1. თბილისის 65 – ე საჯარო სკოლა
I მსოფლიო ომი
ავტორი : ნინო ბიბილაშვილი
ხელმძღვანელი : ზაზა ნაცვლიშვილი

2. გერმანიას XX საუკუნის დასაწყისიდან სურდა სხვა ევროპული
ქვეყნებისავით მოეპოვებინა აფრიკაში და აზიაში კოლონიები. რიგ
კოლონიალურ კონფლიქტებში გერმანელები ეხმარებოდნენ აჯანყებულ
ერებს, საფრანგეთისა და ინგლისის წინააღმდეგ, რის გამოც გერმანიის
ურთიერთობები ინგლისთან და საფრანგეთთან სერიოზულად დაიძაბა. ეს
ომი მიმდინარეობდა 1914-1918 წლებში. ამ ომის მიზეზი გახდა 1914 წლის
ზაფხულში სერბი სდუდენტის, გავრილო პრინციპის მიერ ავსტრია-
უნგრეთის ტახტის მემკვიდრის ფრანც ფერდინანის მოკვლა, ავსტრია-
უნგრეთის მთავრობამ, რომელსაც ბალკანეთის ნახევარკუნძულზე თავისი
ბატონობის დამყარება სურდა, გერმანიის წაქეზებით სერბიას ომი
გამოუცხადა, მაგრამ პატარა სლავურ ქვეყანას რუსეთი გამოექომაგა,
რომელსაც ბალკანეთში საკუთარი ინტერესბი ჰქონდა.

3. კოლონიალურმა კონფლიქტებმა გამოიწვია ევროპაში რამდენიმე
მტრული ბანაკის ჩამოყალიბება. გერმანელებმა და ავსტრიელებმა შექმნეს
თავდაცვითი კოალიცია, იტალია დაუკავშირდა საფრანგეთს, გერმანიის
ინდუსტრიის ზრდით შეწუხებულმა ინგლისმა კი შექმნა კავშირები
საფრანგეთთან და რუსეთთან, ამ კავშირს ანტანტა ეწოდა.

4. ანტანტა
 დიდი ბრიტანეთი
 საფრანგეთი
 რუსეთი
 იტალია
 აშშ
ცენტრალური სახალმწიფოები
 გერმანია
 ავსტრია-უნგრეთი
 ბულგარეთი
 ოსმალეთი

5. ავსტრო-უნგრეთის ტახტის მემკვიდრეზე თავდასხმაში ავსტრიელებმა
დამნაშავედ სერბები მიიჩიეს და გერმანიასთან კონსულტაციის შემდეგ 23
ივლისს ვენამ სერბეთს შემდეგი ულტიმატუმი წარუდგინა: სერბეთს უნდა
შეეწყვიტა ანტიავსტრიული პროპაგანდა და დაეშვათ ავსტრიელი
წარმომადგენლები მკვლელობის გამოსაძიებლად. სერბებმა უკანასკნელი
პუნქტი არ მიიღეს, რის შედეგადაც 28 ივლისს ავსტრიამ ომი გამოუცხადა
მათ. მსოფლიო ისტორიაში ომის გამოცხადება პირველად
მოხდა ტელეგრამით.

6. ავსტრო-უნგრეთის ტახტის მემკვიდრეზე თავდასხმაში ავსტრიელებმა
დამნაშავედ სერბები მიიჩიეს და გერმანიასთან კონსულტაციის შემდეგ 23
ივლისს ვენამ სერბეთს შემდეგი ულტიმატუმი წარუდგინა: სერბეთს უნდა
შეეწყვიტა ანტიავსტრიული პროპაგანდა და დაეშვათ ავსტრიელი
წარმომადგენლები მკვლელობის გამოსაძიებლად. სერბებმა უკანასკნელი
პუნქტი არ მიიღეს, რის შედეგადაც 28 ივლისს ავსტრიამ ომი გამოუცხადა
მათ. მსოფლიო ისტორიაში ომის გამოცხადება პირველად
მოხდა ტელეგრამით.

