SlideShare a Scribd company logo
Ջրային կենդանիներ
ԿԵՆՏԵՂՋՈՒՐ ՆԱՐՎԱԼ
ԾՈՎԱԿՈՎԵՐ
ԿԱՇԱԼՈՏ
Ծովաստղերը
Ծովային ոզնիներ
ԿԵՆՏԵՂՋՈՒՐ ՆԱՐՎԱԼ
• Ատամնավոր կետերից է հյուսիսային ցուրտ ծովերում ապրող կենտեղջուրը` Նարվալը:
Նա երկու անգամ ավելի երկար մարմին ունի, քան Սուսուկը կամ Ինիան` մոտ 6 մետր:
Կենտեղջուրի վերին ծնոտի մասում աճում են երկու կտրիչ ատամներ, որոնցից մեծամասամբ
ձախակողմյանը զարգանում է հորիզոնական ուղղությամբ: Դա 2-3 մետր երկարությամբ ուղիղ
ձգված պտուտակաձև սնամեջ <եղջուր> է: Այս կենդանուն հունարեն անվանում են <Մոնոդոն> իսկ
ռուսերեն <Եդինորոգ>: Սկանդինավյան լեզուներով` Նարվալ են անվանում:
Նրա վերին ծնոտի վրա, բացի այդ <եղջուրից> աջ և ձախ կողմերում կան մեկական
սեղանատամներ, իսկ ներքևի ծնոտը զուրկ է ատամներից, դրա փոխարեն այն շատ ամուր է և կոշտ:
Կենտեղջուրի քթանցքը կիսալուսնաձև է և գտնվում է ճակատի վրա, որտեղից օդը մտնում է
քթանցքի ներքևում գտնվող օդապարկերը և շնչափողով անցնում թոքերին: Օդապարկերն ունեն
փականներ, որոնց օգնությամբ արգելակվում է ջրի հոսքը թոքերի մեջ: Գլխից անմիջապես հետո
գտնվում են առջևի ձևափոխված վերջույթները, որոնք կատարում են թիակի դեր: Լողաթիակները
ձվաձև են, լայն գագաթով: <Եղջուրը> հատուկ է միայն արուների, հազվագյուտ դեպքում կարող է
հանդիպել նաև էգերի մոտ:
• Երբ սկսում է ցրտել, կենտեղջուրները հավաքվում են փոքր տարածության վրա և պոչի
լողաթիակով ալիքներ առաջացնում, որպեսի ջուրը այդ մասում չսառի, այլապես նրանք կմնան
սառույցի շերտի տակ և զրկվելով օդից շնչասպառ կլինեն: Անհրաժեշտ դեպքում արուներին
հաջողվում է <եղջուրով> ծակել սառույցի շերտը` եթե այն շատ հաստ չէ: Ցուրտ սեզոնին
կենտեղջուրները գաղթում են դեպի հարավ` մինչև հս. լայնության 45 աստիճան զուգահեռականը:
Նրանք միշտ լողում են փոքր խմբերով և շարժվում են շատ զգույշ, որ <եղջուրով> իրար չվնասեն:
Կենտեղջուրները սնվում են ձկներով և փափկամարմիններով: Նրանք ունեն փոքր ըմպան, սակայն
կարող են իրենց ըմպանից մինչև երեք անգամ մեծ տափակաձուկը լեզվի օգնությամբ ոլորել և կուլ
տալ:
Կենտեղջուրներին սկսել են որսալ շատ վաղ ժամանակներում: 16-18դդ այս կենդանին մեծ
հեղինակություն էր վայելում իր գեղեցիկ <եղջուրի> պատճառով, որին վերագրում էին
<կախարդական զորություն>: Անգլիայի ազնվականներն այնքան էին հավատացել այդ
<կախարդանքին>, որ կառավարությանը դիմելով պահանջել էին գերբի վրա` ձիու ճակատին,
որպես հզորության նշան նկարել այն: Կենտեղջուրին Էսկիմոսները որսում են հատուկ մակույկի
մեջ նստած, որսատեգերով: Նրա միսն օգտագործում են խաշած կամ չորացրած վիճակում, իսկ
մաշկը, որը գրելանդիացիները անվանում են <մատակ>, ուտում են հում վիճակում:
ԿԱՇԱԼՈՏ
• Սրանք ատամնավոր կետանմաններ են: Արուների երկարությունը հասնում է 20 մետրի, իսկ էգերինը` մի քիչ
պակաս: Կենդանական աշխարհում կաշալոտները ունեն ամենամեծ գլուխը: Գլխի երկարությունը կազմում է
ամբողջ մարմնի 1/3-ը` մոտ 6 մետր: Ստորին ծնոտը համեմատաբար փոքր է և սրածայր, որի վրա դասավորված են
57 կոնաձև ատամներ: Իսկ վերին ծնոտի ատամները զարգացած չեն և գտնվում են անցումային շրջանում:
Ծերանալու հետ կաշալոտի ատամները թուլանում են և սկսում շարժվել: Կաշալոտի վերին ծնոտն ու քիթը իրար
միանալով կազմել են մի հսկայական դունչ, որի ձախ կողմում <S> տառի տեսքով գտնվում է քթանցքը: Ահա դա է
պատճառը, որ արտաշնչելիս առաջանում է միակողմանի, դեպի առաջ խոյացող` 45 աստիճան թեքությամբ
