2. @-Motion
Αςλανίδου Μαρία
Αλεξανδρίδου Χρφςα
Γιαννάκθσ Ιωάννθσ
Ηλιάνα Βατιανθ
Κυριακι Βαταμιδου
Ερκεκογλου Χριςτίνα

3.  Σι κεωρείτε από πολλοφσ ότι είναι θ κρθςκεία
 Τι είναι πραγματικά η Θρησκεία?
 Από ποφ πθγάηει και προζρχεται θ κρθςκεία;
 Οι κρθςκείεσ ανά τθν υφιλιο
 Χριςτιανιςμόσ
 Ιουδαϊςμόσ
 Βουδιςμόσ
 Σαοϊςμόσ
 Ακεΐα
 Ινδουιςμόσ
 Μωαμεκανιςμόσ
 Η επιρροι των κρθςκειών ςτθν κοινωνία
 Γιατί υπάρχει θ κρθςκεία;

4. Σι κεωρείτε από πολλοφσ ότι είναι θ
κρθςκεία
Η κρθςκεία μπορεί να οριςτεί ωσ «πίςτθ ςε
ζνα Θεό ι κεοφσ για λατρεία που ςυνικωσ
εκφράηεται με ςυμπεριφορζσ και
τελετουργίεσ» ι «κάκε ςυγκεκριμζνο
ςφςτθμα πίςτθσ, λατρείασ κ.α. που ςυχνά Σα δφο πιο ςυνθκιςμζνα ςτοιχεία ςτισ κρθςκείεσ
είναι οι κανόνεσ και οι τελετουργίεσ. Κάποιεσ
περιλαμβάνει κάποιον κϊδικα κρθςκείεσ είναι ουςιαςτικά τίποτα παραπάνω από
δεοντολογίασ.» Πάνω από το 90% του μια λίςτα με κανόνεσ, πρζπει και δεν πρζπει, που
παγκόςμιου πλθκυςμοφ προςκολλάται ςε κάποιοσ πρζπει να τθρεί ζτςι ϊςτε να κεωρείται
κάποια μορφι κρθςκείασ. Σο πρόβλθμα πιςτόσ οπαδόσ τθσ κρθςκείασ και κατά ςυνζπεια
είναι ότι υπάρχουν τόςεσ πολλζσ ςωςτόσ απζναντι ςτο Θεό αυτισ τθσ κρθςκείασ. Δφο
διαφορετικζσ κρθςκείεσ. Ποια είναι θ παραδείγματα κρθςκειϊν που ζχουν ωσ βάςθ τουσ
ςωςτι κρθςκεία; Σι είναι αλθκινι κανόνεσ είναι ο Ιςλαμιςμόσ και ο Ιουδαϊςμόσ. Και οι
δφο κρθςκείεσ, ςε κάποιο βακμό, ιςχυρίηονται ότι
κρθςκεία; τθρϊντασ κάποιοσ τουσ κανόνεσ τθσ κρθςκείασ κα
κεωρθκεί ςωςτόσ απζναντι ςτο Θεό . Άλλεσ
κρθςκείεσ επικεντρϊνονται περιςςότερο ςτθ τιρθςθ
τελετουργιϊν παρά ςτθν υπακοι μιασ λίςτασ
κανόνων. Προςφζροντασ αυτι τθν κυςία,
εκπλθρϊνοντασ αυτό το κακικον, ςυμμετζχοντασ ςε
αυτι τθν λειτουργία, καταναλϊνοντασ αυτό το κρζασ
κ.α. κάποιοσ μπορεί να είναι ςωςτόσ απζναντι ςτο
Θεό. Σο πιο χαρακτθριςτικό παράδειγμα μιασ
κρθςκείασ με βάςθ τισ τελετουργίεσ είναι ο
Ρωμαιοκακολικιςμόσ

