1. Պիցցա և սենդվիչ
Հիմնական դպրոց Արսենյան Միլենա 4-րդ դաս.
Դասվար` Անահիտ Ավագյան

2. ՊԻՑՑԱ
• Այսօր պիցցան հայտնի է ողջ աշխարհում, և
շատերը պիցցայի մասին խոսելիս անմիջապես
Իտալիան են հիշում, միայն թե նրանք չգիտեն,
որ պիցցան ավելի քան 2500 տարվա
պատմություն ունի և այդ պատմության մեջ էլ
խառն է շատ այլ ժողովուրդների «մատը»:

3. Մաս 2
• Իհարկե, այն ժամանակ պիցցայի նախնիները մի փոքր այլ
տեսք ունեին: Հայտնի է, որ պարսկական Դարեհ արքայի
(կառավարել է մ. թ. ա 521-486թթ.) զինվորները իրենց
արշավանքների ժամանակ վահանների վրա պատրաստում էին
հաց՝ վրան թզի և պանրի կտորներ: Պիցցայի մասին մեզ
պատմում է նաև Պլատոնը: Նրա աշխատություններում
պիցցան արդեն պատրաստված է ձիթապտղով և պանրով:

4. Մաս 3
• Այս ուտեստը սիրում էին նաև հույները և հացը թխում էին՝
վրան շարելով տարբեր տեսակի մթերքներ: Ամենից հաճախ
օգտագործում էին ձիթապտուղ, սխտոր, սոխ, կանաչեղեն և
այլն: Հույները այս ուտեստը կոչում էին Պլակունտոս: Մի
փոքր ավելի ուշ այս ուտեստը հայտնվեց նաև հռոմեացիների
«ճաշացանկում»՝ արդեն Պլակենտա անվամբ: Միայն թե
հռոմեացիները բոլոր մթերքներն ավելի մեծ չափաբաժնով էին
օգտագործում և ամենից շատ՝ պանիրը:

6. •

7. Մաս 4
• Պիցցային միայն ինչ-որ բանով հիշեցնող ուտեստներ այս
երկրներում դեռ շատ պատրաստվեցին, մինչև 16-րդ դարում
Եվրոպայում հայտնվեց լոլիկը և տոմատի մածուկի շնորհիվ
պիցցայի պատմության մեջ նոր շրջան սկսվեց: Պիցցայի
բաղադրության մեջ ավելացան նաև այլ համեմունքներ և 17-րդ
դարից սկսած պիցցան տարածում գտավ ողջ Եվրոպայով:
Անգամ հայտնվեցին այնպիսի մարդիկ, որոնց կոչեցին
«պիցցայոլի»՝ պիցցա պատրաստելու հատուկ մասնագետներ:

8. Մաս 5
• Սակայն պիցցայի փառքի ճանապարհը Ամերիկայից էր սկսվելու,
այնտեղից, որտեղից տարիներ առաջ լոլիկն էր մուտք գործել Եվրոպա:
Ամերիկայում պիցցան հայտնվեց 19-րդ դարավերջին: Այն սկսեց
վաճառվել քաղաքների փողոցներում: Չիկագոն հռչակվեց «պիցցայի
քաղաք», և այնտեղ կարելի էր պիցցա գնել՝ մեկ կտորի համար վճարելով
ընդամենը 2 ցենտ: Առաջին ամերիկյան «պիցցայանոցը» հիմնեց
Ջենարրո Լոմբարդին Նյու Յորք քաղաքում: Եվ ամենակարևորն այն է, որ
այն մինչև այսօր էլ աշխատում է: 1940-ական թվականներին ի հայտ
եկավ այսպես կոչված ամերիկյան պիցցան ՝ վեր բարձրացված ծայրերով
ու շատ սոուսով:

9. Մաս 6
• Հետո իհարկե պիցցան տարածում գտավ ամբողջ աշխարհում և
հայտնվեցին պիցցայի հազարավոր տեսակներ ու համեր:Այդ
տարիներին պիցցան համարվում էր հասարակ ժողովրդի ու
աղքատների ուտելիք: Այն պատրաստում էին գյուղացիները,
իրենց փոքրիկ խոհանոցներում: Այդպես շարունակվեց մինչև
19-րդ դարը, երբ մի անգամ պիցցա մատուցեցին Նեապոլի
արքա Ֆերդինանտ 4-րդին: Դրանից հետո թագուհու
ամառանոցում հատուկ վառարան տեղադրեցին, որպեսզի
արքայական խոհարարը արքայական պիցցաներ պատրաստի
թագուհու համար:

