travel history

1. ‫نطنز‬ ‫سحرآمیز‬ ‫مسجد‬ ‫از‬ ‫عجایبی‬
‫سال‬ ‫در‬
92
‫تدریس‬ ‫برای‬ ‫نطنز‬ ‫اسالمی‬ ‫آزاد‬ ‫دانشگاه‬ ‫سوی‬ ‫از‬ ‫ّن‬‫ذ‬‫مؤ‬ ‫ّاد‬‫ج‬‫س‬ ‫دکتر‬ ‫جناب‬ ‫برادرم‬ ‫و‬ ‫استاد‬ ‫ّت‬‫ی‬‫مع‬ ‫در‬ ‫که‬
‫جلسات‬ ‫تا‬ ‫شد‬ ‫باعث‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫ایرانی‬ ‫انگیز‬ ‫شگفت‬ ‫بنای‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫کاوش‬ ‫و‬ ‫تماشا‬ ‫شوق‬ ،‫شدم‬ ‫دعوت‬ ‫معماری‬ ‫گروه‬ ‫در‬
‫آن‬ ‫به‬ ‫دانشگاه‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫درس‬
‫مشاهد‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫نتیجة‬ .‫کنیم‬ ‫منتقل‬ ‫جا‬
‫رمزگشایی‬ ‫و‬ ‫گرفت‬ ‫صورت‬ ‫بار‬ ‫ّلین‬‫و‬‫ا‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫اتی‬
‫پیچیدگی‬ ‫از‬
‫می‬ ‫بنا‬ ‫توصیف‬ ‫به‬ ‫سخن‬ ‫ابتدای‬ ‫در‬ ‫لذا‬ .‫است‬ ‫نشده‬ ‫نقل‬ ‫دیگری‬ ‫جای‬ ‫در‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫پیش‬ ‫که‬ ‫هایی‬
‫و‬ ‫پردازم‬
‫یافته‬ ‫آن‬ ‫سپس‬
‫می‬ ‫اشتراک‬ ‫به‬ ‫بار‬ ‫ّلین‬‫و‬‫ا‬ ‫برای‬ ‫مخاطب‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫ها‬
.‫گذارم‬
‫گنبد‬ ‫ضلعی‬ ‫هشت‬ ‫شبستان‬ ‫شامل‬ ‫ّی‬‫ل‬‫ک‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫مجموعه‬ ‫این‬
‫شبستان‬ ‫و‬ ‫جنوبی‬ ‫دار‬
‫و‬ ‫غربی‬ ‫و‬ ‫شرقی‬ ‫و‬ ‫شمالی‬ ‫های‬
‫آن‬ ‫دهندة‬ ‫پیوند‬ ‫دهلیزهای‬
،‫ها‬
‫استثنای‬ ‫به‬ .‫است‬ ‫مرتفعی‬ ‫منارة‬ ‫و‬ ‫خانقاه‬ ‫در‬ ‫سر‬ ،‫ّمد‬‫ص‬‫عبدال‬ ‫ّین‬‫د‬‫نورال‬ ‫شیخ‬ ‫آرامگاه‬
‫است‬ ‫چهارم‬ ‫قرن‬ ‫در‬ ‫دیلمی‬ ‫دورة‬ ‫بناهای‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫گنبددار‬ ‫شبستان‬
‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مغول‬ ‫ایلخانان‬ ‫دورة‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫ّه‬‫ی‬‫بق‬ ،
‫سال‬ ‫فاصلة‬
‫های‬
704
‫تا‬
725
‫است‬ ‫گردیده‬ ‫بنا‬ ‫قمری‬ ‫هجری‬
.

2. ‫نطنز‬ ‫جامع‬ ‫مسجد‬
‫به‬ ‫چون‬ ‫که‬ ‫باریکی‬ ‫کوچة‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫محدود‬ ‫جنوب‬ ‫و‬ ‫مشرق‬ ‫و‬ ‫شمال‬ ‫سمت‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫گفت‬ ‫باید‬ ‫مسجد‬ ‫ّت‬‫ی‬‫موقع‬ ‫پیرامون‬
‫می‬ ‫خانقاه‬ ‫درگاه‬ ‫و‬ ‫مناره‬ ‫مقابل‬ ‫و‬ ‫مسجد‬ ‫بزرگ‬ ‫ورودی‬
‫رس‬
‫می‬ ‫کوچکی‬ ‫میدان‬ ‫به‬ ‫ّل‬‫د‬‫مب‬ ‫و‬ ‫یافته‬ ‫وسعت‬ ،‫د‬
‫شود‬
.
