Μανιφακτούρα - Τεϋλορισμός

1. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ, ΤΜΧΠΠΑ
ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΣ
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Μέρος 5ο
(οι σημειώσεις αυτές σε σημεία μπορούν να κατανοηθούν σωστά μόνο με τη φυσική
παρακολούθηση της διδασκαλίας και των συζητήσεων, καθώς και με το διάβασμα
συμπληρωματικού υλικού)

2. Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ
Ο όρος στην ελληνική έχει μεταφραστεί ως κεφαλαιοκρατία,
κεφαλαιοκρατισμός και κεφαλαιοκρατικό σύστημα. Στην καθομιλουμένη
χρησιμοποιούνται παράλληλα με τον όρο "καπιταλισμός".
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος
Οι οικονομολόγοι, οι κοινωνιολόγοι και οι ιστορικοί έχουν υιοθετήσει διαφορετικές
προσεγγίσεις στις αναλύσεις τους για τον καπιταλισμό και έχουν αναγνωρίσει στην
πράξη διάφορες μορφές αυτού. Ο βαθμός ανταγωνισμού στις αγορές, ο ρόλος της
παρέμβασης και της ρύθμισης, καθώς και το εύρος της κρατικής ιδιοκτησίας
ποικίλουν σε διαφορετικά μοντέλα καπιταλισμού.
Ο καπιταλισμός, που ονομάζεται επίσης οικονομία της ελεύθερης αγοράς,
είναι ένα οικονομικό σύστημα που κυριαρχεί στον δυτικό κόσμο από τη διάλυση
της φεουδαρχίας και μετά, στην οποία τα περισσότερα μέσα παραγωγής είναι
ιδιωτικά και η παραγωγή και το εισόδημα οδηγούνται και κατανέμονται σε μεγάλο
βαθμό μέσω της λειτουργίας των αγορών (Encyclopaedia Britannica)

3. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος
Στο πλαίσιο του καπιταλισμού, υπάρχει περιορισμένη κρατική παρέμβαση στις
οικονομικές υποθέσεις. Τα βασικά στοιχεία μιας καπιταλιστικής οικονομίας είναι η
ιδιωτική ιδιοκτησία, η συσσώρευση κεφαλαίου, το κίνητρο κέρδους και η
ανταγωνιστική αγορά. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά του καπιταλισμού είναι τα
εξής:
 Οι συντελεστές παραγωγής είναι υπό ιδιωτική ιδιοκτησία. Μπορούν να τα
χρησιμοποιήσουν κατά τρόπο που κρίνουν κατάλληλο. Το κράτος μπορεί να
θέσει ορισμένους περιορισμούς για την ευημερία του κοινού.
 Κάθε άτομο είναι ελεύθερο να ασκεί την οικονομική δραστηριότητα της
επιλογής του.
 Κυριαρχία των καταναλωτών, δηλαδή οι παραγωγοί παράγουν τα αγαθά αυτά
μόνο που ζητούνται από τους πελάτες.
 Υπάρχει ανταγωνισμός στην αγορά μεταξύ επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν
εργαλεία όπως η διαφήμιση και οι εκπτώσεις για να προσελκύσουν πελάτες.
 Το κίνητρο του κέρδους είναι το βασικό στοιχείο που ενθαρρύνει τους
ανθρώπους να εργάζονται σκληρά και να κερδίζουν πλούτο.

4. ΟΙ ΠΡΩΙΜΕΣ ΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ
Από τη «Μανιφακτούρα» στον Τεϋλορισμό
Μανιφακτούρα:
Παραγωγική μονάδα στην
οποία εργάζονταν
επαγγελματίες χειροτέχνες.
Χειροτεχνικός ήταν και ο
τρόπος παραγωγής.
Η «Μανιφακτούρα»
• Οι εργάτες γύρω από το
αντικείμενο
• Η πλήρης γνώση της
διαδικασίας παραγωγής, η
μαθητεία
• «Ό,τι ο μάστορης κι ο
κάλφας»
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος

5.  Εργαστήρια που βασίζονταν στην απλή κοινοπραξία
της μισθωτής εργασίας / χειροτεχνικές εγκαταστάσεις
των εμπόρων.
 Εμφανίστηκαν στην Ευρώπη, το 15ο‐16ο αιώνα αρχικά
στις πόλεις της Ιταλίας και στη συνέχεια στις Κάτω
Χώρες, την Αγγλία, τη Γαλλία κ.α.
 Τεχνίτες που πριν δούλευαν ανεξάρτητα ο ένας από
τον άλλο για την κατασκευή εξαρτημάτων μιας ενιαίας
κατασκευής, τώρα βρίσκονταν κάτω από την ίδια
στέγη.
 Εκτός από τον μάστορα, εργάζονταν οι καλφάδες και
οι μαθητευόμενοι.
 Υπάρχει σαφής καταμερισμός εργασίας ανάμεσα
στους εργάτες.
Χαρακτηριστικά της μανιφακτούρας
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος
Diego M. Rivera, Detroit Industry,
South Wall (1932-33)
Detroit Institute of Arts

6. Fry and Sons Manufactory, Nelson Street, Bristol
Soho Manufactory
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος

7. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος

8. Soho Manufactory
P M Jones (2008) Industrial Enlightenment in Practice. Visitors to the Soho Manufactory, 1765–1820, Midland History, 33:1, 68-
96, DOI: 10.1179/004772908X303386 - https://doi.org/10.1179/004772908X303386
 Το 1761 ο Matthew Boulton μεταφέρει την οικογενειακή επιχείρηση παιχνιδιών
από την καρδιά του Birmingham σε αγροτική έκταση νοτιοδυτικά της πόλης.
 Το νέο εργοστάσιο χτίζεται μεταξύ1762 και 1766 και περιλαμβάνει ένα κυρίως
κτήριο και τέσσερις κλειστές και συνδεδεμένες μεταξύ τους αυλές.
 Στη συνέχεια προστίθενται:
 tea room and show gallery (1772),
 σιδηρουργείο(1776),
 engine shop (1781),
 νομισματοκοπείο (1787)
 εργαστήριο ελατηρίων(1793) δημιουργώντας ένα βιομηχανικό σύμπλεγμα
5,000 τετραγωνικών γιαρδών (περίπου 4.500 τ.μ)
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος

9.  Μπορούσε να φιλοξενήσει μέχρι και χίλιους εργάτες (πολλοί από αυτούς
γυναίκες και παιδιά)
 Χρησιμοποιείται η πρώτη βελτιωμένη ατμομηχανή του Watt
 Μεταξύ 1750 και 1775 το Birmingham αναπτύχθηκε σε μεγάλο βαθμό: από 5η
πόλη σε 3η πόλη στην Αγγλία
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος

10. Η πρώτη καταγεγραμμένη περίπτωση Βιομηχανικού Τουρισμού
 Στα πρώτα στάδια της Βιομηχανικής Επανάστασης η εικόνα των μηχανών
εντυπωσίαζε και η επισκέψεις σε σε μανιφακτούρες όπως του Σόχο ήταν
πολύ δημοφιλείς
 Ο Matthew Boulton θεώρησε χρήσιμο να ενθαρρύνει επισκέπτες στη
μανιφακτούρα του, θεωρώντας ότι βοηθάει στην αύξηση την αγοράς των
προϊόντων του
 Οι επισκέπτες περιλάμβαναν κόμητες, δούκες, πρεσβευτές και άλλους
υψηλά ιστάμενους ταξιδιώτες
 Τελικά, ο αριθμός των επισκεπτών αυξήθηκε τόσο πολύ, ώστε αποτελούσε
σοβαρό πρόβλημα. Ο Boulton και άλλα στελέχη ξόδευαν πολύ χρόνο
ξεναγώντας διάφορα σημαίνοντα πρόσωπα και οι εργάτες άρχισαν να
ζητούν φιλοδωρήματα. Τελικά ο ίδιος ο Boulton σταμάτησε τις επισκέψεις
(με μερικές, βέβαια, εξαιρέσεις)
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος

11. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος
Επισκέπτες ανά χώρα προέλευσης στο
Soho Manufactory (P.M. Jones, 2008)

