эгэл малчин Цэндийн хүү
болон төржээ.
1946,1948,1951онд Төрийн шагнал
1986 онд Ардын уран зохиолч
26
насандаа
“Буурал
Ижий Минь”
25 насандаа
“Хоёр настай
Ро”
28 насандаа
“Зугаацахаар
мордсон нь”

7. Ц.Дамдинсүрэн “Зугаацахаар
мордсон нь” найраглал
 Ус ургамал жигдэрсэн зуны дэлгэр
цагийг харуулсан. Цагийн байдлыг
дүрсэлсэн.
 Уул, үүл, ус, ургамал, цагийн байдал
гэсэн хэсэгтэй байдаг.

8. Тэр юу вэ?
Морь биш байтлаа гүйнэ
Могой биш байтлаа атирна

9. Хичээлийн сэдэв
Ц.Д “Зураацахаар мордсон
нь” найраглалын “Ус” сэдэвт
хэсгээс

10. Байгалын зураглал гэж юу вэ?
Зохиол бүтээлд байгалийн байдлыг
урнаар дүрслэн бичихийг байгалын
зураглал гэнэ.
Байгалын зураглал нь үйл явдал болж
байгаа газар орон, цаг улирлыг
харуулах, зохиолын баатрын сэтгэл
санааг нээн тодруулахад тус нэмэр
болдог.

11. Усны үйл хөдлөл заасан үгс
 Ус.........тунарна
урсана
хатуурна
цайрна
дэгдэнэ
мурилзан
мушгирах
тэжээнэ
харгих
шаргих
Мяралзах
Долгиолох
хоржигнох
мэлтэлзэх

12. Зүйр үгс
 Уул усны ойр нь дээр
Ураг төрлийн хол нь дээр
 Ухаан далай номоос эхтэй
Усан далай булгаас эхтэй
 Ус үзээгүй байж гутал тайлах
 Булгийн ус оргивч хүйтэн
Буруу санаатан инээвч худал
 Далай усаар ханадаггүй
Мэргэд номоор ханадаггүй

13. Холбоо үг үүсгээрэй
 Уул ус
 Усан тэлмэн жороо
 Усан сан
 Усан үзэм
 Усан нүдлэх

14. Бусад гарагаас ялгах
онцлог нь устай
байдгаараа өвөрмөц
Дэлхийн: Хамгийн том далай
Номхондалай
Хамгийн том нуур Каспийн
тэнгис
Хамгийн урт гол Нил мөрөн
Монгол орны: Хамгийн том нуур Увс
Хамгийн урт гол Орхон
Хамгийн гүн нуур
Хөвсгөл далай

18. Энэтхэгт ундны ус хомсдов
100 мянган айлын дунд
цэвэр усны нэг л цорго
байдаг байна. Цоргоор өдөрт
гурван удаа ус түгээх бөгөөд
кастийн системийнхээ дагуу
дараалал үүсгэн усаа авдаг
аж. Гэхдээ өдөрт унданд
хэрэглэх бага хэмжээний ус
авч, угаалга цэвэрлэгээ
хийхэд хүрэлцэх ус
байдагүй.
Тиймээс хүүхдүүд борооны
тогтоол болон замагтай
усаар тоглож усанд ордог
байна.

21. Ус химийн хичээлд холбогдох нь:

22.  Дэлхийн бөмбөрцгийн 70% ус байдаг
шиг хүний биеийн 70% ус байдаг. Ус
нарны адил амьдралыг тэтгэх бас
нэгэн шидтэн. Ц.Дамдинсүрэн төлөв
байдлыг
…Ус шингэн боловч
Мөс болон хатуурна
Ус хар боловч
Цас болон цайрна
Ус хүнд боловч
Уур болон дэгдэнэ
Ус шимгүй боловч
Түмэн бодисыг тэжээнэ…...хэмээн
усны гайхамшгийг тэрлэсэн байдаг.

23. Усны физик шинж чанар
 Цэвэр ус нь өнгөгүй тунгалаг , амтгүй,
үнэргүй , шингэн юм.
 Ус нь хатуу, шингэн, хий гэсэн гурван
төлөвтэй
 Ямарч бодис хөрөхдөө агшдаг, харин
ус тэлдэг
 Ус хамгийн сайн уусгагч
 Усны нягт 1000 кг/м3

28. Усны тухай шүлэг зохио

30. Үүл
Амраг хөөрхөн бүсгүй минь
Ажиглаж сайн хар
Арслан барс хоёр
Ноцолдож байгаа ч юм шиг
Ачаатай цагаан тэмээ
Хэвтэж байгаа ч юм шиг
Араг үүрсэн эхнэр
Бүжиглэж байгаа ч юм шиг

32. Байгалийн үзэгдэл сансрын
гаралтай хээ угалз

33. Баярлалаа Хайртай