2. Długość przewodu pokarmowego wynosi ok.8-9 metrów
- rozpoczyna się otworem ustnym,
- Przechodzi w przedsionek (przed zębami) dalej w jamę ustną właściwą,
- przełyk,
- żołądek,
- jelito cienkie
- Jelito grube
- kończy się odbytem.
3. Przewód pokarmowy zbudowany jest kolejno od wewnątrz przez
- błonę śluzową,
- błonę mięśniową
- błonę surowiczą.
- w miejscach, gdzie nie zachodzi wchłanianie pokarmu,, błonę
śluzową pokrywa nabłonek wielowarstwowy płaski o charakterze
ochronnym.
- w odcinkach takich jak żołądek czy jelito występuje nabłonek
jednowarstwowy walcowaty
4. Jama ustna.
Za pobieranie i obróbkę mechaniczną pokarmu
odpowiedzialne są wargi, zęby i język.
U dorosłego człowieka występują 32 zęby, u dzieci
20 zębów mlecznych ,które w wieku 7-13 lat wypadają
i stopniowo ich miejsce zastępują zęby stałe.
5. Zęby człowieka
- w każdej połówce szczęki znajdują się po 2 siekacze,
służące do oddzielania kęsów pokarmu;
- po jednym kle
- 2 zęby przedtrzonowe
- 3 trzonowe odpowiedzialne za żucie i miażdżenie
pokarmu.
6. Pobrany pokarm jest nawilżany przez ślinę wytwarzaną
przez gruczoły ślinowe tzw. ślinianki
Wyróżniamy ślinianki przyuszną, podżuchwową,
podjęzykową.
Oprócz dużych gruczołów ślinowych wyróżniamy także
małe gruczoły ślinowe, których nazwa pochodzi
od miejsca występowania i tak mamy: gruczoły
wargowe, policzkowe, językowe i podniebienne.
7. Ślina zawiera:
- składnik śluzowy mucynę,
- α-amylazę trawiącą wstępnie skrobię
- bakteriobójczy lizozym
Funkcją śliny jest zwilżanie pokarmu, nawilżanie jamy
ustnej i ochrona przed ostrymi kawałkami pokarmu.
8. Gardło i przełyk
Zadaniem gardła i przełyku jest umożliwienie przesuwania
pokarmu.
W gardle kęs pokarmu wciskany jest do przełyku w wyniku
skurczu mięśni poprzecznie prążkowanych gardła.
w momencie połykania następuje odruchowe uniesienie krtani
i przykrycie jej przez nagłośnię.
9. Żołądek
Stanowi rozszerzenie przewodu pokarmowego i jest
tymczasowym zbiornikiem pokarmu, w którym zachodzi
proces trawienia.
Żołądek leży w górnej części jamy brzusznej i rozpoczyna
się wpustem żołądka, do którego uchodzi przełyk.
10. Oprócz wpustu wyróżniamy wypuklającą się ku górze
cześć tzw. dno żołądka ,
poniżej znajduje się najszersza jego część czyli trzon ,
Trzon przechodzi następnie w odźwiernik ,zaopatrzony
w mięsień zwieracz odźwiernika ,którego skurcze
regulują opróżnianie treści żołądka
12. Głównym enzymem w soku żołądkowym jest pepsyna,
której nieaktywny proenzym-pepsynogen produkowany
jest przez komórki główne.
Czynnikiem aktywującym pepsynogen jest kwas solny
produkowany w innych komórkach gruczołowych żołądka.
13. Wątroba.
Ważąca ok. 1,5 kg wątroba jest największym spośród
występujących w organizmie gruczołów.
Znajduje się w prawej części podżebrza i zbudowana
jest z 4 płatów.
Wątroba ma budowę zrazikową i jest bardzo dobrze
unaczyniona.
14. Do miejsca zwanego wrotami wątroby wnika:
- tętnica wątrobowa,
- żyła wrotna, niosąca substancje pokarmowe wchłonięte
w jelicie,
- nerwy,
Wychodzą z wątroby:
- naczynia limfatyczne
- przewód żółciowy.
15. Do przewodu żółciowego uchodzi przewód
pęcherzykowy od pęcherzyka żółciowego, w którym
gromadzi się produkowana przez wątrobę żółć.
16. Żółć
- pełni rolę w stymulowaniu procesów trawienia
i wchłaniania tłuszczów.
Występujące w niej kwasy żółciowe aktywują lipazę
trzustkową, emulgują tłuszcze, a ponadto
umożliwiają wchłanianie kwasów tłuszczowych
i rozpuszczalnych w tłuszczach witamin.
17. Oprócz wydzielania żółci wątroba odgrywa ogromną
rolę w gospodarce węglowodanami (w tym
magazynowanie glikogenu) i lipidami oraz
gospodarce związkami azotowymi,
18. Wątroba
odpowiedzialna jest za:
- syntezę składników osocza krwi,
- magazynowanie witamin i niektórych składników
mineralnych
- bierze udział w procesach detoksykacji organizmu
19. Trzustka
- położona jest w tylnej części jamy brzusznej, za żołądkiem.
Wyróżniamy części trzustki takie jak: trzon, głowa i ogon
trzustki.
