Social Networks & Basque 2.0

2010KO MARTXOA
FARAPI S.L – CODESYNTAX S.L, U.T.E ©

Gizarte 2.0Sareak eta Euskara
AURKIBIDEA
1 SARRERA.........................................................................................................................7
2 METODOLOGIA..............................................................................................................10
2.1 BANAKAKO ELKARRIZKETAK....................................................................................10
2.3 BEHAKETAK.................................................................................................................12
2.4 TRANSKRIBAPENA, KODIFIKAZIOA ETA ANALISIA................................................13
3 MARKO TEORIKOA.......................................................................................................15
3.1 GIZARTE SAREEN TEORIA.......................................................................................15
3.1.1 Abiapuntua.............................................................................................................15
3.1.2 Sareen gizartea, fluxuen espazioak: Manuel Castells-en ekarpenak...................18
3.2 INTERNETEKO GIZARTE SAREAK............................................................................19
3.2.1 Web 2.0..................................................................................................................19
3.2.2 Hurbilpen teorikoa..................................................................................................20
3.2.3 Gailendu diren sareak...........................................................................................22
3.3 EUSKARAZKO MINTZA-JARDUNA AZALTZEKO IKUSPEGI TEORIKOAK..............24
3.3.1 Ikuspegi orokorra: hizkuntzaren ekologia..............................................................24
4 ATAL ETNOGRAFIKOA.................................................................................................29
4.1 HIZKUNTZEN AURREZ-AURREKO ERABILERA.......................................................29
4.1.1 Ama hizkuntza(k)...................................................................................................30
4.1.2 Nola erabiltzen ditugu hizkuntzak?........................................................................33
3

4.1.3 Aurrez-aurrekoan euskaraz jarduteko oztopoak...................................................34
4.1.4 Euskara erabiltzeko motibazioa.............................................................................36
4.2 INTERNETEKO GIZARTE SAREAK............................................................................43
4.2.1 Erabiltzaileen profila..............................................................................................43
4.2.2 Zein gizarte sare erabiltzen dira?..........................................................................47
4.2.2.1 Gizarte sare ezagunenak eta erabilenak.......................................................47
4.2.2.2 Noiz eta nola ezagutu zituzten gizarte sareak?.............................................49
4.2.3 Zergaitik eta zertarako erabili gizarte sareak?......................................................50
4.2.3.1 Zerk bultzatu zintuen?....................................................................................50
4.2.4 Nola erabili gizarte sare guztiak aldi berean eta ez txoratu? ...............................52
4.2.5 Non erabiltzen dira?...............................................................................................54
4.3 GIZARTE SAREAK ETA EUSKARA............................................................................58
4.3.1 Zein hizkuntza erabiltzen dute gehien gizarte sareetan?......................................58
4.3.2 Nolako euskara erabiltzen da gizarte sareetan?...................................................61
4.3.2.1 Euskara formala Vs Euskara kolokiala...........................................................61
4.3.2.2 Kode-nahasketa.............................................................................................63
4.3.2.3 Euskara dialektala..........................................................................................64
4.3.2.4 Euskarazko keinuak.......................................................................................65
4.3.3 Hizkuntz jarduerarako argudioak...........................................................................65
4.3.3.1 Euskaraz ez egiteko argudioak......................................................................66
4.3.5 Euskaraz egiteko argudioak..............................................................................75
4

4.4 ERABILGARRIAK DIRA GIZARTE SAREAK EUSKARA INDARTZEKO?..................80
4.4.1 Ez dute balio:.........................................................................................................80
4.4.2 Balio dezake baldin eta…......................................................................................84
4.4.3 Balio dute...............................................................................................................87
4.5 EUSKARA ERABILtzeko ESTRATEGIAK ETA ZAILTASUNAK..................................92
4.5.1 Jarreraren alorra....................................................................................................92
4.5.2 Informazio jarioaren zikloa.....................................................................................95
4.5.3 Tresnen garapena eta euskaratzea......................................................................98
4.6 GOGOETAK ETA BEHAKETAREN EMAITZAK........................................................102
4.6.1 Tuenti: .................................................................................................................102
4.6.2 Twitter: ................................................................................................................105
5 ERANSKINAK...............................................................................................................111
6 BIBLIOGRAFIA ............................................................................................................121
5

6
SARRERA

1 SARRERA
Hizkuntzaren erabilera da hizkuntza baten bizindarraren adierazgarri nagusietako bat.
Euskararen erabilera areagotzeko, beraz, ezinbestekoa da eskura ditugun baliabide
guztiak aprobetxatzea. Horien artean, gizarte-sareek eta oro har teknologia berriek aukera
ezin hobea eskaintzen dutela uste da.
Ikerketa honetan gizarte sareek euskararen erabilera sustatzeko eskaintzen dituzten
aukerak eta oztopoak deskribatu dira. Helburu hori betetzeko ezinbestekoa izan da:
 erabiltzen diren tresnen deskribapen zehatza egitea,
 erabiltzaileen nabigazio ohiturak aztertzea,
 erabiltzaileen beharrak identifikatzea.
Gizarte-sareetan erabiltzen diren tresnen deskribapen zehatza egin da ikerketan, hau da,
euskal erabiltzaileen nabigazio-ohiturak ezagutu, aztertu eta azaldu dira, beraien nahiak,
beharrak eta aurrera begirako lan-ildoak zehaztuz.
Era berean, 2.0 erraminta teknologiko hauen atzeko dinamika linguistikoak nola
gauzatzen diren argitzera bideratutako galderak egin dira:
 Hizkuntzaren erabilera,
 Motibazioak eta jarrerak,
 Euskal hiztunen jardunean eragiten duten aldagaiak (adina, hizkuntzarekiko jarrera,
sexua, eta abar.),
 Hizkuntz jarduerarako argudioak
 Praktika-eremuak (hezkuntza, lagunartea, familia, lana, kultura, aisialdia,…)
 Beste hizkuntzekiko elkarbizitzaren parametroak,
 Euskeraz jarduteko aukerak eta oztopoak.
7

Helburu guzti hauek bete ondoren, gizarte sareetan eragiteko Hizkuntz Politikatikarako
Sailburuordetzak garatu ditzakeen eskuhartze lerro ezberdinak identifikatu dira,
eskuhartze lerro bakoitzeko estrategia eraginkorrak proposatuz.
8

9
METODOLOGIA

2 METODOLOGIA
Ikerketa honetan informazioa biltzeko nagusiki bi bide erabili dira: dokumentazio lana
(marko teorikoa osatzeko) eta landa lana. Landa lanean Antropologia Sozialean
oinarrizkoak diren teknika kualitatiboak erabili dira: sakoneko elkarrizketak, focus groups-
ak eta behaketak.
Sakoneko elkarrizketen (banakoak eta taldekakoak) eta behaketen helburua ikertzen ari
den giza taldearen ezagutza sakona lortzea da. Elkarrizketen bidez diskurtsoak jasotzen
dira, behaketak aldiz ekintzak ezagutzeko aukera ematen du. Modu honetan hitza eta
ekintza egiaztatu daitezke, bide batez kontraesanak azaleratuz.
2.1 BANAKAKO ELKARRIZKETAK
Banakako elkarrizketei dagokionez, berriemaileen aniztasuna bermatzeko hainbat aldagai
hartu dira kontutan. Aldagai nagusiak, sexua, adina, euskarazko hizkuntza gaitasuna
(ondo hitz egiten dut, zailtasunez hitz egiten dut) eta erabiltzen duten gizarte sarea izan
dira. Gutxieneko aldagaiak hauek izanik, beste aldagai batzuekin osatzeko aukera zabalik
utzi da. Aipatu denez, gizarte sare konkretu batzuetan dabiltzan erabiltzaileak izan dira
gure berriemaile. Aurrerago, Marko Teorikoan jaso diren datutan ikusi ahal izango denez,
hedatuen dauden hiru sareak aukeratu dira, Facebook, Tuenti eta Twitter.
Jarraian datorren taulan laburtzen dira banakako elkarrizketatuen profilak.
10
BANAKAKO ELKARRIZKETAK
FACEBOOK
Adin tartea Hizkuntza gaitasuna
Emakumea 20-30 Eusk ondo
Gizona 20-30 Eusk zailtasunez
Gizona 30-40 Eusk ondo
Emakumea 40-50 Eusk zailtasunez
TUENTI
TWITTER
Taula 1: Banakako elkarrizketen taula
Egilea: Farapi S.L

2.2 EZTABAIDA TALDEAK
Focus Groupsena oso metodo egokia da pertsona ezberdinen iritzi eta gogoetak biltzeko.
Gainera, partehartzaileen artean ematen den feed-backari esker jasotako informazioa
benetan aberatsa izaten da.
Ikerketa honetan lau eztabaida talde egin dira. Hiru gizarte sareen arabera antolatuta
(Facebook, Tuenti eta Twitter), eta laugarrena gizarte sareetan dauden euskalgintzako
eragileez osatuta.
Kasu honetan ere, berriemaileen sexua, adina eta euskerazko hizkuntza gaitasuna izan
dira kontutan hartutako aldagaiak.
Focus-group-etarako profilak:
11
EZTABAIDA TALDEAK
TUENTI
Emakumea 14-18 eusk ondo
Gizona 14-18 eusk ondo
Emakumea 14-18 eusk ondo
Gizona 14-18 eusk zailtasunez
Gizona 14-18 eusk ondo
FACEBOOK
TWITTER
EUSKALGINTZA
Emakumea EITB
Emakumea BERBALAGUN
Gizona TOPAGUNE
Emakumea GAZTEZULO
Gizona/Emakumea AZKUE
Gizona ARGIA
Gizona AEK
Taula 2: Eztabiada Taldeetako partehartzaileen profilak
Egilea: Farapi S.L

2.3 BEHAKETAK
Banakako elkarrizketak eta eztabaida taldeaz gain, azterketa honen beste zutabe
garrantzitsua behaketak izan dira. Behaketak egiteko bi eredu erabili dira, beti ere
elkarrizketatuaren intimidadea eta gogoa errespetatzeko asmoz:
 Erabiltzailearen pasahitza erabiliz bere gizarte sarean 7 egunetako behaketa eta
jarraipena egitea.
 Elkarrizketa momentuan gizarte sareetako jardunaren argazki edo pantailazoak
egitea. Kasu honetan behaketa elkarrizketa egunera mugatu da.
Behaketa guztietan arlo edo atal berdinak aztertu dira1
. Bestalde, elkarrizketatuen
pribatutasuna mantetzeko, beraiekin adostu da zein atal ez diren behatuko.
 Facebooken kasuan: Solasgunea eta sarrera ontzia
 Twitterren kasuan: Direct message.
 Tuentiaren kasuan: Mezu pribatuak
Beraz, behatu diren atalak jardun publiko izaera duten guztiak izan dira, beste guztiak
baztertuz.
Honako taulan zehazten da berriemaile bakoitzari aplikatu zaion behaketa eredu. Guztira
14 behaketa egin dira.
1 Eranskinetan ikusi daiteke elkarrizketatuei proposatu, eta hauek onartu duten, behaketa protokoloa.
12

2.4 TRANSKRIBAPENA, KODIFIKAZIOA ETA ANALISIA
Elkarrizketak eta talde eztabaidak grabatu egin dira geroko azterketa burutu ahal izateko.
Azterketa hau osatzeko, informazio guzti hori hitzez hitz transkribatzen da. Hurrengo
urratsa informazio guzti hori kodifikatzea da. Hau da, elkarrizketatuen gogoetak kode
batzuen arabera sailkatzen dira analizatu ahal izateko.
Etnografia osoan zehar, azterketa kualitatiboa egiteko, elkarrizketatuen hitzak jasotzen
dira. Hitzez-hitzezko aipamenetan agertzen diren izenak asmatuak dira, aldiz
euskalgintzako taldeari dagokien kasuetan, pertsonen izenak ordezkatzen zuten taldearen
izenarekin agertzen dira. Abenduaren 13ko, 15/1999 Lege Organikoa datu pertsonalak
babesteko legea dela eta ez dira berriemaileen errealak emango.
13
BANAKAKO ELKARRIZKETAK
FACEBOOK
Adin tartea Hizkuntza gaitasuna Behaketa eredua
Emakumea 20-30 Eusk ondo Argazkiak
Gizona 20-30 Eusk zailtasunez Jarraipena
Emakumea 30-40 Eusk ondo Jarraipena
Gizona 30-40 Eusk ondo Argazkiak
Emakumea 40-50 Eusk zailtasunez Argazkiak
TUENTI
Gizona 19-24 Eusk zailtasunez Jarraipena
Gizona 19-24 Eusk ondo Jarraipena
Gizona 14-18 Eusk ondo Argazkiak
Emakumea 19-24 Eusk zailtasunez Jarraipena
TWITTER
Gizona 20-30 Eusk zailtasunez Argazkiak
Gizona 40-50 Eusk ondo Jarraipena
Tabla 3: Behaketen taula
Egilea: Farapi S.L

14
MARKO TEORIKOA

3 MARKO TEORIKOA
Marko teoriko hau osatzeko hainbat jakintza lerro jorratu dira:
 Gizarte sareen teoria,
 Interneteko gizarte sareak
 Euskararen erabileraren inguruko azterketa eta gogoeta teorikoak,
Ikerketaren helburu nagusia gizarte sareetan euskarak duen presentzia eta erabilera
aztertzea eta sare hauek euskararen erabilera indartzeko izan dezaketen potentzialitatea
ikertzea izanik, ezinbestekoa da jakintza lerro hauek abiapuntu izatea ikertuko den
fenomenoa kokatu eta ulertzeko.
Hiru jakintza lerroek corpus teoriko emankor eta sakona dute, eta zalantzarik gabe, luze
joan liteke haien azterketa. Helburua baina ez da azterketa teoriko mardula egitea,
ikerketaren landa lana eta ondorengo analisia erraztuko dituen marko kontzeptuala
osatzea baizik. Hau horrela izanik, aipatu diren hiru esparruen argazki orokor bat aterako
da ikerketarako erabilgarriak diren gakoak berreskuratuz.
3.1 GIZARTE SAREEN TEORIA
3.1.1 Abiapuntua
Ikerketaren muina interneteko gizarte sareak izanik, ezinbestekoa egiten da gizarte sareen
teoriaren inguruko zertzelada batzuk ematea.
Gizarte sareen teoria mikroekonomiaren adar bat da eta bere aplikazio praktikoa gizarte
sareen analisian datza. Ekonomiatik datorren azterketa eredu honek garrantzi handia izan
du beste disziplina batzuetan, besteak beste soziologian eta antropologian. Izan ere,
pertsonen hartu-emanez osatutako sareen eta hauek testuinguruarekin duten
harremanaren ikerketari esker, fenomeno sozial garrantzitsuak ulertu baitaitezke2
.
2 De FEDERICO, A. (2002). “Presentación: Tendiendo puentes, de Lilnet a Redes” in Revista Redes, vol
3, Sept-Nov. http://revista –redes.rediris.es
15

Gizarte sarearen oinarrizko definizio hau topatzen dugu Wikipedian3
:
Sare soziala edo gizarte sarea grafo bat edo gehiagoren bidez irudikatu
daitekeen gizarte egitura da. Grafoaren nodoetan indibiduak jartzen dira
(batzuetan aktoreak deituak) eta ertzetan berain arteko erlazioa. Erlazio
horiek, adiskidetasuna, sexu harremanak, finantza harremanak, eta beste
hainbeste modukoak izan daitezke.
Nahiz eta pertsonen arteko harreman ez aurrez-aurreko izan, definizio hau bera erabil
liteke interneteko gizarte sareen azalpena egiteko. Interneten kasuan harremanak
bestelako dispositibo batzuen bidez ematen dira, dela ordenagailua edo mugikorra, baina
pertsonak eta hauen arteko harremanak dira muina4
. Sare hauetan banakoak dira nodoak
eta nodoen artean izaera ezberdineko komunikazio harremanak, ematen dira.
Komunikazio harreman hauetan hizkuntza, bereziki idatzizkoa, oinarrizko elementua da,
pertsonen artean mezu publikoak, pribatuak, chat elkarrizketak eta abar. ematen dira.
Jada aipatu den moduan, gizarte sareen teoriak tradizio eta ibilbide luzea du zientziaren
munduan. Autore askok landu eta garatu dute teoria. Stanley Milgran psikologoak 1967an
egindako esperimentu baten ostean, sei gradutako banaketaren idea proposatu zuen.
Autorearen iritziz, sei pausotan, edozein pertsona iritisi liteke beste pertsona batengana
soilik “friend of a friend” edo lagunen lagunak jarraituz. Milgran-en lan honetatik abiatuta
egin dira clustering fenomenoari buruzko azalpenak. Clusteringa pertsona batek dituen bi
ezagunek heuren artean konektatzeko duten joera gisa defini liteke. Fenomeno hau
interneteko gizarte sareetan ere errepikatzen den gertakaria da, sarri gure lagunen
ezagunak edo lagunak ere onartzen baititugu gure sareetan. Clusteringaren ikuspegiak
sare sozial handia, sare ezberdinez osatuta irudikatzen du, eta ez interkomunikatua
dagoen sare bakarraren gisan.
Sareen funtzionamenduari buruz idatzi dute beste hainbat pentsalarik: Mark Granovetter5
(harreman ahulen boterea) Barabasi6
(free scale networks), Duncan Watts7
3 http://eu.wikipedia.org/wiki/Sare_sozial. 2009Ko abenduaren 14ean begiratua.
4 WELLMAm, B. & GULIA, M. (1999). “Net-Surfers Don´t Ride Alone: Virtual Communities as
Communities” in Wellman (ed.) Networks in The Global Village. Life in Contemporary Comunities. Oxford:
Westview Press.
5 GRANOVETTER, M. (1973). “The Strenght of Weak Teas” in American Journal of Sociology, vol 78, nº 6.
6 BARABASI, A.L., (2002). Linked, The New Science Networks. Cambridge, MA: Perseus Plublishing.
7 WATTS, D. (1999). Small Worlds. The Dynamics of Networks between Order and Randomness. Pricenton.
Pricenton University Press.
(2003). Seis grados: La ciencia de las redes en la era del acceso. Ediciones Paidós Iberica.
16

(interkomunikatua dagoen mundu txikia) eta abar. Pentsalari guzti hauen lanak oso
interesgarriak diren arren, ikerketa honetarako baliogarriak diren gogoetak soilik
berreskuratu dira. Gogoeta hauen artean aipatu behar da aldaketa kontzeptuarena.
Ikuspegi estrukturalista batetatik egindako saren azterketak, hau da egiturari -egitura
modu egonkor batean ulertuta- garrantzia ematen dion azterketak ez du aldaketa ikertzeko
aukerarik ematen. Gizarte sareen ikerketan, egonkor dagoena ikertzea bezain
garrantzitsua, edo garrantzitsuagoa agian, da aldatzen dena ezagutzea. Aldaketa hauetan
sarea osatzen duten banakoek -aktore gisa ulertuta- duten garrantzia aipatu dute zenbait
egilek. Duncan Wattsen lanean oinarrituta, Moore eta Newman8
-ek sare sozialen teorian
klasiko bat bilakatu den artikulua idatzi zuten. Artikulu honetan aktore sozialen
aldaketarako gaitasuna azpimarratzen zuten:
Para que podamos sacarle partido en redes y modelos agregados reales
deberemos tener en cuenta algo más: los actores también modifican la red
según sus propias estrategias de transformación, abriendo y cerrando
vínculos, creando nuevos y destruyendo otros a lo largo del tiempo9
.
Bi autore hauek abiatutako bidetik jarraitu dute beste zenbaitek, Michael Cwhe10
eta Juan
Urritiak kasu. Urrutiaren ekarpena oso erabilgarria da ikerketa honetan. Interneteko gizarte
sareek euskararen erabilera sustatu eta indartu dezaketen aztertu nahi da eta Urrutiaren
arabera, sareko aktore batek modu konkretu batean jarduteko nahia badu (kasu honetan
euskaraz) bere nahi horrek sare guztian aldaketa eragin dezake, hau da, sareko kideek
(euskeraz dakitenek noski) ere modu berean jardun dezaten lortu dezake.
Imaginemos que los actores quieren actuar de un modo determinado, que
tienen deseos para sí y para el resultado agregado en su grupo y que lo que
quieren es ver esas acciones socialmente aceptadas. En ese concepto, el
umbral de comportamiento cambia, pasa a tener un significado
completamente distinto, pasa a ser un verdadero “umbral de rebeldía” que
representa cuantos a mi alrededor tienen que actuar como a mi me gustaría
actuar para que yo pueda sentirme socialmente aceptado dentro de mi
cluster11
.
8 MOORE, C. & NEWMAN, M. Epidemics and percolation in small-world networks. Interneten ikus liteke:
http://www.santafe.edu/research/publications/workingpapers/00-01-002.pdf
9 http://lasindias.net/indianopedia/Teor%C3%ADa_de_redes_sociales. 2009ko abenduan kontsultatua
10 CHWE, M. 2000, “Communication And Coordination In Social Networks” in Review of Economic Studies. Enero
67(1),
11http://lasindias.net/indianopedia/Teor%C3%ADa_de_redes_sociales. 2009ko abenduan kontsultatua
17

Beraz, gizarte sareen azterketan falta zen elementu bat dakar Urrutiak: aktore sozialek
aldaketak egin eta aldaketa hauek hedatzeko daukaten gaitasuna.
Cambios aparentemente irrelevantes, acaban dando pie a transformaciones
globales. Actitudes larvadas bajo los umbrales de aceptación social se van
traduciendo en pequeñas modificaciones de la red hasta que súbitamente,
al cruzar el umbral de un individuo en el que no habíamos reparado, se
transforma el cluster entero y emerge un cambio en cadena que puede
acabar modificando las correlaciones de fuerza del discurso social entre las
distintas subredes12
.
Ideia hauek hizkuntz ohituren analisira, euskararen erabilerara, ekarriaz, interneteko
gizarte sareetan euskaraz jarduteko nahia eta motibazioa dutenen eraginak, beste
zenbaiten hizkuntz portaera aldatu dezake hauek euskaraz egitera bultzatuz.
3.1.2 Sareen gizartea, fluxuen espazioak: Manuel Castells-en ekarpenak
Sarearen kontzeptutik abiatuta egin ditu Manuel Castells soziologoak bere lanak.
Informazio eta komunikazio teknologiek gizartearen (espazioaren eta denboraren)
antolaketan eragin dituen aldaketak ditu aztergai, bere hitzak jasoz:
Tanto el espacio como el tiempo han sido transformados bajo el efecto
combinado del paradigma de la tecnología de la información y de las formas
y procesos sociales inducidos por el proceso actual de cambio histórico13
.
Castells-en aburuz, teknologiei esker espazioa eta denbora ulertzeko modu berria baten
aurrean dago gizartea. Bere lanetik, testuinguruak ikerketa honetan duen garrantzia
ikusirik, espazioaren inguruko gogoeta aipatu nahi da. Internetek, tele-lanak, eta abarrek
gizartearen antolakuntza ekonomiko eta sozialean izan duen eragina, eta era berean
honek espazioaren antolakuntza fisikoan izan duena, azpimarratzen du. Espazio
fisikoaren eta fluxuen espazioaren arteko harremanaz hitz egiten du.
Sare birtualek espazio fisikoak ezarritako mugak gainditzeko aukera ematen dutela
azaltzeko hamaika adibide ematen ditu autoreak. Bere adibideak enpresa eta
ekoizpenaren mundukoak izan arren, muga geografiko-fisikoak gainditzearen ideia honek
berebiziko garrantzia du gizarte sareak eta euskara 2.0 ikerketa honetan. Euskararen
12 Ibidem
13 CASTELLS, M. (2006). La Sociedad Red. Alianza Editorial, Madrid.
18

erabileran eragiten duten faktoreak aztertuko dira aurrerago, hauen artean, hiztun
bakoitzaren testuinguru soziolinguistikoak duen eragina azpimarratuz. Castellsen logika
euskararen azterketan aplikatuz, interneteko gizarte sareak testuinguru soziolinguistiko
birtual berrietarako aukera ematen dio euskal hiztunari, aurrez-aurrekoan izan ditzakeen
mugak gainditzekoa. Dena den, atal etnografikoan ikusiko da zer nolako portaera duen
euskal hiztunak gizarte sareen bidez sortzen diren espazio berri horietan.
Baina zer dira interneteko gizarte sareak? Nola funtzionatzen dute? Zeintzuk dira
arrakastatsuenak? Eta zein da hizkuntza gutxituek hauetan bizi duten egoera?
3.2 INTERNETEKO GIZARTE SAREAK
Internet, berez, gizarte-sareak osatzeko tresna da, eta sare horretan garatu izan diren
aukera teknikoetarik asko ere gizarte-sare izendatu daitezke: e-posta bidez funtzionatzen
duen posta-zerrenda bat, adibidez.
Hala ere, “gizarte-sare” edo “social network” kontzeptua, XXI. mendeko azken urteotan
garatu izan diren aplikazio zehatz batzuk definitzeko erabili izan da, eta zentzu hertsiago
batean ulertzen da azterketa honetarako ere.
3.2.1 web 2.0
Gizarte-sare hauek web 2.0 delako joeren artean sortu dira, 2002. urtetik aurrera edo.
Jendearen ekarpenekin osatzen diren zerbitzuak dira web 2.0 filosofia ondoen aplikatzen
duten zerbitzuak: tresnak, erabiltzaileek edukiak eman ditzaten diseinatzen dira, eta
tresnaren diseinuan bertan, erabiltzaile horien edukia maximizatzeko aukerak sartzen dira,
eta era berean, erabiltzaileen arteko harreman eta elkarreragiketa sustatzen da, guneari
eta edukiari balio erantsia eman diezaioten erabiltzaileek elkarren edukiak baloratzen.
Flickr izan daiteke horrelako zerbitzu baten adibide bat, web 2.0 ideiaren garapenaren
adibide argienetako bat. Argazkien gune bat, non eduki guztiak, irudi guztiak,
erabiltzaileek ematen dituzten. Edukiari balio emateko, Flickr-ek tresna informatiko eta
automatizatu egokiak ditu (horretan inbertitzen dute), baina ez hori bakarrik: erabiltzaileen
19

arteko komentarioak, mezuak, taldeak eta loturak sustatzen ditu guneak, eta horrek ere
edukiaren balioa maximizatzen du.
Beste era bateko sare batzuk, berriz, eduki mota jakin batean baino gehiago,
sozializatzeko bide anitzetan topatu dute arrakasta eta erabiltzaile multzoa. Friendster
izan zen horietan lehena, eta gero etorri ziren Myspace, Facebook, eta, eskala
“erregionalean” (mundu mailako erregioez ari gara) beste batzuk ere bai, Bebo edo Tuenti
izan daitezkeen bezala.
3.2.2 Hurbilpen teorikoa
Web 2.0 delako fenomeno hau eta, bereziki, horren barruan garatutako aplikazio sozial
hauen inguruko azterketarik ez da falta izan azken urteotan. Asko negozio-mailakoak izan
dira, produktu hauen arrakastaren inguruko hausnarketak, eta, are zehatzago ere bai,
arrakasta izanda ere arrakasta hori etekin ekonomikoa bihurtzeko aukeren (edo
ezintasunen) gainean.
Azterketa horien artean bereziki interesgarriak suertatu dira Jyri Engestrom finlandiarraren
ekarpenak, hiru arrazoigatik:
 Soziologoa da, eta ikuspegi horretatik tratatu du gaia.
 Interneteko ekintzailea izan da eta da, negozioa sortu du sare sozial baten
inguruan, eta negozioaren ziklo altuak (Googleri saldu zion Jaiku bere tresna) zein
baxuak (lehiakide izan zuen Twitter zerbitzuak partida irabazi zion Jaikuri) ezagutu
ditu gertutik.
 Gorabehera horiengatik beharbada, azken urteotan garatu egin da Engestromen
pentsamendua, eta sare sozialen gako nagusiak definitzeko ekarpen berriak egin
ditu. Sare sozialen garapenean bi argazki eta une erretratatzen dira Engestromen
pentsamenduan: 2005aren inguruan bat, 2009. urte honen inguruan beste bat.
Internet gauza guztiz dinamikoa izanik, interesgarria da erretratu bikoitz hori.
a)-OBJEKTU SOZIALA, GIZARTE-SAREEN GILTZA
Engestromen lehen pentsamendu-fase horren gakoa izan zen “objektu sozialaren”
20

definizioarena. Sare sozial batek behar duela, bere egituran, bere aplikazioaren funtse
teorikoan zein tresna informatikoaren garapenean, halako objektu edo dena delako bat,
harremana haren inguruan sor dezaten erabiltzaileek.
2005. urtearen inguruan, hain zuzen ere, sozializazio hutsaren inguruan sortutako sare
batzuk gainbehera zihoazen, hala nola Friendster edo, neurri batean, Linkedin. Kontaktu
zerrenda bat edukitzeko besterik ez badu balio sareak, lagun batzuk han daudela jakin,
haiekin konektatzeko modu hutsa besterik ez bada, horretarako nahikoa da agenda bat
eta posta elektronikoa. Horrekin kontraste eginez, objektu zehatz baten inguruko
interakzioak bide gehiago ematen zuela ikusi zuen Engestromek: Flickr-en kasuan
argazkiak ziren, noski, objektu soziala, eta, bere aburuz, Myspaceren arrakastaren gakoa
beste objektu sozial bat zen, musika.
Engestromek beste objektu sozial batean zuen jarria bista garai hartan: norberaren
egoera, jarduera edo kokapenaren berri ematea, “status-a”, eta objektu horren inguruan
sortu zuen Jaiku, garai berean eta objektu teoriko bertsuaren gainean Twitter sortzen ari
zen bitartean.
b)-OBJEKTU SOZIALA, ADITZAK, ETA GEHIAGO
Engestromen 2009ko pentsamendua garatu egin da. Objektu sozialen kontsiderazioaz
gain, gizarte-sare baten garapenean, beste faktore batzuk ere kontuan hartu behar dira.
 Objektu soziala definitu
 Aditzak definitu
 Objektuen partekatze bideak diseinatu, erraztu
 Gonbidapenak/hedapena sari edo oparia izan dadila, ez spam-a edo mezu
nekagarriak
 Kobratzekotan, ez ikusleei, erabiltzaile lotuenei baizik.
Azken bi puntuak, sare sozialen enpresa-arrakastari dagozkionak dira, baina aurrekoak
sozializazio faktoreen ingurukoak dira guztiz. “Aditz” sozialak dira, aplikazio batean
21

ezartzen diren gaitasun edo aukerak, objektu edo edukien gainean eragiketak permititzen
dituztenak. Youtuberen arrakastaren kasuan, embed edo itsasketa aukera izatea (itsatsi
aditza), arrakasta faktore izugarria izan zen, hainbat eta hainbat gunetan errepikatua
harrezkero. Twitterren kasuan, erabiltzaileek asmatutako @reply eta RT/retweet aukerek
(erantzun eta bertuiteatu) asko hedatu dute objektu sozialaren irismena: jada ez da
horrenbeste status transmisioa Twitterren gako zentrala, baizik eta informazio berriaren
disenimazioa edo, Engestromek dioen bezala, aurkikuntza, “discovery” funtzioa.
Era berean, elkarren arteko partekatze aukeretan dago beste sare batzuen arrakasta
berria: sozializazio hutsak funtzionatuko ez zuela pentsatu arren 2005ean, Linkedin bizi
izan da, inguru profesionalean lan-aukerekin oso lotutako funtzioak gehituz bere
aplikazioari, eta Facebook-en, edukia elkarren artean komentatu eta baloratzeko aukerek
bizitasuna eta zentzua eman diote sareari: partekatze aukera horietako batzuk, Facebook-
en, aditz zehatz batzuen bidez garatzen dira: tag edo etiketatu argazkietan (ageri diren
pertsonak markatu), “gogoko-dut” adierazi mezuetan.
3.2.3 Gailendu diren sareak
Mundu mailan, eta baita gure inguru hurbilagoan, gailendu diren sarean objektu eta aditz
ondo definituak, eta partekatze aukera horiek ondo diseinatuak direnak izan dira, duda
barik. Horrekin batera, faktore historikoak (nor non lehenago abiatu), marketina eta beste
hainbat faktore ere bai noski, zoria ere bai beharbada kasuren batzuetan.
Ezaugarrien aldetik, une honetan arrakasta handiena duten sareak bi dira munduan,
Twitter eta Facebook. Egituraz oso desberdinak, mezu labur-laburrak dira batean
objektua, ez horrenbeste 'status' informazioa sortu zenean bezala, baizik eta informazio-
iritzi-berritasun komunikazio bat-bateakoa, aurkikuntza funtzioa nolabait.
Beste sarean, Facebook-en, objektu zehatz bat baino gehiago, hainbat objektu mota
daude (mezuak, argazkiak, aplikazioak, bideoak...) eta horien inguruan partekatze aukerak
eta aditz jakin batzuek aberasten dute jarduna, egiten dute erakargarri.
Bi tresna hauek lortu dute eragina Euskal Herrian, Facebook-ek esparru soziologiko
zabalago batean Twitterrek baino (hau teknofiloen artean edo hedabideen langintzan batik
22

bat, ez hortik kanpo gehiegi). Horrez gain, Facebook-en klon espainiarrak, Tuentik, are
arrakasta handiagoa lortu du inguruotan, batik bat nerabeen eta 22-24 urte arteko
multzoan.
Hazkunde aukeren arabera, seguruenik Tuentik oraindik gehiago hazteko aukera ere
badu, batik bat, Facebookek bezala, adin talde nagusiagoetara iristeko bidea asmatzen
badu. Facebook eta Twitterrek ere hazkunde potentzial handia dute.
Ondorengo taulan zehazten dira sare bakoitzaren objetua eta aditzak:
TWITTER FACEBOOK TUENTI
OBJETUA
Informazio,
iritzia piluletan,
“aurkikuntzarako”
pistak
Mezuak, estekak,
bideoak,
argazkiak...,.
Mezuak, argazkiak,
ebentoak
(egiazko+faltsuak)
ADITZAK,
PARTEKATZEA
Jarraitu, retweet,
erantzun,
mezu zuzenak
Erantzun,
gogoko-dut,
horman-idatzi
Etiketatu
(egiazkoa + faltsua),
argazkian erantzun,
horma-mezuak
Eta nolakoa da euskararen egoera? Zein aukera ditu euskarak gizarte sareetan? Zein
aukera eskaintzen dituzte gizarte sareek euskararen erabilera bultzatzeko? Galdera hauei
erantzuna ematea da ikerketa honen helburua, baina euskarak gizarte sareetan duen
egoera aztertu aurretik ezinbestekoa da, modu labur batean bada ere, euskararen
ezagutza eta erabilerari buruzko datu batzuk ematea, baita euskararen erabilpena
azaltzeko landu diren ikuspegi teorikoak errepasatzea ere.
23

3.3 EUSKARAZKO MINTZA-JARDUNA AZALTZEKO IKUSPEGI
TEORIKOAK
Marko teorikoaren azken atal honetan, labur-labur bildu dira, euskarazko mintza-jarduna
azaltzeko erabili diren ikuspegi teorikoak. Ikuspegien aukeraketa ikerketarako
baliagarritasunaren arabera egin da.
3.3.1 Ikuspegi orokorra: hizkuntzaren ekologia
90. hamarkadatik indarrean dagoen korrontea da hizkuntzaren ekologia edo ekolinguistika.
Michael Halliday hizkuntzalari ingelesa aintzindari duen korronteak ekologia eta
hizkuntzalaritza uztartzen ditu. Euskal Herrian Jose Maria Sanchez Carrión “Txepetx” eta
Juan Carlos Etxegoien “Xamar” kokatu daitezke eskola honetan.
Egun indarrean dagoen diziplina artekotasunari jarraituz, ekolinguistek, biologiaren eta
hizkuntzaren arteko analogia analitikoa egiten dute, hau da, fenomeno biologikoen
metaforak erabiltzen dituzte hizkuntzen egoera aztertzeko.
Hizkuntza gutxituei dagokienez, biologia-aniztasuna mantentzeko dagoen kontzientzia eta
egiten diren ahaleginak hizkuntzen esparrura ekartzeko beharra azpimarratzen dute.
Albert Bastardas kataluiniarrak aipatzen duen gisan, kontzientzia kolektiboak biologia-
aniztasunaren mantentze eta/edo iraupenaren arazoaren inguruan duen ardura dezente
handitu da azken urteotan. [...] Hizkuntza-aniztasunaren krisiaren kontzientzia, ordea,
bigarren maila batean dagoela dirudi. [...] Zer dela eta hizkuntza aniztasunaren iraupena
eta garapenaren aldeko ardura morala ez da hain garrantzitsua?14
Beraz, bioaniztasuna
baloratzen den gisan baloratu beharko litzateke hizkuntzen aniztasuna ere.
Aniztasunaren ideia honetatik abiatuz, Iñaki Martinez Lunak15
beste hainbat gogoeta
batzen ditu azterketara:
14 BASTARDAS BOADA, A. Ecodinámica sociolingüística: comparaciones y analogías entre la diversidad lingüística y
la diversidad biológica.
Artikulua euskarara itzulia topatu liteke ondorengo web orrian:
http://www.euskara.euskadi.net/r59-
bpeduki/eu/contenidos/informacion/artik31_1_ekologia_09_05/eu_ekologia/artik31_1_ekologia_09_05.ht
ml
15 MARTINEZ LUNA, I. Iraunkortasuna eta hizkuntzaren iraunkortasuna. Testua ondorengo web orrian
irakur liteke: http://www.euskonews.com/0408zbk/gaia40803eu.html
24

 Espezietan eta hizkuntzetan aniztasuna dago. Eta aniztasunak iraunkorra izan
behar du.
 Hizkuntza-aniztasuna onuragarria da aniztasun hori bizi duen gizartearentzat.
 Hizkuntza-aniztasuna bateragarria da komunikazioaren eraginkortasunarekin.
Amaitzeko, hizkuntzaren ekologiatik lantzen diren ideien artean, gizarte sareen
ikerketarako oinarrizkoak izan daitezkeen, beste bi ideia jaso nahi dira:
A) Hizkuntzak espezie biologiko gisa ulertzen badira, hau da biologiaren eta
hizkuntzalaritzaren arteko analogia hau egiten bada, espezieak ekosistemarekin
harremanduta ikertzen diren gisan, hizkuntzak ere bere “ekosistemarekin”, hau da,
bere testuinguru sozio-kulturarekin etengabeko harremana duela gogoratu
behar da. Bastardasen16
hitzetan, bi espezien (bi hizkuntzen) arteko harremana ez
da bitar hutsa, hirutarra da beti ere. Bi taldeak ez dira inoiz bakarrik emango, beti
dago hirugarren osagai baten presentzia: harremana hartzen duen ingurua.
B) Bestetik, ekologia biologikoaren eta ekologia linguistikoaren arteko analogiaren
mugak aipatzen direnean, hizkuntzen kasuan, pertsonen erabakitzeko gaitasuna
azpimarratzen da. Bestelako espezie biologikoak ez bezala, pertsonek
testuinguruaren presioei aurre egin eta [egoera] beren alde aldatzen saiatzea
erabaki dezake. Oraingoan, hortaz, determinismo-maila txikiagoa da eta prozesuen
zentzu-aldaketa arlo soziokulturalean, beren protagonista propioen aldetik, askoz
errazagoa da. Gizarte sareen teoriaren atalean landu den ideia osatzen du gogoeta
honek. Atal horretan ere aktore sozialen garrantzia azpimarratzen zen.
J.M. Sánchez Carrión “Txepetx”
Txepetxen lanak erreferente dira euskalgintzan. “Un futuro para nuestro pasado”
izenburuarekin argitaratu zuen bere doktore tesian, bere iritziz hizkuntzaren ikas
prozesuan parte hartzen duten hiru elementuak -ezagutza, motibazioa eta erabilera- eta
hauen arteko harremana azaldu zituen.
 Motibazioa: Hizkuntza bat ikastera edo hizkuntza batean irautea bultzatzen dituen
16 Ibidem.
25

arrazoiak, desioak, emozioak edo interesak.
 Ezagutza: Hizkuntzaren funtzionamenduaz jabetzeko prozesua zein ahalmena
 Erabilera: Hiztun komunitatearen esparru guztietan eta hizkuntza funtzio guztietan
jardutea.
Motibazioa Ezagutza Erabilera
Txepetxen ikuspegi honetan oinarritu dira euskalgintzan, bereziki euskarazko
alfabetatzean, abian jarritako hainbat ekimen. Dena den, badira Txepetxen planteamendu
hauen irakurketa kritikoa egin duten ikertzaileak ere. Pello Jauregiren17
iritziz, Txepetxen
lanean indibiduek edo norbanakoek pisu larregi du, eta testuinguruari (aipatu arren) ez
zaio behar adinako garrantzirik ematen. Jauregik jasotzen duen gisan, Txepetxen
normalizazio teoriaren oinarrian gizabanakoen erabaki eta ahaleginak daude eta bere
iritziz, gizabanakoen erabakietan oinarrituz euskararen erabilpenak ezin du aurrerakuntza
ikusgarririk egin, gizarte mikroegiturak direla eta, faktore psiko-soziologikoen eragin
izugarri ahazten baitu eta, halaber, gizarte makroegiturei dagokienez, dinamika politiko eta
soziologikotik at gelditzen baita.
Marko teoriko guztian zehar, eta bereziki hizkuntzaren ekologia aztertzerakoan, aipatu den
gisan testuingurua (soziala, kultura, politikoa, ekonomikoa, eta abar.) ezinbestean izan
behar da kontuan. Banakoen eragina gutxietxi gabe, testuinguruaren presioak ere
ezagutu eta identifikatu behar dira. Beraz, aldaketa eraginkorrak egitekotan alderdi guztiak
kontutan hartzen dituen politikak egin beharko dira.
Taldekotasun printzipioa eta osotasun printzipioa
Txepetxen lanaren hutsuneetatik abiatuta, banakoak talde ezberdinen baitan mugitzen
direla ikusiaz, Jauregik18
, Berezko taldeak euskalduntzeko ikas estrategia doktorego
17 JAUREGI, P. (1994). Berezko taldeak euskalduntzeko ikas estrategia. Doktorego Tesiak Saila. Euskal Herriko
Unibertsitateko Argitalpen Zerbitzua. Bilbo.
18 Ibidem.
26

tesian, euskarazko mintza-jarduna azaltzeko Taldekotasun eta Osotasun printzipioak
erabiltzen ditu. Ikuspegi indibidualistago batetik, kolektibogorako jauzia ematen du.
Bere lanetan oinarrituta bikoteen hizkuntz ohiturak ikertzeko lan batean honela definitu
zituzten bi printzipioak19
:
Taldekotasun printzipioa: Hizkuntza jokaera ez da gizabanakoaren alderdi
hutsetik azter daitekeen kontua. Hizkuntza jokaera pertsonen arteko
harremanari dagokion zerbait da, eta bikotea da gutxieneko kopurua. Elkarri
egokituz eraikitzen da hizkuntza jokaera, eta egokitasunaren emaitza da
jokaera ohiko bihurtzea. Hortaz, gizabanakoen elkarrekintzan sortutako
talde-arau batek gidatuko du gerora bakoitzaren jokaera. Talde baten
eremua eta egitura dira aztergai nagusiak.
Osotasun printzipioa: Taldeak eremu sistemikoak dira. Hau da: nortasun,
izaera eta ordena jakin bat dute. Talde edo osotasun baten nortasuna ez da
kideen (edo zatikien) batuketa hutsa, nahiz eta kideek berea den zerbait
eman dioten taldearen izaerari. Osotasuna funtsezko ezaugarria da, zatikiak
ondoriozkoak dira.
Osotasunaren ideia hau 1920an Gestalt psikologiak (Wertheimer, Köhler, Koffka)
proposaturikoan oinarritzen da. Gestalt bat, konfigurazio bat da, murriztu ezin litekeen
osotasun bat. Gestalt eragin bat, osatzen duten oinarrizko elementuetatik aurrikusi ezin
litekeen, azaleratzen den ezaugarri bat da eta ezin liteke osotasunetik atzeraka
elementuetara iritsi. Beraz, interesatzen dena osotasunaren analisia da, ez elementuena.
Bi printzipioak batuz: Hizkuntza erabilera taldeen baitan ematen da, eta
gutako bakoitzak gure hizkuntza-joera indibiduala egokitu egiten dugu
talderen dinamikara eta arauetara. Talde bakoitzak sistema bat osatzen du,
bere nortasuna, egitura eta dinamika propioak dituena. Hizkuntza erabilera
testuinguru horretan ematen da.
19 http://euskara.buruntzaldea.org/fitxategiak/irudiak/fckeditor/File/Ikerketa_Bikoteen%20arteko%20hizkuntza%20ohitur
en%20aldaketa.pdf. 2009Ko urrian kontsultatua
27

28
ETNOGRAFIA

4 ATAL ETNOGRAFIKOA
Landa lanean jasotako informazio guztiarekin osatu da atal etnografiko hau. Etnografikoa
berriemaileen iritzi eta gogoetetan oinarritu da, horregatik jaso dira beraien hitzez-hitzezko
aipamenak.
Atal etnografikoak hiru azpi-atal nagusi ditu:
 Euskararen aurrez-aurreko erabilera
 Interneteko gizarte sareak
 Euskara eta gizarte sareak.
Hirugarren azpi-atal hau da garrantzitsuena.
4.1 HIZKUNTZEN AURREZ-AURREKO ERABILERA
Euskarak gizarte sareetan duen presentziaren eta erabileraren azterketan buru-belarri
sartu aurretik, garrantzitsua da ikerketan parte hartu duten berriemaileek aurrez-aurreko
jardunean euskararekin duten harremana ezagutzea, ondoren, gizarte sareetan
dutenarekin alderatzeko.
Atal honetan jasotakoaren bidez, berriemaileen hizkuntz-ohiturak, hizkuntzak erabiltzeko
argudioak, oztopoak, motibazioak eta abar. zeintzuk diren jakin nahi da aurrez-aurrekotik
birtualerako jauzia ematen denean aldatzen (edo mantentzen) diren ezaugarriak
zehazteko. Ez da berriemaile bakoitzaren profil linguistikoaren azterketa sakon bat egingo,
baina erradiografia orokor bat egitea ezinbestekoa da abiapuntu argi bat izateko.
Aurrera egin aurretik, euskalgintzako eztabaida taldean Azkue Fundazioko ordezkari batek
egindako gogoeta berreskuratu nahi da. Bere aburuz, sarritan hizkuntzaren erabileraz hitz
egiten denean, erabilera kontzeptua oso modu hertsian ulertzen da, hau da, hitz egin eta
idaztera mugatzen da erabilera. Berak, irakurketa -modu intuitiboan egiten dena ere-
erabilera gisa hartzen du. Adibide adierazgarri bat jartzen du ideia hau argudiatzeko:
AZKUE FUNDAZIOA: Jende askok, ospitaletan eta holakotan
29

betetzen dittu holako formulario batzuk, euskara jakin barik,
euskarazko testuak traduzitzen dituzte, eztakit konturatu zareten,
baina batek hori euskeraz irakurri al du. Eztakit ulertzen den ez?
erabilera zentzu hortane badau, askotan konturatu barik erabiltzen
da. EUSKALGINTZAKO TALDEA.
Azkue Fundazioko ordezkariaren iritzi berekoa da ADON. ADONek euskara klaseak
ematen ditu Santurtziko AEK-an, eta berak ere erabilpen kontzeptua modu zabalean
ulertzen du:
ADON: Erabilera, zer da erabilera? Por que erabilera esaten
dugunean, normalean beti lotzen dugu produkzioarekin,
produkzioarekin lotzen da. Euskaraz egitea edo hizkuntza bat
erabiltzea da, hizkuntza horretan hitz egitea edo idaztea, baina
irakurtzea esaterako? Hori ere erabilera da. Ta ordun erabileraren
kontu hori, erabilera absolutuak ateratzen dira, eta ez partzialak
eta en fin. TWITTER ERABILTZAILEA.
Ikerketa honetan ere, erabilera kontzeptu zabal hau aukeratzen da.
4.1.1 Ama hizkuntza(k)
Elebidunak (edo hirueledunak) dira ikerketan parte hartu duten berriemaile guztiak. Dena
den, hizkuntzekiko duten harremanean aniztasuna bilatu da azterketan ahalik eta abaniko
zabalena eskuratzeko. Berriemaileen aniztasun honi esker, euskararen erabileran egon
litezkeen ezberdintasun eta ñabardurak hauteman dira.
Ama hizkuntzari dagokionez, ondorengo taulan ikus daiteke bakoitzaren profila, ama
hizkuntza eta hizkuntz gaitasuna:
30

Banakako elkarrizketak:
Eztabaida taldeak:
31
FACEBOOK
Adin tartea AMA HIZKUNTZA(k) Hizkuntza gaitasuna
Emakumea 20-30 EUSKARA Eusk ondo
Gizona 20-30 GAZTELANIA Eusk zailtasunez
Gizona 30-40 EUS/GAZ Eusk ondo
Emakumea 40-50 GAZTELANIA Eusk zailtasunez
TUENTI
Gizona 14-18 EUSKARA Eusk ondo
Gizona 19-24 EUS/GAZ Eusk ondo
Gizona 14-18 GAZTELANIA Eusk ondo
Emakumea 14-18 GAZTELANIA Eusk ondo
TWITTER
Tabla 4: Elkarrizketatuen Ama hizkuntza
Egilea: Farapi S.L
TUENTI
Adin tartea AMA HIZKUNTZA Hizkuntza gaitasuna
Emakumea 14-18 GAZTELANIA eusk ondo
Emakumea 14-18 GAZTELANIA Eusk zailtasunez
Gizona 14-18 GAZTELANIA eusk ondo
Emakumea 14-18 GAZTELANIA eusk ondo
Gizona 14-18 GAZTELANIA eusk zailtasunez
Gizona 14-18 GAZTELANIA eusk ondo
Tabla 5: Elkarrizketatuen ama hizkuntza
Egilea: Farapi S.L

Taulan jasotzen den moduan, gehienak euskaraz ondo moldatzen diren arren, heuren
ama hizkuntza gaztelania da. Berriemaileetariko bik, haien ama hizkuntza(k) euskara eta
gaztelania biak direla aipatzen dute. Gurasoetariko batekin gaztelaniaz jarduten dute,
bestearekin euskaraz. Bere egunerokotasuna bi hizkuntzetara loturik dagoela aipatzen du
adibidez MARKELek:
MARKEL: [Ama hizkuntza?] Bik. Ze da euneroko gauza bat. [...]
Amakin euskaraz, ta aita etxea etorri ta ez da enteatzen. Bueno,
enteatzen da, baino erantzun erderaz ingo du ze euskeraz ez du
ulertzen oso ondo. Ta ordun, ba bik erabiltzeittut. TUENTI
ERABILTZAILEA.
Ama hizkuntza gaztelania dutenek haurtzaroan edo gaztaroan ikasi dute euskara.
Belaunaldi gazteenetakoak ikastetxean hurbildu dira euskarara, gainontzekoek
(haurtzaroan euskara ikasteko aukerarik izan ez zutenek) gau-eskola edo euskaltegietan
ikasi dute. Horien artean dago SAIOA.
SAIOA: Euskara euskaltegian, ere erabaki pertsonal bat izan zen.
Karrera amaitu ondoren pentsatu nuen gauza egokia izango zela,
interesa eta garai horretan uste nuen lana bilatzeko ezinbestekoa
izango zela, eta gero interesa ere bai, nolabait hemen bizi nintzen
eta bazen garaia horretako. TWITTER ERABILTZAILEA.
32
TWITTER
Adin-tartea AMA HIZKUNTZA(k)Hizkuntza-gaitasuna
Emakumea 40-50 EUSK/GAZT Eusk zailtasunez
Gizona 40-50 EUSKARA Eusk ondo
Tabla 6: Elkarrizketetuen ama hizkuntza
Egilea: Farapi S.L
FACEBOOK
Adin-tartea AMA HIZKUNTZ Hizkuntza gaitasuna
Tabla 7: Elkarrizketatuen ama hizkuntza
Egilea: Farapi S.L

Ama hizkuntzaren datuak berriemaileek momentu konkretu batzuetan izan dezaketen
hizkuntz-portaera ulertzen laguntzen du. SAIOAren eta JOSUren adibideekin ilustratu
liteke gogoeta hau. Aipatu den gisan, SAIOAren ama hizkuntza gaztelania da. Gaztetan
euskara ikasi zuenetik, bere bizitzako esparru guztietan euskara erabiltzeko saikera egiten
du, baina momentu batzuetan -bereziki oso nekatua dagoenean- gaztelariarako joera
gailentzen zaiola azaltzen du.
SAIOA: Berez, nere ama hizkuntza gaztelania da, orduan lanean
oso oso oso nekatuta nagoenean edo kokoteraino nagoenean,
pasatzen naiz beste aldera zuzenean. Beraz, baten batek euskeraz
hitz egiten badit ya ez dut arazorik, ze saiatzen naiz beti lehengo
hitza euskaraz, baina batzuekin oso zaila egiten zait eta batzuetan
asteburuetan leher eginda zaudenean ba pikutara! TWITTER
ERABILTZAILEA.
JOSUren ibilbideak antzekotasun haundia du SAIOArenarekin. Ama hizkuntza gaztelania
izanik, gaztaroan ikasi zuen euskara eta bere egunerokoan, normalean, euskaraz jarduten
du. Dena den, bere aipamenean irakur litekeen moduan, egoera batzuetan -adibidez
seme-alabeei errieta egiterakoan- gaztelaniaz egiten du.
JOSU: Eta gero, adibidez, seme-alabei bronka botatzeko nik
erderaz botatzen diet. Ez dakit, ez dut hiztegian begiratzen 'me
cago en tal'. Eta ordun, zuzenean erderaz soltatzen diet. Ez dakit,
registro batzuk die, edo bai pertsona konkretu batzuekin edo
situazio batzutarako. FACEBOOK TALDEA.
4.1.2 Nola erabiltzen ditugu hizkuntzak?
Berriemaileek aurrez-aurrekoan gehien erabiltzen dituzten hizkuntzak gaztelania eta
euskara dira. Bi faktore dira euskararen erabilera baldintzatzen dutenak:
 Berriemaile bakoitzaren hizkuntza-gaitasuna
 Testuinguru soziolinguistikoa
Bi aldagai hauen konbinaketatik erabilera eredu ezberdinak lortzen dira.
Ingeleraren eta frantsesaren erabilera askoz mugatuagoa da. Ingelera nagusiki lanaren
edo ikasketen munduarekin lotuta erabiltzen da, batez ere idazketa-irakurketaren
espazioan. Frantsesa erabiltzen duten berriemaileak askoz gutxiago dira. Frantsesa ere
33

idazketa-irakurketa prozesuetan erabiltzen da gehien.
4.1.3 Aurrez-aurrekoan euskaraz jarduteko oztopoak
Aurrez-aurrekoan euskaraz jarduteko berriemaileek identifikatzen dituzten oztopoak
zerrendatuko dira, gizarte sareetan, birtualtasunean, zeintzuk mantendu edo gainditzen
diren ikusi ahal izateko. Berriemaile gehienek aipatzen duten oztopoa da testuinguru
soziolinguistikoarena. Algortako “Berbalagun” ekimenaren arduradunak eta LEIREk
aipatzen duten gisan, euskaraz egunerokoan normaltasunez jarduten laguntzen du
ingurune euskaldunean bizitzeak. Marko teorikoan jaso den moduan, norberaren inguruan
dagoen euskal hiztunen dentsitatea zuzenean harremantzen baita euskararen erabilpen
mailarekin.
BERBALAGUN: Ba nik uste dut, lekuaren arabera aldatzen dala be
bai, ezta gauza bera UEMAko udal herri batean bizitzea edo Leitzan
bizitzea, eta bai denetarik egin behar da, leku guztitan. Nor berak
egin behar du normalizaziorako bidea. EUSKALGINTZA TALDEA.
LEIRE: Hombre, dudarik gabe, ez dut euskaraz egiten euskaraz
egiterik ez duenarekin. Eta jende asko dago ezin duena euskaraz
egin edo ez dakiena. Eta ordun, ba tokatzen da ez dituzulako zeuk
hautatzen. Zuk ez duzu hautatzen norekin hitz egin askotan. Eta
bueno, baina normaltasunez. Pentsatzen dut, hombre, beste
inguru sozio-linguistiko batean bizi banintz, askozez gutxiago
erabiliko nukeela euskara. Besteak beste, norekin erabili ere
gutxiago izango nuelako. FACEBOOK ERABILTZAILEA.
Iritzi honen harira, Gaztezulo aldizkarian lan egiten duen ordezkaria, euskararen
normalizazio prozesu honetan erakunde publikoek duten arduraz, eta zentzu honetan
dauden hutsuneez, mintzatzen da.
GAZTEZULO: Ba nik uste dut beharko lukeela izan, gizarteak behar
duena, nahi duena edo eskatzen duena. Bere egunerokotasunean,
behar duen eiñean erabili ahal izatea euskera, eta nik uste det hori
gaur egun eztala posible, segi udaletxera edo mailla altuagoko
instituzioetara, enpresa maillan ere bai, nik uste dut hutsune
handia dagoela. EUSKALGINTZA TALDEA.
Beste zenbait berriemailek, hainbat gairi buruz euskaraz jarduteko dauden (edo
hautematen diren) zailtasunak aipatzen dituzte. Maila jasoan, maila teknikoan, euskaraz
34

hitz egiteko ohitura falta, eta ondorioz erraztasun falta dagoela aipatzen da Azkue
Fundaziotik.
AZKUE FUNDAZIOA: Nik hor bi puntu ikusten dittut, alde batetik
erabilera, eta bestetik, hizkuntzaren jatortasuna erabileran. Hau da,
gaur egun badakigu erabilera ba bueno urria dela [...] Eta bestetik,
erabiltzen dutenek eta dakitenek, benetan eztakit benetan euskaraz
hitzegitten dakiten, eztakit azaltzen naizen. Ze askotan guk
gaztelaniaz karrerak ikasten dittugu, eta hizkera mailan eta lexiko
mailan badaukagu espresio zera bat, eta gero euskaraz eztaukagu
aukera hori, edo erraztasun hori, gauzak hola komunikatzeko ezta?
Orduan nik uste bi kontu direla, alde batetik, euskeraren jatortasun
maila hori bermatu behar dela be bai, eta guztioi kostatzen zaigu,
nik uste benetan benetan euskeraz aritzea dela, benetan jatortasun
maila batean aritzea. EUSKALGINTZA TALDEA.
ABELINek, bere lanean ikusten du hizkuntza teknikoan euskaraz jarduteko zailtasuna.
Hiztegia edo terminologia teknikoa gaztelaniaz edo ingeleraz erabiltzen dituela onartzen
du.
ABELIN: Segun. Guk adibidez, lan egiten deu sektore
alimentariokin. Eta klaro, baserritarrak, abeltzainek, etabar,
Etengabe euskeraz hitzeitten deu. Baita, gehienetan, gauza
teknikok baldin badie, noski erderaz edo inglesez edo lo que sea.
Beti, nik usten det, ahal dana euskeraz itten deula konbersazioa,
erderakada mordo batekin noski! TWITTER ERABILTZAILEA.
Orain arte aipatu diren oztopoez gain, badira ezaugarri edo jarrera pertsonalekin
erlazionatzen diren beste zenbait muga. IPARek euskaraz zailtasunez jarduten
dutenengan eragin nabarmena duen faktore bat aipatzen du: Lotsa.
IPAR: Ni adibidez, nere kuadrilan beste egunean afari bat zegoen
eta bueno, denok ikastolan ikasi dugu, baina jendeari lotsa ematen
diot. Batezbe mutilei, zeren neskak beti, ba bueno, hasten baldin
bazara, nahiz eta ondo edo txarrago, baina nik badakit lagunak
nortzuk ez dute oso ondo hitz egiten, nire moduan, baina lotsa
haundia daukatela. Eta Donostira etortzen dia eta, joe, incómodo.
Eta gauean ateratzea eta... Uste dut lotsa izaten da batzutan
faktore inportantea. FACEBOOK TALDEA.
Euskaraz “gaizki” egiteak dakarren lotsaren gaia etengabe atera da landa lan guztian
zehar, bai aurrez-arrueko erabilerari dagokionez eta baita sarekoari dagokionez ere.
Aztertu beharrekoa da “gaizki” egitearen kezka, batez ere, euskararekin lotzea, ez baita
35

gauza bera gertatzen, adibidez, gaztelerarekin.
Amaitzeko, euskaldun askok euskararekiko duten ardura faltaz hitz egiten dute beste
berriemaile batzuk. Euskaraz hitz egiteko gai izan arren, euskareriko inolako
konpromezurik ez izatea, eta kontraesanetan erortzea aurpegiratzen diete.
ARGIA: Ez nago batere ados dagoen egoerarekin eta abar, baña
arazo potoloena ikusten det euskeraz badakien jendea, baña
erderaz bizi den jende horri begiak irekitzea ze kontradikziotan bizi
dan jende hori. Nere inguruan batez ere, euskerarekiko kezka eta
abar ezta jendeari interesatzen zaion gauza bat, baizik eta
personak batzuk dabiltza hortan oso sakon, hoiei asko
interesatzen zaie, baña bestek.., adibidez nik, 27gea koadrillan,
pare bat kenduta, ezta jendearen eguneroko kezketan sartzen
euskeraren egoera. EUSKALGINTZA TALDEA.
AIZPEA: Nik, gutxi erabiltzen dela uste det. Eta hori baino
okerrago, uste det igual 2 hizkuntzak erabiltzen direnean...
Adibidez, kuadrila baten, danak dakite euskaraz eta erderaz, baino
bat hasten bada erderaz inork ez diola normalen kontra eitten.
FACEBOOK TALDEA.
Bi berriemaile hauek dute jarrera konprometitua. Lehenak euskalgintzan dabilen enpresa
batean lan egiten du, Argia Astekarian. AIZPEA aldiz, besteak beste, herriko euskara
elkartean dabil.
4.1.4 Euskara erabiltzeko motibazioa
Aurreko atalaren amaieran zerbait aurreratu da berriemailek euskararekiko duten
motibazioaz edo jarreraz. Puntu honetan apur bat gehiago sakontzea interesagarria dela
uste da, izan ere, motibazioa, Txepetx20
-en lanak gogora ekarriz, osagai garrantzitsua
baita hizkuntza baten erabileran. Gainera, sareen funtzionamenduari eskaini zaion atalean
argitu denez, sareko nodo baten jarrera motibatuak bere sare guztiaren aldaketa ekarri
dezake (Urrutia eta Cwhe-ren lanak).
20 Marko teorikoan sakondu dira Txepetx-en ekarpenak.
36

Berriemaileen testigantzetatik abiatuz, haien motibazioa kontutan izanik, nolabaiteko
sailkapen bat egin da. Sailkapen hau ez da modu zurrunean edo dogmatikoan ulertu
behar, jarrerak taldekatzeko herramienta bat da soilik.
Pragmatikoak
Prakmatikoen talde honetan sartu dira euskara arrazoi praktikoengandik ikasi eta
erabiltzen jarraitzeko asmoa erakutsi duten berriemaileak. Jarrera pragmatiko hau agerian
uzten duten bi aipamen jaso dira, GABINena (euskara bere lanpostua mantentzeko behar
du) eta Tuentiko taldean parte hartu zuen neskarena (euskaraz hitz egiteko saiakera
egingo duela aipatzen du aurrerago EGA lortzea errazago izango zaiolakoan).
FARAPI: Orduan, euskera nola ikasi zenuen?
GABIN: EGBn eta BUPen, eskolan eta institutuan ikasi nuen. Gero
utzi nuen, ez nuen behar 10 urtetan. Eta gero, lana egiteko bai,
behar nuen eta berriro ikasi nuen: bai hemen, Irunen eta Leioan, bi
euskaltegitan.
FARAPI: O sea, lanpostu hau lortzeko behar zenuen euskera?
GABIN: Lortzeko ez. Baina mantentzeko eta lan egiteko. Hemen
jende askok hitz egiten du euskeraz, eta lan horretan egoteko
euskeraz mintzatu behar det. FACEBOOK ERABILTZAILEA.
NESKA: Eta igual etorkizun batean, kanpora joaten banaiz ikastera
edo horrela, EGA nahiko dut eta euskeraz hitzegiten segituko dut.
TUENTI TALDEA.
JOSUren jarrera ere guztiz pragmatikoa dela esan daiteke. Aurreko bien kasuan bezala,
berak ere arrazoi praktikoengatik egiten du euskararen edo gaztelaniaren arteko
aukeraketa. Bere helburua pertsona konkretu batekin komunikatzea denean, honi egokien
datorkion hizkuntzaren alde egiten du.
JOSU: Eta orain, nik adibidez, jendearekin normalean harremana
errexago, xamurrago edo zuzenago izango den hizkuntza
aukeratzen dut. Nik baldin badaukat lagun bat euskaraz dakiena,
baina erreztasunik ez daukana edo pixka bat amorrua ematen
diona, garunak aterako zaizkiona euskaraz hitz egiteagatik, ba
zuzenean erderaz hitz egingo diot nahi dudalako harreman hori
37

izatea. Eta orduan, hor pixkat, nire irizpidea pertsona batekin
komunikatzeko da ze tresnak balioko didan gehiago; tresna bera
erabiltzeko edo ze hizkuntza erabiliko dudan lokarri bezela. Hori da
pixkat... ez dakit komodoegia dan edo ez den militantea, baina.
FACEBOOK TALDEA.
Konprometituak
Konprometituen taldean sartu diren berriemailen artean konpromezu maila ezberdinak
identifikatu dira. LEIRE eta ARGIA dira euskararen erabilera eta normalizazioarekin
inplikazio gehien erakutsi dutenetariko bi. LEIRE euskaraz bizi da, euskaraz ematen ditu
klaseak, euskaraz ikertzen du.
LEIRE: Bueno, pues ez dakit, ni ez naiz ni euskararik gabe. Nik
uste dut horrek laburtzen dula guztia. Izan ere, idatzi, euskaraz
idazten dut. Ikertu, euskaraz ikertzen dut. Ez dut inolako
problemarik gazteleraz idazteko, gazteleraz ikertzeko, gazteleraz
eskolak emateko edo gazteleraz mintzatzeko jendearekin. Baino
nire... Hombre, agian banaiz uhartetxo bat edo salbuespena izan
littekeena, baina egia da euskaraz bizi naizela. [...] Baino nik
irizpideak nahikoa garbi dittut, eta ordun, Euskal Herrian
argitaratzeko euskaraz idazten dut. Espainian argitaratu behar
baldin bada, ba orduan, gazteleraz idazten dut. Edo ez dakit non,
hedabideetan edo denadelakoetan, orduan egiten dut, guztia
euskaraz egitten dut. [...] Gero, unibersidadean lan eginda eta
ikertzen eta idazten, ba eramaten zaitu zerorrek ere, inplizitoki ez
bada ere, euskara lantzea, sorkuntza euskaraz lantzea eta holako
beste trebetasun batzuk derrigorrez erabiltzea, baldin eta zure
lanbidean aurrera egiten baldin baduzu. Ez baldin baduzu ez
irakurtzen, ez idazten, ez ezer egitten, ba hortxe gelditzen zaizu.
FACEBOOK ERABILTZAILEA.
ARGIAk gaztetan ikasi zuen euskara, egun ikasten eta hobetzen jarraitzen du. Euskaraz
bizitzeko ahalegin haundia egiten du eta berak egindako esfortzu bera eskatzen die,
besteak beste, erakunde publikoei. Pertsonekin, jarrera malguagoa duela azaltzen du.
Amaitzeko, erlaxatzearen arriskuak aipatzen ditu.
ARGIA: Neri kostatu zait asko ikastea euskara. Eta bueno, gainera
nik uste dut batzutan oso militantea naizela, nahiz eta gero
kontraesanak izan, esan dudan moduan. Adibidez, instituzioei ez
diet barkatzen erderaz egiten badidate. Eta beharrezkoa bada,
ilarak egiten ditut eta idazten dut, kejatzen naiz, ez dakit zenbat
alditan. Ez daukat inolako perezarik idazteko eta esateko 'erderaz,
ez datit zer...'. Eramaten dut euskeraren aurkako erasoa dela,
38

salatzen dut guztietan. Gero, pertsonekin ez naiz hain gogor
jokatzen. Eta uste dut ere kontuan euki behar dela, beharbada
euskara nik ere ikasi dudalako. Ordun, saiatzen naiz. Eta gero, ni
oso motibatuta nago, oraindik jarraitzen dut ikasten. Eta uste dut
bizitza osoan. Ni beti egon naiz euskal senaren bila. Eta batzutan,
ateratzen zaizkidanean holako gauzak, badirudi ja hartu dudala,
badaukadala. Tesia egin nuen euskaraz eta neretzat izan zen
esfortzu haundia. Baino oso argi neukan eta ez dut onartzen beste
lankide euskaldunek esfortzu hori ez egitea. Uste dut jendea rajatu
dela horretan. FACEBOOK TALDEA.
Amaitzeko, UNAIren hitzak jaso ditugu. UNAIren egoera bereziki interesgarria da,
euskararekiko konpromezuan lehen pausoak ematen ari dela esan liteke. Eibartar gazte
hau familia eta lagun-giro erdaldunekoa da. Orain arte, euskara ikastetxean -klase ordutan
soilik- erabiltzen zuen hizkuntza zen berarentzat. Ikasturte honetan ikastetxeko Euskara
Batzordean sartu da, astero egiten den euskarazko irrati saioren arduradunetariko bat da
eta pixkanaka euskarekin duen harremana aldatzen hasi da. Dena den, oraindik beldur eta
lotsa asko ematen dio euskaraz jarduteak (adierazgarria da oso elkarrizketa gaztelaniaz
egiteko eskatu izana). Bere hizkuntz jarduna, eta ingurukoena, aldatzeko ahaleginarekin
konprometitua dago.
UNAI: Entonces, eso, con todos los profesores en euskera. Luego
también, estoy en el Euskara Batzordea y desde ahí hemos
intentado que la gente que estamos, por lo menos, que no vale
decir que soy del Euskara Batzordea y ya está, pues que tenemos
que intentar que la gente del colegio diga: 'este es del Euskara
Batzorde, cuando le hablemos a él, le hablamos en euskera'.
Entonces, pues poco a poco, cada día más euskera. TUENTI
ERABILTZAILEA.
Normaltasunaren aldekoak
Behin eta berriz “normala” hitza erabili dute ADON eta MARKELek euskarekiko duten
jarrera definitzerakoan. Biak dira euskaldunak eta egunerokoan nagusiki euskaraz
jarduten dute, baina ez dute “euskararen defentsa” egiteko helbururik.
ADON: Nik normala, esan nahi dizut, euskalduna naiz, euskara
erabiltzen dut egunerokoan eta uste dut lortu beharko genukela
normalidade baten barruko jarrera hori, ez dakit. Ni enaiz ibiltzen
39

jendeari euskaraz egiteko esaten lagunen artean eta zera. Jarrera
positiboa dut, baina zentzu normalean, normal horretan. Ba
euskeraz egiten badit baten batek, harekin euskaraz egin, ez baldin
badit egiten ba... TWITTER ERABILTZAILEA.
MARKEL: Baino normalen, euskeraz juten naiz. Hombre, ez daukat
pentsamendu bat hor euskera, euskera, euskera. Baino euskeraz
hitzeiteet normalen, normalidade batekin.TUENTI ERABILTZAILEA.
Eskizofrenikoak
Hizkuntzekiko harremanean, baita euskarekikoan ere, kontraesan ugari egoten dira.
Portaera “eskizofreniko” gisa definitu da berriemaileetariko batzuk agertu dutena.
Euskararen aldeko diskurtsoa duten arren diskurtso hau ez dator bat euren praktikarekin,
baina era berean, kontraesanak honek ezinegona eta kezka sortzen die, ez dute
indiferentziarekin bizi.
NAHIA: Es que ez dakit, da nahi dudalako. Hitz egiten det, ez
obligatzeagatik. Bueno, agian klasean esaten dizute beti euskaraz
hitz egitea. Baina da nahi dudalako. Eta zeren gaur egun ja
euskara ez da asko hitz egiten. Orduan, ez galtzeko lagunekin edo
horrela nahi degu euskeraz hitz egin, euskara ez galtzeko.
FARAPI: Baino ez duzu egiten.
NAHIA: Ez. Intentatzen degu, baina azkenean erderaz egiten degu.
Agian esaten degu: gaur, dena euskeraz. Eta agian, gehienbat
egiten degu euskaraz. Baina azkenean...
FARAPI: Baina hori egun batean.
NAHIA: Bai.
FARAPI: Bi egun jarraian?
NAHIA: Ez. TUENTI ERABILTZAILEA.
UGUTZ “gaizki sentitzen” da ez duelako euskara erabiltzen. Aipamenean irakur litekeen
moduan UGUTZen gurasoek lan asko egin zuten, semeak euskaraz ikasteko aukera izan
zezan, Barakaldon Ikastola irekitzeko. Ahalegin horri behar bezala erantzun ez izanak
40

kezkatzen du, nahiz eta kezka honek ez duen bere hizkuntz-jarduna aldatu.
UGUTZ: Es que por eso te he dicho que me siento mal. Mal porque
es que no lo utilizo. Y hasta cierta cosa, te sientes mal. O sea, todo
lo que han luchado los aitas, que si para ir a la Ikastola. Para ir a la
Ikastola, los aitas han luchado para abrirla. Antes no se podía
estudiar, aprender euskera, hablar euskera. Nosotros lo sabemos
y no hablamos. Pues hasta ese momento no te sientes mal, pero
dices: ¡joe! No lo hablamos, y fíjate que lo sabemos todos
prácticamente en la cuadrilla. Luego hay gente que no lo sabe y
viene a aprenderlo porque le gusta. Y nosotros que lo sabemos, lo
estamos dejando de lado. En ese sentido me siento mal, yo por lo
menos. TUENTI ERABILTZAILEA.
ABELengan ere igerri litzezke portaera eskizofreniko hauek. Egin zitzaion elkarrizketan
portaera anbiguoa erakutsi zuen. Alde batetik euskararen mugak (komunitate edo
audientzia exkasa) azpimarratzen zituen hizkuntzak etorkizun beltza duela argudiatzeko
eta gaztelaniaz hitz egiteko duen joera zuritzeko, baina bestetik, bere portaerarekiko
nolabaiteko pena edo kulpa sentimentua agertzen zuen. Bere aipamena oso argigarria da.
ABELIN: Ni, beste gai askotan bezela, nahiko pesimista
patologikoa naiz. Eta euskeran mundun pesimismo hau dator
pragmatismotik. Hau da, azkenen, nik hizkuntzak (edo hoi sinistu
nahi det) hitzeiten dittut komunikatzeko personakin. Eta ordun,
erderakin, gaztelerakin komunika banaitteke x miloi lagunekin eta
euskerakin 2 miloi lagunekin (ez dakit zenbat dien... miloi ta piko
izango dia askoz jota), objetiboki hitzeittean nahiko pesimista
jartzen naiz. Esaten det, 2 miloi lagunekin hitz egitteko bakarrik
balio dun hizkuntza bat ez dauke etorkizun oso argia. Hori alde
batetik. Baino bestetik, hoi jakinda, behar baino gutxigo... Hau da,
sentimiento de culpa antzeko bat dauket, baino bueno, saiatzen
naiz euskeraz hitzeitten. Saiatzen naiz, bai. TWITTER
ERABILTZAILE.
Presionatuak
Taldekako sailkapen honekin amaitzeko, presionatuak sentitzen direnen taldea dugu.
Badira, euskararen erabilera indartzeko abian jartzen diren ekimenekin oso kritiko direnak
ere. Hainbat ekintza norberaren bizitza pribatuaren eta erabakitzeko askatasunaren
aurkako eraso gisa sentitzen dituzte.
41

GABIN: [Euskararen erabilera indartzeko ekintzekin] Eszeptikoa
naiz, ez zait gustatzen zenbat gauza egiten ari direnak. Baino
bueno, politika da. Bizitzen uzten badidate... FACEBOOK
ERABILTZAILEA.
MIRARIk, “inposaketa” eta “derrigortzea” bezalako hitzak erabiltzen ditu zeinbatek
euskararen inguruan duten jarrera azaltzeko.
MIRARI: Bueno, para mí el euskera es eso, es la lengua de aquí, y
no tengo ningún problema. Pero un aspecto que no me suele
gustar, es como la imposición que tienen algunos de que tengas
que hablar en euskera. O sea, yo estoy en contra de todas las
imposiciones. Yo creo que la libertad es eso, que cada uno hable
en el idioma que quiera. No tengo... Y eso, tanto en euskera como
para otros. O sea, no me parece bien que se diga no a una, ni no a
otro. Entonces, es un poco eso, que haya de todo. Esto, por
ejemplo, me lo he encontrado ahora en la universidad. De gente
que no sabe euskera y nos encontramos una carrera que es
trilingüe, que hay que hablar tanto inglés, como castellano, como
euskera. Y eso, hay gente que no sabe euskera porque ha venido
de países de fuera, pues se encuentran un poco en el aprieto ese
de tener que aprender. Entonces, yo desde mi postura, les digo
que son totalmente libres de aprender o no. O sea, que ellos verán
si realmente necesitan. Aunque luego, hay otras personas que
tienen su punto de vista, que dicen que tienen que aprender
obligatoriamente porque están aquí. Entonces... FACEBOOK
ERABILTZAILEA.
ABELINek bestalde, euskaraz egiteko konpromezua dutenek, portaera hau bera ez
dutenekiko agertzen duten jarrera kritikatzen du, nolabaiteko “superioridade morala”
erakustea ez zaio egokia iruditzen.
ABELIN: Gaizki iruitzentzatena da, norbaittek esatea nei, ze
esateiten arte ez dakit, imaginau ein daiket baiño eztakit. Bakarren
batek esatea, ta gaiñea esatea superioridade moral punttu batekin,
"beno zuk ez ta nik bai". "nik euskeraz twitteatzen det beti,
sistematikoki" ba bale, osea, ba hortan eroitzea itsusie iruitzentzat,
edo erderaz, berdin dit, esaktamente igual. Oain Kataluinean
gertatzen ai dien asunto hokin..., lehen igual-igual izango zin
katalanez o euskeraz rotulau ta oain bakarren batzuk eongo die
ezezkokin, ba nik gaztelaniaz rotulauko det, hoi iruitzentzat
tontakeri, en fin. TWITTER ERABILTZAILEA.
42

4.2 INTERNETEKO GIZARTE SAREAK
4.2.1 Erabiltzaileen profila
Marko teorikoan aipatu denez, hiru sare sozialek, ezaugarri eta erabilpen ezberdinak
dituzte. Facebook eta Tuentiren helburu nagusia sozializazioa da, Twitterrena aldiz,
informazio-iritzi-berritasunen komunikazioa eta aurkikuntza. Dena den, sozializazioaren
eta informazio/aurkikuntzaren arteko mugak ez dira argiegiak. Gizarte sare bakoitzak
dituen helburuak ezberdinak izanik, erabiltzaileen profilean ere ezberdintasun nabarmenak
aurkitu daitezke. Erabiltzaileek dituzten ezaugarri, zaletasun eta teknologia berriekiko eta
web 2.0arekiko harremana kontuan izanik, sailkapen bat egin liteke euren artean. Beraz,
ezin da Tuenti, Facebook eta Twitter erabiltzaileen azterketa bateratua egin, ezin dira
homogenizatu beraien erabilpen ohiturak. Atal honetan, sare bakoitzeko erabiltzaileen
profilak deskribatuko dira heuren arteko ezberdinatasunak azpimarratuz.
Erabiltzaileen profilak ezberdintzerako orduan adina da ezaugarri garrantzitsuenetariko
bat. Tuentiko erabiltzaileen bataz besteko adina, beste bi sareetakoarekin alderatuz,
askoz baxuagoa da. Tuentian topatu diren erabiltzaileen bataz besteko adina 13-24
bitartekoa da. Adin honetako elkarrizketatuek, 28 urteko erabiltzaileren baten berri
galdetzen zitzaienean, aurpegi arraroa jartzen zuten. Beraz, esan daiteke Tuentian
dauden gaztetxoei guztiz arrotza egiten zaiela adin batetik aurrerakoak (25 urtetik
gorakoak) sare horretan egotea. MONIKEk berehala egiten du adinaren irizpidean
oinarritutako sareen sailkapena.
MONIKE: Bai gure adineko jendeak gehien bat Tuentia dauka, ta
orduan erosoagoa da. eta Facebooka nik ezagutzen det baño
familiakoek eta horrela, hogeita piko urtekoek […] nire anaiak 30
urte dittu eta facebooka dauka, tuentia ez. Tuentia nire adiñekoak.
TUENTI TALDEA.
UGUTZen kasua salbuespen bat da Tuenti sarean. 29 urte dituen arren sare honetan
dago. Bere garaian ikasketatak utzi ondoren, orain itzuli da Batxilergora. Ikaskide guztiak,
(gazteagoak direnak) Tuentin daude eta hauekin komunikatu ahal izateko sortu zuen
kontua. Berak dioen moduan, bere adineko jendea ez dago sare sozial honetan, berak
klasekideekin hitz egiteko bakarrik erabiltzen du. Bere adineko lagunekin komunikatzeko
Facebooka edo Messengerra erabiltzen du, kuadrilako lagunek, adibidez, Facebookean
43

daude.
FARAPI: Y cuéntame, ¿cómo te animaste a hacerte la cuenta del
Tuenti?
UGUTZ: Pues porque me dijeron los chavales del instituto. El año
pasado 'apúntame el correo' para hacer trabajos, para pasar
trabajos, y me hice, sin más [...] ¿El Tuenti? Pues para
comunicarme con personas que no tengo ni en el Messenger, ni
en el Facebook. Más que nada es para clase. TUENTI
ERABILTZAILEA.
Erabiltzaileak ezberdintzen dituen beste ezaugarri bat sare sozialaren konplexutasuna
da. Hau da, tresna bakoitzak konplexutasun maila ezberdina du eta horrek erabiltzaileak
mugatzen ditu. Hala nola, Tuentia erabiltzen duten nerabei Facebooka oso konplexua
dela iruditzen zaie, ulertzen ez dituzten aplikazio gehiegi dituela. Hau da, elkarrizketatuek
azaldutakoaren arabera, sare sozialak oinarrizko komunikazio beharrak asetzeko
erabiltzen dituzte, argazkiei iruzkina egin, hitz egin, zeozer egiteko lotu, etab. Beraz,
tresna zenbat eta konplexuago orduan eta azpierabiliagoa egongo da.
MUTILA: Adibidez, Facebook jende askok daukana, zailagoa dela
erabiltzeko eta eztirela konpontzen eta Tuentiarekin bai.
NESKA: Ya Tuentia erabiltzeko errexagoa da. Nik daukat Facebook
eta batzuetan gauza batzuk dira un poco lio. TUENTI TALDEA.
FARAPI: Me has dicho que tu tenías tu Facebook, pero que al final
lo borraste por que no lo utilizabas mucho ¿por qué no lo
utilizabas?
UNAI: Ni he intentado entender cómo iba muy bien, ni tampoco…
Igual había cosas que en el Tuenti…, el Tuenti es como el
Facebook, pero, al parecer, más reducido todo y más simple. Y el
Facebook, eso, nunca me ha dado por ponerme a mirar cómo iba
todo y tal. Entonces lo cerré y ya está. TUENTI ERABILTZAILEA
Kontutan hartu behar da, gizarte sareak erabiltzen ikasteko prozesua autodidakta izaten
dela, edo bestela, ikasketa informalaren bitartezkoa. Beraz, zenbat eta aplikazio gehiago,
zailagoa izaten da tresna bere osotasunean menperatzea.
Konplexutasunarekin jarraituz, Twitterrak irabazten du gizarte sare konplexuenaren saria.
44

Honi, ezezagunena dela gehintzen badiogu, erabiltzaile espektroa asko murrizten da.
Twitterreko erabiltzaileen ikuspuntutik, tresna hau erabiltzen dutenak, sare sozialetan
“aurreratuenak” dira.
FARAPI: Harek esan zuen “bueno badaude Tuentian daudenak
(nerabeak), Facebook (jende arrunta) eta Twitterrean ja dago…”
GABIN: Twitterrean daude eroenak. Bai, los más locos. Gaur atera
da berri bat: %45a dira kontua abandunatuak Twitterren. Orduan,
bakarrik erabiltzaileen erdia dago. Esaten dute 3 miloi. Ba ez, erdia
dira, erdia gara. Eta gehiegi oihukatzen dugu sare sozial honetan.
Ez gera, ezta hain garrantzitsuak ezta hainbat.
FARAPI: Eta uste duzu, [...] Facebook-ekoa beste perfil bat dela,
jende arrunta?
GABIN: Bai, nire lagunek ez dute blogarik, ez dute Twitterrik,
baina Facebooken daude. Eta ordenagailua erabiltzen zuten
jokatzeko bakarrik. Orduan, bai. FACEBOOK ERABILTZAILEA
Gizarte sarearen aukeraketa baldintzatzen duen beste ezaugarri bat zaletasunarena da.
Ezaugarri honek ezberdintzen du Twitterra beste sare sozialetatik. Twitter erabiltzaileek
nahiko argi dute zer partekatzen duten: teknologienganako zaletasuna.
FARAPI: Zuek uste duzue badagoela Twitterra erabiltzen duenaren
perfil bat?
MAITENA: Nik esango nuke baitez.
UXUE: Nik ere.
JAGOBA: Nik, ezetza […]
ELIAS: Baina igual denak teknologietan… teknologia eta media
mundua ere bai.
MAITENA: Edo hori edo lagun asko dauzka perfil horrekin.
TWITTER ERABILTZAILEEN TALDEA
Aldiz, Facebookera eta Tuentira hurbiltzen den jendeak ez du aldez aurretik zaletasunen
konkretu bat konpartitzen. Geroko erabilerarekin gerta daiteke zaletasun edo behar
berdinak dituen jendeakin elkartzea, baina ez lehenago. Esate baterako, MAITErentzat
Facebooka bere senarraren gaixotasun bera, esklerosis laterala, duten pertsonekin
esperientziak eta informazioa trukatzeko bidea izan da.
45