5. Τι είναι πραγματικά η
Θρησκεία?
Η ουςία τθσ κρθςκεία δεν είναι
οφτε με βάςθ τουσ κανόνεσ αλλά
χάριςε όχι ςε μια προςπάκεια να
οφτε με βάςθ τισ τελετουργίεσ. Η αποχτθκεί αυτι θ ςωτθρία. Η τιρθςθ
κρθςκεία είναι μια προςωπικι αυτϊν των κανόνων και τελετουργιϊν
ςχζςθ με το Θεό. Ζνα πράγμα που δεν είναι αυτό που κάνει κάποιον
όλεσ οι κρθςκείεσ τθροφν είναι ότι ςωςτό απζναντι ςτο Θεό. Αυτόσ είναι
το κάκε τι, αυτόσ είναι θ ηωι, αυτόσ
θ ανκρωπότθτα είναι με κάποιο είναι ο κάνατοσ. Αυτόσ είναι το καλό
τρόπο χωριςμζνθ με τον Θεό και και το κακό. Αυτόσ είναι τρομερόσ
χρειάηεται να ςυμφιλιωκεί μαηί αλλά και ελειμων. Δεςμόσ και
Σου. Η κρθςκεία ζχει κανόνεσ και ελευκερία, φωσ και ςκιά, καλό και
κακό, αυτόσ είναι όλα. Αυτι θ
τελετουργίεσ αλλά ζχει μια παγκόςμια ςυνείδθςθ είναι το τζλοσ,
διαφορά ηωτικισ ςθμαςίασ. ΢τθν εκεί όπου δεν υπάρχει τίποτε άλλο
κρθςκεία οι κανόνεσ και οι για να πραγματοποιθκεί. Σότε ζχουμε
τελετουργίεσ τθροφνται από τθν αλθκινι κρθςκεία.
ευγνωμοςφνθ για τθν ςωτθρία
που ο Θεόσ

6. Από που πθγάηει και προζρχεται θ
κρθςκεία;
Σο κρθςκευτικό ςυναίςκθμα και φαινόμενο είναι
ζμφυτο ςτον άνκρωπο. Και ζμφυτο κα πει
φυτεμζνο μζςα ςτθν ψυχι του από άλλο ανϊτερο
και αιϊνιο παράγοντα. Σου είναι δθλαδι φυςικό,
βακιά ριηωμζνο μζςα του και ανεξάλειπτο. Κανείσ
δεν μπορεί να το ξεριηϊςει και να το εξαλείψει.
Μόλισ παρουςιάςτθκε ςτθ γθ ο άνκρωποσ, αμζςωσ
παρουςίαςε και τθν κρθςκευτικότθτά του. Η πρϊτθ
ςτροφι του ςτο Θεό, θ πρϊτθ αναηιτθςι του ο
Θεόσ. Η πρϊτθ πράξθ και εκδιλωςι του ιταν
κρθςκευτικι. Ευκφσ αμζςωσ αναηιτθςε το Θεό, για
να ικανοποιιςει τουσ πόκουσ του και να
επαναπαυκεί ςε αυτόν. Γι’ αυτό μποροφμε και
πρζπει να ποφμε, πωσ είναι κεοφφτευτο το
κρθςκευτικό ςυναίςκθμα ςτον άνκρωπο.

8. Χριστιανισμός
οι οπαδοί του
Χριςτιανιςμοφ εςτιάηουν
Χριςτιανιςμόσ ονομάηεται το τθν προςοχι τουσ και
κρθςκευτικό ςφςτθμα πίςτθσ το ζχουν ωσ κοινό ςθμείο
οποίο αναγνωρίηει ωσ ιδρυτι και αναφοράσ το πρόςωπο του
κεντρικό πρόςωπο του ςυνόλου Ιθςοφ Χριςτοφ.
τθσ διδαςκαλίασ του, τον Ιθςοφ
Χριςτό, όπωσ παρουςιάηεται ςτα Αποτελείται κυρίωσ από
βιβλία τθσ Καινισ Διακικθσ. Αυτό τθν Κακολικι Εκκλθςία,
ςθμαίνει, πωσ πζρα από κάκε τθν Ορκόδοξθ Εκκλθςία και
άλλθ ζννοια που περιλαμβάνει θ τισ Προτεςταντικζσ
κρθςκεία αυτι, Εκκλθςίεσ

