The Art of Parmigianino, Titian, Tintiretto, Veronese, and El Greco

1. Raphael Sanzio 1483-1520
Madonna with the Fish, 1512-14
Parmigianino - Madonna
with the Long Neck, 1535
1

2. Parmigianino
1503-1540-
“Self portrait”
1524

3. Parmigianino
1503-1540-
“Mare de Déu
amb Infant i
sants”
1527

4. Parmigianino
1503-1540-
“Madonna
and Child with
Saints”
1530

5. Parmigianino
1503-1540-
“Madonna
della Rosa”
1530

6. Parmigianino
1503-1540-
“Cupido che
fabbrica
l'arco”
1533-35

7. Titian
1490-1576
“Venus and
Adonis”
1555-60
7

8. 8
Titian
1490-1576
Ταρκύνιος και
Λουκρητία
1571

9. 9
Titian 1490-1576 “Tre età dell'uomo ”

10. 10
Titian
1490-1576
“Diana and Kallisto”
1556-59

11. 11
Titian
1490-1576
“Ακταίων και
Άρτεμις” 1608

12. 12
Tintoretto, 1518 – 1594, “The Last Supper”, 1540

13. 13
Leonardo da Vinci 1452-1516 “The last supper” 1495-98

14. Tintoretto, 1518 – 1594 “The Last Supper” 1570

15. Tintoretto, 1518 – 1594, «The Miracle of St Mark Freeing the Slave» 1548

16. Tintoretto
1518 – 1594
«Finding of the
body of St Mark»
1548

17. Tintoretto, 1518 – 1594
«St Mark's Body
Brought to Venice»
1548

19. Paolo Veronese, 1522-1588, “Το Δείπνο στου Λευί”, 1573

20. Paolo Veronese,
1522-1588,
“Adoration of the
Magi», 1573

21. Paolo Veronese, 1522-1588, “Youth between Virtue and Vice”, 1580-82

22. Paolo Veronese, 1522-1588, “Ultima Cena”, 1585

23. Paolo
Veronese,
1522-1588,
“Allegory of
Love I
Infidelity”,
1570

24. Paolo
Veronese,
1522-1588,
“Allegory of
Love ΙI
Scorn”, 1570

25. Paolo
Veronese,
1522-1588,
“Allegory of
Love ,ΙΙΙ
Respect”, 1570

26. Paolo
Veronese,
1522-1588,
“Allegory of
Love ,IV
The Happy
Union”, 1570

27. Μιχαήλ Άγγελος, 1475-
1564
«Δευτέρα Παρουσία»
λεπτομέρεια,
Καπέλα Σιξτίνα
Στα δεξιά των αγγέλων
αισθητοποιείται η πάλη
των κολασμένων και των
δαιμόνων. Οι κολασμένοι
πιέζονται να δεχτούν την
τιμωρία τους :να
κατεβούν στην κόλαση

28. Tintoretto, 1518 – 1594 «Η γέννηση του Ιωάννη του Βαπτιστή» 1554

29. Tintoretto, 1518 – 1594
«Ο Άγιος Γεώργιος
σκοτώνει τον
Δράκοντα» 1555-58

31. Tintoretto, 1518 – 1594 «Δανάη» 1555-59

32. Tintoretto, 1518 – 1594 «Leda and the Swan» 1570

33. Tintoretto ,1518 – 1594 «Δανάη» 1570

34. Tintoretto, 1518 – 1594, «The Origin of the Milky Way», 1575-80

35. Μιχαήλ Άγγελος 1475-
1564
«Δευτέρα Παρουσία»
λεπτομέρεια,
Καπέλα Σιξτίνα
Στα δεξιά του Χριστού,
ο Σίμων ο Κυρηναίος
φέρει στην πλάτη του
το σταυρό του Χριστού
ως έμβλημά του. Κάτω
ο Άγιος Σεβαστιανός
σφίγγει στο χέρι του τα
βέλη που συμβολίζουν
το μαρτύριό του

36. Tintoretto ,1518 – 1594, «Marriage at Cana», 1575-80

37. The Annunciation
Tintoretto ,1518 – 1594, «The Annunciation», 1583-87

38. Tintoretto, 1518 –
1594, «Christ with
Mary and Martha »,
1555-58

39. Δομήνικος Θεοτοκόπουλος/El Greco 1541-1614

40. Χάρτης της Κρήτης του
Giorgio Sideri, 1562,
63,5χ14,5εκ.
Γιόρις Χεφνάγκελ,
Άποψη του Ηρακλείου,
1572, Συλλογή Stapleton
Φρέντερικ ντε Βιτ
Χάρτης της Κρήτης,
1680, 46,5x55,5 εκ.,
Λονδίνο, Συλλογή O’
Shea