7. პირველი მსოფლიო ომის საზღვაო ბრძოლებში აქტიურად
გამოიყენებოდა წყალქვეშა გემები. იგივი ომის დასაწყისშივე
გამოიყენებოდა როგორც სამხედრო, ასევე სავაჭრო გემების ჩასაძირად,
დასაზვერად და მინების დასამონტაჟებლად. ასე ბრიტანელებმა ომის
დასაწყისშივე მოახდინეს გერმანული სავაჭრო ფლოტის პარალიზება,
რამაც მოგვიანებით გამოიწვია გერმანიაში ეკონომიკური კრიზისი.
გერმანელებმა ვერ შეძლეს ბრიტანეთის საპასუხო ბლოკადის მოწყობა,
რადგან ამ პერიოდში მათ მხოლოდ 28 წყალქვეშა გემი ყავდათ,
მიუხედავად ამისა, გერმანული სუბმარინები აქტიურად ძირავდნენ
ინგლისურ გემებს ბრიტანეთის ნაპირებთან. 1915 წლის ბოლოსკენ
სუბმარინების სიმცირის გამო წყალქვეშა ომმა დაკარგა აქტუალურობა.

8. პირველი მსოფლიო ომის დაწყებისთვის აეროპლანები ჯერ ახალი ხილი
იყო. მათ იყენებდნენ როგორც დაზვერვისთვის ასევე დასაბომბად. ომის
დასაწყოსში ლიდერობდნენ გერმანული თვითმფრინავები, ისინი
რეგულარულად უტევდნენ დასავლეთ ფრონტზე მოკავშირეთა
პოზიციებს. მხოლოდ 1916 წლის ივლისში ინგლისურმა F-2-მა და
ფრანგულმა "ნიუპორ ბეიბიმ" გაათანაბრეს მდგომარეობა. ეს
თვითმფრინავები ტექნიკურად უკეთესები იყვნენ ვიდრე გერმანული
"აინდეკერები". გერმანელებმა მალე შექმნეს უკეთესი თვითმფრინავები და
შეცვალეს ბრძოლის ტაქტიკა, ისინი მიფრინავდნენ მთელი
ესკადრილიებით, 14 თვითმფრინავით.

9. ოქტომბრის დასაწყისში ბრიტანელებმა მოახერხეს ჰინდენბურგის
ხაზის გარღვევა. სანგრებში ომი დასრულდა და ისევ მობილური ომი
დაიწყო. გერმანული არმია კარგად იბრძოდა, მაგრამ გერმანიაში
სიტუაცია უფრო და უფრო იძაბებოდა. ბლოკადის გამო ქვეყანაში
საკვების და პირველადი საჭიროების ნივთების დეფიციტი იყო. უფრო და
უფრო ძლიერდებოდაპაციფისტური განწყობები. ფრონტის ხაზზეც კი
ჯარისკაცებს საშინელი საკვები ჰქონდათ. ამის გარდა გერმანიაში
ჯარისკაცთა კატასტროფული დეფიციტიც დაიწყო. ჯარში უკვე 16-17 წლის
ბიჭებს იწევედნენ. ოქტომბრის ბოლოსთვის ცხადი იყო რომ გერმანია
დამარცხების ზღვარზეა. ლუდენდორფმა გადაწყვიტა ჯარების გერმანიის
დასავლეთ საზღვართან გადაყვანა და სამშვიდობო მოლაპარაკებების
დაწყება.

10. სამშვიდობო მოლაპარაკებებს საფუძვლად ვილსონის 14 პუნქტი ედო,
რომელიც ჯერ კიდევ 1918 წლის იანვარში იყო შემუშავებული. ამ
დოკუმენტის თავახმად გერმანიას და ავსტრო-უნგრეთს ომის
მსვლელობისას დაპყრობილი ტერიტორიები უნდა დაეთმოთ, ავსტრო-
უნგრეთის და ოტომანთა იმპერიის ტერიტორიაზე მცხოვრებ ერებს
ეძლეოდათ საკუთარი ეთნიკური სახელმწიფოების ჩამოყალიბების
საშუალება, ხოლო გერმანიას უნდა დაებრუნებინა
საფრანგეთისთვის ელზასიდა ლოტარინგია. პოლონეთმა დამოუკიდებლ
ობა მიიღო.