9. Χριστιανικά Παρακλάδια
Σα 4 κφρια παρακλάδια του Χριςτιανιςμοφ είναι:
- Κακολικι Εκκλθςία.
- Ορκόδοξεσ Εκκλθςίεσ.
- Προτεςταντικζσ Εκκλθςίεσ.
-Αγγλικανικι Εκκλθςία.
Διαφορζσ Κακολικϊν και Ορκόδοξων:1) ΢το ΢φμβολο τθσ Πίςτεωσ (“Πιςτεφω”),
πρόςκεςαν αυκαίρετα τθν φράςθ «και εκ του Τιοφ εκπορευόμενο» (filioque).
2) Οι Κακολικοί υποςτθρίηουν πωσ ο Πάπασ ζχει το αλάκθτο!
3) Οι Κακολικοί επζβαλαν ςτουσ κλθρικοφσ τουσ τθν υποχρεωτικι αγαμία! Ενϊ,
ςφμφωνα με τθν Καινι Διακικθ και ολόκλθρθ τθν Ιερά Εκκλθςιαςτικι Παράδοςθ, ο
Κλθρικόσ είναι ελεφκεροσ να διαλζξει μεταξφ Γάμου και αγαμίασ.
4) Διδάςκουν ότι υπάρχει το κακαρτιριο πυρ, γεγονόσ που δεν αναφζρεται
πουκενά , οφτε ςτθν Αγία Γραφι, οφτε και ςτθν Ιερά Εκκλθςιαςτικι Παράδοςθ!
5) Διδάςκουν ότι θ Θεοτόκοσ γεννικθκε χωρίσ το προπατορικό αμάρτθμα (με τθ
λεγόμενθ «άςπιλθ ςφλλθψθ»).
6) Ζχουν πζςει ςτθν αίρεςθ τθσ Μαριολατρείασ, αφοφ πιςτεφουν ότι θ Θεοτόκοσ
ανελιφκθ όπωσ ο Χριςτόσ και τθν λατρεφουν ςαν κεά.
8) Σζλοσ, οι Κακολικοί επιδεικνφουν αιρετικι ςυμπεριφορά και ςτα Ιερά Μυςτιρια
τθσ Εκκλθςίασ μασ. Δεν Βαπτίηουν όπωσ Δίδαξε ο Κφριοσ.

10. Σο ςφμβολο τθσ πίςτεωσ

11. Ιουδαϊσμός
΢φμφωνα με τθν παραδοςιακι
εβραϊκι πίςτθ, ο Θεόσ που
Ο Ιουδαϊςμόσ είναι θ παραδοςιακι δθμιοφργθςε τον κόςμο,
κρθςκεία των Εβραίων ανά τον κόςμο με εγκακίδρυςε μια διακικθ με τον
περίπου 15 εκατομμφρια πιςτοφσ. εβραϊκό λαό, και τοφ αποκάλυψε
Θεωρείται δωδζκατθ ςε τάξθ μεγζκουσ τουσ νόμουσ Σου και τισ εντολζσ
οργανωμζνθ τθροφμενθ μονοκεϊςτικι Σου με τθ μορφι τθσ Σορά
κρθςκεία και μία από τισ αρχαιότερεσ (ςυνικωσ αναφζρεται και ωσ
"Μωςαϊκόσ Νόμοσ").
κρθςκευτικζσ παραδόςεισ που τελοφνται
ςτον ςφγχρονο κόςμο

13. Βουδισμός
Με τον όρο Βουδιςμόσ εννοείται Σότε και για τα επόμενα ςαράντα
μία από τισ μεγάλεσ κρθςκείεσ πζντε ζτθ δίδαςκε τουσ ανκρϊπουσ
του κόςμου με κεντρικό ςφμφωνα με τθ γνϊςθ που είχε
πρόςωπο του μυκολογικοφ αποκομίςει μζςω τθσ φϊτιςθσ. Μετά
υλικοφ τθσ τθ ηωι και τθ
διδαςκαλία του Βοφδα , του το κάνατό του, θ διδαςκαλία του
Πεφωτιςμζνου όπωσ μεταφερόταν προφορικά γι' αυτό και
αποκαλείται ενίοτε. διαιρζκθκε ςε τρεισ κλάδουσ:
Ο Βουδιςμόσ είναι ζνα από τα Χιναγυάνα, Μαχαγυάνα,
αρχαιότερα κρθςκεφματα. Με Βατηραγυάνα. Περίπου μιςό
τον όρο αυτό περιγράφουμε διςεκατομμφριο άνκρωποι
«ζνα ευρφ φάςμα κρθςκευτικϊν ακολουκοφν το βουδιςμό. ΢τθ Δφςθ
δοξαςιϊν, φιλοςοφικϊν αρχϊν, ζγινε γνωςτόσ τα τελευταία χρόνια
εκίμων, κεςμϊν και θκικϊν και αντιμετωπίηεται και ςαν
κανόνων που αποδίδονται ςτον πνευματικόσ δρόμοσ. Η ζκφραςθ του
Βοφδα»" Ο ιδρυτισ του, μετά τι είναι Βουδιςμόσ αποτελεί μια
από ζξι χρόνια πνευματικισ
δφςκολθ υπόκεςθ μια και κανζνα
αναηιτθςθσ και άςκθςθσ,
ζφκαςε ςτθ φϊτιςθ βουδιςτικό κείμενο δεν μπορεί να
διαλογιςμόμενοσ κάτω από ζνα κεωρθκεί πωσ εκφράηει επίςθμα
δζντρο. Ζτςι, ονομάςτθκε αυτιν τθ κρθςκεία.
Βοφδασ, δθλαδι φωτιςμζνοσ.

