Download as PDF, PPTX
More Related Content
Similar to Slide_Bai_ging_Trit_hc_Mac_Lenin_Bai.pdf
![TT - Chuong 2 - CHU NGHIA DUY VAT BIEN CHUNG [Autosaved].pdf](https://cdn.slidesharecdn.com/ss_thumbnails/tt-chuong2-chunghiaduyvatbienchungautosaved-250401125943-493e82a5-thumbnail.jpg?width=640&height=640&fit=bounds)
Slide_Bai_ging_Trit_hc_Mac_Lenin_Bai.pdf
- 1. 2. Ý THỨC Nộidung chính của bài học Trong bài này, cần chú { đến những nội dung chính sau: Ý THỨC & VẬT CHẤT Nguồn gốc của ý thức Bản chất và kết cấu của ý thức Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức maikda@ussh.edu.vn 1
- 2. 1. Nguồn gốccủa { thức Nguồn gốc Tự nhiên Nguồn gốc Xã hội 2 nguồn gốc maikda@ussh.edu.vn 2
- 3. a. Nguồn gốctự nhiên của ý thức SỰ PHẢN ÁNH BỘ NÃO THẾ GIỚI KHÁCH QUAN Sự hình thành của bộ óc người và hoạt động của bộ óc đó cùng với mối quan hệ giữa con người với thế giới khách quan là nguồn gốc tự nhiên của ý thức maikda@ussh.edu.vn 3
- 4. Bộ não Ý thứclà thuộc tính của một dạng vật chất có tổ chức cao là bộ não con người Bộ óc là cơ quan vật chất của ý thức a. Nguồn gốc tự nhiên của ý thức maikda@ussh.edu.vn 4
- 5. • Bộ nãongười là kết quả của sự tiến hóa lâu dài của giới sinh vật • Bộ não người có kết cấu rất phức tạp (15-17 tỷ tế bào thần kinh) Bán cầu não là nơi chứa chất xám cần thiết cho sự sống cũng như khả năng sử dụng ngôn ngữ, biết đọc và biết viết của con người a. Nguồn gốc tự nhiên của ý thức maikda@ussh.edu.vn 5
- 6. • Hoạt độngý thức của con người diễn ra trên cơ sở hoạt động ý thức thần kinh Hoạt động ý thức chỉ là một mặt của hoạt động sinh lý thần Bộ não là tiền đề vật chất đầu tiên cho sự ra đời của ý thức a. Nguồn gốc tự nhiên của ý thức maikda@ussh.edu.vn 6
- 7. NỘI DUNG CỦAÝ THỨC ĐẾN TỪ ĐÂU? SỰ PHẢN ÁNH maikda@ussh.edu.vn 7
- 8. * Phản ánh làsự tái tạo những đặc điểm của dạng vật chất này ở dạng vật chất khác trong quá trình tác động qua lại lẫn nhau Sự phản ánh là gì? * • Cái phản ánh • Cái được phản ánh * Sự tác động giữa hai vật này với nhau tạo ra sự phản ánh Phản ánh là thuộc tính chung của vật chất a. Nguồn gốc tự nhiên của ý thức maikda@ussh.edu.vn 8
- 9. Các hình thứcphản ánh Phản ánh vật lý, hóa học Phản ánh sinh học Phản ánh tâm lý Ý thức GTN vô sinh Cùng với sự tiến hóa của thế giới vật chất, thuộc tính phản ánh của nó cũng phát triển từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp GTN hữu sinh maikda@ussh.edu.vn 9
- 10. PHẢN ÁNH VẬTLÝ VÀ PHẢN ÁNH HÓA HỌC Là hình thức phản ánh đơn giản nhất Có tính chất thụ động Chưa có sự định hướng, lựa chọn Nó được thể hiện qua những biến đổi cơ, lý, hóa như: sự thay đổi vị trí, quá trình biến dạng và phá huỷ… maikda@ussh.edu.vn 10
- 11. PHẢN ÁNH SINHHỌC * 1 2 phản ánh sinh học được thể hiện qua: - tính kích thích - tính cảm ứng Tính kích thích Tính cảm ứng Rễ cây mọc hướng về phía có nhiều chất dinh dưỡng. Lấy kim đâm vào đùi ếch, đùi ếch co giật giúp cho các cơ thể sống thích nghi với môi trường để tồn tại Trình độ phản ánh sinh học khác nhau: ở giới thực vật, là sự kích thích; ở động vật có hệ thần kinh, là sự phản xạ; ở động vật cấp cao có bộ óc, là tâm lý. maikda@ussh.edu.vn 11
- 12. PHẢN ÁNH TÂMLÝ PHẢN ÁNH TÂM LÝ Ở phản ánh tâm lý, ngoài cảm giác còn xuất hiện tri giác và biểu tượng Xuất hiện ở những loài động vật bậc cao có hệ thần kinh trung ương phát triển Đem lại cho con vật những thông tin về sự vật và ý nghĩa sự vật đó với đời sống của chúng Gắn liền với quá trình hình thành các phản xạ có điều kiện maikda@ussh.edu.vn 12
