Boletín Informativo de Naturgunea nº26 (Abril/Junio 2013) actividades organizadas para las semanas del MedioAmbiente de Navarra y del Valle de Aranguren, especiales sobre reciclaje, el agua, etc, además de algún concurso.

1. Naturgunearen ARANGUREN
IBARREKO
UDALA
Apirila - ekaina 2013 25. Buletina
Informazio-buletina
Ingurumenari buruzko informazio buletina
2013 Ur-esferako Kooperazioaren
Nazioarteko Urtea
N
azio Batuen Osoko Bilku- ten da). Nazio Batuak kezkatuta
rak 2013. urtea Ur-esfe- daude uraren kudeaketan ema-
rako Kooperazioaren Na- ten diren galerengatik: munduan
zioarteko Urtea deklaratu zuen, hornitzen den uraren % 70a ne-
herrien arteko kooperazioa kazaritzan erabiltzen da PNU-
bult­ atu eta herri horiek uraren
z MAren arabera (Nazio Batuen
kudeaketari buruzko akordioe- Ingurumenerako Programaren
tara iritsi daitezen. Helburua arabera) eta ureztatzeko erabil-
munduko uraren hornikuntzaren tzen den uraren %60 landare-
egoera hobetzea eta ingurume- ra heldu baino lehen galtzen da
nari zein hiritarrei mesedea egi- UNESCOren ustez.
tea delarik. Ura eskuratzeko aukeren ez-
Nazioarteko Urte honen hel- berdintasuna
buruak bi dira: NBE-aren arabera:
• Uraren kudeaketak, eskaera handiago baten ondo- - Herrialde aberatsek, batazbestez hamabi aldiz ur ge-
rioz, hurrengo hamarkadetarako dituen erronkak hiago kontsumitzen dute txiroek baino.
gogoraraztea. Urarentzako baldintza minimo batzuk - 783 miloi pertsonek ez dute eskura edateko urik.
izan gabe, ez dira posible izango garapen jasanga-
- Lurreko sei biztanletik batek ez du ur garbirik.
rria, ingurumenaren babesa, edo gizakientzako bizi
- Lurreko bost biztanletik batek ez du komun simplee-
kalitaterako baldintza minimo batzuk.
na ere.
• Kooperazio handiago batek dituen onuren inguruko
- Zortzi pertsonetatik batek probabilidade handiz
sentsibilizazioa. Historiak erakusten digu akordio-
gaixoaraziko duen ura edaten du.
en bidezko gatazken konponketa baketsuek inplika-
- Astero, bost urtetik beherako 27.000 haur hiltzen
tutako guztientzako hobekuntzak ekarri dituztela:
dira kontaminatutako ura edateagatik, higiene edo
ingurumenari, ekonomiari eta gizarteari dagozkien
saneamendu faltagatik.
hobekuntzak.
- Saneamendu faltak gaixotasuna sortzen du, batez
Irina Bokova, UNESCOko zuzendari nagusiak, esaten
ere beherakoa. Beherakoa haur heriotzen bigarren
duenez ura gure garaiko erronka nagusien artean
arrazoia izanik.
(energia, elikagaiak, osasuna, bakea eta segurtasuna)
izendatzaile komun gisa agertzen da. Uraren kudeake-
tak lehorteak edo uholdeak bezalako hondamendiak
murriztu ditzake.
NATURGUNEA
Mugakideak diren ibai arro eta ubideek Lurraren azala-
ren ia erdia suposatzen dutela jakinik, uraren inguruko Gaztelekua (Aranetxea).
kooperazioa bakearentzako ezinbestekoa dela dirudi. Kale Nagusia 2 bis.
Gaur egungo ur kontsumorako joera mantentzen bada,
Jendaurreko ordutegia:
hiru pertsonetatik bik estres hidrikoa jasango dute
2025ean (denbora tarte batean ur eskaerak erabilgarri astearteak eta ostegunak: 11:30 - 13:30
dagoen ur kopurua gainditzen duenean, edo uraren ka- Tel.: 948 244 946
litate eskasak bere erabilera mugatzen duenean ema-
medioambiente@aranguren.es
1

2. Hurrento jarduerak
Aranguren Ibarreko Etxean. Eman izena apirilaren 8ra Matrikula: 15 € erroldatuak, 30 €
arte 012ra deituz edo Naturgunea- erroldatu gabeak.
denbora-bankua: ra posta bat idatziz. Izen emateak apirilaren 6ra arte,
informazio bilera Produktu naturalak 012ra deituaz.