14. Οι Τέσσερις Αλήθειες
-->2. Η δυςτυχία και ο πόνοσ ζχουν
μια ςυγκεκριμζνθ αιτία: τθν
-->1. Η δυςτυχία και ο πόνοσ
εγωιςτικι επικυμία. Δθλαδι, ο
βρίςκεται παντοφ και μασ
άνκρωποσ πιςτεφει ωσ πραγματικά
ςυντροφεφουν από τθν γζννθςθ μασ
εκείνα που είναι ψεφτικα και
κακϊσ και ςε όλθ τθν διάρκεια τθσ
αγωνίηεται να κρατιςει πράγματα
ηωισ μασ.
που είναι προοριςμζνα να χακοφν
λόγω τθσ φκαρτισ τουσ υπόςταςθσ.
-->3. Αφορά τθν εξάλειψθ τθσ
δυςτυχίασ και του πόνου που -->4. Εδϊ αναφζρεται θ Ατραπόσ
προζρχεται όταν ο άνκρωποσ παφει που οδθγεί ςτθν εξάλειψθ τθσ
να προςκολλάται ςτον απατθλό δυςτυχίασ και του πόνου και
κόςμο (Σαμςάρα) και διοχετεφει τισ ονομάηεται Ευγενι Οκταπλι
ενζργειεσ του προσ τθν αλικεια.

15. Βουδιστικά σύμβολα

16. Ινδουισμός
Ινδουιςμόσ, Βραχμανιςμόσ και βραχμανικι κρθςκεία είναι ονομαςίεσ με τισ οποίεσ
περιγράφονται οι πάμπολλεσ τοπικζσ κρθςκείεσ, κρθςκευτικζσ πρακτικζσ και επιμζρουσ ςχολζσ
(αιρζςεισ, ςαμπραντάγιασ ) τθσ Ινδίασ. Από τουσ ίδιουσ τουσ πιςτοφσ τθσ, θ κρθςκεία των Ινδϊν
περιγράφεται ςυνικωσ από τθ ςανςκριτικι ζκφραςθ ΢ανατάνα Ντάρμα, που ςθμαίνει
«αιϊνιοσ νόμοσ», «αιϊνια τάξθ» ι «πατρικι πίςτθ». Γενικά ο Ινδουιςμόσ είναι κρθςκεία .Από
τουσ ίδιουσ τουσ πιςτοφσ τθσ, θ κρθςκεία των Ινδϊν περιγράφεται ςυνικωσ από τθ ςανςκριτικι
ζκφραςθ Σανατάνα Ντάρμα, που ςθμαίνει «αιϊνιοσ νόμοσ», «αιϊνια τάξθ» ι «πατρικι
πίςτθ».
Αναφζρεται ςυχνά ωσ θ αρχαιότερθ κρθςκεία του κόςμου κακϊσ κάποιεσ από τισ ρίηεσ τθσ
ανάγονται ςτθν Εποχι του ΢ιδιρου. Ο Ινδουιςμόσ είναι θ τρίτθ μεγαλφτερθ κρθςκεία του
κόςμου ςε αρικμό πιςτϊν, μετά το Χριςτιανιςμό και το Ιςλάμ, με περίπου ζνα διςεκατομμφριο
πιςτοφσ, εκ των οποίων πάνω από το 90% κατοικεί ςτθν Ινδία