շատրվան: Կաշալոտի դունչը այդպիսի մեծության է հասել երկարատև պատմական զարգացման ու ջրի խորը
շերտերում սնունդ ձեռք բերելու հետևանքով: Նրա դունչը ծառայում է նաև որպես հավասարակշռության օրգան:
• Կաշալոտի կրծքի լողաթիակների երկարությունը հասնում է մինչև 2 մետրի, իսկ լայնությունը` 1 մետրի: Լեզուն
միահյուսված է ստորին ծնոտին: Ստամոքսը բաժանված է 4 մասի: Աղիքների ընդհանուր երկարությունը հասնում
է 270 մետրի:
• Կետանմանների մեջ կաշալոտը ամենադանդաղաշարժն է` ժամում 8 կմ արագություն: Սակայն դրա փոխարեն
կարողանում է սուզվել ջրի խորը շերտերը` մինչև 1000 մետր, և այնտեղ սնվել փափկամորթներով, մասամբ նաև
պաշտպանվել վտանգի դեպքում: Նա ջրի տակ կարողանում է մնալ մոտ 1,5 ժամ: Կաշալոտը շշաքթի
նման շնչառության մեկ փուլի ընթացքում թարմացնում է թոքերի օդի մոտ 80%-ը, այնինչ մարդու մոտ դա կազմում
է15%:
• Կաշալոտները բնազդով իրար հետ խիստ կապված են և շրջում են 50-100-ի հասնող խմբերով: Մեկի վիրավորվելու
դեպքում դնչով հրելով հեռացնում են վտանգից: Իրար նկատմամբ այդքան հոգատար կենդանիները բազմացման
շրջանում դառնում են դաժան ու կատաղի: Արուները մենամարտում են միմյանց հետ ու հաղթողը միայն իրավունք
ունի զուգավորվելու տվյալ խմբի էգերի հետ: Լինում են դեպքեր, երբ մեկ արուն ունենում է 15-20 էգ: Կետորսները
նրանց անվանում են <հարեմավոր> կետեր:
• Այս կենդանիները սովորաբար լողում են համաշխարհային օվկիանոսի 40 աստիճան զուգահեռականների
սահմաններում: Եղել են դեպքեր, երբ Ճապոնիայն մոտ վիրավորված կաշալոտին որսացել են Չիլլի ափերում:
Կաշալոտները մյուս կետանմանների նման արագ կանխազգում են եղանակի փոփոխությունը և ուժեղ
փոթորիկների դեպքում հեռանում առավել հանգիստ վայրեր: Նրանք սիրում են ցատկոտել` ջրում ծախսելով
ավելորդ էներգիան: Սատկելուց հետո ջրում չեն սուզվում, այլ շրջվում են կողքի:
ԾՈՎԱԿՈՎԵՐ
• Մարմնի երկարությունը հասնում է 8 մետրի,
քաշը` 3,5 տոննայի: Խոշոր, իլիկաձև մարմինը
առջևից նման է փոկի, ետևից` ձկան: Առջևի
վերջավորությունները թիակներ են: Մաշկը
մերկ է, շատ կոպիտ, հաստ, սև գույնի:
Ատամներ չեն ունեցել:
• Հոտերով ապրել են Կոմանդորյան կղզիների
ծանծաղուտներում: Սնվել են Ծովակաղամբով
և ծովային ջրիմուռներով: Համեղ մսի և ճարպի
համար անխնա ոչնչացվել են: Վերջին
ծովակովը սպանվել է 1768թ-ին:
Ծովաստղերը
• Ծովաստղերը դանդաղ շարժվում են հատակով՝
հերթով շարժելով 5 ճառագայթները: Այս
կենդանիները գիշատիչներ են, որոնց զոհերը
հիմնականում փափկամարմիններն են: Եթե
զոհը չափազանց մեծ է, ծովաստղն իր բերանի
խոռոչով դուրս է շրջում ստամոքսը, նրանով
փաթաթում զոհին և մարսում մարմնից դուրս:
Ծովաստղը թշնամու հետ կռվելիս կարող է
կորցնել իր ճառագայթներից մեկը և թաքնվել:
Ճառագայթը հետագայում նորից աճում է. մի
ճառագայթից կարող է նույնիսկ ամբողջ աստղ
աճել:
Ծովային ոզնիներ
• Ծովոզնիներն ունեն բարալիկ, ծծիչներով ոտքեր:
Նրանք առաջ են շարժում այդ ոտքերն ու ձգվում՝ քայլ
են անում: Այդպես նրանք կարող են նույնիսկ
ուղղաբերձ ժայռեր մագլցել: Իսկ կրային ասեղիկները
նրանց համար յուրօրինակ հենարան են և օգնում են
նաև կերը պահել ատամներով շրջապատված
բերանի մոտ: Ծովոզնիները սնվում են ծովային մանր
կենդանիներով, ջրիմուռներով: Խոշոր ծովոզնիների
ասեղներն ունենում են մոտ 30 սմ երկարություն: Դա
վտանգավոր զենք է. ասեղները կոտրվում-մնում են
թշնամու մարմնի մեջ՝ առաջացնելով ցավոտ վերքեր:
Ծովոզնիները շատ թշնամիներ ունեն, որոնց մեջ կան
նույնիսկ ցեղակիցներ, օրինակ՝ ծովաստղերը:

