Musikaren historia (Denboraren zehar)

1. Gizon-emakumeen bizitzan musikak beti izaten zuen lekua, esate baterako, erlijio ospakizunetan ( Egipto, Palestina, Grezia, Erroma, Txina…). MUSIKA gizakia bera bezain zaharra da. HISTORIAURREAN ere erabiltzen zituen giza ahotsa nahiz berak sortutako musika tresnak,(txirulak danborrak...) sentimenduak adierazteko musikaren bitartez.

2. ERDI AROAN monastegiak izan ziren kulturaren gordailu eta fraileak haren zaindari. Kantu gregoriarra abesten zuten elizkizunetan. Aldi berean, garaiko gertakariak kantatu ohi zituzten koplari eta trobalariek herriz herri, bai eta gazteluetan ere musika lagun zutela.

5. XV. eta XVI. mendeetan BERPIZKUNDE garaian gaude. Garai honetako artista batzuk: Michel Angelo, Leonardo da Vinci… Gertakari aipagarrienak: 1440: Guttenbergek inprenta asmatu zuen. 1492: Amerika deskubritu zuten. 1516: Luteroren erreforma protestantea

6. BERPIZKUNDEKO MUSIKAREN EZAUGARRIAK: - Aintzinako klasikoen gustuak berreskuratzen direlako deitzen da “berpizkundea”. - Ahozko musikak garapen handia izan zuen. Aldi berean musika tresnekiko interes handia sortu zen ( lautea, biola…) - Lau ahotsetako polifonia finkatu zen. - Izen nagusiak: Orlando di Lassus, G. P. De Palestrina, Luis de Victoria eta Claudio Giovanni Antonio Monteverdi - Literaturarekin lotutako forma musikal berriak sortu ziren: madrigala, gabon kantak…

8. XVII eta XVIII mendeetan BARROKO AN gaude. Hitzak esan nahi du apaindu. Gertakari aipagarrienak:  1680 : Newtonen grabitazio lege unibertsala.  Monarkia absolutoak sendotzen dira.  1713: “Real Academia de la Lengua Española” sortzen da.  Garaiko artistak: Velazquez, Murillo, Zurbaran, Grekoa, Cervantes, Shakespeare…

9. EZAUGARRIAK: - Barrokoan apaindura asko erabiltzeko joera egonik, halakoak izango dira musika-aireak ere. - Musika tresnez egindako musikak garapen handia izango du (bibolina, klabea, organua, gitarra…) - Orkestrak sortuko dira. - Operaren sorrera izango da. - Garaiko musikariak: Johann Sebastian Bach, Haëndel, Purcell, Vivaldi eta Johann Pachelbel .

15. Barroko garaiko orkestra

16. ORDENA!! KLASIZISMO aren garaian gaude: 1750 – 1810. Gertakari aipagarrienak:  Entziklopediaren argitalpena: zientziei buruzko ezagupen bilduma.  1789: Frantziako iraultza.  Garaiko pertsonaiak: Goethe, Kant, Schiller eta Napoleon.

17. EZAUGARRIAK: - Klasizismoa barrokoarekiko erreakzioz sortu zen. Orain arteak edertasun ideala eta lasaitasuna bilatuko dit - Musika-aire xumeak eta dotoreak izango dira musikaren arima. - Musika tresnak nagusituko dira. Sinfoniak eta kontzertuak nabarmenduko dira. - Lehenengo pianoak egingo dira. - Garaiko musikariak: Beethoven, Haydn eta Mozart. Mozart Beethoven

26. 1810etik 1870era ERROMANTIZISMO A ren garaia da. Gertakari aipagarrienak:  Industria iraultza.  Liberaltasuna eta demokrazia parlamentarioak.  Sozialismoaren eta anarkismoaren sorrera.  Lokomotorea eta telegrafoa asmatu ziren.  Izen handiak: Victor Hugo, Goya, Marx, Bécquer, Rosalia de Castro, Hegel… GOYA BÉCQUER ¡Los suspiros son aire y van al aire! ¡Las lágrimas son agua y van al mar! Dime, mujer: cuando el amor se olvida, ¿sabes tú a dónde va? KARL MARX

27. EZAUGARRIAK: - Norberaren gorespena eta askatasun irrika azpimarratzen dira erromantizismoan. - Erromantikoentzat munduaren irudia tristea eta ezkorra da. - Musika tresnez jotako musikak zabalkunde handia izando du: orkestra eta pianoa. - Garaiko musikariak: Brahms, Chopin, Wagner, Liszt, Schubert, Schumann, Strauss, Mendelssohn, Mahler, Verdi eta Rossini. BRAHMS CHOPIN WAGNER SCHUBERT STRAUSS eta bere balsak AIDA, Verdiren opera

31. Erromantizismoaren eraginez NAZIONALISMOA deituriko korrontea sortu zen. EZAUGARRIAK: - Norberaren aberriari kantatzea eta gorestea izango da korronte honen ezaugarri nagusia. - Musika arloan, herri musikan eta dantzetan oinarrituko dira gaiak. - Garaiko musikariak: Dvorak, Tchaikovsky, Kodaly, Grieg, Sibelius, Smetana, Guridi, Falla. ANTONIN DVORAK BEDRICH SMETANA EDUARD GRIEG JESUS GURIDI Manuel de Falla Sibelius

37. XX mendean zehar, musika culto edo klasikoaren barruan, estilo desberdin asko eta asko garatu dira: erromantizismo berantiarra, inpresionismoa, musika minimalista, serialismo integrala, musika microtonala, konkreta, aleatoria... Musikaririk ezagunenak: Béla Bartók, Benjamin Britten, Claude Debussy, Sergéi Prokofiev, Giacomo Puccini, Sergéi Rajmaninov, Edward William Elgar, Dmitri Shostakóvich, Ígor Fiódorovich Stravinski, György Sándor Ligeti. Musika kultoarekin batera JAZZa ere garatzen joan izan da. Musikari batzuk estilo biak jorratu ahal izan dira, George Gershwin bezala. Claude Debussy Giacomo Puccini Ígor Fiódorovich Stravinski György Sándor Ligeti George Gershwin Dmitri Shostakóvich