5. KRYZYS FINANSOWY
„Sytuacja, w której pojawiają się poważne zakłócenia na
rynku finansowym. Objawiają się one znacznym spadkiem
cen aktywów oraz upadłością wielu instytucji finansowych i
niefinansowych”
Frederick S. Mishkin
6. KRYZYS FINANSOWY
„Sytuacja, w której znaczna grupa instytucji finansowych
posiada aktywa o wartości rynkowej niższej od ich
zobowiązań. Prowadzi to do runu lub przesunięć w ich
portfelach, upadku niektórych instytucji finansowych oraz
interwencji rządu.”
MFW
7. KRYZYS FINANSOWY
„Kryzys finansowy oznacza jednoczesne
wystąpienie kryzysu kilku elementów systemu
finansowego i na ogół związany jest z
załamaniem się waluty danego kraj.”
Jan Rymarczyk
8. „Kryzys finansowy oznacza jednoczesne wystąpienie kryzysu kilku
elementów systemu finansowego i na ogół związany jest z
załamaniem się waluty danego kraju.”
• załamanie się danej waluty (kryzys walutowy) to inaczej spadek zaufania
inwestorów do danej waluty, co powoduje jej wyprzedaż – ucieczkę kapitału
zagranicę, co ostatecznie prowadzi do dewaluacji waluty.
• kryzys bankowy – związany jest z niewypłacalnością i bankructwem banków
• kryzys pieniężny w formie znacznego wzrostu stóp procentowych i
zmniejszenia rozmiarów pieniądza w obiegu,
• kryzysem giełdowym – gwałtowne i znaczne spadki papierów wartościowych
9. PRZYCZYNY KRYZYSÓW FINANSOWYCH
Wewnętrzne
Do nich zalicza się błędy w polityce makroekonomicznej oraz słabości
strukturalne i instytucjonalne krajów.
Zewnętrz
Globalizacja rynków finansowych prowadzi do zwiększania
oddziaływania gospodarek poszczególnych krajów. Globalne
czynniki, takie jak stopy procentowe, kursy walut, ceny są
determinowane głównie przez najbardziej rozwinięte gospodarki, tym
mniejszym zostaje tylko akceptacja i ciągłe dostosowanie się do
warunków międzynarodowych
Psychologiczne
Orientacja na działanie i reakcje innych – czyli „instynkt
stadny”, optymistyczne i pesymistyczne nastawienie czy zjawisko
„samospełniającej się przepowiedni”/ „spirala kryzysu”
11. KRYZYS PIERWSZEJ GENERACJI
kryzys wywołują czynniki wewnętrzne:
ekspansywna polityka pieniężna
niebezpiecznie wysoki deficyt budżetowy
dodatkowa emisja pieniądza
inflacja
zmniejszenie się konkurencyjności eksportu
wzrost deficytu obrotów
Ostatecznie w celu zapewnienia stabilności rząd podejmuje interwencje
na rynku walutowym, prowadzące często do dewaluacji waluty
12. KRYZYS DRUGIEJ GENERACJI
Przykładem kryzysu drugiej generacji były wstrząsy w państwach
członkowskich przebywających w systemie ERM w latach 1992 – 1993.
Wprowadzone ograniczenia dewizowe względem transakcji
kapitałowych uniemożliwiały jednoczesne prowadzenie polityki stałego
kursu walutowego i polityki pieniężnej ukierunkowanej na wewnętrzne
potrzeby danej gospodarki.
13. KRYZYS DRUGIEJ GENERACJI
Zaczęto spekulować przeciwko walutom krajów, których władze, albo nie
wykazywały determinacji do obrony kursu albo po prostu nie były do niej
zdolne. Tak definiowany kryzys dotknął m.in. Wielka
Brytanię, Włochy, Hiszpanie, Irlandię, a także Finlandię, Szwecję oraz
Norwegię.
Klasycznym przykładem takiego modelu jest przykład Wielkiej Brytanii i
gry spekulacyjnej G. Sorosa
14. KRYZYS TRZECIEJ GENERACJI - EKLEKTYCZNE
Przyczyny tego modelu wykraczają poza czynniki
makroekonomiczne, a miały miejsce w latach 1997-98 w
państwach Azji południowo-wschodniej czy w latach 1994-
95 w Meksyku.