41. Ελ Γκρέκο, 1541-1614
«Ο Ευαγγελιστής Λουκάς
ζωγραφίζει τη
Βρεφοκρατούσα Παναγία»
1565-1566
Αυγοτέμπερα σε ξύλο
41χ33εκ.
Μουσείο Μπενάκη Αθήνα
Κρητική Περίοδος 1541-1567/8

42. Κρητική Περίοδος 1541-1567/8
Ελ Γκρέκο, 1541-1614
«Η Προσκύνηση των
Μάγων»,
1560-1567
Αυγοτέμπερα σε ξύλο
40χ45εκ.
Μουσείο Μπενάκη
Αθήνα

43. Ελ Γκρέκο, 1541-1614
«Η Κοίμηση της Θεοτόκου»
1567
Τέμπερα με ύφασμα και
γύψο σε ξύλο
61,4χ45εκ.
Ναός της Κοίμησης της
Θεοτόκου, Ερμούπολη
Σύρου
Κρητική Περίοδος 1541-1567/8

44. Βενετική περίοδος - επιρροές
1567/8-1570
Tintoretto, 1518 – 1594, «Ο Άγιος Γεώργιος
σκοτώνει τον Δράκοντα», 1555-58
Titian, 1490-1576
«Ταρκύνιος και Λουκρητία», 1571

45. Ελ Γκρέκο, 1541-1614, «Η Μαγδαληνή», λεπτ., 1577,157χ121εκ.
Τισιανός, 1490-1576, «Η Μετανοούσα
Μαγδαληνή», 1565 περ., Ερμιτάζ Λένινγκραντ
Βενετική περίοδος - επιρροές
1567/8-1570

46. Βενετική περίοδος - επιρροές
1567/8-1570
Βερονέζε Πάολο, 1528-1588 «Η Οικογένεια του Δαρείου ενώπιον του Αλεξάνδρου», 1565-70

47. Βενετική περίοδος 1567/8-1570
Ελ Γκρέκο, 1541-1614, Τρίπτυχο της Μοδένας, 1567-1568, μπροστινή όψη, αυγοτέμπερα
σε ξύλο, κλειστό:37χ23,8εκ., ανοικτό: 37χ51,5εκ. 37χ60εκ. Γκαλερία Εστένσε, Μοδένα.
το Τρίπτυχο
της
Μοδένας

48. Ελ Γκρέκο,
1541-1614,
«Η Προσκύνηση
των
Ποιμένων»
λεπτομέρεια από
το Τρίπτυχο της
Μοδένας,
αριστερό φύλλο
της κύριας όψης,
Βενετική περίοδος 1567/8-1570 το Τρίπτυχο
της
Μοδένας

49. Βενετική περίοδος 1567/8-1570
Ελ Γκρέκο, 1541-1614,
«Ο Χριστός
στεφανώνει
στρατιώτη, σκηνές
Δευτέρας παρουσίας»
λεπτομέρεια από το
Τρίπτυχο της
Μοδένας, κεντρικό
φύλλο της κύριας
όψης
το Τρίπτυχο
της
Μοδένας

50. Βενετική περίοδος 1567/8-1570
Ελ Γκρέκο, 1541-1614, «Σκηνές της Δευτέρας Παρουσίας», λεπτομέρεια από το Τρίπτυχο της Μοδένας, δεξί φύλλο της κύριας όψης
το Τρίπτυχο
της
Μοδένας

51. Βενετική περίοδος 1567/8-1570
Ελ Γκρέκο,
1541-1614,
«Η Βάπτιση του
Χριστού»
λεπτομέρεια από
το Τρίπτυχο της
Μοδένας, δεξί
φύλλο της κύριας
όψης
το Τρίπτυχο
της
Μοδένας

52. Βενετική περίοδος 1567/8-1570
Ελ Γκρέκο, 1541-1614, Τρίπτυχο της Μοδένας, 1567-1568, πίσω όψη, αυγοτέμπερα σε ξύλο,
κλειστό:37χ23,8εκ., ανοικτό: 37χ51,5εκ. 37χ60εκ., Γκαλερία Εστένσε, Μοδένα.
το Τρίπτυχο
της
Μοδένας