More Related Content

What's hot

Els peixos
Els  peixosEls  peixos
Els peixosmmoral53
 
THE GREAT STONE FACE 1 AND 2
THE GREAT STONE FACE 1 AND 2THE GREAT STONE FACE 1 AND 2
THE GREAT STONE FACE 1 AND 2
Zoha Hussain
 
Conferencia gats alexia
Conferencia gats alexiaConferencia gats alexia
Conferencia gats alexia
carme tribo berga
 
Classificació dels animals4
Classificació dels animals4Classificació dels animals4
Classificació dels animals4jbosch12
 
The great-stone-face
The great-stone-faceThe great-stone-face
The great-stone-face
sushantkumar6565
 
5è panda vermell
5è panda vermell5è panda vermell
5è panda vermell
esc_vicenteferrer
 
Els peixos
Els peixosEls peixos
Els peixosmmoral53
 
Domestic Animals
Domestic AnimalsDomestic Animals
Domestic Animals
Prashant Mahajan
 
Uncle podger hangs a picture
Uncle podger hangs a pictureUncle podger hangs a picture
Uncle podger hangs a picture
iLogan1
 
Els cucs
Els cucsEls cucs
Fire and Ice
Fire and IceFire and Ice
Fire and Ice
ShauryShobit
 

What's hot (11)

Els peixos
Els  peixosEls  peixos
Els peixos
 
THE GREAT STONE FACE 1 AND 2
THE GREAT STONE FACE 1 AND 2THE GREAT STONE FACE 1 AND 2
THE GREAT STONE FACE 1 AND 2
 
Conferencia gats alexia
Conferencia gats alexiaConferencia gats alexia
Conferencia gats alexia
 
Classificació dels animals4
Classificació dels animals4Classificació dels animals4
Classificació dels animals4
 
The great-stone-face
The great-stone-faceThe great-stone-face
The great-stone-face
 
5è panda vermell
5è panda vermell5è panda vermell
5è panda vermell
 
Els peixos
Els peixosEls peixos
Els peixos
 
Domestic Animals
Domestic AnimalsDomestic Animals
Domestic Animals
 
Uncle podger hangs a picture
Uncle podger hangs a pictureUncle podger hangs a picture
Uncle podger hangs a picture
 