Punkt ciężkości leżał po stronie sektora finansowego, który nie
był odpowiednio nadzorowany przez władze walutowe tych
krajów.
16. TŁUM
„Zgromadzenie wielu ludzi skupionych blisko siebie, związanych
przelotnie silną więzią psychiczną, przejawiającą się we wspólnym
spontanicznym zachowaniu; narzucone przez emocje działania nie są
oceniane krytycznie”
www.encyklopedia.pwn.pl
17. DUSZA TŁUMU
Najbardziej uderzająca cecha w tłumie psychologicznym jest
następująca: bez względu na to, jakie jednostki tworzą tłum i czy rodzaj
ich zajęcia oraz sposób życia, ich charaktery i poziom umysłowy będą
jednakowe czy rozmaite, już dzięki temu, że jednostki te potrafiły
wytworzyć tłum,
posiadają one coś w rodzaju duszy zbiorowej.
Dusza ta każe im inaczej myśleć, działać i czuć, aniżeli działała, myślała
i czuła każda jednostka z osobna.
18. POWSTAWANIE SPECYFICZNYCH CECH TŁUMU
Potęga
Pierwszą przyczyną powstawanie specyficznych cech tłumu jest fakt, że każda
jednostka nabywa pewnego poczucia potęgi
Zaraźliwość
Należy ona do grupy zjawisk hipnotycznych, do tego stopnia potrafi opanować
jednostkę, że poświęci ona osobiste cele dla celów wspólnych
Podatność na sugestie
jednostka w tłumie nabywa cech wręcz przeciwnych do tych, jakie posiada
każdy z nas z osobna, cecha ta wynika z wyżej wymienionej
19. SIŁA TŁUMU
Jednostka zahipnotyzowana ma sparaliżowaną działalność
mózgu, toteż staje się niewolnikiem wszystkich swych nieświadomych
działań, którymi hipnotyzer kieruje według swej woli. Świadomość
swego „jaquot; zupełnie zanika, zanika też wola i rozsądek, uczucia zaś i
myśli ulegają kierunkowi nadanemu przez hipnotyzera.
20. ŁATWOWIERNOŚĆ – DZIAŁANIE STADNE
Ulegając ciągle nieświadomości, poddając się wszelkiego rodzaju
sugestiom, cechując się gwałtownością uczuć, na które rozum nie ma
najmniejszego wpływu, nie posiadając ani odrobiny krytycyzmu, tłum jest
dlatego nadzwyczaj łatwowierny. Nie istnieją dlań rzeczy nieprawdopodobne
21. ROLA AUTORYTETU
Kiedy pewna liczba istot połączy się w grupę, bez względu na to, czy to
będzie tłum ludzi, czy stado zwierząt, instynktownie dążyć będą one do
poddania się władzy jakiegoś autorytetu.
„Tłum bowiem, to stado niewolników, które nigdy nie obejdzie się bez
pana”
Robert Cialdini
22. PRZYKŁAD ZEŚLEPIANIA
przypadek odbytniczego zaaplikowania pacjentowi kropli stosowanych do
leczenia uszu
„Lekarz przepisał krople na prawe ucho pacjenta, zapisując w skrócie R ear
(R od right = prawy, ear = ucho), co pielęgniarka odczytała jako Rear (po
angielsku - tył) i posłusznie wpuściła przepisaną liczbę kropli do odbytu
pacjenta. Mimo że leczenie bólu ucha odbytniczo podawanymi kroplami nie
miało najmniejszego sensu ani pielęgniarka, ani pacjent nie zaprotestowali.”
Robert Cialdini
23. ANONIMOWOŚĆ
Podobno człowiek pod osłoną anonimowości jest skłonny do śmielszych i
znacznie odbiegających od przyjętych norm działań.
Jednak badania przeprowadzone Adama Prolla i profesora psychologii
Mike'a Innesa przez na Murdoch University w Australii wykazały, iż teoria
łącząca anonimowość z wyzwoleniem spod rygorów norm społecznych, jest
tylko mitem.
Wyniki tych badań dowodzą, że internetowe pogawędki, bo one były
przedmiotem analiz powielają zachowania społeczne ze świata
rzeczywistego. Internauci tak samo podlegają wpływom autorytetów i
naciskom ze strony grupy
25. POPĘD SEKSUALNY
Wg Daniela Krugera z University of Michigan, to, czy mężczyzna ma
niespłacony debet na karcie kredytowej, problemy z kredytem
bankowym i problemy z nadmiernym kupowaniem czy życiem ponad
stan, zależy od siły jego popędu seksualnego.