D Mutiloako Zakatina,
enbora-banku bat dirurik
gabe funtzionatzen duen
egiteko eta senda-
ondasun eta zerbitzuen belarrei buruzko ekainak 2, 12:00etatik
elkartrukerako sarea da (hizkun­ 14:00etara, Mutiloa plazan.
lantegia
D
tzak, konponketak, brikolajea,
G
irurik gabeko azoka. Haur
etxeko lanak, informatika, ikasta- ure ibarreko senda-bela- eta helduentzako doako tai-
roak, lantegiak, masajeak, etab.). rrak ezagutzen ikasi eta lerrak barne.
Ibarrean denbora-banku bat sus- horiekin produktu natura- Hurbildu zaitez eta ekarri da-
tatzeko helburuarekin, apirila- lak egiten ikasteko. goeneko behar ez duzun baina
ren 11an, Apirilak 14 eta 21, 9:30etik 13:30era egoera onean dagoen guzti hori.
18:30ean, (landare bilketa) eta 16:00etik Zihurrenik, zuk nahi duzun zerbait
bigarren 20:00etara (erremedioak egitea), ere topatuko duzu.
informazio Taxoaren eta Arangurenen, hurre- Antolatzen duten boluntarioei la-
bilera bat nez hurren. gundu nahi badiezu, deitu Milari
egonen da Emalea: Silvia Akerreta, etnobo- (665862118).
Mutiloako tanika doktorea eta ingurumen
K u l t u r hezkuntzako begiralea.
Nafarroako 9. aste ekologikoa,
apirilaren 15etik 21era.
I
zen emateak apirilak 8ra arte 012ra deituz.
Naturguneak Nafarroako Nekazaritza Ekologikoko Produkzioaren Kontseiluarekin
batera Ibarrean jarduera hauek antolatuz, elikagai ekologikoen produkzio eta kontsumoa
sustatzen du.
Okindegia eta gozogintza ekologikorako Espazio txikietako
lantegiak. nekazaritza
I
kasi ogia, madalenak, eta te- ekologikorako ikastaroa
T
pastak osagai ekologikoekin
erraza, balkoi eta familia-barat-
egiten.
za txikietan ekologikoki landat-
Labiano, apirilak 18.
zen ikasteko.
Ezaugarri berdinetako bi lante-
Mutiloako Kultur Etxea, apirilak 16,
gi eskaintzen dira bi ordutegi ez-
23, 25 eta 30 eta maiatzak 7 eta 9,
berdinetan: I. Lantegia, 9:30etik
16:30etik 19:30era.
13:30era eta II. Lantegia, 16:00etik
20:00era. Emalea: Juan Manuel Esparza, Maste-
Emaleak: Inés Muñoz eta Arkaitz León. Lakabeko okindegian hasi rra Nekazaritza Ekologikoan.
ziren eta 2008tik daramate tailerrak ematen. Izena ematea: 30 € erroldatuak, 60 €
Izen emateak lantegi bakoitzeko: 15€ erroldatuak, 30€ erroldatu erroldatu gabeak.
gabeak.
2

3. 2013ko Ingurumenaren astea,
maiatzak 20tik 26ra.
Ikastaro eta lantegietarako izen emateak, Makrobiotikoaren zuzendaria. Maiatzak 25, LARUNBATA, Lakidain eta
maiatzaren 11ra arte, 012ra deituz. Matrikula: 7 € erroldatuak, 15 € erroldatu Taxoare
gabeak. Osasun Lantegia Naturan: Chi-kung
Maiatzak 20, ASTELEHENA. Mutiloako Kul- Haurtzaindegi Zerbitzua eskatu daiteke Chi-kung mugimendu leunen, arnasketa eta
tur Etxea. Feng Shui hastapenen tailerra kontzentrazio ariketen multzo bat da. Horiek
Feng-Shui: haizea eta ura esan nahi du. An- Maiatzak 22, ASTEAZKENA, Mutiloa. kanpoan eginda, ematen duten ongizate fi-
tzinako diseinu artea da, pertsonen eta be- Haurrentzako tailerra: maskotak zaintzen siko eta mentalaren sentsazioa handitzen
ren ingurunearen arteko oreka mantendu ikasteko dute.
nahi duena. Etxean Feng Shuia aplikatzen 2002 eta 2004 urte bitarteko haurrak. 10:00etatik 12:30era. Lakidaingo aparkale-
ikasteko lantegi praktikoa. 17:30etik 19.00etara, Animaliak Babesteko kuan.
