2. GEOGRAGIA
► Azerbejdżan – największe
państwo Kaukazu
Południowego.
Powierzchnia kraju wynosi
86, 6 tys. km2. Graniczy z
Gruzją, Rosją, Iranem i
Armenią. Jego wschodnią
granicę wyznacza Morze
Kaspijskie.
3. LUDNOŚĆ
► 9 000 000 mieszkańców
► 91% - Azerowie
► 2% - Lezgini
► 1,3% - Rosjanie
► < 7% - Tałysze, Awarowie,
Turcy, Ukraińcy, Polacy,
Żydzi, Gruzini, Ormianie i
in.
4. RELIGIA
► Zgodnie z Konstytucją,
Azerbejdżan to świeckie
państwo zapewniające swobodę
wyznania i religii.
► 93% mieszkańców wyznaje
islam (2/3 w obrządku szyickim,
1/3 w obrządku sunickim)
► Inne religie i wyznania:
chcrześcijaństwo (katolicy i
prawosławni; protestanci),
judaizm;
5. JĘZYK AZERSKI
► Jezyk azerski (lub
azerbejdżański) – głowny język
w Azerbejdżanie. Posługuje się
nim również 25% mniejszość
azerska w Iranie, oraz we
wschodzniej Turcji i Gruzji.
► Należy do ałtajskiej rodziny
grupy języków tureckich.
► Inne języki: rosyjski, lezgiński,
języki innych mniejszości
etnicznych (ponad 10).
7. Azerska wymowa
► Samogłoski
a brzmi jak w języku polskim
e miękko, bardziej jak rosyjskie 'e'
ə dźwięk pomiędzy 'a' i 'e', jak 'a' w angielskim słowie
"bad"
i jak w języku polskim
ı jak polskie 'y'
o jak polskie 'o', ale gdy nieakcentowane, wymawiane jak
krótkie 'a' - patrz język rosyjski
ö 'o' zbliżające się do 'y', podobne do niemieckiego 'o-
umlaut'
u jak polskie 'u'
ü 'u' zbliżające się do 'i', podobne do niemieckiego 'u-
umlaut'
v jak polskie 'w'
8. Azerska wymowa
► Spółgłoski
c jak 'dż'
ç jak 'ć' lub 'cz' (w niektórych regionach kraju
wymawiane jak 'c')
g bardzo miękkie 'g', przypominające polskie 'dź'
ğ gardłowe 'h'
h bezdźwięczne 'h'
x dźwięczne 'h'
k bardzo miękkie 'k', przypominające polskie 'ć'
j jak 'ż'
ş jak 'ś' lub 'sz'
9. Azerowie z Marsa, Polacy z Wenus?..
► „Wolontariat? Azerbejdżan? O
Jezu…” – zabrzmiał w
słuchawce zdziwiony głos.
Chyba równie dobrze
mógłbym powiedzieć, że
jutro lecę w kosmos…”
Leszek Pędzisz,
http://zycienamarsie.blox.pl
10. POCZĄTEK PRZYGODY
► Średniostatystyczny Polak
w Azerbejdżanie:
► Wiek: ok. 20-35 lat
► Gdzie szukać: pracuje w
organizacjach
międzynarodowych,
firmach prywatnych
(branże: inzyneria
naftowa, architektura i
budownictwo, sprzedaże),
jako lektor języka na
uczelni i/lub kursach
językowych.
13. Tabu albo jakich tematów lepiej nie
podejmować
► Choroby śmiertelne
Pis xəstəlik
► Krytyka
“Qızım, sənə deyirəm; gəlinim, sən
eşit”.
► W żadnym przypadku nie mówi się
źle o umarłych
► (Ölənin arxasınca danışmazlar.
► Şeytan xəbər aparmasın)
► Unikanie mówienia o rzeczach w
świetle negatywnym
(Pis deyil)
14. Tabu albo jakich tematów lepiej nie
podejmować
► Temat śmierci
- “Ölmək” – “umierać / umrzeć”
- O, vəfat edib. / O, dünyasını dəyişdi.
- Allah rəhmət eləsin.
- Behiştlik olsun.
- Qəbri nurla dolsun.
- Allan sizin də ölənlərinizə rəhmət
eləsin
- Amin.
- Eşitdim başınıza iş gəlib.
- Bu nə işdir başınıza gəlib?
15. Tabu albo jakich tematów lepiej nie
podejmować
► Unikasię poruszania
tematów seksu, płci i
reprodukcji.
Hamiləlik (hamilə)
O, uşaq gözləyir.
O, ikicanlıdır.
16. Mężczyźni VS. Kobiety
►W towarzystwie mieszanym raczej nie porusza się
tematów związanych z fizjologią
► Raczejsię nie robi komplementów płci przeciwnej,
związanych ze szczegółami jej wyglądu
► Grzeczne dziewczynki...nie przeklinają
...a takze nie piją i nie palą w miejscach
publicznych
17. Mężczyźni VS. Kobiety
► Rola w rodzinie
„Qadının qazandığı 100
manat kişinin qazandığı
1 manata bərabərdir”.
(azerskie przysłowie)
18. Punktualność zaletą królów
► Müsəlmanın srağagünü
bir il əvvəl olur.
(Azerskie przysłowie)
► “Sabah saat 2-dən
sonra görüşərik
► „Będę za półgodziny”
20. Filiżanka herbaty jak rytuał
► Çay içməyə gəl
(Zapraszam na
herbatę).
► Heç onunla bir stəkan
çay da içməmişəm.
(Nie wypiłem razem z
nim nawet szklanki
herbaty).