‫مسجد‬
3
‫ورودی‬
‫دارد‬
‫که‬
1
‫ورودی‬
‫جنوبی‬
‫و‬
2
‫ورودی‬
‫شمالی‬
‫هستند‬
‫که‬
‫ورودی‬
‫های‬
‫سمت‬
‫شمال‬
‫هم‬
‫سطح‬
‫حیاط‬
،‫هستند‬
‫ولی‬
‫ورودی‬
‫جنوبی‬
‫دهلیزی‬
‫است‬
‫که‬
‫با‬
12
‫ّة‬‫ل‬‫پ‬
‫بلند‬
‫به‬
‫کف‬
‫راهروی‬
‫مسجد‬
‫می‬
‫رسد‬
.
‫وقتی‬
‫داخل‬
‫راهرو‬
،‫باشید‬
‫سازة‬
‫قرار‬
‫گرفته‬
‫در‬
‫قدیمی‬ ‫و‬ ‫اصلی‬ ‫بنای‬ ،‫راست‬ ‫سمت‬ ‫چوبی‬ ِ‫ر‬‫د‬ ‫ّلین‬‫و‬‫ا‬ ِ‫ت‬‫پش‬
‫که‬ ‫است‬ ‫نطنز‬ ‫جامع‬ ‫مسجد‬ ‫تر‬
‫از‬ ‫بیش‬ ‫قدمتی‬ ‫و‬ ‫دیلمی‬ ‫دورة‬ ‫به‬ ‫ّق‬‫ل‬‫متع‬
1040
‫دارد‬ ‫سال‬
.
‫کف‬ ‫دارای‬ ‫مسجد‬ ‫از‬ ‫قسمت‬ ‫این‬ ‫کف‬
‫که‬ ‫است‬ ‫چوب‬ ‫پوش‬
‫قسم‬ ‫به‬ ‫نم‬ ‫و‬ ‫رطوبت‬ ‫ورود‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬ ،‫آن‬ ‫ّت‬‫ی‬‫ماه‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫اضافه‬ ‫بنا‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫ایلخانی‬ ‫دورة‬ ‫در‬
‫ت‬
‫نشیمن‬ ‫های‬
‫است‬ ‫مسجد‬
.
‫محراب‬
‫این‬
‫قسمت‬
‫از‬
‫مسجد‬
‫دارای‬
‫کاشی‬
‫های‬
‫ّین‬‫ر‬‫ز‬
‫فام‬
‫زیبایی‬
‫بوده‬
‫که‬
‫ّفانه‬‫س‬‫متأ‬
‫در‬
‫زمان‬
‫ّه‬‫ی‬‫قاجار‬
‫سرقت‬
‫شده‬
‫و‬
‫در‬
‫حال‬
‫حاضر‬
‫در‬
‫موزة‬
‫لوور‬
‫کشور‬
‫فرانسه‬
‫نگه‬
‫داری‬
‫می‬
‫شود‬
.
‫یک‬
‫منبر‬
‫سنگی‬
‫و‬
‫یک‬
‫منبر‬
‫چوبی‬
‫در‬
‫این‬
‫بخش‬
‫قرار‬
‫دارد‬
‫که‬
‫منبر‬
‫سنگی‬
‫که‬
‫بعدها‬
‫روکش‬
‫گچی‬
‫و‬ ‫ّه‬‫ی‬‫صفو‬ ‫زمان‬ ‫به‬ ‫ّق‬‫ل‬‫متع‬ ،‫است‬ ‫شده‬ ‫کشیده‬ ‫آن‬ ‫روی‬
‫است‬ ‫ّه‬‫ی‬‫قاجار‬ ‫زمان‬ ‫به‬ ‫ّق‬‫ل‬‫متع‬ ‫چوبی‬ ‫منبر‬
.
‫درکتیبة‬
‫داخل‬
‫گنبد‬
‫یکی‬
‫از‬
‫آیات‬
‫قرآن‬
‫به‬
ّ‫ط‬‫خ‬
‫ثلث‬
‫نوشته‬
‫شده‬
‫است‬
‫و‬
‫در‬
‫زمان‬
،‫ّه‬‫ی‬‫صفو‬
‫کتیبة‬
‫گچی‬
‫روی‬
‫کتیبة‬
‫اصلی‬
‫را‬
‫گرفته‬
‫است‬
.
‫داخل‬
‫گنبد‬
‫هم‬
‫ّاشی‬‫ق‬‫ن‬
‫هایی‬
‫با‬
‫طرح‬
‫گل‬
‫و‬
‫بوتة‬
‫بسیار‬
‫زیبا‬
‫گل‬ ‫این‬ ‫نمونة‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫پاک‬ ‫زمان‬ ‫مرور‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ّه‬‫ی‬‫صفو‬ ‫زمان‬ ‫در‬
‫است‬ ‫موجود‬ ‫هم‬ ‫اصفهان‬ ‫قاپو‬ ‫عالی‬ ‫در‬ ‫ها‬
.
‫در‬
‫قسمت‬
‫شمال‬
‫بخش‬
1040
‫سالة‬
،‫بنا‬
‫بخش‬
720
‫ساله‬
‫و‬
‫زمان‬
‫ایلخانی‬
‫قرار‬
‫دارد‬
‫که‬
‫دارای‬
4
‫ایوان‬
‫است‬
‫که‬
‫به‬
‫سبک‬
‫مساجد‬
4
‫ایوانی‬
‫در‬
‫کشور‬
‫اجرا‬
‫شده‬
‫است‬
.
‫و‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫فوقانی‬ ‫قسمت‬ ‫در‬
‫رودی‬
‫ساختمان‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫ایوان‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫شمالی‬ ‫ایوان‬ ‫های‬
‫می‬ ‫ّصل‬‫ت‬‫م‬ ‫آن‬ ‫مجاور‬ ‫های‬
‫به‬ ،‫کند‬
‫قهوه‬ ‫زمینة‬ ‫بر‬ ‫سفید‬ ‫نستعلیق‬ ّ‫ط‬‫خ‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫نوشته‬ ‫بری‬ ‫گچ‬ ‫ای‬
:
‫آن‬ ‫هر‬ ‫که‬ ‫فزایی‬ ‫روح‬ ‫ّة‬‫ف‬‫ص‬
‫دیدش‬ ‫کس‬
‫شد‬ ‫نورانی‬ ‫و‬ ‫صافی‬ ‫آن‬ ‫ّت‬‫ی‬‫زکیف‬ ‫دل‬

3. ‫مهدی‬ ‫غضنفر‬ ‫ابن‬ ‫این‬ ‫کاری‬ ‫گچ‬ ‫کرده‬
‫ارز‬ ‫و‬ ‫یاور‬ ‫حقش‬ ‫توفیق‬ ‫که‬ ‫آن‬
‫شد‬ ‫انی‬
‫چنان‬ ‫اخالص‬ ‫ره‬ ‫از‬ ‫سفید‬ ‫کرد‬ ‫ّتش‬‫م‬‫ه‬
‫شد‬ ‫سبحانی‬ ‫رحمت‬ ‫جهان‬ ‫دو‬ ‫نجاتش‬ ‫که‬
‫چکید‬ ‫فیض‬ ‫گهر‬ ‫دستش‬ ‫کف‬ ‫ابر‬ ‫ز‬ ‫تا‬
‫شد‬ ‫عمانی‬ ‫گوهر‬ ‫و‬ ‫ُر‬‫د‬ ‫ز‬ ‫قیمت‬ ‫و‬ ‫قدر‬
‫تاریخ‬ ‫و‬ ‫سال‬ ‫پی‬ ‫امامی‬ ‫ذهن‬ ‫و‬ ‫فکرت‬
‫شد‬ ‫عمرانی‬ ‫موسی‬ ‫در‬ ‫به‬ ‫گدایان‬ ‫چون‬
‫بگفت‬ ‫و‬ ‫بیضا‬ ‫ید‬ ‫از‬ ‫بفکند‬ ‫پنجه‬ ‫پنج‬
‫کاشان‬ ‫مهدی‬ ‫از‬ ‫وی‬ ‫سفیدی‬ ‫رو‬
‫شد‬ ‫ی‬
‫گذشت‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مسجد‬ ‫این‬ ‫استوار‬ ‫و‬ ‫بلند‬ ‫منارة‬ ،‫زیبا‬ ‫تاریخی‬ ‫مجموعة‬ ‫این‬ ‫آثار‬ ‫زیباترین‬ ‫از‬ ‫دیگر‬ ‫یکی‬
720
‫خود‬ ‫و‬ ‫ایستاده‬ ‫محکم‬ ‫همچنان‬ ،‫آن‬ ‫ساخت‬ ‫از‬ ‫سال‬
‫می‬ ‫نمایی‬
‫کند‬
.
‫منارة‬
‫مسجد‬
‫به‬
‫واسطة‬
‫سبک‬
‫جالب‬
‫و‬
‫تزیینات‬
‫کاشی‬
‫کاری‬
‫به‬
‫ویژه‬
‫کتیبة‬
‫پهن‬
‫و‬
‫فیروزه‬
‫ای‬
‫ساقة‬
‫آن‬
‫بسی‬
‫ا‬
‫است‬ ‫ّه‬‫ج‬‫تو‬ ‫قابل‬ ‫و‬ ‫رزشمند‬
.
‫این‬
‫مناره‬
‫به‬
‫ارتفاع‬
37.20
‫متر‬
‫تا‬
‫سطح‬
،‫بام‬
‫محیط‬
12
‫متر‬
‫و‬
80
‫سانتی‬
‫متر‬
‫و‬
‫دارای‬
118
‫ّة‬‫ل‬‫پ‬
‫مارپیچی‬
‫است‬
‫که‬
‫مابین‬
ِ‫ر‬‫سرد‬
‫مسجد‬
‫و‬
‫سردر‬
‫خانقاه‬
‫بنا‬
‫شده‬
‫است‬
.
‫در‬
‫فضایی‬
‫گود‬
‫در‬
‫میان‬
،‫حیاط‬
‫با‬
‫عبور‬
‫از‬
‫چند‬
‫ّه‬‫ل‬‫پ‬
‫به‬
‫جوی‬
‫آبی‬
‫می‬
‫رسیم‬
‫که‬
‫از‬
‫قناتی‬
‫واقع‬
‫در‬
‫گذشته‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫شده‬ ‫منشعب‬ ‫مسجد‬ ‫زیر‬
‫را‬ ‫مسجد‬ ‫پیرامون‬ ‫ساکنان‬ ‫شرب‬ ‫آب‬ ،‫نمازگزاران‬ ‫استفادة‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ،‫دور‬ ‫های‬
‫می‬ ‫تأمین‬ ‫هم‬
‫قنات‬ ‫این‬ ‫آب‬ ‫آمده‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫اسناد‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ .‫است‬ ‫کرده‬
2000
.‫دارد‬ ‫جریان‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫سال‬
‫نطنزی‬ ‫ّمد‬‫ص‬‫عبدال‬ ‫شیخ‬ ‫بقعة‬
‫ّص‬‫ت‬‫م‬ ‫و‬ ‫مربوط‬ ‫چنان‬ ‫جامع‬ ‫مسجد‬ ‫با‬ ‫بقعه‬ ‫این‬ ‫بنای‬
‫می‬ ‫نظر‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ل‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫یعنی‬ ‫یکدیگر‬ ‫مقارن‬ ‫رسد‬
707
‫شده‬ ‫ساخته‬ ‫هجری‬
‫اند‬
.
‫به‬ ‫نزدیک‬ ‫مسجد‬ ‫محور‬ ‫با‬ ‫آن‬ ‫محراب‬ ‫و‬ ‫بقعه‬ ‫اصلی‬ ‫محور‬
10
‫ّت‬‫ی‬‫موقع‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫انحراف‬ ‫درجه‬

4. ‫هر‬ ‫اینکه‬ ‫بر‬ ‫است‬ ‫دیگری‬ ‫دلیل‬ ‫مسجد‬ ‫دهلیز‬ ‫و‬ ‫مقبره‬ ،‫راهرو‬
2
‫شده‬ ‫ساخته‬ ‫زمان‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫بنا‬
‫اند‬
.
‫هرمی‬ ‫بقعه‬ ‫این‬ ‫گنبد‬
‫شکل‬
‫لوحه‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫ضلعی‬ ‫هشت‬ ‫و‬
‫اصفهانی‬ ‫ّای‬‫ن‬‫ب‬ ‫اسماعیل‬ ‫به‬ ‫بقعه‬ ‫این‬ ‫ساخت‬ ،‫ّمد‬‫ص‬‫عبدال‬ ‫شیخ‬ ‫بقعة‬ ‫در‬ ‫ای‬
‫شده‬ ‫داده‬ ‫نسبت‬
‫است‬
.
‫در‬
‫راهرو‬
‫مشترک‬
‫مسجد‬
‫و‬
‫مقبرة‬
‫شیخ‬
‫ّمد‬‫ص‬‫عبدال‬
‫سردر‬
‫مخصوصی‬
‫برای‬
‫خانقاه‬
‫ساخته‬
‫شده‬
‫که‬
‫کتیبة‬
‫آجری‬
‫آن‬
‫به‬
ّ‫ط‬‫خ‬
‫ثلث‬
‫برجسته‬
‫به‬
‫خوبی‬
‫قابل‬
‫خواندن‬
‫است‬
.
‫بر‬
‫ضر‬
‫نیز‬ ‫ّمد‬‫ص‬‫عبدال‬ ‫شیخ‬ ‫آرامگاه‬ ‫چوبی‬ ‫یح‬
‫کتیبه‬
‫می‬ ‫چشم‬ ‫به‬ ‫ثلث‬ ّ‫ط‬‫خ‬ ‫به‬ ‫ای‬
‫فی‬ ‫النطنزی‬ ‫سرشگی‬ ‫اسماعیل‬ ‫استاد‬ ‫بن‬ ‫حسین‬ ‫استاد‬ ‫«عمل‬ ‫عبارت‬ ‫که‬ ‫خورد‬
‫سنه‬ ‫الف‬ ‫و‬ ‫سنین‬ ‫و‬ ‫اربع‬ ‫نه‬ ‫تاریخ‬
1064
‫است‬ ‫شده‬ ‫ّاکی‬‫ک‬‫ح‬ »‫ّطیف‬‫ل‬‫عبدال‬ ‫کتیبة‬
.
‫اکن‬ ‫هم‬ ‫ّمد‬‫ص‬‫عبدال‬ ‫شیخ‬ ‫آرامگاه‬ ‫محراب‬ ‫باالی‬ ‫از‬ ‫قسمتی‬ ‫است‬ ‫گفتنی‬
‫نگهداری‬ ‫لندن‬ ‫آلبرت‬ ‫و‬ ‫ویکتوریا‬ ‫موزة‬ ‫در‬ ‫ون‬
‫می‬
‫بود‬ ‫رفته‬ ‫سرقت‬ ‫به‬ ‫گذشته‬ ‫قرن‬ ‫اواخر‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫شود‬
.
‫آرامگاه‬ ‫و‬ ‫خانقاه‬ ‫سردر‬
‫شیخ‬
‫ّین‬‫د‬‫نورال‬
‫ّمد‬‫ص‬‫عبدال‬
‫طرح‬ ‫و‬ ‫نقوش‬ ‫دارای‬ ‫کاشی‬ ‫پوشش‬ ‫با‬ ‫خانقاه‬ ‫سردر‬ ،‫مسجد‬ ‫مجموعة‬ ‫بخش‬ ‫زیباترین‬
‫به‬ ‫چنین‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫گوناگون‬ ‫های‬
‫می‬ ‫نظر‬
‫مس‬ ‫ساختن‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫که‬ ‫رسد‬
‫سال‬ ‫به‬ ‫جد‬
704
‫سال‬ ‫به‬ ‫ّمد‬‫ص‬‫عبدال‬ ‫شیخ‬ ‫آرامگاه‬ ‫و‬
707
‫داده‬ ‫ادامه‬ ‫را‬ ‫ّایی‬‫ن‬‫ب‬ ‫کار‬
‫پرداخته‬ ‫خانقاهی‬ ‫ساختن‬ ‫به‬ ‫و‬
‫از‬ ‫دیگری‬ ‫اثر‬ ،‫دارد‬ ‫ّصال‬‫ت‬‫ا‬ ‫مسجد‬ ‫ساختمان‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫سردری‬ ‫یا‬ ‫درگاه‬ ‫جز‬ ‫ّفانه‬‫س‬‫متأ‬ .‫اند‬
‫قسمت‬ ‫بعضی‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫ساخته‬ ‫آجر‬ ‫از‬ ‫سردر‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫نمانده‬ ‫جای‬ ‫به‬ ‫آن‬
‫لع‬ ‫با‬ ‫کاشی‬ ‫ها‬
‫به‬ ‫الجورد‬ ‫و‬ ‫فیروزه‬ ‫اب‬
‫اند‬ ‫برده‬ ‫کار‬
.
‫سردر‬
‫خانقاه‬
‫نمونة‬
‫زیبایی‬
‫از‬
‫بناهای‬
‫کبودرنگ‬
‫دورة‬
‫مغولی‬
‫است‬
‫که‬
‫کتیبة‬
‫بزرگی‬
‫به‬
‫عرض‬
45
‫سانتی‬
‫متر‬
‫به‬
ّ‫ط‬‫خ‬
‫ریحان‬
‫دارد‬
‫و‬
‫به‬
‫طور‬
‫برجسته‬
‫بر‬
‫متن‬
‫کاشی‬
‫های‬
‫فیروزه‬
‫ای‬
‫به‬
‫دور‬
‫درگاه‬
‫می‬
‫گردد‬
.
‫بخش‬
‫پایانی‬
‫کتیبه‬
‫به‬
‫مرور‬
‫زمان‬
‫از‬
‫بین‬
‫رفته‬
‫و‬
‫ب‬
‫می‬ ‫دیده‬ »‫«سـ‬ ‫حرف‬ ِ‫ر‬‫س‬ ‫فقط‬ »‫«سنه‬ ‫کلمة‬ ‫از‬ ‫عد‬
‫قبل‬ ‫سال‬ ‫چند‬ ‫تعمیرات‬ ‫در‬ ‫ولی‬ ،‫شد‬
‫سبعمائه‬ ‫و‬ ‫عشر‬ ‫و‬ ‫سته‬ ‫«سنه‬ ‫اکنون‬ ‫و‬ ‫ّت‬‫م‬‫مر‬ ‫نیز‬ ‫کتیبه‬ ‫این‬
716
»
‫در‬
‫آن‬
‫خوانده‬
‫می‬
‫شود‬
.
‫مجموعه‬ ‫عجایب‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫یافته‬

5. 1
-
‫ّه‬‫ل‬‫پ‬ ‫از‬ ‫اگر‬
‫شر‬ ‫ایوان‬ ‫سقف‬ ‫از‬ ‫آب‬ ‫صدای‬ ،‫بگیرید‬ ‫وضو‬ ‫و‬ ‫بروید‬ ‫پایین‬ ‫مسجد‬ ‫پایاب‬ ‫های‬
‫سبب‬ ‫به‬ ‫ساکنانش‬ ‫که‬ ‫قی‬
‫می‬ ‫شنیده‬ ‫شوند‬ ‫نمی‬ ‫زمان‬ ‫گذر‬ ‫ّه‬‫ج‬‫متو‬ ‫نبودن‬ ‫آفتابگیر‬ ‫و‬ ‫عمق‬
‫ّا‬‫م‬‫ا‬ ،‫است‬ ‫نماز‬ ‫وقت‬ ‫ورود‬ ‫بر‬ ‫دال‬ ‫آن‬ ‫تکرار‬ ‫که‬ ‫شود‬
‫جداره‬ ‫به‬ ‫پایان‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫اگر‬
.‫ندارد‬ ‫وجود‬ ‫تأثیری‬ ‫چنین‬ ،‫بگویید‬ ‫سخن‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫بزنید‬ ‫ضربه‬ ‫ها‬
2
-
‫مناره‬ ‫تمام‬ ‫در‬
‫داشته‬ ‫زیارت‬ ‫توفیق‬ ‫بنده‬ ‫که‬ ‫هایی‬
‫و‬ ‫ام‬
‫آن‬ ‫از‬ ً‫ال‬‫معمو‬
‫رفته‬ ‫باال‬ ‫ها‬
‫دریچه‬ ،‫ام‬
‫ّم‬‫ظ‬‫من‬ ‫فواصل‬ ‫به‬ ‫نور‬ ‫های‬
‫بی‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫امر‬ ‫ابتدای‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫نیست‬ ‫چنین‬ ‫مناره‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫ّا‬‫م‬‫ا‬ ،‫دارند‬ ‫قرار‬ ‫جهت‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫همه‬ ‫و‬ ‫مناره‬ ‫طول‬ ‫در‬
‫در‬ ‫نظمی‬
‫می‬ ‫حیرت‬ ‫هندسی‬ ‫چنین‬ ‫بنایی‬
‫کد‬ ‫هر‬ ‫که‬ ‫یافت‬ ‫درخواهید‬ ،‫ببخشد‬ ‫ّت‬‫ی‬‫اهل‬ ‫شما‬ ‫به‬ ‫زمان‬ ‫گذر‬ ‫اگر‬ ‫ّا‬‫م‬‫ا‬ .‫کنید‬
‫این‬ ‫از‬ ‫ام‬
‫روزن‬
‫نقطه‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫به‬ ‫رو‬ ،‫ها‬