Els cucs
Els cucsEls cucs
Els cucs
 
Fire and Ice
Fire and IceFire and Ice
Fire and Ice
 

Viewers also liked

Я себастаци
Я себастациЯ себастаци
Я себастаци
Aren Poghosyan
 
Օզոն
ՕզոնՕզոն
Օզոն
Aren Poghosyan
 
Լուվրի
ԼուվրիԼուվրի
Լուվրի
Aren Poghosyan
 
թումոր և թամ
թումոր և թամթումոր և թամ
թումոր և թամAren Poghosyan
 
Ալեքսադր Սպենդիարյան
Ալեքսադր ՍպենդիարյանԱլեքսադր Սպենդիարյան
Ալեքսադր ՍպենդիարյանAren Poghosyan
 
Մադամ Տյուսոյի թանգարան
Մադամ Տյուսոյի թանգարանՄադամ Տյուսոյի թանգարան
Մադամ Տյուսոյի թանգարան
Aren Poghosyan
 
Download
DownloadDownload
Download
Valar Mathi
 
Final tuskegee calendar
Final tuskegee calendarFinal tuskegee calendar
Final tuskegee calendar
Ashley Johnson
 
Final tuskegee calendar
Final tuskegee calendarFinal tuskegee calendar
Final tuskegee calendar
Ashley Johnson
 
ջրածին
ջրածինջրածին
ջրածին
KarinneVoskanyan
 
Jrayin kendaniner
Jrayin kendaninerJrayin kendaniner
Jrayin kendaninerganyan
 
Im sireli kendanin harut
Im sireli kendanin harutIm sireli kendanin harut
Im sireli kendanin harutTatev Melkonyan
 
Jrain kendaniner
Jrain kendaninerJrain kendaniner
Jrain kendaniner
ganyan
 
петак
петакпетак
петак
Ivana Milic
 
Grafomotorika
GrafomotorikaGrafomotorika
Grafomotorika
Ivana Milic
 
օզոն
օզոնօզոն
օզոն
Aren Poghosyan
 

Viewers also liked (20)

Я себастаци
Я себастациЯ себастаци
Я себастаци
 
Օզոն
ՕզոնՕզոն
Օզոն
 
Լուվրի
ԼուվրիԼուվրի
Լուվրի
 
թումոր և թամ
թումոր և թամթումոր և թամ
թումոր և թամ
 
Ալեքսադր Սպենդիարյան
Ալեքսադր ՍպենդիարյանԱլեքսադր Սպենդիարյան
Ալեքսադր Սպենդիարյան
 
Մադամ Տյուսոյի թանգարան
Մադամ Տյուսոյի թանգարանՄադամ Տյուսոյի թանգարան
Մադամ Տյուսոյի թանգարան
 
Աֆրիկա
ԱֆրիկաԱֆրիկա
Աֆրիկա
 
Download
DownloadDownload
Download
 
Final tuskegee calendar
Final tuskegee calendarFinal tuskegee calendar
Final tuskegee calendar
 
Final tuskegee calendar
Final tuskegee calendarFinal tuskegee calendar
Final tuskegee calendar
 
ջրածին
ջրածինջրածին
ջրածին
 
Jrayin kendaniner
Jrayin kendaninerJrayin kendaniner
Jrayin kendaniner
 
Im sireli kendanin harut
Im sireli kendanin harutIm sireli kendanin harut
Im sireli kendanin harut
 
Jrain kendaniner
Jrain kendaninerJrain kendaniner
Jrain kendaniner
 
петак
петакпетак
петак
 
im shun@
im shun@im shun@
im shun@
 
Grafomotorika
GrafomotorikaGrafomotorika
Grafomotorika
 
Covaxozuk
CovaxozukCovaxozuk
Covaxozuk
 
Yntercaran
YntercaranYntercaran
Yntercaran
 
օզոն
օզոնօզոն
օզոն
 

Similar to ջրային կենդանիներ

Ջրային կենդանիներ
Ջրային կենդանիներՋրային կենդանիներ
Ջրային կենդանիներ
RafaelDanielyan
 