17. Το Ιερό Σύμβολο

18. Ταοϊσμός
Πζραν τθσ κινεηικισ λαϊκισ
κρθςκείασ, διάφορα
τελετουργικά και αςκιςεισ
κεωροφνται από τουσ
ακόλουκουσ του Σαοϊςμοφ ότι
επθρεάηουν κετικά τθ φυςικι
Ο Σαοϊςμόσ ωσ κρθςκεία δεν υγεία, ευκυγραμμίηουν τθν
επικεντρϊνεται γφρω από πνευματικι φπαρξθ με τισ
δόγματα και δεν υπάρχουν κοςμικζσ δυνάμεισ ι ωκοφν ςε
γνωςτζσ ταοϊςτικζσ εκςτατικά πνευματικά ταξίδια.
"διακθρφξεισ πίςτθσ". Αυτοφ του είδουσ οι ιδζεσ
Σαυτόχρονα είναι δυνατόν φαίνονται βαςικζσ για τον
να αναγνωρίςει κανείσ Σαοϊςμό ςτισ ελίτ μορφζσ του.
οριςμζνεσ χαρακτθριςτικζσ
πεποικιςεισ ι υποκζςεισ.

19. Σο ςφμβολο του Σαοϊςμοφ

20. Μωαμεθανισμός
Η διάδοςθ τθσ Μουςουλμανικισ
κρθςκείασ γίνεται με ζναν τρόπο Ο Μουςουλμανιςμόσ είναι μία κρθςκεία
εφκολο. Δεν απαιτεί από τουσ με πολφ μικρζσ απαιτιςεισ. Είναι εφκολθ
ανκρϊπουσ αυταπάρνθςθ, προςφορά ςτθν τιρθςθ των εντολϊν και ικανοποιεί
και κυςίεσ. Οφτε αλλαγι τρόπου ηωισ τασ υλικάσ επικυμίασ του ανκρϊπου.
και αναγζννθςθσ, όπωσ ηθτά ο Ζτςι εξθγείται και θ γριγορθ διάδοςι του
Χριςτιανιςμόσ από τουσ πιςτοφσ του. ανάμεςα ςτουσ αραβικοφσ λαοφσ και
ςτον κόςμο. Οι θκικζσ ιδζεσ του
Αρκεί ο προςερχόμενοσ ςτον Ιςλαμιςμοφ δεν διακρίνονται για τθν
Μουςουλμανιςμό, να πιςτζψει ςτον πρωτοτυπία τουσ και δεν γίνονται
Αλλάχ (κεό) και ςτθν αποςτολι του εμπόδιο για εκείνουσ, που κζλουν να
Μωάμεκ, ωσ τον προφιτθ του κεοφ. ηιςουν ελεφκερα και μία ηωι χαλαρι και
Σθν πίςτθ του αυτι, κα τθν ομολογιςει υλιςτικι. Ακόμθ και τθν ουράνια ηωι,
τρεισ φορζσ και κατόπιν κα ςτον Παράδειςο, τθ ςυνδζουν με υλικζσ
ακολουκιςει οριςμζνα κακικοντα, που απολαφςεισ. Επιτρζπουν τθν αρπαγι και
επιβάλλει το Κοράνιον. τθν λεθλαςία κατά τουσ ιεροφσ πολζμουσ
εναντίον των απίςτων. Αναγνωρίηουν
τθν δουλεία και δζχονται το εφκολο
διαηφγιο, μόνο από τον άνδρα. Δίδουν το
δικαίωμα ςτον άνδρα να ζχει τζςςερεσ
γυναίκεσ, ενϊ ο Μωάμεκ είχε επτά.

21. Η Μέκκα

22. Αθεΐα
Ακεϊςμόσ ι Ακεΐα ονομάηεται θ οντολογικι κζςθ που
απορρίπτει τθν φπαρξθ του Θεοφ. Αντίκειται ςτον
κεϊςμό και περιλαμβάνει τόςο τισ απόψεισ εκείνων
που δεν ζχουν πίςτθ ςτθν φπαρξθ κεοτιτων
(αρνθτικόσ ακεϊςμόσ) όςο κι εκείνων που πιςτεφουν
ρθτά ςτθ μθ φπαρξθ τζτοιων οντοτιτων (κετικόσ
ακεϊςμόσ) Κατά τθν Αρχαιότθτα, ο επικουριςμόσ
περιζκλειε ακεϊςτικζσ αντιλιψεισ, αλλά εξαφανίςτθκε
από τθν ελλθνορωμαϊκι φιλοςοφικι παράδοςθ
κακϊσ αυξανόταν θ επιρροι του νεοπλατωνιςμοφ. Κατά τθν εποχι του Διαφωτιςμοφ θ ζννοια του ακεϊςμοφ
αναδφκθκε εκ νζου ωσ κατθγορία εναντίον εκείνων που
αμφιςβθτοφςαν το κρθςκευτικό status quo, αλλά μζχρι τα
τζλθ του 18ου αιϊνα είχε γίνει θ φιλοςοφικι τοποκζτθςθ
μιασ αυξανόμενθσ μειονότθτασ. Μζχρι τον 20ο αιϊνα,
παράλλθλα με τθν εξάπλωςθ του ορκολογιςμοφ και του
ανκρωπιςμοφ, ο ακεϊςμόσ είχε γίνει μια κοινότοπθ
τοποκζτθςθ, με ςθμαντικά ποςοςτά μεταξφ των
επιςτθμόνων.
Όπωσ ςυμβαίνει και με παρόμοιεσ μθ-ντεϊςτικζσ ζννοιεσ
ςτον αγνωςτικιςμό, δεν υπάρχουν κζςεισ που να
μποροφμε να ποφμε ότι τισ προςυπογράφουν όλοι οι
ακεϊςτζσ. Πολλοί ακεϊςτζσ όντωσ μοιράηονται κοινζσ
ανθςυχίεσ ςχετικά με τισ αποδείξεισ και τθν επιςτθμονικι
μζκοδο, αλλά υποςτθρίηουν ότι ο ακεϊςμόσ δεν είναι οφτε
κρθςκεία οφτε ζνα παγιωμζνο ςφςτθμα πεποικιςεων.