- 13. PHẢN ÁNH ÝTHỨC CON Ý THỨC NGƯỜI Ý thức là sự phản ánh thế giới hiện thực bởi bộ óc con người sự xuất hiện con người và hình thành bộ óc của con người có năng lực phản ánh hiện thực khách quan là nguồn gốc tự nhiên của ý thức Ý thức là hình thức phản ánh đặc trưng chỉ có ở con người và là hình thức phản ánh cao nhất của thế giới vật chất maikda@ussh.edu.vn 13
- 14. Tiểu kết * Khôngcó bộ não người và sự tác động của thế giới khách quan vào bộ não người thì không thể có ý thức. * Sự phản ánh thế giới khách quan vào bộ não người là nguồn gốc tự nhiên của ý thức. * Ý thức là sự phản ánh hiện thực khách quan vào trong đầu óc của con người a. Nguồn gốc tự nhiên của ý thức maikda@ussh.edu.vn 14
- 15. VAI TRÒ NGỮ ĐỘNG LAO NGÔN * Nguồngốc xã hội của { thức maikda@ussh.edu.vn 15
- 16. * Vai tròcủa lao động Lao động sản xuất còn là cơ sở của sự hình thành và phát triển ngôn ngữ 1 2 3 4 Hoạt động thực tiễn của loài người mới là nguồn gốc trực tiếp quyết định sự ra đời của ý thức CN biết chế tạo ra các công cụ và sử dụng chúng để tạo ra của cải vật chất Hành động có mục đích, tạo ra của cải thõa mãn nhu cầu của con người Lao động giúp bộ não người được phát triển và ngày càng hoàn thiện maikda@ussh.edu.vn 16
- 17. Vai trò củangôn ngữ Lao động và ngôn ngữ là hai sức kích thích chủ yếu biến bộ não con vật thành bộ não con người, phản ánh tâm lý động vật thành phản ánh ý thức. Ngôn ngữ ra đời và phát triển cùng với lao động Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp của con người Ngôn ngữ cũng là phương tiện tư duy của con người M1 M2 M4 M3 Nhu cầu trao đổi thông tin trong quá trình lao động a. Nguồn gốc xã hội của ý thức “Ngôn ngữ bắt nguồn từ lao động và cùng phát triển với lao động. Đó là cách giải thích duy nhất và đúng về nguồn gốc của ngôn ngữ” maikda@ussh.edu.vn 17
- 18. b. BẢN CHẤTVÀ KẾT CẤU CỦA Ý THỨC BẢN CHẤT CỦA Ý THỨC Ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan. Nội dung của ý thức do thế giới khách quan quy định, nhưng nó là hình ảnh chủ quan, là hình ảnh tinh thần maikda@ussh.edu.vn 18
- 19. * Ý thứclà sự phản ánh có tính năng động, sáng tạo 1 2 3 Tính năng động: Ý thức không phải là bản sao đơn giản, thụ động. Ý thức là sự sáng tạo lại hiện thực khách quan theo nhu cầu của thực tiễn. Tính sáng tạo: Trên cơ sở cái đã có, ý thức có thể sáng tạo tri thức mới về sự vật, tiên đoán, dự báo… Tính sáng tạo không phải là ý thức sinh ra vật chất, Sự sáng tạo này theo quy luật và trong khuôn khổ sự phản ánh a. Bản chất và kết cấu của ý thức maikda@ussh.edu.vn 19
- 20. Nó gắn vớihoạt động thực tiễn của con người Chịu chi phối bởi các quy luật sinh học và các quy luật xã hội Con người là một thực thể xã hội, vì thế, ý thức mang bản chất xã hội - Ý thức mang bản chất xã hội maikda@ussh.edu.vn 20
- 21. KẾT CẤU CỦAÝ THỨC TRI THỨC Các lớp cấu trúc của ý thức Ý CHÍ Ý thức có kết cấu phức tạp, bao gồm nhiều yếu tố có liên hệ với nhau TÌNH CẢM Tri thức là nhân tố cơ bản cốt lõi nhất maikda@ussh.edu.vn 21
- 22. Ý chí Khả nănghuy động sức mạnh của bản thân để vượt qua những khó khăn trong quá trình thực hiện mục đích Là mặt năng động của ý thức, nó điều chỉnh hành vi một cách tự giác Sự cảm động của CN trong quan hệ của mình với thực tại xung quanh và với chính con người Tri thức Tình cảm Tham gia và mọi hoạt động của CN và giữ vị trí quan trọng trong việc điều chỉnh hoạt động của con người Là sự hiểu biết của con người về thế giới Quá trình hình thành và phát triển ý thức cũng là quá trình con người tìm kiếm và tích lũy tri thức về thế giới maikda@ussh.edu.vn 22
- 23. Vô thức Tiềm thức Tựý thức Tiếp cận theo chiều dọc maikda@ussh.edu.vn 23
