Παγκόσμια ημέρα ζώων (4 Απριλίου)

1. Η ηθική της χρήσης
πειραματόζωων
Εκπαιδευτικό υλικό για
το γυμνάσιο και το
λύκειο
Συντάκτης: Σταύρος Καραγεωργάκης, Phd
Εκπαιδευτικός Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

2. Η χρήση των άλλων ζώων στην
έρευνα
Γίνεται με δύο
τρόπους:
 πειράματα
 ζωοτομίες

3. Πόσα ζώα χρησιμοποιούνται στον
πειραματισμό;
 115 εκατομμύρια ζώα κάθε χρόνο σε όλο τον
κόσμο.
 11,5 εκατομμύρια απ’ αυτά
χρησιμοποιήθηκαν στην Ευρώπη.
 Οι χώρες που χρησιμοποιούν τα περισσότερα
πειραματόζωα είναι οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η
Κίνα, η Αυστραλία, η Γαλλία, ο Καναδάς, η
Αγγλία, η Γερμανία και η Βραζιλία.

4. Σε ποιους τομείς χρησιμοποιούνται ζώα για
πειραματισμό;
ιατρική
Προκειμένου να
δοκιμαστούν νέα
φάρμακα ή νέες τεχνικές
που προορίζονται κυρίως
για τον άνθρωπο.
Μήπως όμως δεν
χρησιμοποιούνται τα ζώα
μόνο για λόγους ζωής ή
θανάτου, όπως για τη
δοκιμή ενός φάρμακου που
θα χαρίσει τη ζωή σε
χιλιάδες ανθρώπους;

5. Σε ποιους τομείς χρησιμοποιούνται ζώα για
πειραματισμό
Βιομηχανία
καλλυντικών
Δοκιμάζονται προϊόντα
προκειμένου να
αποδειχτεί πόσο τοξικά
είναι για τον άνθρωπο.

6. Σε ποιους τομείς χρησιμοποιούνται ζώα
για πειραματισμό
εκπαίδευση
Φοιτητές, αλλά και
μαθητές
σχολείων, κάνουν
υποχρεωτικές
ανατομίες σε ζώα.

7. Σε ποιους τομείς χρησιμοποιούνται ζώα
για πειραματισμό
ψυχολογία
Δοκιμάζονται
κυρίως μοντέλα
συμπεριφοράς

8. Δοκιμές προϊόντων
Προκειμένου να βγουν στην
αγορά τα προϊόντα πρέπει πρώτα
να δοκιμαστούν σε πειραματόζωα.
Αυτό σημαίνει ότι τα
πειραματόζωα τρώνε όλα τα
παρακάτω μέχρι να πεθαίνουν
από δηλητηρίαση ή διάτρηση
στομάχου κλπ.:
τρόφιμα, συσκευασίες τροφίμων,
εντομοκτόνα, αντιψυκτικά, υγρά
φρένων, λευκαντικά, αποσμητικά,
αναζωογονητικά δέρματος,
αφρόλουτρα, αποτριχωτικά,
μέικαπ ματιών, πυροσβεστήρες,
αντηλιακά, όζες, μάσκαρες, λακ,
βαφές, λιπαντικά για φερμουάρ….
Σε ποιους τομείς χρησιμοποιούνται ζώα
για πειραματισμό

9. Είναι η χρήση των πειραματόζωων πρόσφατη;
Κάποια παραδείγματα
 Αριστοτέλης (4ος π.Χ.): φαίνεται
ότι έκανε ζωοτομίες ή είχε
γνώσεις αποτελεσμάτων.
 Ερασίστρατος (3ος π.Χ.):
παρατήρηση εγκεφάλων
ανθρώπων και άλλων ζώων.
 Γαληνός (2ος αιώνας): ανατομίες
σε κατσίκες και γουρούνια.
 Ουίλιαμ Χάρβεϊ (17ος): πειράματα
σε σκύλους για κυκλοφορία
αίματος

10. Η χρήση πειραματόζωων στην ιατρική
έρευνα έφερε σημαντικά και θετικά
αποτελέσματα στον άνθρωπο
Για παράδειγμα
 1922: απομόνωση της ινσουλίνης στα σκυλιά
 1940: ο Jonas Salk απομονώνει σε πιθήκους
ρέζους τους τρεις τύπους της πολιομυελίτιδα

11. Γιατί κάνουμε πειράματα στα άλλα
ζώα και όχι στον άνθρωπο;