Ձկների մասին
Ձկների մասինՁկների մասին
Ձկների մասին
Narek Isakhanyan
 
Կրիա
ԿրիաԿրիա
ձկներ
ձկներձկներ
ձկներ
HasmikPetrosyan
 
սողուններ (1)
սողուններ (1)սողուններ (1)
սողուններ (1)
Nara Daluzyan
 
շնաձկներ
շնաձկներշնաձկներ
շնաձկներ
MesropOnanyan
 
Dasaranakan
DasaranakanDasaranakan
Dasaranakan
www.mskh.am
 
Dasaranakan
DasaranakanDasaranakan
Dasaranakan
www.mskh.am
 
ձկներ
ձկներձկներ
ձկներ
Nara Daluzyan
 
Marine asatryan
Marine asatryanMarine asatryan
Marine asatryanastghikp
 
Ձկներ
ՁկներՁկներ
Ձկներ
elenjanoyan
 
Ձկների կառուցվածքը
Ձկների կառուցվածքըՁկների կառուցվածքը
Ձկների կառուցվածքը
Mary Karapetyan
 
Սարգիս - Կենդանիներ
Սարգիս - ԿենդանիներՍարգիս - Կենդանիներ
Սարգիս - ԿենդանիներLusiAnn1
 
փափկամարմիններ
փափկամարմիններփափկամարմիններ
փափկամարմիններ
GayushikGayush2002
 

Similar to ջրային կենդանիներ (20)

Ջրային կենդանիներ
Ջրային կենդանիներՋրային կենդանիներ
Ջրային կենդանիներ
 
Ձկների մասին
Ձկների մասինՁկների մասին
Ձկների մասին
 
Կրիա
ԿրիաԿրիա
Կրիա
 
Soxunner
SoxunnerSoxunner
Soxunner
 
ձկներ
ձկներձկներ
ձկներ
 
սողուններ (1)
սողուններ (1)սողուններ (1)
սողուններ (1)
 
շնաձկներ
շնաձկներշնաձկներ
շնաձկներ
 
Delfinner
DelfinnerDelfinner
Delfinner
 
Delfinner
DelfinnerDelfinner
Delfinner
 
Dasaranakan
DasaranakanDasaranakan
Dasaranakan
 
Dasaranakan
DasaranakanDasaranakan
Dasaranakan
 
Delfinner
DelfinnerDelfinner
Delfinner
 
ձկներ
ձկներձկներ
ձկներ
 
Marine asatryan
Marine asatryanMarine asatryan
Marine asatryan
 
Ձկներ
ՁկներՁկներ
Ձկներ
 
Ձկների կառուցվածքը
Ձկների կառուցվածքըՁկների կառուցվածքը
Ձկների կառուցվածքը
 
Սարգիս - Կենդանիներ
Սարգիս - ԿենդանիներՍարգիս - Կենդանիներ
Սարգիս - Կենդանիներ
 
Kria
KriaKria
Kria
 
Kria
KriaKria
Kria
 
փափկամարմիններ
փափկամարմիններփափկամարմիններ
փափկամարմիններ
 

Recently uploaded

Մարիա Սահակյան․ Իմ ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
Մարիա Սահակյան․ Իմ ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptxՄարիա Սահակյան․ Իմ ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
Մարիա Սահակյան․ Իմ ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
Manushak Abrahamyan
 
Նոեմի Մելքոնյանի 2023-20244 տարեկան ամփոփոմը.pptx
Նոեմի Մելքոնյանի 2023-20244 տարեկան ամփոփոմը.pptxՆոեմի Մելքոնյանի 2023-20244 տարեկան ամփոփոմը.pptx
Նոեմի Մելքոնյանի 2023-20244 տարեկան ամփոփոմը.pptx
Manushak Abrahamyan
 
Աննա Մովսիսյան․ ուսումնական տարվա ամփոփում.pptx
Աննա Մովսիսյան․ ուսումնական տարվա ամփոփում.pptxԱննա Մովսիսյան․ ուսումնական տարվա ամփոփում.pptx
Աննա Մովսիսյան․ ուսումնական տարվա ամփոփում.pptx
Manushak Abrahamyan
 
Գևորգ Պողոսյանի ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
Գևորգ Պողոսյանի ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptxԳևորգ Պողոսյանի ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
Գևորգ Պողոսյանի ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
Manushak Abrahamyan
 