10. Մաս 7
• Ինքնատիպ ու հեշտ պատրաստվող
պիցցաների բաղադրատոմսեր խոստանում ենք
ներկայացնել նաև մենք: Չէ որ ոչինչ չի կարող
փոխարինել սեփական ձեռքերով պատրաստված
ուտելիքին, որտեղ ամենակարևոր բաղադրիչը
միշտ էլ ոգևորությունն ու սերն են լինում…

12. Սենդվիչ
• Առավոտյան դասի շտապելիս նախաճաշել երբեմն չենք
հասցնում, մինչդեռ մեզ այնքան շատ է հարկավոր
էներգիա՝ դասերն ուշադրությամբ լսելու և
դասամիջոցին վազվզելու համար: Հենց այս դեպքում էլ
օգնության են հասնում փոքրիկ, համեղ ու սննդարար
բրդուճիկները՝ սենդվիչները:

13. ՄՍԱ 2
• Իհարկե, դպրոցականներ աշխարհում միշտ էլ եղել են
ու միշտ էլ, առավոտյան դասի շտապելիս, քեզ պես
մոռացել են նախաճաշելու մասին,
մինչդեռ սենդվիչները միայն 18-րդ դարում լույս
աշխարհ եկան: Եվ հենց ի պատիվ իրենց հեղինակի՝
լորդ Ջոն Մոնտեքյու Սենդվիչի, նրանք հենց այդպես
էլ կոչվեցին՝ սենդվիչ …

14. ՄԱՍ 3
• Լորդ Սենդվիչը Մեծ Բրիտանիայի Արտաքին գործերի
նախարարն էր և, ասում են, նաև շատ մեծ խաղամոլ էր: Նա
կարող էր խաղալ օրեր շարունակ, առանց ընդմիջման: Եվ մի
անգամ էլ, լորդը խաղասեղանի առջև նստած էր մնացել ամբողջ
24 ժամ, ու անգամ չէր զգացել, թե որքան քաղցած է ինքը: Երբ
վերջապես հիշեց դրա մասին, պատվիրեց իր համար հացի երկու
կտորի մեջ դնել տապակած տավարի մսի շերտիկ և բերել հենց
խաղասեղանի մոտ: Այս արագ պատրաստվող ուտելիքի շնորհիվ
նա կարող էր օրեր շարունակ խաղասեղանի մոտ նստել
արդեն կուշտ փորով:

15. ՄԱՍ 4
• Բայց պետք է ասել, որ Լորդ Սենդվիչը ոչ միայն խաղամոլ էր,
այլև շատ կարևոր պաշտոն զբաղեցնող քաղաքական գործիչ: Եվ
գրասենյակում աշխատելիս նրան օգնության էին
հասնում կրկին սենդվիչները: Լորդի օրինակին հետևելով,
շատերը սկսեցին այսպիսի բրդուճիկներ պատրաստել և դրանք
կոչեցին լորդ Սենդվիչի անունով: Սենդվիչները կարելի էր
ուտել առանց դանակի ու պատառաքաղի, և դա բոլորին
անմիջապես դուր եկավ:

16. ՄԱՍ 5
• Սենդվիչը տարածում գտավ ամբողջ աշխարհում և եկավ
հասավ նաև Հայաստան: Այսօր նրանք արագ սննդի
ամենատարածված բաղադրիչներից մեկն են, սակայն միշտ
ավելի համեղ են ստացվում, երբ պատրաստում ես դրանք քո
սեփական ձեռքերով: Այնպես որ, առավոտյան արթնանալիս
անմիջապես անցիր գործի, պատրաստիր քո համեղ սենդվիչը,
և այն կդառնա քո ուրախ ու առողջ օրվա երաշխիքը …

19. •Վ Ե Ր Ջ