12.  Μήπως απλώς θεωρούμε ότι τα
άλλα ζώα δεν έχουν καμία
απολύτως ηθική αξία;
 Μήπως πιστεύουμε ότι μόνο ο
άνθρωπος έχει ηθική αξία;

13. Για ποιους λόγους γίνεται χρήση ζώων στα πειράματα;
Ο φιλόσοφος Πίτερ Σίνγκερ έγραψε: “Οι ερευνητές,
ακόμα και αυτοί της ψυχολογίας, της ιατρικής και των
βιολογικών επιστημών, είναι άνθρωποι και είναι
επιρρεπείς στις ίδιες επιρροές με όλους τους άλλους
ανθρώπους. Θέλουν να κάνουν καριέρα, να
προάγονται, να διαβάζεται και να συζητιέται η δουλειά
τους από τους συναδέρφους τους. Η δημοσίευση
εργασιών στα κατάλληλα περιοδικά αποτελεί ένα
σημαντικό στοιχείο για την επαγγελματική τους
ανέλιξη και την αύξηση του κύρους τους. Αυτό
συμβαίνει σε κάθε πεδίο, στη φιλοσοφία ή την ιστορία,
στην ψυχολογία ή την ιατρική, και είναι απόλυτα
κατανοητό, μην μπορώντας να αποτελέσει εύκολα από
μόνο του αντικείμενο κριτικής. Οι φιλόσοφοι και οι
ιστορικοί που δημοσιεύουν για να βελτιώσουν τις
προοπτικές της καριέρας τους, αν εξαιρέσουμε το
γεγονός ότι σπαταλούν χαρτί και κάνουν τους
συναδέρφους τους να βαριούνται, βλάπτουν ελάχιστα·
ωστόσο, αυτοί που δουλεύουν με πειραματισμούς σε
ζώα μπορεί να προκαλέσουν οξείς πόνους ή να κάνουν
κάποιο ον να υποφέρει για μεγάλο διάστημα.
Επομένως, η δουλειά τους πρέπει να υποβληθεί σε
αυστηρότερα κριτήρια αναγκαιότητας.“
Singer, Peter, Η Απελευθέρωση των Ζώων (μετάφραση
Σταύρος Καραγεωργάκης)

14. Έχει η χρήση των πειραματόζωων μόνο
θετικά αποτελέσματα;
Όχι!
 Η θαλιδομίδη προκάλεσε τη γέννηση περίπου 10.000
φωκομελών παιδιών, και οδήγησε 40.000 ενήλικες σε
περιφερική νευροπάθεια
 Το Όπρεν (Opren) είναι ύποπτο για 61 θανάτους.
 Το Πρακτολόλ (Practolol) προκάλεσε καρδιοπάθειες
και τυφλώσεις.
 Το αντιβηχικό Ζιπεπρόλ (Zipeprol) προκάλεσε
αποπληξίες και οδήγησε κάποιους σε κώμα.

15. Επιχειρήματα κατά της χρήσης πειραματόζωων
Τα ζώα έχουν ηθική υπόσταση και επομένως δεν
μπορούμε να τα μεταχειριζόμαστε για τη
εξυπηρέτηση των δικών μας σκοπών.
Άλλωστε….
Πολλά πειράματα προσδοκούν σε εντελώς ασήμαντα ή
προφανή συμπεράσματα.

16. Πειράματα που προσδοκούν σε εντελώς ασήμαντα ή προφανή
συμπεράσματα.
 Σε πείραμα που διεξήχθη στο πανεπιστήμιο του
Σικάγου το 1975 τύφλωναν νεογέννητες μαϊμούδες
για να εξετάσουν κατά πόσον η τύφλωση
επηρεάζει την κοινωνική αλληλεπίδραση, μέσα
από την παρατήρηση των εκφράσεων του
προσώπου.
 Το 1971 υπέβαλλαν περιστέρια σε πείνα για να
διαπιστώσουν κατά πόσον μετά την περίοδο πείνας
τα περιστέρια καταναλώνουν περισσότερη τροφή.
 Στο Πανεπιστήμιο του Emory της Ατλάντα
υπέβαλλαν γάτες σε ηλεκτροσόκ στα πόδια και στα
δόντια προκειμένου να δουν πόσο επηρεάζεται η
συμπεριφορά τους.
 Επίσης πολλά πειράματα επαναλαμβάνονται για
πάνω από έναν αιώνα. Για παράδειγμα σε ένα απ’
αυτά ράβουν την απόληξη του εντέρου των σκύλων
προκειμένου να μη μπορούν να αφοδεύουν. Αυτά
τα πειραματόζωα πεθαίνουν σε διάστημα 5 με 34
ημερών.

17. Πειράματα με ζώα στην Ελλάδα
Στατιστικά στοιχεία χρήσης ζώων για ερευνητικούς
λόγους στην Ελλάδα (2007-2008)
Συνολικός αριθμός ζώων για το 2007: 23.844
Συνολικός αριθμός ζώων για το 2008: 28.021
Παράδειγμα: Από τα 19.786 ποντίκια που χρησιμοποιήθηκαν το
2008 στην Ελλάδα, τα 6274 χρησιμοποιήθηκαν για βιολογική
έρευνα, τα 2271 για ιατρική έρευνα, τα 7197 για τοξικολογικές
έρευνες προϊόντων, τα 3574 για διάγνωση ασθενειών, τα 172 για
εκπαιδευτικούς λόγους, και τα 298, για λόγους που δεν
αναφέρονται.
Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής ανάπτυξης και τροφίμων

18. Υπάρχουν όμως εναλλακτικές για να
σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε
πειραματόζωα;

19. Τεχνικές πλήρους αντικατάστασης πειραματόζωων
1. Χρήση υπολογιστικών μοντέλων προσομοίωσης ζωικών
προτύπων (εκπαίδευση) (Virtual Frog Dissection Kit).

20. Τεχνικές πλήρους αντικατάστασης πειραματόζωων
2. Έρευνα με χρήση συνθετικών αναλόγων. Κυκλοφορούν
υλικά που λειτουργούν όπως το ανθρώπινο δέρμα και
μπορούν να χρησιμοποιηθούν για δερματολογικές
έρευνες.

21. Τεχνικές πλήρους αντικατάστασης πειραματόζωων
3. Αντικατάσταση με εθελοντές ανθρώπους που πληρούν
κάποιες προϋποθέσεις (δεν έχουν οικονομικά,
ψυχολογικά προβλήματα κ.α.)

22. Μπορείς να κάνεις κάτι εσύ;
Ναι!
Μην χρησιμοποιείς
προϊόντα που
έχουν δοκιμαστεί
σε ζώα. Προτίμησε
προϊόντα που
έχουν κάποια
ένδειξη cruelty
free.

23. Αν θέλετε να
κάνετε κάτι για τα
ζώα,
αγαπήστε τα!

24. Ας δουλέψουμε ένα ηθικό δίλημμα!
Υπάρχει μια σπάνια ασθένεια από την οποία πάσχει κάθε
χρόνο και ένας ακόμη άνθρωπος σε όλον τον πλανήτη. Η
ασθένεια έχει εμφανιστεί πριν από τρία χρόνια και
προκαλεί φρικτούς πόνους αλλά δεν είναι θανατηφόρα.
Επιστήμονες έχουν προτείνει να πειραματιστούν με
επώδυνα πειράματα σε 10 χιμπατζήδες για τη δοκιμή ενός
νέου φαρμάκου, το οποίο είναι πιθανό να κοστίσει τη ζωή
στα πειραματόζωα και μπορεί να βοηθήσει στην παύση
του πόνου των πασχόντων από την ασθένεια. Τι θα
κάνατε αν ήσασταν μέλη επιτροπής για την έγκριση ή μη
του πειράματος;
Να χωριστείτε σε 4 διαφορετικές ομάδες-επιτροπές και να
καταθέσετε την απόφασή σας αναφέροντας τους
λόγους που σας οδήγησαν σ’ αυτήν. Σε περίπτωση
διαφωνίας να ψηφίσετε (Οι επιτροπές αποφασίζουν
πλειοψηφικά). Αφού οι επιτροπές καταθέσουν τις
αποφάσεις τους συζητήστε ελεύθερα το θέμα στην
ολομέλεια.

25. Φωτογραφίες από ιστότοπους
με ελεύθερο υλικό
 https://www.pexels.com
 https://pixabay.com
 https://unsplash.com
 https://www.dreamstime.com
Πηγές
 Cruelty Free International
 Singer, Peter, Η Απελευθέρωση των Ζώων,
μτφρ. Σταύρος Καραγεωργάκης, Αντιγόνη,
Θεσσαλονίκη, 2010.