Ordutegia: 16:00etatik 20:00etara. Elkartean, Mutiloan. Doako jarduera, aurre- Emalea: Jon Bru, Espainiako Federazioko
Emalea: Conchi Linares, antzinako me- tik izena emanda. Chi Kung irakaslea.
dikuntzan titulatua eta Feng Shui, radioeste- Matrikula: 6 € erroldatuek 12 € erroldatu
sia eta geonergia ikasketaduna. Maiatzak 23, OSTEGUNA, Labianoko elkar-
tean gabeek
Matrikula: 10 € erroldatuak eta 20 € errol- Ibarreko tximeletak aurkitu eta begiratze-
datu gabeak. Sukaldaritza tailerra, Nafarroako produktu
ekologiko eta ekonomikoekin. ra joateko familia irteera
Maiatzak 21, ASTEARTEA, San Pedro ikas- Garaiko eta bertako produktu ekologikoekin Gidatutako ibilbidea. 17:00etan Taxoaren.
tetxean, Mutiloan. menu osasuntsu eta nutritiboak sukaldatzen Doako jarduera, aurretik izena emanda. La-
Haurrentzako elikadura osasuntsurako ikasteko. guntzailea: Zerynthia elkartea
lantegia. Maiatzak 23 eta 24, 18:00etatik 20:30era. Maiatzak 26, IGANDEA, Arangurenen
Kaltegarriak izan daitezkeen elikagaiak, Emalea: Jose Luis Aranguren, sukaldaria. 11:30ean Ingurumen jolasak familian.
osasuntsu hazitzeko beharrak, barazkiak Matrikula: 15 € erroldatuek eta 25 € errol- 13:00etan Ibarrean Ingurumenaren alde lan
eta gosari osasuntsuak jan ditzaten nola datu gabeek. egiten duten pertsonen aldeko homenaldia.
sustatu. Osagai ekologikoz eginiko plater eta 13:15ean Bokatada ekologikoa.
snack batzuk prestatzea eta dastatzea. Maiatzak 24, OSTIRALA, Labianoko elkartea
Sukaldaritza Lantegia Nafarroako produktu Tiketak: 2 € helduak, 1 € haurrak. Izen
17:30etik 20.30era emateak, maiatzaren 20tik 22ra, 11:30etik
Emalea: Tina Asensio, sukaldaritza bio- ekologiko eta ekonomikoekin (jarraipena)
18:00etatik 20:30era. 14:00etara Naturgunean eta 19:00etatik
energetikoaren irakaslea eta Euskal Eskola 21:00etara, Aranetxean.
Lehiaketak
2013ko Aranguren Ibarreko ingurumen Ezagutu ibarra
Z
argazkigintza lehiaketa er den edo ar-
B
uletin honetan, lehiaketa honen beste edizio baten deialdia ira- gazkia nondik
gartzen dugu. Aurten lema honakoa izango da: Ibarreko Txokoak. aterata dagoen
Argazkiak aurkezteko epea irailaren 23tik urriaren 21era bitar- baldin badakizu, ida-
tean irekita egonen da. Eskatu itzazu oinarriak udaletxean edo jeitsi tzi posta elektroniko
www.aranguren.es –en. bat edo bidali gutuna
Naturguneara. Ekai-
Atera bizikleta kalera naren 15era arte
G
ogorarazten dizugu Udaletxera, Kirol- iristen diren eran­
degira, Kultur Etxera, Aranetxeara, San tzun on guztien artean, xaboi
Pedro ikastetxera eta Ttipi Ttapara bi- naturalen sorta bat zozketatuko da.
zikletan zoazen bakoitzean, zure txartelan zi- Inork ere ez du asmatu aurreko buletineko arga-
Etorri bizikletaz eta lortu zigiluak gilua jartzen jarraitu dezakezula. Urte bukaeran zkia nondik aterata zegoen. Taxoareko konpos-
zozketan parte hartzeko. taje kolektiborako gunetik hartu zen, eta bertatik
ekartzen dituzuen txartelen artean, 3 bizikleta
tolesgarri zozketatuko dira, helduentzako bat eta haurrentzako bi. Oi- Belaran mugapena, Zolina eta Taxoareren arte-
narriak udaleko web orrian ikusi ditzakezu. ko muga eta Fraileen txokoa ikusten dira.