12. Τεϋλορισμός (scientific management)
• Διαχωρισμός σύλληψης (conception) και εκτέλεσης (execution)
• Χωρικός διαχωρισμός: πατάρι και shopfloor
• Μπλε και άσπρα κολάρα
• Bloody Teylorism
• Cut‐throat competition Η επιστημονική διαχείριση είναι θεωρία
διαχείρισης που αναλύει και συνθέτει ροές
εργασίας. Ο κύριος στόχος είναι η βελτίωση
της οικονομικής αποδοτικότητας, ιδίως της
παραγωγικότητας της εργασίας. Ήταν μια από
τις πρώτες προσπάθειες εφαρμογής της
επιστήμης στη μηχανική των διαδικασιών και
στη διαχείριση. Η επιστημονική διαχείριση
είναι μερικές φορές γνωστή ως Τεϋλορισμός
από τον ιδρυτή της, Φρέντερικ Ουίνσλοου
Τέυλορ.
Read more: http://www.businessdictionary.com/definition/Taylorism.html
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος

13. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος
1909
1910
1915
1920
1880-90
Ο Taylor
αναπτύσσει τη
θεωρία του στις
Ηνωμένες
Πολιτείες στο
πλαίσιο των
μεταποιητικών
βιομηχανιών,
ιδίως του χάλυβα.
Εκδίδει το βιβλίο
του 'Principles of
Scientific
Management'
Η αιχμή της
επιρροής του
Taylor
Ο Taylor
πεθαίνει
H επιστημονική
διαχείριση έχει
ακόμα σημαντική
επιρροή, αλλά
είχε εισέλθει σε
ανταγωνισμό και
σύγκριση με
αντιτιθέμενες ή
συμπληρωματικές
ιδέες.

14. Οι 4 βασικές αρχές του Τεϋλορισμού:
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος
www.presentationgo.com
Taylorism ABC World Report:
https://www.youtube.com/w
atch?v=CCsOqWbK46o
Αντικατάσταση του «περίπου» και της
συνήθειας με την επιστημονική μέθοδο
για την μελέτη της εργασίας και την
εύρεση του πιο αποδοτικού τρόπου για
την εκτέλεση συγκεκριμένων εργασιών
Αντιστοίχιση των εργαζόμενων
με θέσεις εργασίας ανάλογα με
την ικανότητα και κινητοποίησή
τους, καθώς και εκπαίδευση για
μέγιστη αποδοτικότητα
Παρακολούθηση της επίδοσης των
εργαζομένων και παροχή οδηγιών
για την εξασφάλιση της μέγιστης
αποδοτικότητας
Διαμοίραση της εργασίας, ώστε οι
managers να σχεδιάζουν και να
εκπαιδεύουν, επιτρέποντας στους
εργάτες να ασκούν τα καθήκοντά
τους με αποδοτικότητα

15. Κριτική στον Τεϋλορισμό
 Ο Τεϋλορισμός κατηγορήθηκε ότι μετατρέπει
τον εργαζόμενο σε «αυτόματο» ή μηχανή.
 Μικρή αυτονομία στους εργάτες, ελάχιστη
ευελιξία
 Ο εξαντλητικός καταμερισμός της εργασίας
έρχεται σε αντίθεση με τις προσεγγίσεις για την
ομαδική εργασία και το ικανοποιητικό
περιβάλλον εργασίας
 Εστιάζει πάρα πολύ στους μηχανισμούς και δεν
λαμβάνει υπ’ όψη την ανθρώπινη πλευρά
 Θεωρεί ως μόνο κίνητρο των εργαζομένων την
αμοιβή
 Έδωσε έδαφος σε πρακτικές που
χαρακτηρίζονται έως και απάνθρωπες
«No tyrant or slave driver in the
ecstasy of his most delirious
dream ever sought to place upon
abject slaves a condition more
repugnant» Ηγέτης του Εργατικού
Κινήματος
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος

16. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος
Diego M. Rivera, South Wall (1932-33) Detroit Industry,
Detroit Institute of Arts
https://mbird.com/2016/11/never-ending-performance-
measurement-the-pitfalls-of-taylorism/

17. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Πολυτεχνική Σχολή – ΤΜΧΠΠΑ
Π. Δ. Σκάγιαννης, Καθηγητής - Π. Ροδακινιάς, ΕΔΙΠ – Χ. Σταθάκη, Υπ. Διδάκτορας
ΜΑΘΗΜΑ: Νέες Τεχνολογίες & Χώρος