Gruczoł ten składa się z pęcherzyków, pomiędzy którymi znajdują
się komórki o odmiennym charakterze. Są to tzw. wyspy
Langerhansa, które wydzielają do krwi hormony związane
z gospodarką węglowodanową.
20. Pęcherzyki trzustkowe posiadają odprowadzenia
do kanalików wydzielniczych, gdzie wydzielany jest
produkowany przez pęcherzyki sok trzustkowy
i zbierany następnie przewodem trzustkowych,
biegnącym wzdłuż długiej osi trzustki.
21. Wydzielina trzustki ma odczyn zasadowy i zawiera
szereg enzymów, w postaci proenzymów,
hydrolizujących białka, cukry i tłuszcze.
- trypsyna jako enzym proteolityczny atakuje wiązania
peptydowe
- chymotrypsyna kolejny enzym hydrolizujący białka
22. - karboksypeptydaza rozkładająca białka na
pojedyncze aminokwasy
- α-amylaza, enzym glikolityczny rozkładający
takie polisacharydy jak skrobia
- Lipaza, enzym lipolityczny zdolny do hydrolizy
wiązań estrowych zemulsyfikowanych przez żółć
cząstek tłuszczowych
23. Jelito cienkie.
Jelito cienkie ciągnie się od odźwiernika do jelita grubego i liczy
około 6m długości.
Można je podzielić na 3 funkcjonalne części:
- dwunastnicę,
- jelito czcze
- jelito kręte.
24. Dwunastnica
- stanowi początkową część jelita, do którego uchodzą
przewody dwóch wielkich gruczołów układu
pokarmowego, wątroba i trzustka.
25. W dwunastnicy znajdują się gruczoły dwunastnicze, które
obok występujących nieco dalej gruczołów jelitowych
wydzielają sok jelitowy zawierający enzymy trawienne.
Wydzielina jelita cienkiego ma charakter zasadowy.
Miejscem działania enzymów produkowanych w jelicie jest
nabłonek jelitowy, a ich rolą jest dokończenie procesów
trawienia.
27. Powierzchnia całego jelita cienkiego jest silnie powiększona
dzięki obecności palczastych wyrostków tzw. kosmków
jelitowych, wewnątrz których znajduje się sieć naczyń
włosowatych, do których wnikają ze światła jelita: cukry
proste ,aminokwasy, sole mineralne w postaci jonów,
witaminy oraz w znikomej ilości kwasy tłuszczowe.
28. W centralnej części kosmka znajduje się naczynie
limfatyczne, do którego wchłaniane są produkty
trawienia tłuszczy.
Na odcinku dwunastnicy i jelita czczego tworzą
się fałdy okrężne dodatkowo zwiększające
powierzchnię wchłaniania.
Substancje wchłaniane są na drodze transportu
biernego, wspomaganego czy aktywnego.
29. Jelito grube.
Jelito grube stanowi końcowy odcinek przewodu
pokarmowego, którego gruczoły wydzielają jedynie
śluz, pomimo tego pokarm jest jeszcze trawiony
przez jakiś czas przez enzymy przetransportowane
wraz z treścią pokarmową z jelita cienkiego.
30. Na granicy jelita cienkiego i grubego znajduje
się zastawka krętniczo-kątnicza, która zapobiega
cofaniu się pokarmu. Jelito grube dzielimy na:
- jelito ślepe z wyrostkiem robaczkowym,
- okrężnicę i odbytnicę, zakończoną odbytem, wokół
którego okrężnie ułożone mięśnie tworzą mięsień
zwieracz odbytu.
31. Ostatni odcinek przewodu pokarmowego zamieszkuje
bogata flora bakteryjna, która rozkłada niestrawione
resztki na drodze fermentacji.
Mikroflorze zawdzięcza się też produkowanie
niektórych witamin, szczególnie z grupy B i K. W
jelicie grubym zachodzi ostateczne wchłanianie
substancji pokarmowych, przede wszystkim wody
i jonów, po czym następuje formowanie się kału
i jego wydalenie czyli defekacja.
32. Regulacja wydzielania soków trawiennych, a tym
samym pobudzanie lub hamowanie procesów
trawienia odbywa się na 2 sposoby.
a)na drodze humoralnej, czyli za pośrednictwem
różnych substancji chemicznych w tym hormonów,
które produkowane są przez rozsiane w przewodzie
pokarmowym komórki o charakterze gruczołowym.
33. Do takich regulatorów należy sekretyna wzmagająca
wytwarzanie soku trzustkowego,
czy cholecystokinina o podobnym do sekretyny
działaniu, ponadto powoduje skurcz woreczka
żółciowego a tym samych jego wydzielanie.
34. b) poprzez autonomiczny układ nerwowy:
- hamowanie procesów trawiennych jest
odpowiedzialny układ sympatyczny,
- wzmożona aktywność układu pokarmowego jest
za to skutkiem działalności układu
parasympatycznego.
35. Za pośrednictwem układu nerwowego,
poprzez rdzeń przedłużony zachodzi kontrola
czynności związanych z obróbką pokarmu i jego
przesuwaniem do kolejnych części układu
pokarmowego
W rdzeniu przedłużonym zlokalizowane są ośrodki
takich czynności jak: żucie, połykanie, ssanie, wymioty
czy kaszel.