‫از‬ ‫عبور‬ ‫از‬ ‫بعد‬ .‫است‬ ‫کرده‬ ‫کادر‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫گشوده‬ ‫اطراف‬ ‫بافت‬ ‫ّت‬‫ی‬‫اهم‬ ‫پر‬ ‫های‬
6
‫روزن‬
‫روبه‬ ‫میدان‬ ‫و‬ ‫تاریخی‬ ‫چنار‬ ‫که‬
‫کاروان‬ ،‫شیخ‬ ‫مقبرة‬ ‫گنبد‬ ،‫عمارت‬ ‫روی‬
‫و‬ ‫العابدین‬ ‫زین‬ ‫امام‬ ‫مسجد‬ ،‫انبار‬ ‫آب‬ ،‫سرا‬
‫گا‬ ‫هفتمین‬ ‫در‬ ،‫دهد‬ ‫می‬ ‫نمایش‬ ‫را‬ ‫ّه‬‫ی‬‫حسین‬
‫می‬ ‫تماشا‬ ‫هم‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫بافت‬ ‫تمام‬ ‫و‬ ‫گذاشته‬ ‫مناره‬ ‫نظرگاه‬ ‫بر‬ ‫پا‬ ،‫اهلیت‬ ‫م‬
.‫کنید‬
3
-
‫مهم‬ ‫ّا‬‫م‬‫ا‬
‫قدیمی‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ،‫بنا‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫نکته‬ ‫ارزشمندترین‬ ‫و‬ ‫ترین‬
‫مسجد‬ ‫هزارسالة‬ ‫گنبد‬ ‫یعنی‬ ،‫آن‬ ‫بخش‬ ‫ترین‬
‫روزنه‬ ‫که‬ ‫است‬
‫می‬ ‫عمل‬ ‫آفتابی‬ ‫ساعت‬ ‫یک‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫هایش‬
‫طیف‬ ِ ‫رنگین‬ ‫آفتابی‬ ‫ساعت‬ ‫یک‬ ‫کند؛‬
‫که‬ ‫نحو‬ ‫این‬ ‫به‬ .‫نما‬
‫روبه‬ ِ‫ن‬‫روز‬ ،‫ظهر‬ ‫نماز‬ ‫هنگام‬ ‫در‬
‫می‬ ‫رنگ‬ ‫الجوردی‬ ‫منبر‬ ‫روی‬
‫شو‬
‫مجاور‬ ‫روزن‬ ‫دو‬ ‫عصر‬ ‫نماز‬ ‫فضیلت‬ ‫زمان‬ ‫در‬ ‫بعد‬ ‫و‬ ‫د‬
‫می‬ ‫رنگ‬ ‫تغیر‬ ‫نیز‬ ‫آن‬
‫ترتیب‬ ‫همین‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫و‬ ‫دیگر‬ ‫روزن‬ ‫دو‬ ‫عصر‬ ‫نماز‬ ‫فضیلت‬ ‫زوال‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫دهند‬
‫می‬ ‫نشان‬ ‫یافته‬ ‫این‬ .‫آفتاب‬ ‫غروب‬ ‫تا‬
‫دهد‬
700
‫طیف‬ ‫ّت‬‫ی‬‫خاص‬ ‫نیوتون‬ ‫اینکه‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫سال‬
‫در‬ ‫نور‬ ‫شکست‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫نمایی‬
‫کشف‬ ‫تاریک‬ ‫فضای‬
‫بوده‬ ‫ّط‬‫ل‬‫مس‬ ‫ویژگی‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫چنان‬ ‫دانشمندانی‬ ،‫ایران‬ ‫در‬ ،‫کند‬
‫ّاحی‬‫ر‬‫ط‬ ‫دقیق‬ ‫ساعتی‬ ‫آن‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫اند‬
‫کرده‬
‫تمام‬ ‫در‬ ‫نخستین‬ ِ‫ت‬ّ‫ق‬‫د‬ ‫همان‬ ‫به‬ ‫هنوز‬ ‫هزارسال‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫که‬ ‫اند‬
365
‫می‬ ‫کار‬ ‫سال‬ ‫روز‬
.‫کند‬