23. Γιατί υπάρχει η θρησκεία;
Για τουσ περιςςότερουσ ανκρϊπουσ θ κρθςκεία είναι μια προςωπικι υπόκεςθ, κι αν ζχει
κάποιο ενδιαφζρον, αυτό το βρίςκουν ςτθν πλθρότθτα που αιςκάνονται τισ ςτιγμζσ που
πιςτεφουν ότι επικοινωνοφν με υπερφυςικζσ οντότθτεσ. Αλλά πϊσ μπορεί θ κρθςκεία να
εμφανίηεται ενδιαφζρουςα ςε ζναν άκεο; Μα πϊσ, αςφαλϊσ θ κρθςκεία είναι άκρωσ
ενδιαφζρουςα και για τουσ άκεουσ, γιατί παρουςιάηει τόςα και τόςα ερωτιματα που — από
τθ ςκοπιά ενόσ άκεου — απαιτοφν εξιγθςθ: Γιατί υπάρχει θ κρθςκεία γφρω-μασ; Γιατί ο
κόςμοσ πιςτεφει; Γιατί τόςο πολφσ κόςμοσ πιςτεφει — γιατί ο κανόνασ είναι το να ’ναι κανείσ
κριςκοσ, και θ εξαίρεςθ το νά ’ναι άκεοσ; Μόνον ζνασ αδαισ άκεοσ κα μποροφςε να κάνει μια
τζτοια ερϊτθςθ, που ζχει τόςο προφανι απάντθςθ: Επειδι ο Θεόσ βρίςκεται εκεί ψθλά, και
μασ δθμιοφργθςε ζτςι ϊςτε να ’χουμε γνϊςθ τθσ φπαρξισ Σου, ανόθτε! Και μερικοί από μασ
τον δοξάηουμε, ενϊ μερικοί άλλοι, ςαν εςζνα, ζχουν πζςει ςτθν παγίδα του διαβόλου. Είναι
τόςο απλό! Μα μιςό λεπτό, δεν νομίηω ότι είναι τόςο απλό. Διότι ςτο κάτω-κάτω, οι τρεισ
μεγάλεσ μονοκεϊςτικζσ κρθςκείεσ που μιλοφν για ζνα Θεό που δθμιοφργθςε τθν ανκρωπότθτα
(Ιουδαϊςμόσ, Χριςτιανιςμόσ, και Ιςλάμ) εμφανίςτθκαν μόλισ τα τελευταία 4.000 χρόνια. Όμωσ
ξζρετε για πόςον καιρό ζχουμε υπάρξει εμείσ οι άνκρωποι ς’ αυτόν τον πλανιτθ ςαν είδοσ, το
είδοσ Άνκρωποσ ο ςοφόσ; Για περίπου 150.000 χρόνια! Σί ςτθν ευχι του Θεοφ ζκανε ο Θεόσ
όλον αυτόν τον καιρό που είμαςτε ςτθ Γθ? Η ζννοια “Θεόσ” δεν εμφανίςτθκε ξαφνικά και ςε
πλιρθ ανάπτυξθ ςτο νου των ανκρϊπων, όπωσ τθ γνωρίηουμε ςιμερα. Ο Θεόσ των αρχαίων
Εβραίων ιταν πολφ διαφορετικόσ από αυτόν τθσ ςφγχρονθσ εποχισ: επρόκειτο για ζναν
ανκρωπόμορφο Θεό. Αλλά ο ςκοπόσ εδϊ δεν είναι να επιχειρθματολογιςω
αντιπαρατικζμενοσ με τουσ πιςτοφσ. Γι’ αυτοφσ, όλα τα ερωτιματα ζχουν απαντθκεί, κανζνα
ανοιχτό κζμα δεν υπάρχει. ΢τουσ κρθςκευόμενουσ ανκρϊπουσ αρζςει να ζχουν τθν θςυχία-
τουσ: δεν τουσ αρζςει να βαςανίηουν το μυαλό-τουσ με κεμελιϊδθ ερωτιματα όπωσ αν ο Θεόσ
υπάρχει ι όχι, αν υπάρχει μετά κάνατον ηωι, κλπ. Αρνοφνται να εξετάςουν τα κεμζλια τθσ
πίςτθσ-τουσ, κι αυτό είναι απόλυτα κατανοθτό, γιατί μια τζτοια εξζταςθ κα ζκετε ςε κίνδυνο
ολόκλθρο το οικοδόμθμα, το οποίο δεν κζλουν να δουν να ςείεται και — ο μθ γζνοιτο — ν’
αποκτά ρωγμζσ. Ζτςι λοιπόν, υπό τθν προχπόκεςθ οτι ο Θεόσ υπάρχει, αςφαλϊσ κανζνα
ερϊτθμα δεν χρειάηεται να τεκεί ςχετικά με τθν προζλευςθ τθσ κρθςκείασ.

