De Nederlandse bouwproductie bedraagt jaarlijks ca. 50 miljard euro. Deze bouwproductie bestaat uit ongeveer de helft uit nieuwbouw en aanleg van bouwwerken en infrastructuur, en de andere helft uit het beheer en onderhoud van bestaande assets. Voor deze bouwproductie werken publieke en private opdrachtgevers nauw samen met het bouwbedrijfsleven. Hoe kunnen deze opdrachtgevers – voor bijna 40% uit het publieke domein - er voor zorgen dat deze productie zo duurzaam – liefst circulair – mogelijk gerealiseerd wordt? Zodat gebouwen en infrastructuur met toekomstwaarde ontstaan? Welke goede voorbeelden zijn er? Welke samenwerkingsvormen zijn effectief? Hoe selecteer je de juiste leveranciers? Kun je gunnen op toekomstwaarde? Vragen waar een aantal geïnspireerde opdrachtgevers verschillende antwoorden op gevonden hebben, maar waar ook nog veel te ontwikkelen valt.
7. (internationale)
duurzaamheidsafspraken
duurzaamheid als
beleidslijn
wet- en regelgeving
- Energie en CO2
- Circulariteit
- Maatschappelijk
verantwoord inkopen
concrete
beleids-
doelstellingen
implementatie
duurzaamheids-
beleid
keuzes:
zelf doen of
uitbesteden?
basis voor duurzaam aanbesteden:
- TCO to the max
- prestatie-eisen
- flexibiliteit gedurende looptijd
- expertrol voor marktpartijen
inzicht in
(prestaties van)
voorraad
Aanleiding/noodzaak verduurzaming 2: Energieakkoord voor duurzame groei (SER)
Nieuwe aanbestedingsrichtlijnen:
Aanbestedingsbeginselen verplichten naleving dwingende milieurechtelijke voorschriften (art. 18 lid 2);
opnemen milieueisen in technische specificaties (art. 42 lid 3a);
onder voorwaarden eisen van keurmerk specifieke milieukenmerken (art. 43);
mogelijkheden uitsluiting onderneming om dwingende reden van alg. belang, zoals bescherming milieu (art. 57 lid 3 en art. 57 lid 4a);
EMVI mede vastgesteld op basis van te bepalen criteria, zoals milieuaspecten (art. 67 lid 2);
meewegen van levenscycluskosten (art. 68);
afwijzen inschrijving bij niet-nakoming van dwingende milieurechtelijke voorschriften (art. 69 lid 2d);
opnemen sociale en milieuvoorwaarden voor de uitvoering van de opdracht (overweging 97).
Dus: stappenplan vanuit ‘aanleiding’ (links) => concrete beleidsdoelstellingen
Implementatie kan pas als voorraad inzichtelijk is
Alle minimumeisen ten aanzien van duurzame energie en circulariteit (in ieder geval wet- en regelgeving en beleidskaders) vormen integraal onderdeel van de specificaties vraagspecificatie 1 in termen van UAV GC of outputspec in termen van DBFM).
Eisen ten aanzien van Maatschappelijk Verantwoord Inkopen zullen grotendeels hun weerslag vinden in de aanbestedingsleidraad ten aanzien van selectiecriteria, consortiumsamenstelling, en in procesvereisten, meestal weergeven in Vraagspecificatie 2 (UAV-GC) of Outputspecs (DBFM).
Duurzaamheid dient op alle vlakken (duurzame energie, circulariteit en (deels) MVI) eveneens (naast de formulering van minimumeisen) als gunningcriterium in het EMVI-mechanisme te worden verwerkt. Dat kan zowel in het Prijscriterium dat op TCO-grondslag zou moeten worden geformuleerd met een zo lang mogelijke tijdhorizon, als in het Kwaliteitscriterium, waar gegadigden zouden kunnen concurreren op basis van de duurzaamheid van de door hen voorgestelde oplossingen. Denkbaar is eveneens facetten van duurzaamheid via alternatieven of varianten uit te laten vragen, om zo marktpartijen maximaal ruimte te geven creatieve ideeën in te dienen.
Via een slim verrekeningsmechanisme (bonus/malus of winstdeling) kan de innovatiekracht op het vlak van duurzaamheid door consortia/leveranciers worden geprikkeld.
Eveneens te overwegen is het uitvragen van oplossingen op gebiedsniveau in plaats van op individueel gebouw- of complexniveau om op deze wijze ook bijvoorbeeld duurzame energieopwekking meer ruimte te geven.
Ontwikkelingen:
Van duurzaam naar circulair
Van investeringen naar bestaande voorraad; incl. energie
Van fysiek duurzaam naar sociaal duurzaam / MVO
Samenwerking met ketenpartners b.v. netwerkbeheerders i.v.m. opschaling in bestaande voorraad
Burgerparticipatie als thema
Thema’s MVI Rijk:
Social return
Internationale sociale voorwaarden
Milieuvriendelijk inkopen
Biobased inkopen
Circulair inkopen
Kansen voor MKB
Innovatiegericht inkopen
Bij aanbesteden: zachte factoren te vaak onderbelicht
Hulpmiddelen! Leidraden duurzaam aanbesteden
Principes van The Natural Step toegepast
Co-creatie
Design thinking
Concurrentie gerichte dialoog gebruikt om uitvraag, proces én contract te optimaliseren
Best value procurement: ON = expert
Uitkomst: alliantieovereenkomst voor 10-15 jaar, daarbinnen gezamenlijk deelprojecten definiëren waarna ON deze uitvoert (vaak obv UAV-gc)
Bijdragen duurzaamheid / verlaging CO2-emissie
+ beperking exploitatiekosten
+ benutten kansen samenwerking markt
= beheerder staat op en voor samenwerking met marktpartij m.b.t. toepassing duurzame energie
=> Beperking milieubelasting ten gevolge van ontwerpkeuzes en werkwijze, te meten bij aanvang door
DuboCalc-berekening materiaalgebruik in Realisatiefase
DuboCalc-berekening energieverbruik in Exploitatiefase
Plan Beperken Schutverlies · De mogelijkheid om met zo min mogelijk waterverlies te schutten bij lage waterstand (beperken noodzaak pompinzet gemaal)
CO2-ambitieniveau (De aanbesteder heeft als doelstelling de CO2-emissie te reduceren bij de uitvoering van infrastructurele werken)
En vervolgens ook aan het eind realisatiefase en eind exploitatiefase het verschil tussen aangeboden materiaalprestatie, c.q. energieprestatie en daadwerkelijk gerealiseerde prestaties af te rekenen (‘boete’ bij te mooie beloftes)
Duurzaam partnerschap en gastheerschap
Naast de gebruikelijke gunningcriteria voor een gebouw zijn in dit project duurzaam partnerschap en gastheerschap als gunningcriteria toegevoegd. Daarbij ligt voor het rijkskantoor de Knoop voor wat betreft duurzaamheid de focus niet alleen op het reduceren van energieverbruik en materiaalgebruik, maar ook op maximale flexibiliteit zodat het gebouw en de dienstverlening toekomstbestendig zijn.
Consortium
Opdrachtnemer is de vennootschap R Creators B.V. met als aandeelhouders Strukton Integrale Projecten (80%) en Facilicom PPS Contracten (20%). De uitvoerende partijen van R Creators zijn Strukton Worksphere, Ballast Nedam en Facilicom Bedrijfsdiensten. Het ontwerp dat het consortium R Creators heeft aangeboden is van de hand van de architecten Cepezed (gebouw), Fokkema en Partners (interieur) en Rijnboutt (stedenbouwkundige inpassing).
(Vorig jaar gepresenteerd in workshop)
Op woning- én portefeuilleniveau inzicht in effecten van duurzame maatregelen
Resultaat:
Inzicht in kosten en baten van verduurzaming
Knoppen om aan te sturen
Haalbaarheid van ambitie bepalen