5. 5
EU Kaderrichtlijn Water
Tegen 2015 moet oppervlaktewater een “goede ecologische toestand” hebben
= concentratie actieve stof in het oppervlaktewater mag niet giftig zijn voor het waterleven
ACUTE TOXICITEIT: MAC-waarde (Maximum Admissible Concentration); ng/l
CHRONISCHE TOXICITEIT: PNEC-waarde (Predicted No Effect Level); ng/l
(berekend op basis van ecotox-gegevens (vissen, algen en daphnia))
Als de gemeten concentratie :
< drempelwaarde ok
> drempelwaarde negatieve gevolgen voor waterleven
* drempelwaarde is specifiek voor elke actieve stof
Oppervlaktewater
6. 6
En het drinkwater?
Drinkwaternorm
0,1 µg/l (0,5 µg/l voor totaal van alle a.i.’s)
hoge kostprijs om te verwijderen
soms onmogelijk om te verwijderen
In bepaalde gebieden wordt drinkwater gewonnen uit oppervlaktewater
Indien overschrijding
7. 1 gram/liter (g/l) = 1 promille = 1 deeltje / duizend
1000 X lager
µg en ng : minder dan niets!
1000 X lager
1000 X lager
1 milligram/liter (mg/l) = 1 ppm = 1 deeltje / miljoen
1 microgram/liter (µg/l) = 1 ppb = 1 deeltje / miljard
1 nanogram/liter (ng/l) = 1 ppt = 1 deeltje / biljoen
7
0,35 promille alcohol in het bloed
1 ppm residu in groenten en fruit
= 1 g per 1 miljoen liter water (= 1.000m3 water)
= 4 mm op 100 x de omtrek van de aarde
= 1 hartslag op 31 700 jaar
11. 11
Aantal actieve stoffen met PNEC-overschrijdingen
per meetplaats in 2011
Frankrijk
Noordzee
-0 10 20 30 405
Kilometers
Potentiële chronische effecten - aantal bestrijdingsmiddelen waarvoor de gemiddelde norm of PNEC wordt overschreden
1 - 2
3 - 4
5 - 8
9 - 15
geen overschrijdingen voor de gemonitorde bestrijdingsmiddelen
13. 13
Aantal actieve stoffen met MAC-overschrijdingen
per meetplaats in 2011
Frankrijk
Noordzee
-0 10 20 30 405
Kilometers
Potentiële acute effecten - aantal bestrijdingsmiddelen waarvoor de maximum norm of MAC wordt overschreden
geen overschrijdingen voor de gemonitorde bestrijdingsmiddelen
1 - 2
3 - 4
5 - 8
9 - 13
16. 16
HOE KUNNEN BESTRIJDINGSMIDDELEN IN OPPERVLAKTE- EN
GRONDWATER TERECHT KOMEN :
Schema : Sabine Beernaerts, CODA –Tervuren, 2003
Vervuiling oppervlaktewater
Grondwater
Spuitnevel
PuntvervuilingSpuittechniek
DIRECTE VERLIEZEN OF PUNTVERVUILING
Product dat tijdens de manipulatie terecht
komt op verharde oppervlakten (beton, …) is
zeer gevoelig voor afspoeling naar riolering
en waterlopen
Ondoorlaatbare oppervlakten (beton, asfalt, klinkers,…)
Oppervlakte-
water
Infiltratie
Uitspoeling
Afspoeling
Erosie
Drainage
17. 17
4. Verzegeling: 2 ml van product met 50 % = 1 g ai
1. Kleine oorzaken ………… GROTE GEVOLGEN: Vervuiling waterloop
1 m breed / 0,5 m diep
(0,1 µg/l)
2. Morsen: 10 ml van product met 50 % ai = 5 g ai
100 km
3. Lekkende dop: gedurende 10 min = 3 g ai
60 km
100 km5 bussen = 10 ha………… 5 g ai
20 km1 bus = 2 ha……………… 1 g ai
Vervuiling oppervlaktewater
25. Druppelinslag maakt
bodemdeeltjes los
Afspoeling van water + GBM
en transport van bodemdeeltjes + GBM
door het afstromende water (erosie)
Waterloop
Verslempte
of water-
verzadigde
bodem
AFSPOELING EN EROSIE VAN
GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN?
