Բնագիտական նյութ

1. Բնագիտական նյութ
•Հակոբ Մկրտչյան
•Արման Գևորգյան
•Լիլիթ Գևորգյան

2. § 2.6. Հեղուկներում
և գազերում
մարմինը
դուրս հրող ուժը
Առօրյայից
ձեզ հայտնի
է, որ որոշ
մարմիններ
լողում
են ջրի մակերևույթին,
իսկ
մյուսները
սուզվում
են ջրի մեջ:
կամ խցանի
կտորը
որըԴուք կզգաք
ջրի դիմադրությունը
Երբ
ձեռքը
հեռացնենք,
այդ մարմինները
դուրս կգան
ջրի մակերևույթ:
Դա վկայում
է, որ ջրում
ընկղմված
մարմն
ի վրա ազդում
է ինչ–
որ ուժ,
նրան դուրս է
հրում ջրից։
ւժը
կարելի
է չափել
։ Մարմինը
կախենք
ուժաչափից
և որոշենք
օդում
նրա վրա ազդող
ծանրության
ուժըՄարմինների
լողալու
պայմանները
ուսումն
ասիրել
է հույն գիտնական
Արքիմեդը,
որն
ապրելէ
Ք. ա. III դարում:

3. Նա առաջինն
է հաշվել
հեղուկի
մեջ ընկղմված
մարմն
ի վրա ազդող
ուժի
մեծությունը
։ Այդ պատճառով
հեղուկներում
և գազերում
մարմն
ի դուրս հրող
ուժը
կոչվում
է արքիմեդյան
Ուժ։
Ջրի կամ այլ հեղուկի
մեջ ընկղմված
մարմն
ի վրա ազդող
արքիմեդյան
ուժն
ուղղված
է դեպի
վեր՝ ծանրության
ուժի
հակառակ
Ուղղությամբ։
Այդ ուժը
կարելի
է չափել
Մարմինը
կախենք
ուժաչափից
և որոշենք
օդում
նրա վրա ազդող
ծանրության
Ուժը։ Եթե
մարմինն
ընկղմենք
ջրի մեջ,
կնկատենք
զսպանակի
կարճացումը
։
Դա նշանակում
է, որ ջրի մեջ
ընկղմված
մարմինն
ունի
ավելի
փոքր
կշիռ, քան օդում:

4. Այսպիսով՝
ուժաչափով
որոշելով
մարմն
ի կշիռը
օդում
և հեղուկում՝
դրանց արժեքների
տարբերությամբ
որոշում
ենք
հեղուկի
մեջ ընկղմված
մարմինը
դուրս հրող ուժի
Մեծությունը։
Պարզենք,
թե ինչից
է կախված
արքիմեդյան
ուժի
մեծությունը:
Ուժաչափից
կախված
մարմինը
հաջորդաբար
ընկղմենք տարբեր
հեղուկների
մեջ (կերոսին,
բուսայուղ,
աղաջուր
և այլն)։
Այդփորձերից
եզրակացնում
ենք,
որ արքիմեդյան
ուժի
մեծությունը
կախված
է հեղուկի
Խտությունից։
Որքան
մեծ է հեղուկի
խտությունը,
այնքան
մեծ է նրա մեջ
ընկղմված
մարմ
նի դուրս հրող ուժը։