53. Βενετική περίοδος 1567/8-1570
Ελ Γκρέκο, 1541-1614
Τρίπτυχο της
Μοδένας, 1567-1568,
πίσω όψη, δεξί φύλλο
λεπτομέρεια,
αυγοτέμπερα σε ξύλο,
Γκαλερία Εστένσε,
Μοδένα.
το Τρίπτυχο
της
Μοδένας

54. Ελ Γκρέκο, 1541-1614, Τρίπτυχο της Μοδένας, 1567-1568, πίσω όψη, κεντρικό φύλο, λεπτομέρεια
Βενετική περίοδος 1567/8-1570 το Τρίπτυχο
της
Μοδένας

55. Ελ Γκρέκο, 1541-1614, «Η Προσκύνηση των Ποιμένων», 1568, Μουσείο Willumsen της πόλης Φρεντερικζούντ
Βενετική περίοδος 1567/8-1570Βενετική περίοδος 1567/8-1570

56. Ελ Γκρέκο, 1541-1614, «Άποψη του όρους και της Μονής Σινά», 1570, τέμπερα και ελαιογραφία σε ξύλο, 41χ47,5, εκ. Λονδίνο
Βενετική περίοδος 1567/8-1570

57. Ελ Γκρέκο, 1541-1614,
«The Annunciation»,
1570, τέμπερα και
ελαιογραφία σε ξύλο,
26,7χ20, εκ. Museo del
Prado, Madrid
Βενετική περίοδος 1567/8-1570

58. Ελ Γκρέκο, 1541-1614, «Η θεραπεία του τυφλού» ,περ. 1570-75, Γκαλερία Νατσιονάλε Πάρμα
Βενετική περίοδος 1567/8-1570

59. Ελ Γκρέκο, 1541-1614
«The Purification of
the Temple)», detail,
περ. 1570, National
Gallery of Art,
Washington
Βενετική περίοδος 1567/8-1570

60. Ελ Γκρέκο, 1541-1614, Σχέδιο με αφορμή
το γλυπτό του Μ. Αγγέλου «η ημέρα»
Μιχαήλ Άγγελος 1475-1564 «Η νύχτα»
λεπτ. από το παρεκκλήσιο των Μεδίκων στο san Lorenzo
Ρωμαϊκή περίοδος επιρροές
1570-1576/7

61. Μιχαήλ Άγγελος, 1475-1564 «Πιετά»,
Μουσείο Καθεδρικού ναού Φλωρεντίας
Ελ Γκρέκο, 1541-1614, «Μικρός Θρήνο»
29χ20εκ.1568, Φιλαδέλφεια
Ρωμαϊκή περίοδος επιρροές
1570-1576/7

62. Ρωμαϊκή περίοδος - επιρροές
1570-1576/7
Parmigianino, 1503-1540,«Madonna with the
Long Neck», 1540
Parmigianino, 1503-1540, «Autorretrato», 1524

63. Ρωμαϊκή περίοδος 1570-1576/7
Ελ Γκρέκο, 1541-
1614, «Βιτζέντζο
Αναστάζι». 1571-76,
λάδι σε μουσαμά,
188x126,5 εκ., Νέα
Υόρκη Δημόσια
Συλλογή Frick

64. Ελ Γκρέκο, 1541-1614, «Η εκδίωξη των εμπόρων από το Ναό», 1570, λάδι σε μουσαμά, 116149,9εκ., Μινεάπολη Μουσείο Καλών Τεχνών
Ρωμαϊκή περίοδος 1570-1576/7

65. Ελ Γκρέκο, 1541-1614, «Ο Μυστικός Δείπνος»,περ. 1568, λάδι σε ξύλο, 43x52 εκ., Μπολόνια, Εθνική Βιβλιοθήκη
Ρωμαϊκή περίοδος 1570-1576/7

66. Ελ Γκρέκο, 1541-1614, «Η εκδίωξη των εμπόρων από το Ναό», λεπτομέρεια, 1570-75, λάδι σε
μουσαμά, 116149,9εκ., Μινεάπολη Μουσείο Καλών Τεχνών
Οι τέσσερις μορφές κάτω δεξιά είναι ο Τιτσιάνο, ο Μιχαήλ Άγγελος, ο Τζούλιο Κλόβιο και ο
Ραφαήλ. Ζωγραφίστηκαν από τον Θεοτοκόπουλο σε χωριστό μουσαμά, ο οποίος επικολλήθηκε
στην υπόλοιπη σύνθεση, σαν ο ζωγράφος να ήθελε να προσθέσει ένα είδος σχολίου στον πίνακα
Ρωμαϊκή περίοδος 1570-1576/7

