base words

1. Tobpinai kou ngawi, iti no komoyon do koimayaan do kakayao' toi ko'
kogumuo' do boros ponugku (imbuhan) id dati do boros. Mogisuaian o bansa' dot
imbuhan (boros ponugku). Komoyon nopo diti nga , suai boros ponugku om suai
nogindo o pamakayan dau tumanud do pongungulud dot ayat di posuraton. Slot ini
juga ditujukan khas buat mereka yang tidak seberapa tahu akan selok-belok
pembinaan ayat yang gramatis dalam Bahasa Dusun atau Kadazan.
1. ratu, -- jatuh (kata dasar)
2. aratu, -- terjatuh (aratu i kontungan
3. angaratu, terjatuh [jumlah yang banyak] (angaratu i rangalau)
4. karatu, -- boleh terjatuh (au karatu ilo tua do lampun sundung piya ologod o
sarup)
5. naratu, -- sudah terjatuh (naratu i buuk ku)
6. nangaratu, -- sudah terjatuh [banyak] (nangaratu ngai ilo buuk mantad
poiyanan dau)
7. orotuan, -- dijatuhi (au oku kobulun moi somok hirid guwas do lampun,
modosi oku do orotuan do lampun)
8. ongorotuan, -- dijatuhi [banyak] (ongorotuan i sangaratu-ratu)
9. norotuan,--telah dijatuhi [satu atau sedikit] (A: nokuro tu napatai ilo tasu? B:
norotuan do ratu/lampun)
10. nongorotuan,-- telah dijatuhi [banyak] (adala no kopio kalalansit dilo mangga
tu nongorotuan do bata)
11. korotuai,-- sebaik sahaja terjatuh itu _________ (korotuai nopo ilo lampun
om, sikapai no moi panganu dilo)
12. rumatu (sedang terjatuh) /ruminatu (sedang terjatuh [sudah berlalu]), rumatu
i piasau..(penutur harus nampak kejadian di mana kelapa itu jatuh) ruminatu i
piasau (penutur menceritakan bahawa dia memang nampak itu kepala jatu)
13. korotuan-- kejatuhan (korotuan do tolig tagayo do China) - keruntuhan
tembok besar china yang baru berlaku
14. kinorotuan, -- kejatuhan [sudah berlalu] (kinorotuan do tolig tagayo do China)
- keruntuhan besar china yang sudah lama berlaku
15. paparatu- menyebabkan benda/sesuatu itu jatuh [lazimnya secara sengaja]
(A: nunu maan baino? B: paparatu pakayan mantad posisidangan/pakayadan
di sombol dahai A:haha ogulot ko no gia)

