1. «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր
Պետական Մանկավարժական քոլեջ
Դիպլոմային նախագիծ
Աուտիկ երեխաների ներառումը
նախակրթարաններում

2. Աուտիզմը դիտվում է որպես անձի խանգարում, որի ամենաէական
դրսևորումը շփման (հաղորդակցության) պահանջի անկումն է կամ
բացակայությունը։Այն արտահայտվում է՝
• խոսքի օրինաչափությունների խանգարումներով:
• լեզվի օրինաչափությունների խանգարումներով:
• ոչ խոսքային շփումների խանգարումներով։
Աուտիզմ

3. Մանկական աուտիզմը – դա հոգեբանական զարգացման
խանգարման յուրահատուկ ձև է` ուղեկցվող տարբեր
հոգեկան ֆունկցիաների ձևավորման անհարթությամբ,
յուրահատուկ հուզա-վարքային, խոսքային և երբեմն էլ
ինտելեկտուալ խանգարումներով:
Վաղ մանկական աուտիզմի սինդրոմ

4. • Հուզական փոխհարաբերության մեջ մտնելու, հաղորդակցվելու և
սոցիալիզացիայի կարողությունների իջեցումը:
• Վարքում ստերիոտիպությունը:
• Խոսքի զարգացման հապաղում և խանգարում:
• Նշված խանգարումների վաղ ի հայտ գալը / մինչև 2,5 տ./
Վաղ մանկական աուտիզմի սինդրոմի առավել
վառ արտաքին նշաններն են.

5. Վաղ մանկական աուտիզմի
զարգացման պատճառները
Մեր օրերում կատարվում են ինտենսիվ հետազոտություններ,
սակայն մի ընդհանուր եզրահանգման դեռևս չեն հանգել: Այն
կարող է առաջանալ.
• Գենետիկ նախատրամադրվածություն
• Քրոմոսոմային անբավարարություն
• Կենսաքիմիական նյութափոխանակության խանգարումներ:
• ԿՆՀ-ի օրգանական խանգարում, որն առաջացել է հղիության և
ծննդաբերության ժամանակ / նյարդաինֆեկցիաների
արդյունքում/:

6. Աուտիզմի դասակարգումը
Ըստ հիվանդության միջազգային 10-րդ
դասակարգման ,աուտիզմը դասակարգվում է
զարգացման ընդհանուր խանգարումների
շարքում: Այն դասակարգվում է հետևյալ
կերպ`
• Մանկական աուտիզմ
• Ատիպիկ աուտիզմ
• Ռետտիի համախտանիշ
• Մանկական հասակի դեզինտեգրատիվ
խանգարում
• Գերակտիվ խանգարումէ զուգակցված
մտավոր հետամնացությամբ և ստերեոտիպ
շարժումներով
• Ասպերգերի համախտանիշ
• Ընդհանուր զարգացման այլ
խանգարումներ
• Ընդհանուր զարգացման խանգարում
չճշտված

7. Վաղ մանկական աուտիզմով երեխաների հոգեկան
գործընթացների առանձնահատկությունները
Աուտիզմի ժամանակ դիտվում են`
• Սոցիալական փոխհարաբերությունների խանգարումներ
• Հաղորդակցման ունակությունների խանգարումներ
• Սահմանափակ, կրկնվող վարք
• Երեխան խուսափում է աչքերին նայել
• Չի արձագանքում ձայներին
• Չի խոսում կամ խոսում է անհասկանալի
• Տեղում ճոճվում է ետ ու առաջ, պտույտ է գալիս սեփական
առանցքի շուրջ
• Թվում է հետաքրքրված է առարկաների մասերով, օրինակ`
ավտոյի անիվներով:
• Դեմքը չի արտահայտում որևէ զգացմունք, ձայնը միապաղաղ
է
• Վտանգավոր իրավիճակներում չունի վախի զգացում
• Ցուցաբերում է անհիմն վախ անվնաս առարկաների հանդեպ

8. Կարող են դիտվել վարքագծի հետևյալ
դրսևորումները`
• Ճանկռոտում են առարկաների
մակերեսները:
• Կրճտացնում են ատամները
• Սևեռուն հետևում է այն ամեն ինչին, ինչ
պտտվում է:
• Հիանում է ձայներով և առարկաների
շարժումներով, որոնք կրկնվում են
անընդհատ և կանոնավոր ձևով:
• Արձակում է միևնույն ձայները:
• Որոշ առարկաների նկատմամբ
ցուցաբերում է ուժեղ կապվածություն:
• Դասավորում է առարկաները գծային կամ
որոշակի կարգով:

9. Եթե խմբում կան աուտիզմով երեխաներ, ապա
դաստիարակը պետք է հաշվի առնի մի շարք
հանգամանքներ.
• Հնարավորինս սահամանափակվեն խմբում
բոլոր տեսակի փոփոխությունները /
կահավորում, իրերի դասավորություն և
այլն/:
• Սկզբնական շրջանում խուսափել մարմնի
հպումից:
• Հնարավորինս քիչ լինեն հուզական
լարվածությունն ու աղմուկը:
• Չստիպել համտեսելու այն տեսակի սնունդը,
որից նա հրաժարվում է:
• Կազմակերպել զբոսանքներ, հնարավորիս
ընդգրկել խաղերի և այլ
գործունեությունների մեջ:
• Լինել հոգատար, համբերատար:
• Որևէ նոր գործողություն անելիս նախապես
նրան ներկայացնել, ծանոթացնել:
• Պահանջները լինեն իր
հնարավորությունների սահմանում:
Աուտիզմով երեխաների ներառումը նախակրթարաններում

10. Զարգացնող խաղեր
« Ով շուտ հավաքի»
Խաղի նպատակը` ձևավորել երեխաների
մոտ գույների ճիշտ ընկալում, նմանը
գտնելու կարողություն, արագ
կողմնորոշվելու կարողություն:
Անհրաժեշտ նյութեր` տարբեր գույնի
գորգեր, տարբեր գույնի առարկաներ,
զամբյուղ:
Խաղի ընթացքը` երեխաների առջև
սեղանի վրա դնել գունավոր գորգեր`
կարմիր, դեղին, կանաչ, կապույտ, և
առաջարկում զամբյուղից հանել և ճիշտ
հավաքել նույն գույնի խաղալիքները
գորգի վրա:

11. «Լողա΄ նավակ»
Նպատակը` շնչառական
վարժությունների զարգացում,
ուշադրության զարգացում,
համագործակցման
կարողությունների ձևավորում,
դրական հույզերի առաջացում:

12. «Ճանաչում ենք մրգերը»
Նպատակ` մրգերի տարբերակում, ճանաչում,
անվանում, շոշափողաշարժողական ընկալման
զարգացում:
Անհրաժեշտ նյութեր` բնական մրգեր կամ
մուլյաժներ, պարկ:
Ընթացք` պարկի մեջ լցված են տարբեր
մրգեր:Դաստիարակը հերթով մոտենում է
երեխաներին, խնդրում հանել որևէ միրգ և
նկարագրել տվյալ միրգը` գույնը, ձևը, չափը,
համը:

13. Օճառի պղպջակների հետ խաղ
Նպատակ` խոսքային շնչառություն զարգացում, դրական հույզերի
արթնացում:

14. Ուսանողուհիներ` Մարգուշ Թովմասյան,
Մարիա Թամրազյան, Լիլիթ Սարգսյան,
Անահիտ Եղիազարյան
Ղեկավար` Աննա Օհանյան