Իմ տարվա ամփոփումը․ Ռուզաննա Սարգսյան.pptx
Իմ տարվա ամփոփումը․ Ռուզաննա Սարգսյան.pptxԻմ տարվա ամփոփումը․ Ռուզաննա Սարգսյան.pptx
Իմ տարվա ամփոփումը․ Ռուզաննա Սարգսյան.pptx
Manushak Abrahamyan
 
Վիլլիամ Արթհանիան․ Իմ ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
Վիլլիամ Արթհանիան․ Իմ ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptxՎիլլիամ Արթհանիան․ Իմ ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
Վիլլիամ Արթհանիան․ Իմ ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
Manushak Abrahamyan
 

Recently uploaded (6)

Մարիա Սահակյան․ Իմ ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
Մարիա Սահակյան․ Իմ ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptxՄարիա Սահակյան․ Իմ ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
Մարիա Սահակյան․ Իմ ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
 
Նոեմի Մելքոնյանի 2023-20244 տարեկան ամփոփոմը.pptx
Նոեմի Մելքոնյանի 2023-20244 տարեկան ամփոփոմը.pptxՆոեմի Մելքոնյանի 2023-20244 տարեկան ամփոփոմը.pptx
Նոեմի Մելքոնյանի 2023-20244 տարեկան ամփոփոմը.pptx
 
Աննա Մովսիսյան․ ուսումնական տարվա ամփոփում.pptx
Աննա Մովսիսյան․ ուսումնական տարվա ամփոփում.pptxԱննա Մովսիսյան․ ուսումնական տարվա ամփոփում.pptx
Աննա Մովսիսյան․ ուսումնական տարվա ամփոփում.pptx
 
Գևորգ Պողոսյանի ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
Գևորգ Պողոսյանի ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptxԳևորգ Պողոսյանի ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
Գևորգ Պողոսյանի ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
 
Իմ տարվա ամփոփումը․ Ռուզաննա Սարգսյան.pptx
Իմ տարվա ամփոփումը․ Ռուզաննա Սարգսյան.pptxԻմ տարվա ամփոփումը․ Ռուզաննա Սարգսյան.pptx
Իմ տարվա ամփոփումը․ Ռուզաննա Սարգսյան.pptx
 
Վիլլիամ Արթհանիան․ Իմ ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
Վիլլիամ Արթհանիան․ Իմ ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptxՎիլլիամ Արթհանիան․ Իմ ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
Վիլլիամ Արթհանիան․ Իմ ուսումնական տարվա ամփոփումը.pptx
 