67. Ρωμαϊκή περίοδος 1570-1576/7
Ελ Γκρέκο, 1541-1614, «Ο Μύθος» ,περ. 1570-75, Μουσείο Πράντο, Μαδρίτη

68. Ρωμαϊκή περίοδος 1570-1576/7
Ελ Γκρέκο, 1541-1614,
«Το παιδί που ανάβει
ένα κερί»
Φλόριντα, ΗΠΑ

69. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
Ελ Γκρέκο, 1541-1614, «Η θεραπεία του τυφλού»,

70. Ρωμαϊκή περίοδος 1570-1576/7
Ελ Γκρέκο, 1541-1614,
«Ευαγγελισμός» ,περ. 1576, Μουσείο
Thyssen
Εφαρμόζοντας τα τεχνάσματα του
Τισιανού, και έχοντας ανακαλύψει την
παλέτα του Βερονέζε ο Γκρέκο
χρησιμοποίησε με απόλυτη μαεστρία τα
περάσματα από το κόκκινο του
παραπετάσματος πίσω από την Παναγία
στο ροζ και από κει στο κίτρινο – μοβ του
ουρανού, οι αποχρώσεις του κίτρινου
από τον άγγελο στην περιστερά και από
κει τον χιτώνα της Παναγίας, ο
συνδυασμός του λευκού – γκρίζου -
πράσινου στον Άγγελο όλα δείχνουν ότι
έχει εξελιχθεί σε άξιο συνεχιστή της
μεγάλης Βενετσιάνικης παράδοσης.
Αποτελεί την ωριμότερη στιγμή του
Κρητικού καλλιτέχνη πριν φύγει για την
Ισπανία.

71. Ελ Γκρέκο, 1541-1614
«Ευαγγελισμός», λάδι σε
ξύλο 26χ19εκ., 1570 -1580
Μουσείο Πράδο.
(πιθανότατα ζωγραφίστηκε
στην Βενετία)
Εκφράζει τη ζωγραφική
τεχνική του δασκάλου του,
Τισιανού. Οι ζωηρές
αντιθέσεις φωτός και σκιάς,
τα ταραγμένα μαρμαίροντα
σχήματα που
αφομοιώνονται με το φως,
το βάθος, όπου κάποια
κτήρια αστραποβολούν
στον ουρανό,
προαναγγέλλουν το στυλ
της ωριμότητας του.
Ρωμαϊκή περίοδος 1570-1576/7

72. Ελ Γκρέκο, 1541-1614
«Ο Άγιος Ανδρέας
και ο Άγιος Φραγκίσκος»,
167χ113εκ., 1576,
μουσείο Πράδο, Μαδρίτη.
Οι δύο άγιοι συνομιλούν, έχοντας
ανάμεσα τους τον σταυρό του Αγίου
Ανδρέα, που σχηματίζει δύο χώρους,
όπου οι φιγούρες έχουν τοποθετηθεί
σε αντιστοιχία ρυθμού και
συνθέσεως, σε κινούμενες, αβέβαιες
στάσεις. Αγγίζουν το έδαφος μ’ ένα
βήμα χορευτικό, κίνηση που την
επαναλαμβάνουν οι χειρονομίες.
Πίσω τους, το αβυσσαλέο κενό του
ουρανού. Η μυστική συνομιλία
μεταφέρεται σ’ ένα διάλογο
εικαστικών σχημάτων.
Ρωμαϊκή περίοδος 1570-1576/7

73. Ελ Γκρέκο, 1541-1614
«Η προσκύνηση του ονόματος
του Ιησού», 1577-79, λάδι σε
μουσαμά, 140x110 εκ.,
Εσκοριάλ, Μοναστηριακή
Εκκλησία του Αγίου
Λαυρεντίου
Ρωμαϊκή περίοδος 1570-1576/7

74. Βενετική περίοδος 1567/8-1570
Ελ Γκρέκο, 1541-1614, «Σκηνές της Δευτέρας Παρουσίας», λεπτομέρεια από το Τρίπτυχο της Μοδένας, δεξί φύλλο της κύριας όψης
το Τρίπτυχο
της
Μοδένας