11. აღმოსავლეთი პრუსია დაპოზნანი,ჩრდილოეთ შლეზვიგი შეიერთა დანიამ.გერმანიის სასაზღვრო
რეგიონებში ჩატარდა არჩევნები,სადაც მოსახლეობა წყვეტდა სურდა თუ არა გერმანიის
შემადგენლობაში დარჩენა. იგივე უფლება არ მიენიჭა გერმანელებს,რომლებიც სილეზიასა და
ჩრდილოეთ ბოჰემიაში უმრავლესობას შეადგენდნენ. მიუხედავად ავსტრიის მთავრობის
გადაწყვეტილებისა,შეერთდებოდა ავსტრია გერმანიას,ამის წინააღმდეგი აშშ,დიდი ბრიტანეთი და
საფრანგეთი იყვნენ.ასეთი ორმაგი სტანდარტების გამოყენება ძვირად დაუჯდა
ევროპას,როცაჰიტლერმა სუდეტი,რომლის მოსახლეობის უდიდესი უმრავლესობა გერმანელი იყო,
ჩამოართვა ჩეხოსლოვაკიას,რისი წინაპირობაც სწორედ ანტანტის უპასუხისმგებლო
გადაწყვეტილებები იყო(ამა თუ იმ მიწის მოსახლეობას თვითონ უნდა გადაეწყვეტა,რომელ ქვეყნის
შემადგენლობაში შევიდოდა). მძლავრ გერმანიის იმპერიას ჩაენაცვლა არასტაბილური,
ღატაკი ვაიმარის რესპუბლიკა, რომელმაც 1933 წლამდე იარსება. გერმანიის მოსახლეობა დაიტანჯა
შიმშილით და სიღატაკის, ომის შემდეგ კი მოხდა ეკონომიკის სრული კრახი რასაც 20-ანი წლების
დასაწყისში ჰიპერინფილაცია მოყვა. კომუნისტები ყველა ხერხით ცდილობდნენ სახელმწიფოს
სათავეში მოსვლას. მათ კი დაუპირისპირდნენ ნაციონალ-სოციალისტები, რომლებმაც საბოლოო
ჯამში მოიპოვეს გამარჯვება.

12. დაიშალა ავსტრო-უნგრეთი. წარმოიქმნა დამოუკიდებელი ავსტრიის, უნგრეთის და
ჩეხოსლოვაკიის რესპუბლიკები. უნგრეთში კომუნისტები მოვიდნენ ხელისუფლებაში.
იგივე ბედი ეწია ოტომანთა იმპერიასაც. არაბებმა თავისი ფსევდო დამოუკიდებელი
სახელმწიფოები შექმნეს, რომლებიც ინგლისის და საფრანგეთის კონტროლის
სფეროებად იქცნენ. იტალიაშიც პოლიტიკური არასტაბილურობა სუფევდა, სანამ
ხელისუფლებაში დიქტატორი ბენიტო მუსოლინი არ მოვიდა. დიდ ბრიტანეთში
ძალიან მძიმე ეკონომიკური კრიზისი სუფევდა, არ წყდებოდა მუშათა და ჯარისკაცთა
გამოსვლები. გამარჯვებულ ქვეყნებს შორის ყველაზე მძიმე მდგომარეობაში
საფრანგეთი იყო. ოთხი წლის მანძილზე სწორედ მის ტერიტორიაზე გადიოდა
ფრონტის ხაზი. ეკონომიკა დანგრეული იყო, ფრანგი მამაკაცების 27% კი ომში
დაიღუპა.
რუსეთის იმპერია დაემხო და 20-ანი წლების დასაწყისში ქვეყანაში საშინელი
სამოქალაქო ომი მიმდინარეობდა. 1922 წელს გაიმარჯვეს ბოლშევიკებმა და
დეკემბერში ახალი სახელმწიფო სსრკ ჩამოაყალიბეს.

13. დასასრული