ջրային կենդանիներ

  • 2. ԿԵՆՏԵՂՋՈՒՐ ՆԱՐՎԱԼ • Ատամնավոր կետերից է հյուսիսային ցուրտ ծովերում ապրող կենտեղջուրը` Նարվալը: Նա երկու անգամ ավելի երկար մարմին ունի, քան Սուսուկը կամ Ինիան` մոտ 6 մետր: Կենտեղջուրի վերին ծնոտի մասում աճում են երկու կտրիչ ատամներ, որոնցից մեծամասամբ ձախակողմյանը զարգանում է հորիզոնական ուղղությամբ: Դա 2-3 մետր երկարությամբ ուղիղ ձգված պտուտակաձև սնամեջ <եղջուր> է: Այս կենդանուն հունարեն անվանում են <Մոնոդոն> իսկ ռուսերեն <Եդինորոգ>: Սկանդինավյան լեզուներով` Նարվալ են անվանում: Նրա վերին ծնոտի վրա, բացի այդ <եղջուրից> աջ և ձախ կողմերում կան մեկական սեղանատամներ, իսկ ներքևի ծնոտը զուրկ է ատամներից, դրա փոխարեն այն շատ ամուր է և կոշտ: Կենտեղջուրի քթանցքը կիսալուսնաձև է և գտնվում է ճակատի վրա, որտեղից օդը մտնում է քթանցքի ներքևում գտնվող օդապարկերը և շնչափողով անցնում թոքերին: Օդապարկերն ունեն փականներ, որոնց օգնությամբ արգելակվում է ջրի հոսքը թոքերի մեջ: Գլխից անմիջապես հետո գտնվում են առջևի ձևափոխված վերջույթները, որոնք կատարում են թիակի դեր: Լողաթիակները ձվաձև են, լայն գագաթով: <Եղջուրը> հատուկ է միայն արուների, հազվագյուտ դեպքում կարող է հանդիպել նաև էգերի մոտ: • Երբ սկսում է ցրտել, կենտեղջուրները հավաքվում են փոքր տարածության վրա և պոչի լողաթիակով ալիքներ առաջացնում, որպեսի ջուրը այդ մասում չսառի, այլապես նրանք կմնան սառույցի շերտի տակ և զրկվելով օդից շնչասպառ կլինեն: Անհրաժեշտ դեպքում արուներին հաջողվում է <եղջուրով> ծակել սառույցի շերտը` եթե այն շատ հաստ չէ: Ցուրտ սեզոնին կենտեղջուրները գաղթում են դեպի հարավ` մինչև հս. լայնության 45 աստիճան զուգահեռականը: Նրանք միշտ լողում են փոքր խմբերով և շարժվում են շատ զգույշ, որ <եղջուրով> իրար չվնասեն: Կենտեղջուրները սնվում են ձկներով և փափկամարմիններով: Նրանք ունեն փոքր ըմպան, սակայն կարող են իրենց ըմպանից մինչև երեք անգամ մեծ տափակաձուկը լեզվի օգնությամբ ոլորել և կուլ տալ: Կենտեղջուրներին սկսել են որսալ շատ վաղ ժամանակներում: 16-18դդ այս կենդանին մեծ հեղինակություն էր վայելում իր գեղեցիկ <եղջուրի> պատճառով, որին վերագրում էին <կախարդական զորություն>: Անգլիայի ազնվականներն այնքան էին հավատացել այդ <կախարդանքին>, որ կառավարությանը դիմելով պահանջել էին գերբի վրա` ձիու ճակատին, որպես հզորության նշան նկարել այն: Կենտեղջուրին Էսկիմոսները որսում են հատուկ մակույկի մեջ նստած, որսատեգերով: Նրա միսն օգտագործում են խաշած կամ չորացրած վիճակում, իսկ մաշկը, որը գրելանդիացիները անվանում են <մատակ>, ուտում են հում վիճակում:
  • 3. ԿԱՇԱԼՈՏ • Սրանք ատամնավոր կետանմաններ են: Արուների երկարությունը հասնում է 20 մետրի, իսկ էգերինը` մի քիչ պակաս: Կենդանական աշխարհում կաշալոտները ունեն ամենամեծ գլուխը: Գլխի երկարությունը կազմում է ամբողջ մարմնի 1/3-ը` մոտ 6 մետր: Ստորին ծնոտը համեմատաբար փոքր է և սրածայր, որի վրա դասավորված են 57 կոնաձև ատամներ: Իսկ վերին ծնոտի ատամները զարգացած չեն և գտնվում են անցումային շրջանում: Ծերանալու հետ կաշալոտի ատամները թուլանում են և սկսում շարժվել: Կաշալոտի վերին ծնոտն ու քիթը իրար միանալով կազմել են մի հսկայական դունչ, որի ձախ կողմում <S> տառի տեսքով գտնվում է քթանցքը: Ահա դա է պատճառը, որ արտաշնչելիս առաջանում է միակողմանի, դեպի առաջ խոյացող` 45 աստիճան թեքությամբ շատրվան: Կաշալոտի դունչը այդպիսի մեծության է հասել երկարատև պատմական