MAITE: Ez ez ez, nire lanagaittik. Baina orain ere ikusi dut
pertsonalki ere merezi dula. Nire kasuan nere senarra oso gaixo
dago, esklerosis laterala daka eta ordun izan da Facebook
niretzako ba... sartu egin naiz talde askotan daudenak gaixotasun
berdinakin eta …
FARAPI: Elkarte moduan?
MAITE: Bai bai, gainera interneten bidez gaixotasun hau
potenzialidadea dauka, [...] orduan nago sartuta... eta gauza
askotaz enteratzen naiz. FACEBOOK ERABILTZAILEA.
Kontutan hartu beharreko beste aldagai bat sexuarena da. Honen inguruko datu zehatzik
ez dagoen arren, landa lanean ikusi ahal izan denez, Tuenti eta Facebookeko
erabiltzaileen artean mutil eta nesken kopurua nahiko parekatuta dago, Twitterrean aldiz
ez. Twitterreko erabiltzaileekin egin zen focus-group-ean, partehartzaileek esan zutenez,
twitterlarien artean (bai kontua dutenak eta baita twitteatzen dutenak) gehiengoa
gizonezkoak dira.
FARAPI: Mutilak dira gehienak?
AIZA: Neriak be, mutilak gehixenak.
JOSEPE: Igual medien aldetik… baina nik uste dut egongo dela
desoreka bat, Facebooken baino pixkat gehiago egongo da.
UXUE: Bai, egon liteke.
AIZA: Bai, igual bai.
JAGOBA: Mutil gehio. Asko ez dakit, gehio bai.
ELIAS: EEBBetan ikerketa bat zegoen eta mutil gehiago esaten
zun.
AIZA: Baino igual facebooken ez dago desberdintasuna, baina
twitterrean bai. TWITTER TALDEA
Sexuaren aldagaia, teknologiekiko zaletasunarekin batzen bada (pixkanaka honetan ere
aldaketak eman diren arren), agerian geratzen da, oraindik teknologien mundua
gizonezkoekin lotuago dagoela, beraz, Twitter tekonofiloen sarea izanik, ulergarria izan
liteke gizonen kopurua handiago izatea.
NAHIA: Nik jarraitzen dittut twitterren oso-oso emakume gutxi, eta
neri re bai oso emakume gutxik jarraitzen naute. Ta azkenean beti
46

gea berdinak. Gaiñea duela gutxi hitz egiten egondu giñen zerbait
egin beharko dugula, ze hitzaldiak daude, eo informatikari
euskaldunen bilkura, eo edozien gauza ba gaztetxe batian, juten
zea ta beti gaude berdinak. Ez dakit zer egin behar dugun, eske
jendia ezta animatzen eta neskak konkretu gutxiago.
FARAPI: Zergaitik uste dezu dala neskena?
NAHIA: Nik usteut ee, ez diala animatzen, mutil asko ere ez. Nik
ikusten dut nere inguruak mutil asko esaten dutela "me suena a
chino eta ez dut ezta saiatu nahi". Nik usteut dela pertsonen
jarrera kontua. Ba gero neskai ba azken urtetako jarrera izango da,
nik uste dut hurrengoetan aldatuko dela. Garai batean ba hori ba
informatika ta holako gauzak mutillek ikasten zittuzten, pentsatzen
dut hortik etorriko dela. Nik usteet jungo dela aldatzen, baina poliki
oso poliki. TWITTER ERABILTZAILEA
Teknologiekiko zaletasunarekin batera sexuari loturiko beste aldagia baten inguruko
hausnarketa egin zuen NAHIAk. Twitterra espazio publikoa dela onartuz, zenbait
emakumeek, espazio publikoan proiekzio edo oihartzun bat izateari dioten “beldurraz”,
“lotsaz” mintzatu zen.
NAHIA: Lotsa da, ados nago. [...] Guk neurtu egiten degu,
inseguridadeak, guztiz ados. Niri blog bat egitea proposatu zidaten
bere garaian, igual orain egingo nuke. Momentuan ez dakizu
jendeai interesatuko zaizkion edo ez, hori da nire lehenengo duda.
Nik hasi nun blog bat, lankide batekin, mutila, kazetaritzai buruz.
Baino ba azkenean sortu behar dira espazioak komunikatzeko.
Baina hala ere ni banaiz, ez dakit emakumia naizen aldetikan, ba
oso lotsatia, ta horregatik daukat twitter pribatua, facebook
pribatua. Nere komunidade txikian. Deula gutxi, esan zidatzen
hitzaldi bat emateko kazetaritza eta teknologia berriak eta esan
nien ezetz, jende aurrian ezetz, idatziko niola nahi zuena baiño
enula egingo jendearen aurrean. TWITTER ERABILTZAILEA.
Beldur hauek, sexuaren arabera bereiztutako heziketarekin izan dezaketen harremanaz,
eta hauek gainditzeko bideez ere hausnartu beharko litzateke
4.2.2 Zein gizarte sare erabiltzen dira?
4.2.2.1 Gizarte sare ezagunenak eta erabilenak
Marko teorikoan azaldu denez, gizarte sareen ibilbidean, batzuk ezagunak izatera iritsi
diren bitartean, beste batzuk bidean geratu dira. Landa lanean elkarrizketatu diren
47

pertsonek bereziki sei sare aipatu dituzte:
 Facebook
 Fotolog
 Linkedin
 Messenger
 Tuenti
 Twitter
“Zein sare sozial ezagutzen dituzu?” Galderari erantzuterakoan, elkarrizketatu guztien
zerrendan agertzen ziren Facebooka eta Tuentia. Erantzun honen aurrean, esan daiteke
elkarrizketatuen %100ak bi sare sozial hauek ezagutzen dituela. Beraz, Facebook eta
Tuentia gizarte sare hedatuenak direla ondorioztatu daiteke. Twitterra aldiz, ez da horren
ezaguna. Adibide moduan, Tuentiaren inguruko eztabaida taldean, bik izan ezik, beste
gazte guztiek ez zuten twitterraren berri. Aldiz, Fotologa eta Messengerra nerabeek soilik
aipatu zituzten. Nahiz eta nerabe guztiek bi sare sozial hauek aipatu haien ohiturak
aldatzen ari dira, gaur egun Tuentia ari da Fotologa eta Messengerra ordezkatzen.
FARAPI: Eta zuek zergatik eztuzue erabiltzen ya messengerra?
NESKA: Gu konbersazioak eukitzen dittugu chatetik, lehen
messengerretik eukitzen genittunak, orain Tuentiko chatetik.
TUENTI TALDEA.
Nahiz eta Tuentiaren erabilera nagusitu nerabeen artean, Messengerrak oraindik bere
espazio txikia mantentzen du, batez ere elkarrizketa pribatu eta gertuagokoetarako.
Horrela zehazten du neska honek Tuentiaren eta Messengerraren arteko ezberdintasuna.
NESKA: Nik Tuenti chat erabiltzen dot baino, ya luzean hitz egin
behar badut ba Messengerrera konektatzen naiz eta horrela
erosoago aritzen naiz.
FARAPI: Pribatuago iruditzen zaizu?
NESKA: Bai bai, ni beti dauzkat irekiak biak, eta osea beti
hitzegiten dut Messengerren bidez baño, Tuentiaz agian gauza bat
esateko baña puntualki, eztut asko erabiltzen. TUENTI TALDEA.
48

Linkedinen kasuan, lanbide profesionaladun jendeak bakarrik aipatu zuen. Batez ere lan
arloakin eta komunikazio profesionalakin lotzen zuten eta ez asialdiarekin edo harreman
pertsonalekin.
4.2.2.2 Noiz eta nola ezagutu zituzten gizarte sareak?
Gizarte sareak erabiltzen daramaten epeaz galdetuta, elkarrizketatuetako batzuk 3 urteren
buelta aipatzen dute, beste batzuk, berri berriak dira mundu honetan. Zeren arabera
gertatzen da hau? Aldagaietako bat adina da, zenbat eta gazteago orduan eta denbora
gutxiago daramate konektatuta. Bestalde, formazioa, lanbidea edo zaletasunak ere
kontuan hartu behar dira sare sozialetara noiz eta zergatik hurbildu diren/ziren ulertzeko.
Beraz, teknologiekiko zaletasunaren, formazioaren edo lanbidearen “aitzakia” dutenak
denbora luzeagoa daramate sare sozialetan, ezbairik gabe, gertuago izan dituzte.
TWITER TALDEA: NiK enpresa teknologiko batean lan egiten dut.
Beraz, apur bat frogatzen dugu ia tresna berriak interneten
ateratzen direnak. Eta sare sozial hauekin, ba twiterren ia 3 urte
izango dira izena eman nuela. Erabili igual maiztasun
gehiagorekin, gutxiago. Facebookean ere oain dela urte ta piku.
Linkedin eta holakoak… izena ematen dugu eta gustokoak baldin
badira erabiltzen dut gehiago o gutxiago. Baina izena askotan
ematen dut. TWITTER TALDEA.
Zaletuei dagokienez, berrikuntza teknologikoak edo komunikazio tresna berriak
probatzeko duten joera dela eta, tresnak arakatzea atsegin dute, eta horrek, sare
sozialetara hurbiltzea erreztu die. Azken batean, ez da ahaztu behar tresna hauen
erabileraren ikasketa autodidakta edo informala izaten dela, beraz, zenbat eta iniziatiba
gehiago errezagoa eta arinago hurbilduko direla tresna berrietara. Profil honetako
elkarrizketatu teknofilo bat, famatuek twitterra zutela jakin zunean inguruatu zen sare
sozial honetara, kuriosidade hutsez.
FARAPI: Sartu eta ez zintuen asko konbentzitu, aurrerago sartzen
zara berriz, ze entzuten ari zinen aldatzen ari zela pixkat
Twitterra...?
SAIOA: Ez, famatuek zutelako bere Twitterra eta jakingo bazanu
norekin izan zen?! Astronekin izan zen, txirrindulariakin [irrifarrak]
txirrindularitza ez da asko gustatzen zaidala baina tipoa bereziki
interesgarria iruditzen zait, [...] eta pentsatu nuen, baina tipo honek
ze kontatzen du? Eta sartu nintzen ikusteko zer kontatzen zuen,
49

[farrak] gero hasi nintzen beste bat, eta beste bat. TWITTER
ERABILTZAILEA.
Ikaste prozesuaren ideiarekin jarraituz, lehen azaldu lez, gizarte sareen berri, normalean,
ingurukoen bitartez izaten da. Komunikatzeko tresnak aldatzen doazen neurrian (Fotolog-
etik Tuentiara adibidez) jendea egokitzen joaten da. Beraz, kasu gehienetan, baita
teknofiloak ez direnen artean ere, inguruko jendea konektatzen hasten denean hasten dira
gizarte sareetara gehitzen.
FARAPI: ¿Cuándo empezaste con esto del Tuenti?
UNAI: Pues, más o menos, hace 2 veranos o así. Una amiga se
hizo Tuenti y yo no pensaba hacerme, pero fui a su casa, le vi
subiendo fotos y tal. Tampoco era muy conocido entre nosotros. Y
empezamos a andar, andar y a andar, y al final un montón de
gente se fue apuntando. TUENTI ERABILTZAILEA.
Kontutan hartu beharreko beste gai bat da tresna berri baten erabilpena ikasteko
prozesua, kasu gehienetan, ez dela lineala. Hainbat elkarrizketatuk aitortu duten bezala,
sare sozialen erabileraren ikaste prozesuan etenak izan dituzte. Kontutan hartzen bada,
tresna hauen mekanika modu autodidakta batean ikasten dela, ulertu daiteke ere
jakintzaren metaketa faseka burutu izana.
ARAITZ: Zergaitik aukeratu zenuen Twitterra?
SAIOA: Erosoena iruditzen zitzaidalako, denak probatu ondoren,
[...] Twitterren hasieran sartu nintzenean denbora pasa hutsa
iruditzen zitzaidan, utzi, hemen berriz hizkuntzekin bezala, eta
egun batean sartu nintzen beste kontu baterako eta bapatean ikusi
nuen beste erabilera bat zuela eta orduan... TWITTER
ERABILTZAILEA
4.2.3 Zergaitik eta zertarako erabili gizarte sareak?
4.2.3.1 Zerk bultzatu zintuen?
Gizarte Sareen berri izateak ez dakar zuzenean honen erabilera, beraz, garrantzitsua da
erabilera bultzatzen duten zergatiak ulertzea.
Nerabeen artean sarrien aipatu den zergaiti edo argudioa modarena izan da. Tresnen
erabilera tendentziarekin lotuta dagoela dirudi, hau da, modan dagoen tresna erabiliko
50

dute besteak baztertuz.
FARAPI: Eta hiruretan izan dezu kontua?
NAHIA: Ez, bakarrik Fotolog eta Tuenti.
FARAPI: Eta gaur egun, erabiltzen duzu Fotolog oraindik?
NAHIA: Ez
FARAPI: Zergaitik?
NAHIA: Ez dakit, nola jarri da de moda Tuentia, ba Tuentia.
TEUENTI ERABILTZAILEA.
Modaren gaiak pisu berezia hartzen du gizarte sareetan. Modan egoteak, erabiltzaile asko
izatea dakar, ondorioz, jende gehiagorekin harremantzeko aukera eskaintzen du. Gizarte
sareen kasuan, helburua pertsonekin konektatzea izanik, erabiltzaile kopuru handia
izateak balio gehitua ematen dio sareari.
Helduagoaren artean bestelako zergatiak aipatu dira. Komunikazio izan da gehien
azpimarratu dena. Teknofiloak ez diren erabiltzaile arruntentzat, tresna hauek
maiztasunarekin erabiltzen hasteko arrazoi nagusia urrun daudenekin komunikatzea izan
da, atzerrian dagoen seme-alaba batekin hitz egiteko, atzerriko ikaskideekin harremana
mantentzeko edo aspaldi ikusten ez zuten jendearekin kontaktua berreskuratzeko baliatu
dituzte sareak
FARAPI: Eta zergaitik hasi zinen? Edo nola heldu zinen
Facebookera?
LEIRE: Beno, ba batetikan hainbatetan ikasleek gonbidapena
bidali lagun egitteko etabar, eta paso egitten nun. Baino seme
gaztiena kanpoan dagoenez, esaten genun: bueno, eta
komunikatzeko bitartian, telefonoa garesti, ordu aldaketak... Eta
esan genun, Facebooka izan daiteke modu bat. Horrela badaukagu
baita ere mezuak uzteko, txateatzeko, argazkiak igotzeko, bai nik
hemenguak nola berak hanguak... Nola urtebeterako zijuan ere bai,
ba kontaktu hori eukitzeko. Eta bueno, horrela hasi eta ja beste
mundu bat zabaltzen da. FACEBOOK ERABILTZAILEA
MIRARI: Y Facebook, pues de la estancia que estuvimos en
Finlandia, que estuvimos con la carrera que estoy estudiando [...]
51

en Finlandia, y allí la gente utiliza Facebook. Bueno, allí y toda la
gente que estaba de Erasmus. Entonces, una manera fácil de
contactar tanto con los coach que estaban allí como con la gente
que estaba estudiando, era con el Facebook. FACEBOOK
ERABILTZAILEA
Bestalde, informazioa partekatzeko grina ere aipatu beharko litzateke. Hau da,
elkarrizketatuen artean, bereziki twitterlarien artean, gizarte sareak etengabe informatuta
egoteko tresna gisa ikusten dituzte.
JAGOBA: Azkenean, kanpoko informazioa edo albisteen
informazioa jasotzeko, eta baita lagunen informazioa, perlak
hartzeko. Ez dena irakurri. Igual testu bat irakurri eta luze egiten
bazaizu, ba zailago egiten zaizu irakurtzen. Eta azkenean, zati txiki
bat irakurtzen duzu Twiterren eta nahi baduzu klik egiten dezu eta
gero irakurri. TWITTER TALDEA
Jarrera aktiboagoa duen jendea ere elkarrizketatu dugu, hau da, informazioa jasotzeaz
gain, sareak haien adierazpenetarako euskarri gisa erabiltzen dituztenak. Denetariko
adierazpenak egiten dituzte, beraien egoerarekin lotura dutenak, ikusi duten gauza
interesgarri baten ingurukoak, eta abar.
JOSEPE: Nik erabiltzen dut, alde batetik, informatzeko, eta
bestetik, pertsonalki ze egiten ari naizen esateko. Da modu bat
desahogazteko, azkenean. TWITTER TALDEA
4.2.4 Nola erabili gizarte sare guztiak aldi berean eta ez txoratu?
Gizarte sareen zaleen artean, oso normala da, sare bat baino gehiagotan egotea eta
bakoitzaren ezaugarrien arabera erabilpen ezberdinak ematea. Sareen arteko konbinaketa
hau Twitterlarien artean ematen da gehien bat. Elkarrizketatuek aipatu dutenez, sare
ezberdinak elkarrekin lotuta izaten dituzte, honek lana murrizten du, eta bide batez,
zabaldu nahi den mezua sare guztietako jarraitzaileei hedatuko zaiela ziurtatzen du.
ARAITZ: Twiter erabiltzailea zara ere?
GABIN: Bai. [...] Eta konekta naitekeenez... Ez dakit orain nola
daukadan, uste dut ez dela agertzen Facebooken Twiterren idazten
dudana. Bueno, lio bat da. Baina badakit nahi banuela hor ager
daitekeela. Orain Facebooken egiten dudan gehiena da beste
lekuetan argitaratzen dudan gauza han egotea: edo linkatzea,
estekak jartzea... Baino ez dut erabiltzen aplikaziorik. [...] neretzako
52

Facebook da blog pribatu bat. Nahi baduzu, zerbait idazten duzu
edo jartzen dezu estekan. [...] Ba nik Toomler bat daukat eta han
aurkitzen dudan, gustatzen dudan guztia argitaratzen dut. Eta
aplikazio baten bidez hemen agertzen da.
ARAITZ: O sea, zuk konpaginatzen dezu Toomler, Facebook eta
Twiterra. Eta guztiak daude konektatuta haien artean?
GABIN: Haien artean, ez, Facebookekin. FACEBOOK
ERABILTZAILEA.
Bestalde, pertsona bakoitzak gizarte sare bakoitzari ezaugarri batzuk egokitzen dizkio.
Esleitutako ezaugarrietako batzuk elkarrizketatu gehienek partekatzen dituzte, beste
batzuk aldiz, izaera pertsonalagoa dute, intimitatea edo informaltasuna esate baterako.
Hau da, batzuentzat Facebook Twitterra baino informalagoa da, edo Messengerra Tuentia
baino intimoagoa, gisa honetako pertzepzioak ez dira berdinak pertsona guztientzat, eta
honek, sareen erabilera baldintzatuko du; bai erabiltzen den hizkeran, mintzagaietan,
zerrendatutako lagunetan edo sare sozialetan inbertitzen duten denboran.
SAIOA izan liteke erabilera anitz honen adibeetariko bat.
SAIOA: Nik erabiltzen ditudanak dira Facebook eta Twitter bai?
Facebooken ditut lagun onak, hurbileko lagunak eta beti daude
mila txorrada, [...] Badaukat entretenimenturako oziorako,
aisialdirako eta twitter gehiago da lana eta seriotasuna, bertan
dagoena batean facebooken gehiago da ba, gauzak ezkutatu edo
ez, edo jartzen dituzu argazkiak askoz ere pertsonalagoa da.
Twitter publikoagoa da, denek ikusten dute jartzen duzuna oso
zaila da, mezu pertsonal bat bidaltzen ez badezu ez dago ezer,
dena publikoan dago, dena publikoa da. TWITTER ERABILTZAILA.
Beraz, sare sozial bakoitzaren inguruan dituzten ideiek hauen erabileran eragiten du.
Twitterraren balorazioa nahiko antzekoa da elkarrizketatu gehienen artean: Twitterraren
euskarria, beste sareekin alderatutz, formalagoatzat dute, eta horrek hizkera eta gaiak
baldintzatzen ditu.
GABIN: [...] Guztietan profila babestuta daukat. Orduan, Plur eta
Twiterren artean ez dute ezta pertsona berdinak jarraitzen, ezta
gauza berdinak esaten. Orduan bai.
FARAPI: Gauza berdinak, diñozu, gai desberdinak jorratzen
dituzulako bakoitzean?
53

GABIN: Bai.
FARAPI: Eta Twiterrean zein da jorratzen duzun gaia ba?
GABIN: Denetarik. Baina ez dakit, erregistroa aldatzen dut.
FARAPI: Erregistro, hizkuntza diñozu?
GABIN: Familiarragoa Plur-en erabiltzen dudana. Eta Twiterrean
oso profesionalentzako da, beste erregistro bat erabiltzen dut.
FARAPI: O sea, teknikoagoa edo? Formalagoa?
GABIN: Formalagoa. Bueno, gauza gehiegi esaten ditut. Orduan,
denetarik esaten dut: politika, nire pentsamenduak... Baina faseak
ere egin dira eta batzutan gehiegi, batzutan gutxiegi. FACEBOOK
ERABILTZAILEA
Mirarik ere bi sare ezberdinetan du kontua, kasu honetan Facebooken eta Tuentin.
Tuentiaren bitartez Estatu Espainiarreko pertsonekin soilik komunikatu litekeela ikusiz,
atzerrian egin zituen lagunekin harremanetan egoteko erabiltzen du Facebooka.
MIRARI: Entonces, en Tuenti, los amigos de aquí: la cuadrilla, las
otras cuadrillas, los amigos y así. Y Facebook [...] es la mitad de
Finlandia, gente finlandesa... Bueno, no todos. Es que aquí no
tiene tantísima gente Facebook. Tuenti, todo el mundo. Yo creo
que tooodos tienen Tuenti. Pero Facebook todavía falta gente,
tiene que terminar de... FACEBOOK ERABILTZAILEA
4.2.5 Non erabiltzen dira?
Gizarte sareen erabiltzaileen artean dinamikoenak, twitterra erabiltzen dutenak dira, hau
da, hauek mobilaren bidez edozein lekutan konektatzeko ohitura dute, Twitterreko berriak
ezagutzeko edo besterik gabe denbora pasa, leku batetik bestera doazen bitartean.
FARAPI: Bataz beste zenbat denbora erabiltzen duzu?
SAIOA: Ez dakit, egunaren arabera. Autobusean, mobilaren
bitartez oso errez. Beste sareak ez bezala Twitter oso errez
jarraitzen da, autobusean, lineako autobusean edo Altzatik jeitsi
behar naizenean niretzako erosoena da Twitterrean aritzea, edo
tontakeri bat idaztea. Ordun autobusean dexente erabiltzen dut
[farrak] [...]
FARAPI: Orduan izango litzateke... justo dagoen denbora tarte
hori, edo "tiempo muerto" edo holako zeozer ez?
54

SAIOA: Bai, hori da. TWITTER ERABILTZAILEA.
Orokorrean jendeak lanean eta etxean konektatzen dela kontatzen du, hau da,
ordenagailua eskura duen lekuetan.
FARAPI: Eta gero, Twitterra batez ere nun erabiltzen duzue?
UXUE: Fisikoki?
FARAPI: Bai, bai.
JOSEPE: Etxian, klasean ta mobilen.
MAIALEN: Klasean? jajaja!
FARAPI: Klasean Twitteatzen...
JOSEPE: Bai, edo beste batekin hitz egiten klasean.
AIZA Martinez: Ze ikasten duzu?
JOSEPE: Informatika. Orduan, ordenagailuan nabil, o sea que...
FARAPI: Zuk, lanean?
UXUE: Lanean eta etxean, igual.
JOSEPE: Ta mobilan be bai.
ELIAS: Lanean eta etxean.
AIZA: Lanean.
JAGOBA: Lanean eta etxean, nik.
AIZA: Nik ere, lanean, etxean eta mobilean.
MAITENA: Nik, lanean eta mobilan. Etxean gutxi. TWITTER
TALDEA.
Eskola adinean dauden elkarrizketatu gehienek, ikastetxeetan ez dute gizarte sareetara
sartzeko aukerarik, beraz, haien erabilpena mugatuagoa da.
FARAPI: eta Tuentia non erabiltzen duzue, osea erabili esan nahi
det ikastolan, etxean zaudetenean?
MUTILA: Es que ikastolan itxi digute.
FARAPI: Itxi?
55

MUTILA: Bai ezin da sartu!
NESKA: Gure aldeko liburutegian baita.
CODESYNTAX: Zer itxi dute?
NESKA: Tuentian sartzeko...
CODESYNTAX: Ah akzesoa!
NESKA: Zeren informatikako klaseetan jendea sartzen giñen eta ez
genuen egiten ematen...TUENTI TALDEA.
Amaitzeko, ondorengo tauletan laburtu dira erabiltzaileek gizarte sare bakoitzari ikusten
dizkioten abantailak eta desabantailak. Abantaila eta desabantaila hautatik abiatuta,
errezago uler litezke erabilpen dinamikak.
TUENTIA
ABANTAILAK
Egunean egon Momentuko
komunikazioa
Merkeagoa
komunikatzeko
Argazkiak
partekatu
Jendea ezagutu
DESABANTAILAK
Faltsukeria Kotileoak Egon behar zara
bestela ez zara
enteratzen
Engantxatzeko
arriskua
FACEBOOK
ABANTAILAK
Datak
gogoratzeko
Espazio fisikoa
konpartitzeko
behar eza
besteen berri
izateko
Harremanak
indartu
Entretenitua da Bat bateko
informazioa
Informazioa
sinplifikatzeko
gehigarriak
DESABANTAILAK
Nahi ez
duzun
informazio
pertsonala
agertzea
Pribatutasun
falta
Adiskidetasun
faltsuak
56

TWITTER
ABANTAILAK
Egon gabe
egon
Pertsonak
informazio kanal
bihurtuta
Informazio
zuzena
Interes
berdinetako
jendea topatu
Informazioa
partekatu
Tresnaren
garapen
gaitasuna
DESABANTAILAK
Lelokeriak
esaten dira
Deskontestualiza
zioa
Bizitza erreala-
bizitza birtuala
nahastu
/ordezkatu
Denbora
gehiegi
pasatzea,
engantxatzea
SARE SOZIALAK
ABANTAILAK
Erosotasuna Komunikazio ereduak
aukeratu ahal izatea
Elkartrukea Adiskide berriak
DESABANTAILAK
Pribatutasun eta
intimitatearen
inguruko zalantzak
57

4.3 GIZARTE SAREAK ETA EUSKARA
Atal honetan erabiltzaileek hizkuntzekin (bereziki euskararekin) duten harremanaz hitz
egingo da; hizkuntz dinamikez, hizkuntzak aurkeratzeko argudioez, oztopoez, itxaropenez,
aurreiritziez, eta abar.
4.3.1 Zein hizkuntza erabiltzen dute gehien gizarte sareetan?
Berriemaileek gizarte sareetan egiten duten hizkuntzen erabileraren azterketa sakonean
sartu aurretik, elkarrizketatu bakoitzari sareetan gehien erabiltzen duen hizkuntzaz galdetu
zitzaion. Taula batean irudikatu dira lortutako emaitzak. Norberaren hizkuntza gaitasuna
jasotzen duen zutabearen alboan jarri da gizarte sareetan gehien erabiltzen duten
hizkuntza.
Banakako elkarrizketak:
58
FACEBOOK
Emakumea 20-30 Eusk ondo GAZTELANIA
Gizona 20-30 Eusk zailtasunez GAZTELANIA
Emakumea 30-40 Eusk ondo EUSKARA
Gizona 30-40 Eusk ondo EUSKARA
Emakumea 40-50 Eusk zailtasunez GAZTELANIA
TUENTI
Gizona 14-18 Eusk ondo GAZTELANIA
TWITTER
Gizarte Sareetan
zein hizkuntza gehien
Tabla 8: Erabiltzen den hizkuntza
Egilea: Farapi S.L

Talde eztabaida:
Tauletan nabarmen gelditzen da, euskaraz ondo egin arren, badirela sareetan nagusiki
gaztelaniaz aritzen direnak. Euskaraz zailtasunez egiten duten guztiek egiten dute sarean
gaztelaniaz. Euskaraz ondo egiten dutenen artean %33 da euskeraz dabilena. Beraz,
nolabait esatearren, euskarak erabiltzaile batzuk galtzen dituela esan liteke.
59
FACEBOOK
Adin-tartea Hizkuntza gaitasuna
G-S zein hizkuntza gehien
Egilea: Farapi S.L
TWITTER
Adin tartea Hizkuntza gaitasuna Ze hizkuntza gehien
Emakumea 40-50 Eusk zailtasunez GAZTELANIA
Egilea: Farapi S.L
Egilea: Farapi S.L
TUENTI
14-18
14-18
14-18
14-18
14-18
14-18
14-18
14-18
Adin tartea Hizkuntza gaitasuna Ze hizkuntza gehien
Emakumea Eusk ondo Euskara
Gizona Eusk zailtasunez Erdera
Emakumea eusk ondo Euskara
Emakumea Eusk zailtasunez Erdera
Gizona eusk ondo Erdera
Emakumea eusk ondo Erdera
Gizona eusk zailtasunez Erdera
Gizona eusk ondo Erdera

Social Networks & Basque 2.0

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Social Networks & Basque 2.0

Similar to Social Networks & Basque 2.0 (20)

More from Dr Igor Calzada, MBA, FeRSA

More from Dr Igor Calzada, MBA, FeRSA (20)

Social Networks & Basque 2.0