► Çörək kəsmək. (Kroic
(razem) chleb)
21. Filiżanka herbaty jak rytuał
► Przy poczęstunku Azerowie
zwykle robią jeden lub dwa
gesty odmawiające – jest to
tylko jedną z zasad etykiety;
► kategoryczne odmówienie
czegoś jak i zjedzenie
wszystkiego nie jest najlepszym
wariantem;
► nie pyta się gości czy oni są
głodni (wypada powiedzieć: Sağ
olun, ac deyiləm. – Dziękuję, nie
jestem głodny albo: Sağ olun,
doymuşam. – Dziękuję, jestem
najedzony).
► Nuş olsun! – Smacznego.
22. Zaproszenie – jak odmówić, żeby nie
urazić
► 3 najważniejsze zasady:
# 1. Nie odmawia się wprost, lepiej
powiedzieć: “Çalışaram gəlim”
- Ewentualnie, później można będzie
wyjaśnic:
► Bağışlayın vacib (təcili) bir iş çıxdı.
Ona görə də gələ bilmədim.
# 2. Trzeba również podac jakąś
wyjątkowo poważną przyczynę:
► Daha əvvəl başqa bir məclisə
çağırıblar. Ora getməyə söz
vermişəm.
► İşə çağırıblar. Getməsəm olmaz.
23. Zaproszenie – jak odmówić, żeby nie
urazić
# 3. Przyjęte jest
również, żeby osoby,
które były zaproszone,
lecz nie pojawiły się na
weselu, później
odwiedziły parę młodą,
złożyły życzenia,
ewentualnie przekazały
jakiś prezent (jak nie
chcecie byc posądzeni
o skąpstwo).
25. Różnice i podobieństwa
► Na jakie pytania trzeba być
przygotowanym
► #1. - Evlizinizmi? / Ailəniz
varmı? (Czy Pan /Pani jest
żonaty /zamężna? Czy Pan /
Pani ma rodzinę?)
► #2. Niyə evlənməmisiniz?
(Dlaczego Pan się nie ożeni /
Pani nie wyjdzie zamąż?)
► (Możliwe odpowiedzi:
► Hələ tezdir. – Trochę za
wcześnie dla mnie.
► Subaylıq sultanıqdır.
26. Różnice i podobieństwa
► Na jakie pytania trzeba
być przygotowanym
► # 3. Uşaqlarınız varmı? – Czy
Pan / Pani ma dzieci?
► Niyə uşağınız yoxdur? –
Dlaczego Pan / Pani nie ma
dzieci?
► Darıxma, hələ cavansan.
( Nie smuc się, całe życie
przed tobą)
► Hər şey qabaqdadır.
(Wszystko przed tobą)
27. Różnice i podobieństwa
► Na jakie pytania trzeba być
przygotowanym
► #4. Maaşın yaxşıdır? (Czy
dobrze zarabiasz?)
► Nə isə qazana bilərsən?
(Czy coś tam zarabiasz).
► Odpowiedzi: Şükür Allaha,
şikayətim yoxdur. (Dzięki
Bogu, nie narzekam).
► Əvvəlki işimə baxanda çox
yaxşıdır. (W porównaniu z
moim poprzednim
miejscem pracy, jest
bardzo dobrze).
28. Różnice i podobieństwa
► Co w jednej kulturze jest
nie do przyjęcia, w drugiej
jest normą.
► Zawsze można uniknąć
odpowiedzi, zażartować i
spróbować zmienić temat.
► Nie należy reagować zbyt
impulsywnie – nikt nie miał
zamiaru was obrazić
31. Witamy się i żegnamy
► Formuły przywitania
- Salam (aleykum)
- Əleykum salam
- Tanış olmağıma çox şadam
- Sabahınız xeyir
- Axşamınız xeyir
- Siz necəsiniz? / Sən
necəsən?
- Yaxşıyam. Çox sağ olun /
Çox sağ ol / Təşəkkür edirəm
- Pis deyil / O qədər də yaxşı
deyil
32. Witamy się i żegnamy
► Formuły pozegnania
- Sağ ol / Sağ olun
- Hələlik
- Gülə-gülə
- Xoş getdim / Xoş
getdiniz
- Görüşərik
- Görüşənədək
- Tez-tez gəlin
33. SALAMIN HARDADIR?
Czyli witamy się i żegnamy po azerbejdżańsku
► Xanım Müəllim Bəy
- Bağışlayın, sizin adınız nədir / sənin adın nədir
► Nieformalnie:
- Adınız nədir?
- Rəna.
- Çox gözəl. Mənim adım Raufdur.
- Çox şadam.
- Mən də.
34. SALAMIN HARDADIR?
► W sytuacji oficjalnej:
► - İcazə verin, sizinlə tanış olum.
Məzahir Pənahov, X. jurnalının Bakı
meneceri.
- Çox gözəl. Ülvi Xanbabayev. Ernst
ənd Yanq şirkətinin Bakı
nümayəndəliyinin baş mühasibi.
► Uşaqlarımın anası (mənim arvadım)
39. NAJCIEKAWSZE KSIĄŻKI O
AZERBEJDŻANIE
► Wojciech Górecki –
Toast za przodków
► Życie codzienne w
Baku, Dobrosława
Wiktor-Mach
40. NAJCIEKAWSZE KSIĄŻKI O
AZERBEJDŻANIE
► z “innej beczki”-
„Przewodnik po
Azerbejdżanie"
autorstwa polskiego
historyka, Marka
Lecha.
► Teach yourself Azeri –
T. Khudazarov, Nargiz
2005