75. Ρωμαϊκή περίοδος 1570-1576/7
Ελ Γκρέκο, 1541-1614, «Η προσκύνηση του ονόματος του Ιησού», λεπτομέρεια, 1577-79, λάδι σε μουσαμά, 140x110 εκ.
Εσκοριάλ, Μοναστηριακή Εκκλησία του Αγίου Λαυρεντίου

76. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
The Disrobing of
Christ (El Espolio)
1577-79
Oil on canvas
Sacristy of the
Cathedral, Toledo

77. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
Ελ Γκρέκο, 1541-1614
«Διαμερίσαντο τα ιμάτιά μου»
Τολέδο Καθεδρικός Ναός, 1577-1579, 285x173 εκ.
Η αντίθεση του βασιλικού μεγαλείου και της ευγενής
συμπεριφοράς του Χριστού με το πλήθος των άξεστων
στρατιωτών. Μέσα στο πορφυρό μανδύα του ο Χριστός
στέκει απομονωμένος στο μέσο του πίνακα.
Προπηλακίζεται από τον επιθετικό στρατιώτη με το
μαύρο πράσινο ρούχο. Δίπλα Του βρίσκεται ο ιππότης με
την γκρι μπλε , αδιαπέραστη πανοπλία, σύμβολο της
πολεμικής, γήινης εξουσίας. Η πανοπλία αυτού του
υποκριτή, αδρανούς και αδιάφορου ιππότη, που μας
κοιτά, αντανακλά το πορφυρό χρώμα του ρούχου του
Χριστού και αναμιγνύεται με το γκρι μπλε για να δώσει
ένα δραματικό μπλε βιολέ. Αριστερά στο πρώτο πλάνο
στέκονται οι Μαρίες , που αποστρέφουν το βλέμμα από
το θέαμα. Δεξιά ένας δούλος με κιτρινοπράσινη καμιζόλα
σκύβει και τρυπά το δοκάρι του σταυρού. Το τρύπημα, το
διπλωμένο σώμα του και η καζάκα του στο κίτρινο του
θειαφιού του δίνουν μια έκφραση υπουλότητας και
υποκρισίας. Τα χρώματα του πίνακα, πορφυρό κίτρινο
πρασινωπό, κίτρινο γκρίζο και μπλε γκρίζο φτάνουν σε
μια δυσαρμονική απελπισία ταυτόχρονης αντίθεσης
μεγάλης οξύτητας. Αυτό το αποτέλεσμα της ταυτόχρονης
αντίθεσης γεννιέται γιατί τα χρώματα δεν είναι ακριβώς
συμπληρωματικά και διεγείρονται αμοιβαία. Ο Γκρέκο
εξέφρασε έτσι ένα αίσθημα αγωνίας. Θυσίασε την
«ομορφιά των χρωμάτων» για τη εξπρεσιονιστική
παρουσίαση ενός οδυνηρού συμβάντος

78. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
Ελ Γκρέκο, 1541-
1614
«A Lady in a Fur
Wrap», 1577-80,
62χ59εκ.,

79. Ελ Γκρέκο, 1541-1614
«ο Άγιος Σεβαστιανός»,
1577-78, λάδι σε
μουσαμά, 191x152 εκ.,
Βαλένθια, Μουσείο
Καθεδρικού Ναού
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

80. Ελ Γκρέκο, 1541-1614
Αριστερά: «η Μετανοούσα Μαγδαληνή», 1576, λάδι σε μουσαμά, 164x121 εκ., Βουδαπέστη, Μουσείο Καλών Τεχνών
Δεξιά: «η Μετανοούσα Μαγδαληνή», 1585-90, λάδι σε μουσαμά, 109x96 εκ., Σίτχες (Καταλονία), Μουσείο Cau Ferrat
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

81. Ελ Γκρέκο, 1541-1614
«Η Αγία Τριάδα», λάδι σε καμβά,
1577-1579, 300x178 εκ.,
Μαδρίτη Πράδο
Το πρώτο έργο που ζωγράφισε ο
Γκρέκο στο Τολέδο. Ο Θεός,
τριγυρισμένος από αγγέλους, δέχεται
το σώμα του νεκρού Χριστού, το
όραμα του μαρτυρίου κυριαρχεί
επάνω στο όραμα του μεγαλειώδους
θρησκευτικού συμβόλου. Βλέπουμε
τη στενή σχέση με το Τισιανό της
τελευταίας περιόδου, με το Τιντορέτο
(που θυμίζει η χορευτική κίνηση του
γυρισμένου σε μας αγγέλου) αλλά και
μια επινόηση που τη χρησιμοποίησε ο
Μιχαήλ Άγγελος στη Πιετά της
Παλεστρίνα: Το σώμα του Χριστού
είναι τριγωνικό και συστραμμένο. Με
το έργο αυτό αρχίζει το λαμπρό κύκλο
της ώριμης δουλειάς του.
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