TOPPS-PROWADIS Stakeholder workshop, 2012
Vervuiling oppervlaktewater
25
28. 28
Gevolgen?
1. Mogelijke schade aan milieu
2. Negatief imago van de gewasbescherming en landbouw
in het algemeen (vb. vervuiling van drinkwater -> consument!)
3. Steeds strengere regels en normen die moeten nageleefd worden
(cfr MAP 4)
Verkoop, advies en gebruik, cfr. fytolicentie, bufferzones
Extra kosten, extra werk en administratie
4. Verdwijnen van producten
Geen doeltreffende gewasbescherming geeft lagere opbrengsten met meer
werk
Problemen met resistentiemanagement
Competitiviteit tov. andere productiegebieden
Extra kosten, extra werk (vb. schoffelen)
30. 30
De directe verliezen (puntvervuilingen) zorgen
voor de grootste fractie van de vervuiling
Informatie en advies zijn noodzakelijk, maar vooral
gebruik van gezond verstand
Puntvervuilingen worden sterk teruggedrongen
door naleven van een aantal eenvoudige regels
Aanbevelingen
32. 32
Controleer de goede werking en afstelling van het spuittoestel
• onmiddellijk lekken herstellen
• zorg voor een duidelijke en goedwerkende drukmeter
• deelname aan de wettelijke controles
Spoel grondig de lege verpakkingen en giet spoelwater in de spuittank
• let op de verzegeling
• spoel ook de afsluitdoppen van de bussen
Vermijd overlopen van de tank
• blijf steeds aanwezig tijdens vullen
• volumemeter op vulleiding
Bereken nauwkeurig de benodigde hoeveelheid spuitvloeistof
Lees aandachtig het etiket - o.a. naleven bufferzones,
beperkingen erosiegevoelige percelen, ….
Kies een veilige vulplaats, indien mogelijk speciaal daarvoor voorzien en
verwijderd van oppervlaktewater
Voor de behandeling
33. 35
Vermijd drift
• Niet behandelen bij veel wind
• Behandel ‘s avonds of ‘s morgensvroeg (windstil)
• Kies de juiste spuitdoppen met bijhorende spuitdruk
Behandel enkel het te beschermen gewas
• Bufferzones naleven. Verplicht 1 m minimum bij
akkergewassen of 3 m minimum bij verticale teelten
• Let op voorgeschreven beperkingen voor erosiegevoelige teelten
• Niet over spuiten op grachtkanten, bermen
• Gebruik eventueel kantdop
• Recht aanzetten bij de perceelsranden
• ….
Tijdens de behandeling
34. 37
Inwendige reiniging van het spuittoestel - spoelwatertank
• Werk met opeenvolgende spoelbeurten – verdunningen op het veld
• Spuit over het reeds behandelde gewas
• Breng enkel verdunde spuitvloeistof terug mee naar het bedrijf
Lozing van restvloeistof –
spoelwater blijkt één van
de belangrijkste bronnen
van puntvervuiling
Na de behandeling
35. 40
Uitwendige reiniging van het spuittoestel
• Op het veld : wissel de spoelplaats af
• Op het bedrijf : op een speciale spoelplaats waar het
reinigingswater kan opgevangen worden om later verwijderd
te worden
Verzamel de lege gespoelde verpakkingen
• Verpakkingen niet afsluiten
• Verzamel ook zegels en de afsluitdoppen (afzonderlijke zak)
• Bewaar de lege verpakkingen in de speciale Phytofar-Recover zakken op een
droge en veilige plaats
Opruimen van de restfractie
• Enkel de verdunde restfractie die niet kan verspoten worden, meebrengen naar
het bedrijf
• Biofilter – fytobak (wettelijk kader wordt geregeld)
• Sentinel
Na de behandeling
37. 42
biofilter en fytobak zijn
niet geschikt voor grotere
hoeveelheden vervuild
water of voor hoge chemische
vuilvrachten
verwerking door Sentinel gaat
veel sneller (1 m³ / 4 uur)
open systeem: gezuiverd water
kan hergebruikt worden
Sentinel-project van Phytofar,
Volsog en Inagro
Sentinel
Na de behandeling