24. Θρησκεία και κοινωνία: ένα
αγεφύρωτο χάσμα
Πρόβλθμα τθσ κρθςκείασ είναι ο χρόνοσ. Η ςχζςθ κάκε κρθςκείασ με τον καιρό τθσ, θ αναφορά τθσ ςτθν
ιςτορία και θ αντιμετώπιςθ τθσ επικαιρότθτασ κακορίηουν αποφαςιςτικά ςε κάκε εποχι τθν ικανότθτα
επιβίωςθσ του κρθςκευτικοφ φαινομζνου μζςα ςτον πολιτιςμό. Ανάμεςα ςτθ κρθςκεία και ςτθν κοινωνία
ςιμερα πια χάςκει μια άβυςςοσ: θ κρθςκεία είναι παραδοςιακι, προμοντζρνα, προνεωτερικι και ςχετίηεται
με το παρελκόν, ενώ θ κοινωνία είναι νεωτερικι, μοντζρνα, ςφγχρονθ και αναφζρεται ςτο μζλλον. Όςο
απζχουν παρελκόν και μζλλον τόςο απζχει θ κρθςκεία από τθν κοινωνία. Η απόςταςθ αυτι μεταβάλλεται ςε
χάςμα (αγεφφρωτο ι όχι, κα το δοφμε ςτθ ςυνζχεια) όταν μια κοινωνία επικυμεί τον εκςυγχρονιςμό τθσ, τον
εξευρωπαϊςμό, τον εκμοντερνιςμό. Σότε πλζον θ κρθςκεία μοιάηει ακόμθ πιο αναχρονιςτικι απζναντι ςτθν
εκςυγχρονιςτικι κοινωνία των μεταμοντζρνων καιρών μασ. Ο όροσ «εκςυγχρονιςμόσ» δθλώνει άλλωςτε
πεντακάκαρα μια οριςμζνθ ςχζςθ με τον χρόνο. Αν λοιπόν θ κρθςκεία ζρχεται από το παρελκόν και θ κοινωνία
οδεφει προσ το μζλλον, τότε πια ο εκςυγχρονιςμόσ τισ μιασ ςυγκροφεται με τον αναχρονιςμό τθσ άλλθσ.
Θρθςκεία και κοινωνία είναι ετεροχρονιςμζνα ιςτορικά μεγζκθ. Η κρθςκευτικότθτα φαντάηει
«παρελκοντολογικι» λόγω τθσ καταγωγικισ προζλευςισ τθσ από τθν παραδοςιακότθτα του
προαναγεννθςιακοφ κοςμοειδώλου. Η ςφγχρονθ κοινωνία του μοντζρνου κόςμου μοιάηει «μελλοντολογικι»
εξαιτίασ τθσ γενεαλόγθςισ τθσ από τθ νεωτερικότθτα του αναγεννθςιακοφ πολιτιςτικοφ παραδείγματοσ. Η
νεωτερικι κοινωνία χαρακτθρίηεται από τθν κοςμικότθτα (secular), δθλαδι τθν άρνθςθ του κρθςκευτικοφ
(sacred), το οποίο περικωριοποιείται ςτθν καλφτερθ περίπτωςθ (αγνωςτικιςμόσ, δεϊςμόσ, κρθςκευτικόσ
αδιαφοριςμόσ) ι ςτθ χειρότερθ ­ για τθ κρθςκεία ­ περίπτωςθ καταργείται (ακεϊςμόσ, «λαϊκό κράτοσ» τθσ
Γαλλικισ Επανάςταςθσ, «ακεϊςτικό κακεςτώσ» τθσ Ρωςικισ Επανάςταςθσ). Η διαδικαςία μετάβαςθσ από τθ
κρθςκευτικότθτα ςτθν κοςμικότθτα επονομάηεται εκκοςμίκευςθ (secularization). Πρόκειται για επίτευγμα του
νεότερου δυτικοευρωπαϊκοφ διαφωτιςμοφ ςτα δφο επάλλθλα κφματά του. Σο πρώτο κφμα είναι ο αςτικόσ
φιλελευκεριςμόσ: από τον βρετανικό εμπειριςμό (Hobbes, Locke, Hume) και τον γαλλικό εγκυκλοπαιδιςμό
(Voltaire, Diderot) ωσ τον κετικιςμό (Comte) και τθ ςοςιαλδθμοκρατία. Σο δεφτερο κφμα του διαφωτιςμοφ είναι
ο κοινωνιςμόσ: από τον ουτοπικό ςοςιαλιςμό (Fourier, Saint-Simon, Proudhon) και τον επιςτθμονικό μαρξιςμό
(Marx, Engels) ωσ τον ςταλινιςμό και τον κριτικό μαρξιςμό ςε όλεσ ανεξαιρζτωσ τισ ποικιλίεσ του. Δφο
ενδεχόμενεσ λφςεισ μπορεί να λάβει το πρόβλθμα των ςχζςεων κρθςκείασ-κοινωνίασ ςιμερα πια ςε πλανθτικι
κλίμακα. Η μία λφςθ είναι θ κρθςκειοποίθςθ τθσ κοινωνίασ και θ άλλθ δυνατότθτα είναι θ κοινωνικοποίθςθ τθσ
κρθςκείασ.