Naukowiec przetestował swoją hipotezę na grupie dorosłych obojga płci
w wieku od 18 do 45 lat. Odkrył, że tendencja do konsumpcjonizmu
finansowego jest powiązana z doświadczeniami i planami
seksualnymi, ale wyłącznie w przypadku panów.
26. WYNIKI BADANIA
Dwadzieścia pięć procent mężczyzn, uznanych za skrajnych
konserwatystów finansowych, miało w ciągu ubiegłych 5 lat 3 partnerki i
w ciągu kolejnych 5 lat planowało kontakty seksualne tylko z jedną kobietą.
Ryzykanci ekonomiczni (2%) przyznawali się do 2-krotnie wyższych liczb.
Kruger wierzy, że ewolucja przyczyniła się do kryzysu. Mężczyźni nie
uczestniczą już w walce na pięści, lecz w wyścigu na portfele. Podkreślając
swoją pozycję społeczną (czytaj: finansową), łatwo się zapomnieć i tak
zaczynają się problemy, także te na skalę globalną...
27. W jaki sposób podejmujemy decyzje?
PSYCHOLOGIA ZACHOWAŃ
NA GIEŁDZIE…
28. FINANSE BEHAWIORALNE - WYKORZYSTANIE
PSYCHOLOGII W FINANSACH
Ceny rynkowe są ustalane bardziej na bazie
emocji niż racjonalnego osądu
„Spędzamy zbyt dużo czasu, starając się pokonać
rynek, a za mało poświęcamy go na zwalczanie
naszych słabości.”
M. Pring, Psychologia inwestowania
29. BĄBEL SPEKULACYJNY
„stan rynku, w którym cena dobra rażąco odbiega od
jego rzeczywistej wartości. Są one następstwem
podobnych oczekiwań licznych inwestorów, co do
kształtowania się przyszłych cen”
30. POWSTANIE BĄBLA
pojawienie się:
• nowej gałęzi przemysłu
• nowej technologii
ich przyszłe zyski są przeceniane a przedsięwzięcia z nimi
związane przyciągają nieproporcjonalnie duży kapitał (np „bańka
internetowa” z 2000 roku),
zmiana systemu ekonomicznego
wojna
itp…
31. 1 ETAP - OPTYMIZM
wszechobecny optymizm inwestorów
wzrost cen akcji
wzrost apetytu na szybki zysk
coraz więcej i więcej inwestorów kupuje akcje, co
sukcesywnie zwiększa ich ceny itd.
Nadmierny optymizm zaczyna w pewnym
momencie górować nad racjonalną i
wiarygodną oceną wartości akcji.
32. 2 ETAP
napływ niedoświadczonych inwestorów
ludzie zaczynają kupować akcje często za oszczędności życia
optymizm podtrzymywany jest przez inwestorów
instytucjonalnych, prasę specjalistyczną, a nawet
rząd
ludzie zaczynają wykazywać mentalność tłumu
inwestorami zaczyna kierować
podświadomość, rozumują w bardzo prosty
sposób, działają impulsywnie podążając za
trendem
33. ETAP OSTATNI
większość inwestorów zdaje sobie
sprawę, że nie ma żadnych fundamentalnych
podstaw do tak wysokich wycen
załamanie ceny i „pęknięcia bąbla”
panika – masowa wyprzedaż akcji po dużo
niższych cenach
cechą charakterystyczną bąbli jest ich masowy
charakter, szum informacyjny i nieracjonalność
34. „Jeżeli reagujesz na nowości tak samo jak inni uczestnicy
rynku, wówczas jesteś skazany na podobne pułapki. Ale
jeżeli potrafisz wznieść się ponad tłum, opanować swoje
emocje poprzez ścisłe przestrzeganie starannie
opracowanego planu inwestycyjnego, wówczas masz o
wiele większe szanse na sukces”
M. Pring, Psychologia inwestowania
35. PRZYKŁADY Z HISTORII
boom kwiatowy z lat 30-tych XVII wieku - inaczej
„tulipomania”
hossa w sektorze lotniczym - lata 20-te XX wieku
• Seaboard Airlines (właściwa nazwa Seaboard Air Line
Railroad)
„bańka internetowa” w 2000 roku
36. NIEPROFESJONALNI PROFESJONALIŚCI
zarządzający funduszami inwestycyjnymi także
działają nieracjonalnie
często podążają za tłumem drobnych inwestorów
Przyczyny:
muszą osiągać stopy zwrotu nie gorsze niż ich
konkurencja
ulegają presji inwestorów indywidualnych
obawiają się odwrócenia się od nich części klientów
„niewiedza wielu”
38. AWERSJA DO STRAT
„inwestorzy przywiązują dużo większą wagę do strat niż do
zysków”
niewielki zysk może skłonić inwestorów do wycofania się
z inwestycji (byleby dalej nie ryzykować)
nawet przy małych stratach są skłonni dużo
zaryzykować, by się „odegrać”
Inwestorom ciężko jest pogodzić się z poniesioną stratą, a
poniesione wcześniej koszty zmuszają ich do dalszych
działań.