- 24. 1 2 3 *Là quá trình tự ý thức về bản thân mình * Những tri thức con người có từ trước gần như đã trở thành bản năng, kỹ năng nằm trong tầng sâu của ý thức dưới dạng tiềm tàng * Trạng thái tâm lý ở chiều sâu, điều chỉnh sự suy nghĩ, hành vi, thái độ ứng xử của con người Tự ý thức * * Tất cả các yếu tố của { thức có mối quan hệ biện chứng lẫn nhau Không nên cường điệu hay tuyệt đối hóa quá mức một bộ phận bất kz của { thức Tiềm thức Vô thức * Bản năng, ham muốn, giấc mơ, trực giác… * Giải tỏa sự ức chế và tạo sự cân bằng trong hoạt động thần kinh * Giảm tải cho đầu óc trong việc xử lý các dữ liệu mà vẫn đảm bảo tính chính xác và chặt chẽ * Tự ý thức còn là sự tự ý thức của xã hội, của giai cấp, tầng lớp maikda@ussh.edu.vn 24
- 25. 3. Mối quanhệ giữa vật chất và ý thức (tự học) Contents Cái nào quyết định cái nào? Vai trò của vật chất đối với ý thức Vai trò của ý thức đối với vật chất Ý nghĩa phương pháp luận maikda@ussh.edu.vn 25
- 26. a. Vai tròcủa vật chất đối với { thức 1. Vật chất sinh ra ý thức •Ý thức chỉ là kết quả phát triển lâu dài của thế giới vật chất, là thuộc tính của bộ não Vai trò này thể hiện ở tính quyết định của vật chất trong mối quan hệ với ý thức * Vật chất có trước, ý thức có sau •Vật chất tồn tại vĩnh viễn trong không gian và thời gian * Vật chất tồn tại khách quan, độc lập với ý thức và sinh ra ý thức maikda@ussh.edu.vn 26
- 27. a. Vai tròcủa vật chất đối với { thức 2 * * * Vật chất quyết định nội dung của ý thức Ý thức là sự phản ánh thế giới khách quan vào não người, là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan Mọi yếu tố của ý thức (tình cảm, tri thức…) đều là sự phản ánh thế giới khách quan và nẩy sinh từ một tiền đề vật chất nhất định Sự phản ánh ý thức là sự phản ánh sáng tạo. Sự sáng tạo xuất phát từ các tiền đề vật chất và tuân thủ quy luật KQ 2 maikda@ussh.edu.vn 27
- 28. a. Vai tròcủa vật chất đối với { thức Điều kiện vật chất quyết định sự biến đổi, phát triển của ý thức * Sự thay đổi của ý thức phản ánh sự thay đổi của vật chất * Điều kiện vật chất thay đổi, đời sống tinh thần của con người thay đổi theo maikda@ussh.edu.vn 28
- 29. Ý thức tựnó không có tác dụng gì đối với con người Ý thức có thể làm biến đổi những điều kiện, hoàn cảnh vật chất thậm, tạo ra “thiên nhiên thứ hai” để phục vụ cho cuộc sống của con người “Vũ khí của sự phê phán cố nhiên không thể thay thế được sự phê phán bằng vũ khí, lực lượng vật chất chỉ có thể bị đánh đổ bằng lực lượng vật chất, nhưng lý luận cũng sẽ trở thành lực lượng vật chất, một khi nó xâm nhập vào quần chúng” Ý thức Thông qua hoạt động của CN C. Mác viết Chủ nghĩa duy vật biện chứng trong khi khẳng định vai trò quyết định của vật chất vẫn thừa nhận vai trò hết sức to lớn của ý thức Vai trò của { thức đối với vật chất maikda@ussh.edu.vn 29
- 30. Vai trò của{ thức đối với vật chất * * * * Ý thức tác động ngược trở lại vật chất thông qua hoạt động thực tiễn của con người Ý thức có tính độc lập, tương đối so với vật chất vì { thức có tính năng động, sáng tạo, và có khả năng tác động trở lại vật chất Tác động tích cực Nếu con người nhận thức đúng, có các tri thức khoa học và tuân thủ các quy luật Tác động tiêu cực Nếu không phản ánh đúng hiện thực khách quan ễ maikda@ussh.edu.vn 30
- 31. Ý nghĩa phươngpháp luận Xuất phát từ thực tế, tôn trọng quy luật khách quan Xuất phát từ thực tế, tôn trọng quy luật khách quan Phát huy tính chủ động, sáng tạo của cá nhân trong quá trình nhận thức maikda@ussh.edu.vn 31
- 32. maikda@ussh.edu.vn 32 TS. MaiK Đa Khoa Triết học Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Đại học Quốc gia Hà Nội E-mail: maikda@ussh.edu.vn