2. Zer da materia?
Materia da unibertsoa osatu eta espazioa
hartzen duen guztia.
Hainbat motatako materiak daude:
Azukrea, burdina, ura…
Materiak propietateak ditu: orokorrak eta
espezifikoak.

3. Materien propietate orokorrak
Propietate orokorrak materia guztiek
dituztenak dira. Masa eta Bolumena.
• Masa materia kantitatea da.
Kilogramotan eta gramotan neurtzen
da.

4. • Bolumena materia kantitate batek hartzen
duen espazioa da. Likido baten bolumena
neurtzeko, edukiera zehatzeko ontzietan
sartu behar dugu.

5. Materiaren propietate espezifikoak
• Propietate espezifikoek bereizten dituzten
materia batzuk eta besteak. Propietate
horietako batzuk dira kolorea, usaina,
distira, gogortasuna, gardentasuna…
Gizakiok propietate espezifikoen arabera
erabiltzen ditugu materialak. Esaterako,
beira erabiltzen dugu lehioak egiteko,
gardena delako.

6. Substantzia puruak eta
nahasketa
Substantzia puruak
Naturan ditugun substantzia batzuk materia bakar batek
osatuta daude:ura,urrea,kuartzoa…subtantzia horiei
substantzia puru esaten diegu.
Substantzia purua materia bakar batez osatuta daude.

7. Nahasketa eta disoluzioak
• Inguruan ditugun substantzia asko materia
batek baino gehiagok osatuta daude:airea,ur
gazia,oliba-olioa…substantzia horiei nahaste
esaten diegu.
• Nahaste bat sortzen duten materia bakoitzari
osagai esaten zaie. Adibidez: nitrogenoa,
oxigenoa, ur lurruna eta beste substantzia puru
batzuk.

8. Nola banatzen dira nahaste baten
osagaiak?
Batzuetan,komeni izaten da nahaste bateko
osagaiak bereiztea,banatzea,prozedura batzuen
bidez lor daiteke hori.Adibidez:
• Iragaztea erabiltzen da osagai solidoa eta likidoa
bereizteko.Hainbat lodieratako iragazkiak erabili
ditzakegu.
http://www.youtube.com/watch?v=_BfDlCwByro&feature
player_embedded
• Dekantazioa erabiltzen da pisu desberdineko
osagaiak bereizteko adibidez:ura eta olioa.Nahaste
horretan pisu gehien duen osagaia ontziaren azpira
joango da.
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embe

9. • Magnetismoa erabiltzen da nahaste
batean iman batek erakatzen dituen
osagaiak bereizteko,adibidez:burdina
bereizteko.
http://www.youtube.com/watch?v=N804-udqkN
• Lurruntzea Eguzkiaren beroarekin,ura
lurrundu egingo da eta gas solidoa
geratuko da bertan.
http://www.youtube.com/watch?v=KafZP0BMH

10. ALDAKETA FISIKOAK ETA KIMIKOAK
•MATERIA ALDATU EGITEN DA:
Materia aldatu egin daiteke.Gauza batzuk
deformatu egiten dira tiratuz gero eta beste
batzuk handiagotu egiten dira berotuz
gero,batzuetan bi substantzia elkartuz gero
beste batzuk sortzen dira.
Materia bi motatako aldaketak izan ditzakete:
aldaketa fisikoak eta aldaketa kimikoak.

11. • ALDAKETA FISIKOAK:
Aldaketa fisikoek ez dute objektuen masa eta
materia aldatzen .
• Deformazioak:Gauzei indarra eman ondoren
forma aldatuko zaio.Adibidez:plastilinari forma
ematen badiozu geratzen da forma hori.
• Egoera aldaketak:Objetuak berotuz edo
hoztuz gero egoera batetik bestera pasatzen
dira.Adibidez:ur lapikoa berotzen dugunean.

12. • Dilatazioak:Objektu baten bolumena handiagotzen
bada,berotzen denean.
• Uzkurdurak:Objektu baten bolumena txikiagotzen
bada hozten denean.

13. • ALDAKETA KIMIKOAK:
• Aldaketa kimikoa da bi substantzia edo gehiago
elkartzen direnean.
• Aldaketa kimiko horiei erreakzio kimiko esaten
zaie.Adibidez:ozpina eta bikarbonato sodikoa
elkartuz gero.
• Erreakzioa eragiten duten substantziei
erreaktibo esaten diegu eta sortu diren
substantzia berriei produktu esaten dugu.

14. • Substantzia batzuek,airearen edo uraren
oxigenoarekin erreakzionatzen dute.Erreakzio
kimiko hori oso motela da eta oxidazio esaten
zaio.