Z drugiej strony, kierują się przeświadczeniem, iż dopóki nie
wycofają się z inwestycji nie muszą przyznawać się do
poniesionych strat…
39. KRÓTKOWZROCZNOŚĆ W INWESTOWANIU...
inwestorzy, którzy bardzo często sprawdzają
swój portfel traktują inwestowanie jako zbiór
wielu jednorazowych posunięć
im inwestorzy rzadziej analizują swój
portfel, tym bardziej rośnie ich skłonność do
ryzyka
Psychologiczny aspekt krótkowzrocznej awersji do
ryzyka jest charakterystyczny tak dla
inwestorów indywidualnych, jak i
instytucjonalnych.
40. KRÓTKOWZROCZNOŚĆ W INWESTOWANIU...
Inteligentny inwestor często kupuje akcje podczas
bessy po okazyjnej cenie, gdyż wie, że w długiej
perspektywie ich wartość wzrośnie, choć w
krótkiej prawdopodobnie straci, bo nigdy nie
wiadomo czy trafiło się już na największy dołek
„Nie myśl o akcjach krótkoterminowo.
Pomyśl o spółce w kategoriach długoterminowych.”
W. Buffett
41. PYCHA
przesadne zaufanie do własnych
umiejętności, które są podsycane przypadkowymi
zyskami
inwestorzy tworzą sobie przeświadczenie, że są
wyjątkowi i znaleźli magiczny sposób na osiąganie
zysków
wiara tego rodzaju czasami rzeczywiście przeradza
się w samospełniającą się przepowiednię
42. CHCIWOŚĆ
Wynika z kombinacji nadmiernej pewności
siebie i pragnienia osiągnięcia zysków w jak
najkrótszym czasie.
Podejście takie prowadzi do większych
stresów i braku obiektywizmu
44. OBAWA PRZED STRATĄ
Wszyscy boimy się stracić
Niepokojące wiadomości stymulują strach
Uczucie strachu jest zaraźliwe
Strach przed wiecznym spadkiem
Zachowywanie w pamięci swoich poprzednich obaw
45. STRACH PRZED STRACENIEM OKAZJI
występuje po ostrej zwyżce cen
niekiedy nawet pomimo prawidłowego
przewidzenia przyszłego trendu, inwestorzy nie
decydują się na zakup
osoby te odczuwają niezwykle silną potrzebę
wejścia na rynek
decyzja podjęta zbyt późno może zaskutkować
stratami
47. „Kupuje się część konkretnej spółki, a nie tylko
coś, co wyobraża rzeczywiste przedsiębiorstwo.”
„Kiedy już wybierzesz właściwą spółkę, możesz
pozwolić na to, aby inni martwili się o giełdę.”
W. Buffett
48. BIBLIOGRAFIA
www.encyklopedia.pwn.pl
F.S. Mishkin: The economics of money, banking and financial markets.
HarperCollins, 1995,
V. Sundarajan, T.J.T. Balino: Banking crises: cases and issues.
IMF, Washington, 1991
J. Rymarczyk: Stabilizacja i kryzysy na globalnych rynkach finansowych
R. Cialdini: Wywieranie wpływu na ludzi
S. Walter, S. Cookie: Wywieranie wpływu przez grupy, GWP, 2007