25. Όταν θ κρθςκεία εμμζνει ςτο παρελκόν και θ κοινωνία οδεφει
προσ το μζλλον, ο εκςυγχρονιςμόσ τθσ μιασ ςυγκροφεται με τον
αναχρονιςμό τθσ άλλθσ και οι μεταξφ τουσ διαφορζσ
μεγεκφνονται.

26. Βιβλιογραφία
 Βιβλιογραφία: Κοκολάκθσ, Μ.: «Θρθςκεία και
τζχνθ ςτισ πρώτεσ κοινωνίεσ». Περιςκόπιο τθσ
Επιςτιμθσ 106 (1988), 80-87.
Markus Hattstein, Ιςτορία των Θρθςκειών του Κόςμου,
ελλθνικι ζκδοςθ 2006 Γ.Κ. Ελευκερουδάκθ Α.Ε., ISBN 978-3-
8331-2592-8
Γρθγόριοσ Ζιάκασ, Ιςτορία των κρθςκευμάτων,τομ.Α΄ Σα
Ινδικά κρθςκεφματα, εκδ. Π.Πουρναράσ, Θεςς/ίκθ, 1986, ςελ.
13-277
΢τυλιανόσ Παπαλεξανδρόπουλοσ, Κείμενα Ιςτορίασ
Θρθςκευμάτων τεφχοσ πρώτο ο Ινδουιςμόσ , Ακινα 2010
Einstein, Albert, «Θρθςκεία και επιςτιμθ » , Εὐκφνθ, 55
(1976), ςς. 397-399
 Παραπομπζσ: www.wikipedia.org,
www.xfd.gr, www.cosmo.gr,
www.foundalis.com , www.shambhala.gr,
www.google.com, www. blog.atheia.gr, www.
epic-atheist.blogspot.gr, www.livepedia.gr,
www. users.uoa.gr, www.impantokratoros.gr ,