զարգացման ու ջրի խորը շերտերում սնունդ ձեռք բերելու հետևանքով: Նրա դունչը ծառայում է նաև որպես հավասարակշռության օրգան: • Կաշալոտի կրծքի լողաթիակների երկարությունը հասնում է մինչև 2 մետրի, իսկ լայնությունը` 1 մետրի: Լեզուն միահյուսված է ստորին ծնոտին: Ստամոքսը բաժանված է 4 մասի: Աղիքների ընդհանուր երկարությունը հասնում է 270 մետրի: • Կետանմանների մեջ կաշալոտը ամենադանդաղաշարժն է` ժամում 8 կմ արագություն: Սակայն դրա փոխարեն կարողանում է սուզվել ջրի խորը շերտերը` մինչև 1000 մետր, և այնտեղ սնվել փափկամորթներով, մասամբ նաև պաշտպանվել վտանգի դեպքում: Նա ջրի տակ կարողանում է մնալ մոտ 1,5 ժամ: Կաշալոտը շշաքթի նման շնչառության մեկ փուլի ընթացքում թարմացնում է թոքերի օդի մոտ 80%-ը, այնինչ մարդու մոտ դա կազմում է15%: • Կաշալոտները բնազդով իրար հետ խիստ կապված են և շրջում են 50-100-ի հասնող խմբերով: Մեկի վիրավորվելու դեպքում դնչով հրելով հեռացնում են վտանգից: Իրար նկատմամբ այդքան հոգատար կենդանիները բազմացման շրջանում դառնում են դաժան ու կատաղի: Արուները մենամարտում են միմյանց հետ ու հաղթողը միայն իրավունք ունի զուգավորվելու տվյալ խմբի էգերի հետ: Լինում են դեպքեր, երբ մեկ արուն ունենում է 15-20 էգ: Կետորսները նրանց անվանում են <հարեմավոր> կետեր: • Այս կենդանիները սովորաբար լողում են համաշխարհային օվկիանոսի 40 աստիճան զուգահեռականների սահմաններում: Եղել են դեպքեր, երբ Ճապոնիայն մոտ վիրավորված կաշալոտին որսացել են Չիլլի ափերում: Կաշալոտները մյուս կետանմանների նման արագ կանխազգում են եղանակի փոփոխությունը և ուժեղ փոթորիկների դեպքում հեռանում առավել հանգիստ վայրեր: Նրանք սիրում են ցատկոտել` ջրում ծախսելով ավելորդ էներգիան: Սատկելուց հետո ջրում չեն սուզվում, այլ շրջվում են կողքի:
  • 4. ԾՈՎԱԿՈՎԵՐ • Մարմնի երկարությունը հասնում է 8 մետրի, քաշը` 3,5 տոննայի: Խոշոր, իլիկաձև մարմինը առջևից նման է փոկի, ետևից` ձկան: Առջևի վերջավորությունները թիակներ են: Մաշկը մերկ է, շատ կոպիտ, հաստ, սև գույնի: Ատամներ չեն ունեցել: • Հոտերով ապրել են Կոմանդորյան կղզիների ծանծաղուտներում: Սնվել են Ծովակաղամբով և ծովային ջրիմուռներով: Համեղ մսի և ճարպի համար անխնա ոչնչացվել են: Վերջին ծովակովը սպանվել է 1768թ-ին:
  • 5. Ծովաստղերը • Ծովաստղերը դանդաղ շարժվում են հատակով՝ հերթով շարժելով 5 ճառագայթները: Այս կենդանիները գիշատիչներ են, որոնց զոհերը հիմնականում փափկամարմիններն են: Եթե զոհը չափազանց մեծ է, ծովաստղն իր բերանի խոռոչով դուրս է շրջում ստամոքսը, նրանով փաթաթում զոհին և մարսում մարմնից դուրս: Ծովաստղը թշնամու հետ կռվելիս կարող է կորցնել իր ճառագայթներից մեկը և թաքնվել: Ճառագայթը հետագայում նորից աճում է. մի ճառագայթից կարող է նույնիսկ ամբողջ աստղ աճել:
  • 6. Ծովային ոզնիներ • Ծովոզնիներն ունեն բարալիկ, ծծիչներով ոտքեր: Նրանք առաջ են շարժում այդ ոտքերն ու ձգվում՝ քայլ են անում: Այդպես նրանք կարող են նույնիսկ ուղղաբերձ ժայռեր մագլցել: Իսկ կրային ասեղիկները նրանց համար յուրօրինակ հենարան են և օգնում են նաև կերը պահել ատամներով շրջապատված բերանի մոտ: Ծովոզնիները սնվում են ծովային մանր կենդանիներով, ջրիմուռներով: Խոշոր ծովոզնիների ասեղներն ունենում են մոտ 30 սմ երկարություն: Դա վտանգավոր զենք է. ասեղները կոտրվում-մնում են թշնամու մարմնի մեջ՝ առաջացնելով ցավոտ վերքեր: Ծովոզնիները շատ թշնամիներ ունեն, որոնց մեջ կան նույնիսկ ցեղակիցներ, օրինակ՝ ծովաստղերը: