2. TEZA BADANIA DLACZEGO NIE?
Pokazują dziecko pewne przedmioty Na reakcje, które sugerują rozumienie
zadając przy tym pytanie np. „Gdzie jest wypowiedzi, składają się bardzo proste
coś?” czynności. Z pewnością mowa może być
Rozumienie
Dziecko wykonuje. sygnałem do wykonywanie różnych
poprzedza
Wydawane są polecenia tj. wstań, połóż reakcji niewerbalnych dla wielu
produkcję
się, które wymagały wykonania tych organizmów, które wcale jej nie
czynności przez dziecko. Dziecko produkują (przykład: szympansy, psy
wykonuje. reagujące na polecenia).
Jeśli dziecku produkującemu takie
Zanim produkuję Obserwacja rodziców. Dziecko przy niekompletne zdanie będziemy zawsze
się określone jakiejś okazji powiedziało ‘This mine’, a przypisywać rozumienie zdania pełnego
wypowiedzi czy ich kiedy indziej ‘Glenna on bus’. W żadnej to tym samym musimy przyjąć tezę, że
cechy, zwykle już z tych wypowiedzi nie ma czasownika rozumienie jest bardziej zaawansowane
się te wypowiedzi ani wykładnika czasu. Rodzice dziecka od produkcji. Aby jednak empirycznie
rozumie. (w jednak podali na podstawie kontekstu sprawdzić, czy rozumienie wyprzedza
odniesieniu do sytuacyjnego, że pierwsza wypowiedź produkcję, trzeba poszukać dowodów
cech naprawdę znaczyła ‘This is mine’, a rozumienia w zachowaniu
gramatycznych) druga ‘Glenna was on a bus’. dziecka, zamiast opierać się na
interpretacjach rodziców.
Nie można powiedzieć, czy dziecko rozumie cechy gramatyczne jeśli nie
wypróbuje się odpowiednich wariantów.
3. OBRAZKI
The sheep is jumping / The sheep are jumping The sheep is eating / The sheep are eating
Badanie rozumienia Badanie naśladowania Badanie produkcji
Używa się nowych obrazków dopasowanych do
Eksperymentator pokazuje dziecku 2 Eksperymentator wypowiada 2 par zdań równoważnych pod względem
obrazki i nazywa je, ale nie ujawnia, zdania, które są równoważne gramatycznym ze zdaniami używanymi w
która nazwa dotyczy którego obrazka. pod względem gramatycznym poprzednich badaniach. Dziecku dwukrotnie
Następnie eksperymentator ze zdaniami używanymi w podaje się nazwy obu obrazków, ale nie
wypowiada jedno ze zdań i prosi badaniu rozumienia. Następnie wskazuje się, która nazwa dotyczy którego
dziecko, aby wskazało odpowiedni prosi dziecko, aby powtórzyło obrazka. Po powtórzeniu nazw obrazków
obrazek. Następnie wypowiada drugie te zdania, po jednym, za
eksperymentator wskazuje po jednym obrazku
zdanie i znów prosi dziecko i wypowiadającym je ponownie
wskazanie właściwego obrazka. eksperymentatorem. prosząc dziecko o nazwanie każdego z nich.
4. Możliwe wyniki i powody skłaniające do ich przewidywania
N>R Naśladowanie zależy tylko od spostrzeżeniowo-ruchowej
organizacji mowy, podczas gdy rozumienie zależy od systemu
odniesienia, który jest bardziej złożony niż system mowy.
R>N Naśladowanie nie jest zadaniem wyłącznie spostrzeżeniowo-
ruchowym, ale zależy od rozumienia albo ze względu na
spostrzeżeniowe zróżnicowanie zdań, albo ze względu na ich
zapamiętywanie.
N>P Produkcja zawiera wszystkie czynności występujące przy
naśladowaniu, a ponadto zależy od wiedzy o rozróżnieniach
występujących w sferze odniesienia.
P>N Obecność obrazków w zadaniu wymagającym produkcji ułatwia
różnicowanie spostrzeżeniowe i zapamiętywanie zdań.
R>P Przy rozumieniu i produkcji potrzebne są te same czynności, z
wyjątkiem tego, że podczas gdy rozumienie wymaga kontroli
ruchów wskazywania, produkcja wymaga kontroli mowy, a
wskazywanie jest prostsze niż mówienie.
P>R Nie ma żadnego powodu, dla którego miałoby tak być.
5. 1. Test naśladowania rozumienia produkcji (ICP).
Test zawiera 10 kontrastów gramatycznych. Każdy kontrast stworzony
jest przed użycie dwu wypowiedzi, które, z wyjątkiem jednej różniącej
ich cechy gramatycznej, są identyczne. Od badanych wymaga się
operowania kontrastami gramatycznymi w każdy z trzech opisanych
wyżej sposobów.
Kryteria:
1 – rzeczownik nie policzalny/rzeczownik policzalny
2 – liczba pojedyncza/liczba mnoga (wyrażone za pomocą końcówek)
3 – liczba pojedyncza/liczba mnoga (wyrażone za pomocą form is/are)
4 – czas teraźniejszy w formie ciągłej/czas przeszły
5 – czas teraźniejszy w formie ciągłej/czas przyszły
6 – zdanie twierdzące/zdanie przeczące
7 – liczba pojedyncza/liczba mnoga zaimka dzierżawczego trzeciej osoby
8 – podmiot/dopełnienie, strona czynna
9 – podmiot/dopełnienia, strona bierna
10 – dopełnienie dalsze/dopełnienie bliższe
2. Osoby badane.
Badane były dzieci w wieku 37-43 miesięcy, a ich przeciętny wiek
wynosił 40 miesięcy. Było to 12 dzieci jednojęzycznych, mówiących po
angielsku. 6 chłopców i 6 dziewczynek uczęszczających do jednego z 4
przedszkoli w Cambridge.
6. 3. Kolejność zadań i problemów.
Każde dziecko miało rozwiązać pełny zestaw problemów w każdym z
trzech zadań. Każdemu dziecku prezentowano poszczególne problemy
w innej kolejności ustalonej losowo, z tym jednak, że porządek ten
zachowywano dla wszystkich zadań rozwiązywanych przez to samo
dziecko. Każdy problem zawierał dwie wypowiedzi i obie we
wszystkich zadaniach były wygłaszana przez eksperymentatora
dwukrotnie.
4. Sposób prowadzenia badań.
Całość badania przeprowadzano w przedszkolach, w małych
pomieszczeniach, w których znajdowało się tylko dziecko i dwie osoby
badające. Jeden z badających podawał instrukcje i materiał testowy
oraz zachęcał i namawiał badanych do współpracy, gdy było to
potrzebne. Drugi badający zapisywał odpowiedzi dzieci i obsługiwał
magnetofon rejestrujący przebieg całej sesji. Po oswojeniu dziecka z
sytuacją eksperymentator zaczynał zawsze od czterech prób
treningowych, aby wyjaśnić, na czym polega każde z trzech zadań (n, r
i p), i sprawdzić czy badany zrozumiał instrukcję. Zadania, problemy w
poszczególnych zadaniach i próby w obrębie poszczególnych
problemów podawano każdemu badanemu zgodnie z uprzednio
ustalonym rozkładem.
7. Ocena
Każda sesja badawcza rejestrowana była dwojako:
o Za pomocą magnetofonu
o Pisemnie przez obserwatora
Przy ocenie uwzględniano informacje z obu tych źródeł.
Każdy problem poddano ocenie na podstawie 10 kryteriów. Odpowiedź kwalifikowano jako „poprawną”, jeśli była
w pełni zgodna z kryterium, w przeciwnym razie oceniano ją jako „niepoprawną”.
Wyniki ilościowe
Wyniki poszczególnych zadań dla każdego problemu gramatycznego (max. 24 pkt/problem)
PROBLEM n r p suma
Zdanie twierdzące/zdanie przeczące 18 17 12 47
Liczba pojedyncza/liczba mnoga zaimka dzierżawczego 3
23 15 8 46
osoby
Podmiot/dopełnienie, strona czynna 19 16 11 46
Czas teraźniejszy w formie ciągłej/czas przyszły 20 16 6 42
Liczba pojedyncza/liczba mnoga wyrażane za pomocą „is”
20 12 7 39
i „are”
Czas teraźniejszy w formie ciągłej/czas przeszły 17 13 6 36
Rzeczownik niepoliczalny/rzeczownik policzalny 12 13 1 26
Liczba pojedyncza/liczba mnoga wyrażane za pomocą
14 7 1 22
końcówek
Podmiot/dopełnienie, strona bierna 12 7 2 21
Dopełnienie dalsze/dopełnienie bliższe 11 5 3 19
8. Wyniki jakościowe
Procedury testu ICP będą użyteczne dla badacza, który zajmuje się
nabywaniem języka i usiłuje wykryć opcje gramatyczne, poprzedzające w
toku rozwoju opanowanie reguł, jakimi posługują się mówiący dorośli.
Niepoprawne odpowiedzi w wielu problemach tego tekstu występują w
sposób wystarczająco regularny, aby sugerować charakter leżących u ich
podstaw operacji.
9. Stosując dziesięć kontrastów gramatycznych przebadane
zostało dwanaścioro dzieci w wieku około 3 lat w celu
sprawdzenia znanej tezy, że w toku rozwoju języka
rozumienie poprzedza produkcję. Rozumienie zostało
zdefiniowane operacyjnie jako poprawne wskazywanie
obrazków opisanych za pomocą kontrastujących ze sobą
zdań. Produkcję zdefiniowano operacyjnie w dwojaki
sposób:
a) Jako poprawne naśladowanie cech kontrastujących w
zdaniach, bez oznak rozumienia
b) Jako poprawne produkowanie cech kontrastujących w
zdaniach użytych adekwatnie do obrazków
Produkcja w drugim znaczeniu okazała się u dzieci 3-letnich
mniej zaawansowana niż rozumienie. Natomiast
produkcja rozumiana jako naśladowanie okazała się u
trzylatków bardziej zaawansowana niż rozumienie.
