Ιστορία Στ

1. Ιστορία Στ΄ τάξη
Ενότητα Γ
Κεφάλαιο 5 Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου

2. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Η επανάσταση διαδόθηκε γρήγορα στα νησιά του Αιγαίου. Σπουδαίοι ναυτικοί,
όπως ο Ανδρέας Μιαούλης και ο Δημήτριος Παπανικολής, προσέφεραν σημαντικές
υπηρεσίες, είτε μεταφέροντας τρόφιμα και πολεμοφόδια στην Πελοπόννησο και τη
Στερεά Ελλάδα είτε προστατεύοντας τις παραπάνω περιοχές από τις επιθέσεις του
τουρκικού στόλου.

3. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Νησιά Αιγαίου
Πρώτα επαναστάτησαν οι Σπέτσες με
τη Μπουμπουλίνα (Απρίλιος 1821)

4. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Σπέτσες
Σπέτσες το 1868
Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα

5. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα ήταν μια δυναμική και
χειραφετημένη γυναίκα που αφιέρωσε τη ζωή της
στον αγώνα εναντίον των Τούρκων.
Ήταν η μόνη μυημένη γυναίκα στη Φιλική Εταιρεία
και η συμμετοχή της στην Επανάσταση ήταν ενεργή.
Η Μπουμπουλίνα πήρε μέρος στον αγώνα με δικά
της πλοία και δε δίστασε να ξοδέψει γι΄ αυτόν, όλη
της την περιουσία.
Συντηρούσε μόνη της ένα εκστρατευτικό σώμα
Σπετσιωτών και πλήρωνε τα πλοία, αλλά και τα
πληρώματά τους. Μέσα στα πρώτα δύο πρώτα
χρόνια της επανάστασης είχε διαθέσει όλα της
χρήματα....
Λασκαρίνα Μπουπμπουλίνα

6. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
«Αγαμέμνων», η ναυαρχίδα που ναυπήγησε η Μπουμπουλίνα για το οποίο
δαπάνησε 25.000 δίστηλα. Με μήκος 48 πήχεις (περίπου 34 μέτρα) και
εξοπλισμένο με 18 κανόνια, ο «Αγαμέμνων» καθελκύστηκε το 1820 και ήταν το
μεγαλύτερο πλοίο που έλαβε μέρος στην Επανάσταση.

7. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
H Μπουμπουλίνα στο πλοίο «Αγαμέμνων»,
πίνακας Peter von Hess
Η σημαία των Σπετσών κατά την Ελληνική
Επανάσταση 1821

8. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Νησιά Αιγαίου
Πρώτα επαναστάτησαν οι Σπέτσες με
τη Μπουμπουλίνα (Απρίλιος 1821)
Επαναστάτησε η Ύδρα, με πρωτοστάτη
τον πλοίαρχο Αντώνιο Οικονόμου

9. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Σπέτσες
Ύδρα
Ύδρα
Αντώνης Οικονόμου

10. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Ο Αντώνης Οικονόμου, Ύδρα, ήταν Έλληνας
καπετάνιος και Φιλικός, αγωνιστής του 1821 που
έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέγερση των Υδραίων
παραμερίζοντας τους πρόκριτους και προύχοντες
του νησιού
Αντώνης Οικονόμου
27 Μαρτίου 1821 . Ο Αντώνης Οικονόμου ξεσηκώνει
τον λαό της Ύδρας και ξεκινά την Επανάσταση

11. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Η επαναστατική σημαία της Ύδρας

12. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Νησιά Αιγαίου
Πρώτα επαναστάτησαν οι Σπέτσες με
τη Μπουμπουλίνα (Απρίλιος 1821)
Επαναστάτησε η Ύδρα, με πρωτοστάτη
τον πλοίαρχο Αντώνιο Οικονόμου
Ξεσηκώθηκαν
Ψαρά Σάμος Κάσος
Δωδεκάνησα

13. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Σπέτσες Ύδρα
Ψαρά
Ψαρά
Η σημαία του στόλου των Ψαρών 1821

14. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Σπέτσες Ύδρα
Ψαρά
Σάμος
Σάμος 19ος αιώναςΗ σαμιακή σημαία της επανάστασης1821

15. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Σπέτσες Ύδρα
Ψαρά
Σάμος
Κάσος
Δωδεκάνησα

16. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Νησιά Αιγαίου
Πρώτα επαναστάτησαν οι Σπέτσες με
τη Μπουμπουλίνα (Απρίλιος 1821)
Επαναστάτησε η Ύδρα, με πρωτοστάτη
τον πλοίαρχο Αντώνιο Οικονόμου
Ξεσηκώθηκαν
Ψαρά Σάμος Κάσος
Δωδεκάνησα
Επαναστατική δραστηριότητα
εκδηλώθηκε και στην Κρήτη, ιδιαίτερα
στα Σφακιά

17. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Σφακιά
Σφακιανός αγωνιστής 1821

18. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Νησιά Αιγαίου
Πρώτα επαναστάτησαν οι Σπέτσες με
τη Μπουμπουλίνα (Απρίλιος 1821)
Επαναστάτησε η Ύδρα, με πρωτοστάτη
τον πλοίαρχο Αντώνιο Οικονόμου
Ξεσηκώθηκαν
Ψαρά Σάμος Κάσος
Δωδεκάνησα
Επαναστατική δραστηριότητα
εκδηλώθηκε και στην Κρήτη, ιδιαίτερα
στα Σφακιά
Οι κάτοικοι των
Κυκλάδων φάνηκαν
διστακτικοί.

19. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Τα ελληνικά καράβια
Ήταν λίγα σε αριθμό
Ήταν μικρότερα σε χωρητικότητα
κυριαρχούσαν στο Αιγαίο Ήταν ταχύτερα
Διέθεταν πληρώματα με
μεγάλη ναυτική εμπειρία

20. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Έλληνες ναυτικοί
Διακρίθηκαν σε τρία είδη πολεμικών επιχειρήσεων
Στην πολιορκία παραθαλάσσιων κάστρων και στην
υποστήριξη χερσαίων μαχών από τη θάλασσα
Σε καταδρομές στα παράλια της Μικράς Ασίας, όπου
αιχμαλώτιζαν ή κατέστρεφαν εχθρικά πλοία
ώστε να παρεμποδίζεται ο τουρκικός στόλος να πλεύσει
προς τις επαναστατημένες περιοχές
Σε ναυμαχίες στο ανοιχτό πέλαγος, στις οποίες
συμμετείχαν και τα περίφημα πυρπολικά
Σκάφη γεμάτα με
εύφλεκτο υλικό που
προσδένονταν στα
οθωμανικά πλοία και
κατόπιν έπαιρναν φωτιά

21. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Σκηνές από ναυμαχίες κατά την ελληνική επανάσταση
Οι Έλληνες χρησιμοποιούν το πυρπολικό

22. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Σημαντική δράση στη θάλασσα ανέπτυξαν
Δημήτρης Παπανικολής Κωνσταντίνος Κανάρης Ανδρέας Μιαούλης

23. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Θαρραλέος μπουρλοτιέρης, με πολλά ναυτικά
ανδραγαθήματα σε όλη τη διάρκεια του
απελευθερωτικού Αγώνα. Γεννήθηκε στα Ψαρά το
έτος 1790.Απεβίωσε κατέχοντας το αξίωμα του
Προέδρου του Ναυτοδικείου το 1855. Πυρπόλησε το
Τούρκικο δίκροτο ΜΠΕΧΤΑΣ ΚΑΠΤΑΙΝ των 88
πυροβόλων στην Ερεσό, στην δυτική ακτή της
Λέσβου στις 27 Μαίου 1821, εγκαινιάζοντας την
δράση των πυρπολικών στον θαλάσσιο αγώνα, που
αποτέλεσε το φοβερό ναυτικό όπλο των Ελλήνων. Ο
Δ. Παπανικολής πήρε μέρος σε πολλές ναυμαχίες,
όπως εκείνη του Γέροντα τον Αύγουστο του 1824.
Επίσης έδρασε στα παράλια της Μ. Ασίας και της
Αττικής. Μετά την απελευθέρωση εκλέχτηκε
πληρεξούσιος των Ψαριανών στην Εθνοσυνέλευση
της 3ης Σεπτεμβρίου 1843. Επίσης διορίστηκε
πρόεδρος του Ναυτοδικείου το 1846, θέση που
διατήρησε ως το θάνατό του. Το 1927 το ελληνικό
κράτος προμηθεύτηκε από τη Γαλλία υποβρύχιο
που ονομάστηκε «Παπανικολής»
Δημήτρης Παπανικολής

24. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Η πυρπόληση του τουρκικού δίκροτου στο λιμάνι της Ερεσσού από τον Δ. Παπανικολή,
έργο του Βολανάκη

25. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Ο Κων/νος Κανάρης (1793-1877) ήταν ο μεγαλύτερος
πυρπολητής του 1821 και ο σπουδαιότερος ήρωας όλων
των θαλασσών.
Γεννήθηκε στα Ψαρά και από μικρός δούλευε στα
καράβια συγγενών του. Το1820 έγινε κυβερνήτης ενός
μικρού εμπορικού πλοίου. Όταν ξέσπασε η
Επανάσταση, κατατάχτηκε σαν πυρπολητής.
Στις 6 Ιουνίου του 1822 έκαψε στη Χίο την τουρκική
ναυαρχίδα μαζί με2286 ναύτες και το ναύαρχό της τον
Καρά Αλή. Τον Οκτώβρη του ίδιου χρόνου έκαψε την
υποναυαρχίδα του τουρκικού στόλου και το 1824 δυο
καράβια του Χοσρέφ Πασά. Το 1825 αποφάσισε να
καταστρέψει με πυρπολικά τον αιγυπτιακό στόλο
στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, αλλά απέτυχε.
Είχε την τύχη να ζήσει και να δει την Ελλάδα ελεύθερη.
Έγινε Υπουργός Ναυτικών και το 1877 λίγο πριν πεθάνει,
Πρωθυπουργός. Ο "ναύαρχος" όπως τον αποκαλούσε ο
λαός , πέθανε 2 Σεπτεμβρίου 1877 .
Κωνσταντίνος Κανάρης

26. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη,
Ivan Aivasowsky.

27. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Γεννήθηκε το 1769 και το πραγματικό του
επώνυμο ήταν Βώκος ή Μπώκος. Μυήθηκε στη
Φιλική Εταιρεία και συμμετείχε ενεργά στην
ελληνική επανάσταση.
Έγινε Ναύαρχος ολόκληρου του ελληνικού στόλου,
μέχρι την αντικατάστασή του το 1827 από τον
Άγγλο Ναύαρχο Κόχραν. Ο Ανδρέας Μιαούλης
ξεχώρισε το 1822 στην ναυμαχία της Πάτρας. Την
ίδια χρονιά ναυμάχησε στη Χίο και στις Σπέτσες.
Στο τέλος του 1822 καταφέρει να ανεφοδιάσει το
Μεσολόγγι κατά την πρώτη πολιορκία του. Το
1824, στις 29 Αυγούστου, γίνεται η ναυμαχία του
Γέροντα (στα μικρασιατικά παράλια απέναντι από
την Κάλυμνο) που περιγράφεται ως η μεγαλύτερη
ναυμαχία της Επανάστασης. Οι απώλειες του
εχθρού ανέρχονται σε 27 πλοία, ανάμεσά τους και
η επιβλητική φρεγάτα «Ασία». Το 1825, στις 2
Ιουνίου, ο ελληνικός στόλος με επικεφαλής τον
Μιαούλη καταστρέφουν τουρκο-αιγυπτιακή
κορβέτα στην ναυμαχία της Σούδας και ανάγκασε
σε υποχώρηση τον υπόλοιπο οθωμανικό στόλο
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης πολιορκίας του
Μεσολογγίου το 1826 τα ελληνικά πλοία υπό τις
διαταγές του βοηθούν με την παροχή εφοδίων τους
πολιορκουμένους. Τις παραμονές της Εξόδου, ο
Μιαούλης αποτυγχάνει να διασπάσει επανειλημμένως
τον αποκλεισμό της πόλης και διαμηνύει στους
κατοίκους ότι δεν είναι δυνατή καμιά βοήθεια από τη
θάλασσα. Ο Καποδίστριας επανέφερε, επίσημα, τον
Μιαούλη ως Ναύαρχο του ελληνικού στόλου και
ανέθεσε στον Κανάρη την αρχηγία των πυρπολικών
Ανδρέας Μιαούλης

28. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Ναυμαχία της Πάτρας

29. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Ναυμαχία των Σπετσών

30. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου

31. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Οι Έλληνες σημειώνουν επιτυχίες στη θάλασσα
Ο Τούρκοι προχωρούν σε αντίποινα σε βάρος του
ελληνικού πληθυσμού που κατοικούσε στα παράλια
της Μικράς Ασίας αλλά και στα νησιά
Απρίλιο του 1822 η Χίος καταστράφηκε
ολοκληρωτικά από Τούρκους στρατιώτες
οι περισσότεροι από τους κατοίκους της
σφαγιάσθηκαν
Γεγονός που συγκλόνισε τους χριστιανικούς
λαούς της Ευρώπης.

32. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Χίος

33. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Η καταστροφή της Χίου
Πίνακας του Ντελακρουά
Η καταστροφή της Χίου

34. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Αναφερόμαστε στη σφαγή δεκάδων χιλιάδων Ελλήνων
στη Χίο από τους Οθωμανούς Τούρκους , ως αντίποινα
για την κήρυξη της επανάστασης στο νησί. Ο Σουλτάνος
Μαχμούτ Β' έδωσε την εντολή στον αντιναύαρχο Καρά-
Αλή πασά να καταπλεύσει στον νησί και να τιμωρήσει
παραδειγματικά τους κατοίκους.
Μετά από έντονο κανονιοβολισμό, ο Καρα-Αλής
αποβίβασε στην ακτή 7.000 άνδρες και με τη συνδρομή
της τουρκικής φρουράς κατέστειλε εύκολα και σύντομα
την εξέγερση, εκμεταλλευόμενος τον κακό σχεδιασμό
της. Στη συνέχεια πυρπόλησε όλα τα περίχωρα και την
πρωτεύουσα του νησιού και επιδόθηκε σε ανήκουστες
σφαγές. Υπολογίζεται ότι από τους 117.000 χριστιανούς
κατοίκους του νησιού, 42.000 σφαγιάστηκαν, 50.000
πιάστηκαν αιχμάλωτοι και 23.000 διέφυγαν προς τις
επαναστατημένες περιοχές της Ελλάδας και τη Δυτική
Ευρώπη.
Τα αιματηρά γεγονότα της Χίου προκάλεσαν αλγεινή
εντύπωση στην Ευρώπη. Η κοινή γνώμη ξεσηκώθηκε και
οι τάξεις των φιλελλήνων πύκνωσαν
Η καταστροφή της Χίου

35. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου

36. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Το Ελληνόπουλο (1828)
Ποίηση: Βίκτωρ Ουγκώ
Μετάφραση στα ελληνικά: Κωστής Παλαμάς
Τούρκοι διαβήκαν. Χαλασμός, θάνατος πέρα ως πέρα.
Η Χίο, τ' όμορφο νησί, μαύρη απομένει ξέρα,
με τα κρασιά, με τα δεντρά
τ' αρχοντονήσι, που βουνά και σπίτια και λαγκάδια
και στο χορό τις λυγερές καμιά φορά τα βράδια
καθρέφτιζε μεσ' τα νερά.
Ερμιά παντού. Μα κοίταξε κι απάνου εκεί στο βράχο,
στου κάστρου τα χαλάσματα κάποιο παιδί μονάχο
κάθεται, σκύβει θλιβερά
το κεφαλάκι στήριγμα και σκέπη του απομένει
μόνο μιαν άσπρη αγράμπελη σαν αυτό ξεχασμένη
μεσ' την αφάνταστη φθορά
- Φτωχό παιδί, που κάθεσαι ξυπόλυτο στις ράχες
για να μην κλαις λυπητερά, τ' ήθελες τάχα να 'χες
για να τα ιδώ τα θαλασσά ματάκια σου
ν' αστράψουνε, να ξαστερώσουν πάλι
και να σηκώσεις χαρωπά σαν πρώτα το κεφάλι
με τα μαλλάκια τα χρυσά;
Τι θέλεις άτυχο παιδί, τι θέλεις να σου δώσω
για να τα πλέξης ξέγνοιαστα, για να τα καμαρώσω
ριχτά στους ώμους σου πλατιά μαλλάκια
που του ψαλιδιού δεν τάχει αγγίξει η κόψη
και σκόρπια στη δροσάτη σου τριγύρω γέρνουν όψη
και σαν την κλαίουσα την ιτιά;
Σαν τι μπορούσε να σου διώξει τάχα το μαράζι;
Μήπως το κρίνο απ` το Ιράν, που του ματιού σου
μοιάζει; Μην ο καρπός απ' το δεντρί
που μεσ' στη μουσουλμανική παράδεισο φυτρώνει,
κ' έν' άλογο χρόνια εκατό κι αν πιλαλάει, Δεν σώνει
μεσ' απ' τον ίσκιο του να βγει;
Μη το πουλί που κελαηδάει στο δάσος νύκτα μέρα
και με τη γλύκα του περνάει και ντέφι και φλογέρα;
Τι θες κι απ' όλα τα αγαθά τούτα;
Πες. Τα` άνθος, τον καρπό; Θες το πουλί;
-Διαβάτη, μου κράζει το Ελληνόπουλο με το γαλάζιο
μάτι: Βόλια, μπαρούτι θέλω. Νά.

37. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Αποτυχίες του τουρκικού στόλου κατά το 1821
Ο Σουλτάνος ζητάει τη συνδρομή του πασά
της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή
Μεχμέτ Αλή ή
Μωχάμετ Άλη
Διέθετε ένοπλες δυνάμεις εκπαιδευμένες
από Ευρωπαίους αξιωματικούς

38. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Μάιος και Ιούνιος του 1824
Ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος επιτέθηκε
στην Κάσο και τα Ψαρά
Εκμεταλλεύτηκαν τη διχόνοια που
ταλάνιζε τους Έλληνες
Τούρκοι και Αιγύπτιοι αποβιβάστηκαν στα
δύο νησιά και τα κατέστρεψαν

39. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Κάσος
Ψαρά

40. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Το 1824, κατά τη διάρκεια της ελληνικής
επανάστασης, ο σουλτάνος απειλεί το
μικρό νησί των Ψαρών επειδή ενισχύει
σημαντικά την επανάσταση.
Οι κάτοικοι αποφασίζουν να αμυνθούν
στη στεριά παρά την αντίθετη γνώμη
Ψαριανών, όπως ο πυρπολητής Κανάρης,
που ήθελαν να δώσουν τη μάχη στη
θάλασσα. Η αντίσταση στην πολιορκία
είναι γενναία, αλλά οι τουρκικές
δυνάμεις υπερισχύουν. Οι περισσότεροι
κάτοικοι θυσιάζονται στο βωμό της
ελευθερίας, και το ηρωικό νησί
καταστρέφεται ολοκληρωτικά. Το
ολοκαύτωμα των Ψαρών συγκλονίζει τον
ελληνισμό.
Η καταστροφή των Ψαρών

41. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Η καταστροφή των Ψαρών
Μετά την καταστροφή των Ψαρών
Νικόλαος Γύζης
Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη
Περπατώντας η Δόξα μονάχη
Μελετά τα λαμπρά παλικάρια
Και στην κόμη στεφάνι φορεί
Γεναμένο από λίγα χορτάρια
Που είχαν μείνει στην έρημη γη.
Διονύσιος Σολωμός

42. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Ναυμαχία του Γέροντα
Τέλη Αυγούστου του 1824
Στον κόλπο του Γέροντα, στα παράλια της
Μικράς Ασίας
Ο ελληνικός στόλος κατάφερε να νικήσει τον
ογκώδη τουρκοαιγυπτιακό
Ο Μιαούλης προκάλεσε σύγχυση στα
εχθρικά πλοία με τους ελιγμούς που
πραγματοποίησε
Χρησιμοποιήθηκαν με επιτυχία και
τα πυρπολικά, καταστρέφοντας
μία φρεγάτα με 1.000 στρατιώτες και ναύτες

43. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
"Εμπρησμός της Οθωμανικής Φρεγάτας εις Γέροντα",
πίνακας του Γ. Κ. Μιχαήλ

44. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Η ναυμαχία στον κόλπο του Γέροντα

45. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
Μετά τη Ναυμαχία του Γέροντα, οι τουρκοαιγυπτιακές
δυνάμεις διασκορπίστηκαν και υποχώρησαν
αναζητώντας ασφαλές καταφύγιο.

46. Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου
15ο Δημοτικό Σχολείο Λάρισας
Γιαλαμάς Αντώνης