მკითხველთა საბიბლიოთეკო–საინფორმაციო მომსახურების მიმდინარე და პერსპექტიული მიმართულებები /ი. გორგიშელი // ილია ჭავჭავაძის სახელობის ქუთაისის სამეცნიერო ბიბლიოთეკის წელიწდეული II. - ქუთაისი, 2010. - 49–57გვ.

1. მკითხველთა
საბიბლიოთეკო –
საინფორმაციო
მომსახურების მიმდინარე
და პერსპექტიული
მიმართულებები
ია გორგიშელი
საქართველოს პარლამენტის ეროვნული
ბიბლიოთეკა
ქ . ქუთაისი, 15–16 ოქტომბერი 2010 წელი

2. ბიბლიოთეკა ფუნქციონირებს მაშინ,
როცა მას აქვს:
საინფორმაციო რესურსები
ჰყავს:
მომხმარებელი და
ბიბლიოთეკარი –შუამავალი

3. საბიბლიოთეკო საქმიანობის
ძირითადი მომართულებები
ყველთვის დაკავშირებულია
 საინფორმაციო რესურსების შექმნასთან,
შეგროვებასთან, დამუშავებასთან,
სისტემატიზაციას და ამ რესურსებთან
ხელმისაწვდომობასთან
 მკითხველთა მომსახურებასთან
განხორციელებულ საინფორმაციო
ძიებებთან, შეკვეთა–მიღებასთან,
ანალიზთან
 ბიბლიოთეკის თანამშრომელთა
მოღვაწეობასთან, რომელიც
დაკავშირებულია საინფორმაციო
რესურსების ოპერაციებთან 1 პუნქტის
ფარგლებში, მკითხველთა მომსახურებასთან

4. ბიბლიოთეკარები –
მაკავშირებელი რგოლი
 ტრადიციული საბიბლიოთეკო–
საინფორმაციო მომსახურება (სამკითხველო
დარბაზები)
 დაშვება ელექტრონულ რესურსებთან,
უკაბელო ინტერნეტი WIFI
 მკითხველისთვის ინფორმაციის მოძიება
 კონსულტაციები
 ლიტერატურის მიწოდება ბშ აბონემენტით
 დოკუმენტების ელექტრონული მიწოდება

5. რესურსები
რესურსების დაკომპლექტება სხვადასხვა ფორმატის
მატარებლებზე:
 ბეჭდური გამოცემები ფურცლოვან მატარებელზე
(წიგნები, ბროშურები, სერიული გამოცემები, მათ
შორის პერიოდული, სტანდარტები, პატენტები,
დისერტაციების ავტორეფერატები, სანოტო
გამოცემები, კარტოგრაფიული გამოცემები,
იზოგამოცემები, ფირმების პროსპექტები,
დისერტაციები, თარგმანები, დეპონირებული
ხელნაწერები
 გამოცემები და რესურსები ოპტიკურ მატარებლებზე
 აუდიოვიზუალური გამოცემები, (აუდიოკასეტები,
ვიდეოკასეტები, გრამფირფიტები)
 მიკროფილმები, მიკროფიშები
 ელექტრონულ რესურსებთან დაშვება
 ბიბლიოთეკის ელექტრონული კოლექციები

6. დოკუმენტების ელექტრონული
მიწოდება
მსოფლიო გამოცდილება :
სპეციალური electronic document
delivery –EDD პროგრამები საშუალებას
იძლევა მნიშვნელოვნად სწრაფად
მოხდეს მომხმარებლისთვის
ინფორმაციის მიწოდება
ეროვნულ ბიბლიოთეკაში
ბიბლიოთეკათშორისი აბონემენტის
განყოფილებიდან დასკანერებული
დოკუმენტები , (წიგნების , სტატიების
ასლები ) მომხმარებელს მიეწოდება ელ .
ფოსტის საშუალებით .

7. ელექტრონული კატალოგები
 1990 წლიდან საფუძველი ჩაეყარა ელექტრონული
კატალოგების ორგანიზებას საქართველოში.
ეროვნულ ბიბლიოთეკაში მიკრო CDS/ISIS-ის
გამოყენებით მხოლოდ კატალოგიზაციაა
ავტომატიზებული.
 მსოფლიო ბიბლიოთეკებში დანერგილია
ავტომატიზებული ინტეგრირებული საბიბლიოთეკო
სისტემა, რომლის მეშვეობითაც, კატალოგიზაციის
გარდა, ავტომატიზებულია აგრეთვე ისეთი
საბიბლიოთეკო პროცესები, როგორიცაა
დაკომპლექტება, მკითხველთა რეგისტრაცია, წიგნის
გაცემა–დაბრუნება და სხვ.

8. საცნობარო–ბიბლიოგრაფიული
მომსახურება
მსოფლიო გამოცდილება:
 ონლაინ საცნობარო სამსახური, რომელიც ასრულებს
დაშორებული მკითხველის ერთჯერად შეკითხვებს.
 ვირტუალური საცნობო-ბიბლიოგრაფიული
მომსახურება "ჰკითხე ბიბლიოთეკარს"
ჩვენთან:
ეროვნული ბიბლიოთეკის საინფორმაციო სერვის
სამსახური ელექტრონული ფოსტით ან ტელეფონით
მიღებული შეკვეთას ასრულებს. ბიბლიოთეკარის
მიერ მოძიებული მასალა, ბიბლიოგრაფია, იგზავნება
დაშორებულ მომხმარებელთან ელექტრონული
ფოსტის საშუალებით.

9. ინტერნეტი ეროვნულ
ბიბლიოთეკაში
 1997 წლიდან – ინტერნეტ ცენტრი
 2009 წლიდან – უკაბელო ინტერნეტი, WIFI
2006 წლიდან – ელექტრონული რესურსებით
მომსახურების განყოფილება
ხვალ :
მედიათეკა – ნაბეჭდი და აუდიოვიზუალური
მასალები.

10. ბიბლიოთეკის ელექტრონული
რესურსები:
 ელექტრონული კატალოგები
 გამოცემები კომპაქტ დისკებზე, ოპტიკურ
მატარებლებზე
 ბიბლიოთეკის ელექტრონული კოლექციები
დაშვების სხვადასხვა წერტილით, შეძენილი
ან სკანირებით მიღებული
 ბიბლიოთეკის შიდა დოკუმენტების
კოლექციები (პროექტები, ინსტრუქციები და
სხვ.)
 ონ–ლაინ და გარე რესურსები

11. ელექტრონული კოლექციები და
ბიბლიოთეკა
 ფონდების გაციფრებით შექმნილი
კოლექცია, რომლებსაც საავტორო
უფლებები არ ეხება და
განთავსებულია ინტერნეტში
 საავტორო უფლებით დაცული
კოლექცია, რომელიც ხელმისაწვდომია
მხოლოდ ბიბლიოთეკაში მოსული
მკითხველისათვის

12. ეროვნული ბიბლიოთეკის
ელექტრონული ონ –ლაინ მონაცემთა
ბაზები 2010
EBSCOHost (EBSCO, ბოსტონი , აშშ ) –
Http://search.epnet.com/ EBSCO–ს მძლავრი
ქსელური საძიებელი მომხმარებელს სთავაზობს
დაპატენტებული პოპულარული ჟურნალებისა და
საცნობო გამოცემების სრულ ტექსტებს , რომლებიც ეხება
სოციალურ და ჰუმანიტარულ მეცნიერებებს , კულტურათა
შესწავლას , განათლებას , ბიზნესს , მენეჯმენტს ,
ეკონომიკას , ფინანსებს , ბუღალტერიას და სხვ .
მსოფლიო ბანკის ელექტრონული
ბიბლიოთეკა
http://www.worldbank.org/newelibrary/ მოიცავს
ისეთ თემებს , როგორიცაა სოფლის მეურნეობა ,
განათლება , ენერგეტიკა , გარემოს დაცვა , მრეწველობა ,
მაკროეკონომიკა , კერძო სექტორის განვითარება და სხვ .

13. მკითხველები და
მომხმარებლები
მსოფლიოს სხვადასხვა ბიბლიოთეკების
მონაცემებით, მკითხველთა რიცხვი
ბიბლიოთეკებში კლებულობს,
იზრდება დაშორებული
მომხმარებლების რიცხვი...
დღეს ეროვნულ ბიბლიოთეკაში :
 მკითხველთა რიცხვი მატულობს
 იზრდება დაშორებულ
მომხმარებელთა რიცხვი

14. ბიბლიოთეკაში დარეგისტრირებულ
მკითხველთა რაოდენობა 2007–2010წწ .
2007-2008
2009
2010 წლის
ოქტომბრამდე

15. საბიბლიოთეკო ვებ–საიტი
 მისია : ხელმისაწვდომი გახადოს
მომხმარებლისთვის ბიბლიოთეკის ფონდები და
ინფორმაცია გამოცემების შესახებ
 http://www.nplg.gov.ge
 I - 1999 წელი
 II - 2005 წელი
 III - 2007 წელი
2010 წლისთვის დღეში საშუალოდ 3000
შემოსვლა

16. ვებ –საიტზე უნიკალური ვიზიტების
რაოდენობა 2008–2010წწ .
2008 2009 2010

17. დღეს და ხვალ…
Web 1.0 …… Web 2.0………….. Web 3.0…
 Web 1.0. - ვებმასტერი ქმნის კონტენტს თავისი
საიტისთვის, მომხმარებელი იყენებს ამ კონტენტს
უშუალო მონაწილეობის გარეშე
 Web 2.0 - დაინტერესებულ მომხმარებელს შეუძლია
თვითონ შექმნას კონტენტი, ხმის მიცემის სისტემის
გამოყენებით, განსაზღვროს საიტზე განთავსებული
მასალიდან რა არის ყურადღების ღირსი და რა არა.
კონტენტი მრავალფეროვანია: ფოტოები, ვიდეომასალა
და სხვ. აქ თითოეული ადამიანი მარტო მომხმარებელი,
ვიზიტორი კი არ არის, არამედ აქტიური მონაწილეა.
 შემდეგი ნაბიჯი - Web 3.0 – ვების კულტურული
ვერსია, რომელიც გამოიყენება პროფესიონალების მიერ
საინტერესო და სასარგებლო კონტენტის შესაქმნელად.

18. მკითხველთა სურვილი
მაქსიმალურად კომფორტულად
იგრძნოს თავი ბიბლიოთეკაში
ინფორმაცია მიიღოს რაც შეიძლება
სწრაფად, და უკეთესია,
ელექტრონული სახით

19. RFID (Radio Frequency Identification) –
რადიოსიხშირული იდენტიფიკაცია. ობიექტების
ავტომატური იდენტიფიკაციის მეთოდი, სადაც
რადიოსიგნალების საშუალებით ხდება მონაცემების
ათვლა და ჩაიწერა.
 ბიბლიოთეკებში მკითხველის რეგისტრაცია
და წიგნის გაცემის პროცედურა
დაფუძნებული RFID ტექნოლოგიაზე. იგი
საშუალებას აძლევს როგორც ბიბლიოთეკის
მომხმარებელს, ისე თანამშრომელს დრო არ
დახარჯოს წიგნის მიღება–გაცემის
გაფორმებაზე. ცვლის რა შტრიხ–კოდებს,
ასწრაფებს ინვენტარიზაციას და წიგნის
ძიებას ბიბლიოთეკებში. ახდენს წიგნის
გაცემის ავტომატიზაციას და იცავს
საბიბლიოთეკო დოკუმენტს ქურდობისგან.

20. წიგნის გაცემა
მაქსიმალურად
ავტომატიზებულ რეჟიმში

21. RFID ტექნოლოგიები

22. RFID მსოფლიოს ბიბლიოთეკებში ფართოდ
გამოიყენება
ვისთვის არის რეკომენდებული?
3. ბიბლიოთეკებისთვის არც თუ დიდი ფონდით
4. საჯარო ბიბლიოთეკებისთვის, რომლებსაც აქვთ
ბევრი ფილიალი (ფასდაკლება რაოდენობაზე –
ხელსაყრელია)
5. ბლიოთეკებისთვის, რომლებსაც შეუძლიათ მიიღონ
გრანტი RFID–ის ტესტირებაზე
6. ბიბლიოთეკებისთვის, რომლებიც გადადიან სხვა ან
ახალ შენობაში
7. სპეციალიზებული ბიბლიოთეკებისთვის
უნიკალური კოლექციებით
8. ბიბლიოთეკებისთვის, რომლებიც ცვლიან აღრიცხვის
ძველ სისტემებს და მოწყობილობებს.

23. წიგნის დაბრუნების სადგური
წიგნის სორტირების სადგური

24. ხვალ…
გამოცემების ძიება და გამოცემის მიღება
ბიბლიოთეკის შენობაში მიუსვლელად ,
მობილური ტელეფონით ინფორმაციის
შეკვეთა და მიღება ,
(შეუქმენით მკითხველს საშუალება
მოიწყოს ბიბლიოთეკა პლაჟზე… )
ელექტრონული გამოცემები
პრივილეგირებულია ნაბეჭდ გამოცემებზე
ბიბლიოთეკა – ყველა ასაკის
მომხმარებელის საინფორმაციო სერვის
ცენტრი

25. დიდი მადლობა
ყურადღებისთვის!
ია გორგიშელი
საბიბლიოთეკო მომსახურებისა და ინფორმაციის
დეპარტამენტის დირექტორის მოადგილე
ტელ.: (32) 297-16-03 (114)
e-mail: igorgisheli@nplg.gov.ge