2. 16. pinaparatu - telah menyebabkan benda/sesuatu itu jatuh [lazimnya secara
sengaja] (isai pinaparatu dilo rasuk ku ngawi mantad pakayadan? bobogon ku
moti lo!)
17. kopomorotuan - sebab menjatuhkan sesuatu (kopomorotuan ku nopo dilo
sangkir nga adalaan no kopio o kalalasu dau)
18. kinopomorotuan - sebab menjatuhkan sesuatu [sudah berlalu]
(kinopomorotuan ku nopo dilo pakayan nu nga' au osonong o poninidang nu
om au oulud!)
19. pinaratu - telah menjatuhkan [dalam ayat pasif] (pinaratu dau i sangkir
mantad id sawat om ababak dii i sangkir)
20. pinorotuan - telah dijatuhkan/menjatuhkan, bergantung kepada konteks ayat
i)pinorotuan ku iyau do hukunan= aku TELAH menjatuhinya hukuman.
ii)pinorotuan oku dau do hukuman= aku TELAH dijatuhinya hukuman)
21. porotuon- kasi jatuh ( porotuon ku ma i sangkir)
22. porotuan- dijatuhkan/menjatuhkan, bergantung kepada konteks ayat (
porotuan ku iyau DO hukuman = aku menjatuhkan dia hukuman) - dalam
konteks ini, kata DO boleh dimaksudkan sebagai "dengan"... (porotuan oku
dau do hukuman)- dalam konteks ini, ia bermaksud aku dijatuhkannya
hukuman, frasa "ku iyau" dan "oku dau" boleh mengubah maksud ayat ini
tanpa mengubah bentuk kata "porotuan")
23. pamamaratu- cara seseorang itu menjatuhkannya (au kababak i sangkir tu au
asawat o pamamaratu di Yongkor di sangkir)
24. mamaratu - menjatuhkan [lazimnya bertujuan/bersebab dan tidak seperti
"paparatu"] (mamaratu do gambar di poinggiwis)
25. minamaratu -telah menjatuhkan [lazimnya bertujuan/bersebab dan tidak
seperti "pinaparatu"] (minamaratu do gambar di poinggiwis)
26. pamaratu - menjatuhkan (dua makna 1. bentuk kata seruan sekiranya kata
"kada" hadir di depannya lalu menjadi ayat KADA PAMARATU DI SANGKIR
yang bermakna JANGAN JATUHKAN CAWAN ITU [selalunya mula dari huruf
"P" misalnya 'kada ponigup', 'kada poginum', 'kada pimbolotok', dan lain-lain] ;
2. benda yang digunakan untuk menjatukan sesuatu seperti dalam
"mamaratu". Siit o pamaratu ku di worung = Galah yang aku gunakan untuk
menjatuhkan buah limau)

3. 27. gamparamatu - tukang penjatuh (tukang kasi jatuh;orang yang bertugas
dalam menjatuhkan sesuatu)
28. sipamaratu - ingin menjatuhkan (sipamaratu oku daa di kasut nu)
29. kararatu - baru sj jatuh (kararatu nopo i rangalau om, puhuon nopo)
30. obingratu - mudah terjatuh (au ogirot o pongongogos di Wellie dilo tanglung,
om obingratu dii i tanglung)
31. sangratu-ratu, -- berjatuh-jatuhan (songkuro daa sinonong nung sangratu-
ratu dilo rangalau mantad guas om au dii minog dot indokodon)
32. sopiratu-ratu, - saling menjatuhkan [dua atau lebih namun kurang ramai]
(kada tokou sopiratu-ratu tu haro moti oulakan)
33. mogiratu-ratu/mogiraaratu (penggandaan separa), - saling menjatuhkan
[ramai orang] (mogiratu-ratu nopo o tangaanak do manganu gula-gula)
34. kopogiratu-ratu/kopogiraaratu(penggandaan separa) - saling menjatuhkan
(kopogiratu-ratu kou no= saling jatuh-menjatuhkanlah kamu)- salah satu
daripada bentuk kata kerja seruan dalam bahasa Dusun
35. pogiratu-ratu = kada kou pogiratu-ratu! (kata seruan untuk melarang orang-
orang yang saling jatuh-menjatuhkan)
36. dongkorotuan, -sudah tiba untuk jatuh/jatuh sendiri [Cthnya musim durian]
(A: nokuro tu naratu ilo tua lampun? B: Dongkorotuan no matu lo)
37. dongkorotuai, -baru sahaja sudah tiba untuk jatuh/jatuh [Cthnya musim
durian] (A: nokuro tu naratu ilo tua lampun? B: Dongkorotuai no matu lo)
38. songkorotuan, - menjatuhkan di mana-mana sahaja secara rambang (A:
poingkuro gia do mananom do lado? B: Songkorotuan nopo do linsou dau hiri
dumoh om kosuni indo kasari)
39. songkorotuai, - menjatuhkan di mana-mana sahaja secara rambang [untuk
kata seruan] (kada songkorotuai dilo mangga', kalantit ma ri)
40. matu-ratu - berjatuhan [tidak berhenti] (matu ratu nopo i salji do sumondot
hiri'd tana')
Haro nopo it au kopio pointunud toi ko' pointulid om, mangai nopo potulido kio.
Kanou tokou mogituduk-tuduk do momoruhang toilaan tokou id boros tokou.