3

4. Martxan dauden kanpainak
Elkartasunezko tapoien birziklatzeak: utz
itzazu Kiroldegiko Tabernan, Kultur Etxean eta
Kontsultategian
2
012an AEFAT kanpainara bideratu genituen, ataxia-telangiectasia gaixota-
sunari buruzko ikerketak finantzatzeko. Erakunde honek jakinarazi digu diru
bilketarako kanpaina ezberdinen bidez, batez ere tapoien birziklatzearen bidez,
bildutakoak 2013rako ikerketa beka baten deialdia egitea posible egin duela. Informazio gehiago-
rako: http://www.aefat.es/
2013an biltzen ditugun tapoiak garuneko paralisia duen Barañaingo mutil baten, Pabloren, tratamendu eta erreha-
bilitazio gastuak ordaintzeko bideratuko dira.
Etxean konpostatzea. Iruñerriko Mankomunitatea
K
anpaina hau urtero antolatzen da, udaberri hasieran. Parte hartzen dutenei beren
etxean konposta egiteko behar duten materiala eta formazioa eskaintzen zaie.
Informazio gehiago eta izen-emateak ondorengo web orrian http://www.mcp.es/resi-
duos/campanas-de-compostaje-domestico edo 948 423242 telefonora deituz
Hondakinei buruzko berezia: Arropa erabilia
Z
er gertatzen da dagoeneko erabiltzen ez dugun NON UTZI DEZAKEZU DAGOENEKO NAHI EZ DUZUN
arropa guztiarekin? ERABILITAKO ARROPA?
Nafarroan Emauseko Trapu-biltzaileek, garbigu- 1. Enteratu zaitez Ibarreko Zakatina noiz den eta hara
neetatik, etxeetatik, norbanakoen ekarpenetatik, zen- eraman.
bait mankomunitatetan jarritako edukiontzietatik eta 2. Gurutze Gorria: arropa beren egoitzan jasotzen
portaletan egiten dituzten bilketatatik datozen 3.000 dute, Tejeria kaleko 27.ean, astelehenetik ostiralera,
kg arropa erabilia jasotzen dute egunean. 10:00etatik 13:00etara, eta asteazkenetan, 16:30etik
Irabazi asmorik gabeko elkarte hau, Nafarroan arropa 18:30era.
erabilia kudeatzeaz arduratzen direnetako bat da.
Emausera iristen den arropa guztia aukeratu eta sail­
katu egiten da. Ongi badago, Emausek Nafarroan di-
tuen azoka edo dendetan saltzen da edo handizkako
merkataritzan, kiloka.
Ez baldin badago erabilia izateko moduan, kremai-
lera eta botoiak kendu eta garbitzeko trapuetan edo
“borran” bilakatzen dira, ibilgailuen eserlekuetan eta
bestelako betetze-materialetan erabiltzen den hari eta
artile zuntzez egindako materiala. 3. Eraman Mutiloako San Pedro elizara.
4. Iruñerriko Mankomunitatearekin, Emauseko Trapu-
Badago zabortegian bukatzen duena ere, zikina dago-
biltzaileen bidez etxean jasotzen dute ondorengo te-
elako, hezea edo hondatua.
lefonora deituz: 948 302898.
Gurutze Gorriak eta Cáritasek ere jasotzen du arropa 5. Eraman garbigune batera
erabilia. Elkarte hauetako boluntarioek egoera onean Modu honetan, behar duen jendeari lagunduaz, gizar-
dagoen arropa banaketarako prestatzen dute eta balio te lana egingo duzu, eta zabortegian bukatzea ekiditen
ez duena Emauseko Trapu-biltzaileei ematen diote. baduzu, baita ingurumenaren aldeko lana ere.
4