82. Ελ Γκρέκο, 1541-1614
Αναπαράσταση του αρχικού
κεντρικού εικονοστασίου του Σάντου
Ντομίγουο.
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
«Ο άγιος Βενέδικτος», 116χ81εκ.
1577-1579, Ανυπόγραφο, Μουσείο
Πράντο Μαδρίτη

83. Ελ Γκρέκο, 1541-1614
Αναπαράσταση
του αρχικού
κεντρικού
εικονοστασίου του
Σάντου Ντομίγουο.
Αριστερά: Άγιος
Ιωάννης ο Βαπτιστής
1577-79
Λάδι σε μουσαμά
212x78 εκ.
Τολέδο Άγιος Δομίνικος
ο Παλαιός
Κέντρο: «Η Ανάληψη της
Παναγίας», 1577
401x229 εκ.
Σικάγο Ινστιτούτο Καλών
Τεχνών
Δεξιά: «ο Άγιος Ιωάννης
ο Ευαγγελιστής»,
1577-79
Λάδι σε μουσαμά
212x78 εκ. Τολέδο Άγιος
Δομίνικος ο Παλαιός
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

84. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
Ελ Γκρέκο, 1541-1614,
«Ο Χριστός αίρων το
Σταυρό»,
108χ75εκ. 1579-1607,
λάδι σε καμβά,
Μουσείο Πράντο,
Μαδρίτη

85. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
Ελ Γκρέκο, 1541-1614,
«Τα δάκρυα του
Πέτρου»,
1585-90,108x89,6 εκ.,
λάδι σε μουσαμά,
Μπάρναρντ Καστλ
(Ντάραμ), Μουσείο
Bowes

86. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
Ελ Γκρέκο, 1541-
1614
«The Holy Family»
106x83cm, 1585,
Spain

87. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
Ελ Γκρέκο, 1541-1614,
«Το Μαρτύριο του Αγίου
Μαυρικίου»
1580-82, Λάδι σε μουσαμά,
448X301 εκ.,
Εσκοριάλ, Μοναστηριακή
εκκλησία του Αγίου Μαυρικίου.
Ο Άγιος Μαυρίκιος εικονίζεται δύο
φορές στον πίνακα, και τις δύο με
την ίδια ενδυμασία. Στο πρώτο
πλάνο είναι στραμμένος προς τον
θεατή, ενώ στο αριστερό άκρο
αποδίδεται σε πλάγια όψη, ενώ
εμψυχώνει έναν σύντροφο του
που πρόκειται σύντομα να
αποκεφαλιστεί.

88. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
El Greco, 1541-1614
«St John And Francis»,
λάδι

89. El Greco, 1541-1614
«Ο Εσταυρωμένος
Χριστός», λάδι σε καμβά,
177χ105εκ.. 1587-96,
Ζuloaga Μαδρίτη,
ανυπόγραφο.
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

90. El Greco, 1541-1614, «Ο Εσταυρωμένος Χριστός», λεπτομέρεια. Τα οστά συμβολίζουν παράλληλα το θρίαμβο του συμβόλου
της ζωής, του Σταυρου, επί του θανάτου. Στο βάθος ένα κτίριο που θυμίζει αμυδρά το Εσκόριαλ, συμβολίζει την Ιερουσαλήμ.
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

91. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
Ελ Γκρέκο, 1541-1614,
«The holy family», 1592

92. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
El Greco 1541-1614
«Οι Άγιοι Ιωάννης ο Βαπτιστής
και Ιωάννης ο Ευαγγελιστής»
110χ86εκ., 1597-1607
Μουσείο Σάντα Κρουθ, Τολέδο.
Δεξιά ο Ευαγγελιστής
συντροφεύεται από τον αετό και
γυρνά ελάχιστα προς τα αριστερά
κρατώντας το δισκοπότηρο με το
φίδι. Δίπλα ο Ιωάννης ο
Βαπτιστής στρέφοντας το κεφάλι
προς τον Ευαγγελιστή δείχνει με
κίνηση χαριτωμένη το
σταυροφόρο ραβδί του. Ο
συμβολικός αμνός βρίσκεται
ξαπλωμένος δίπλα του. Ένα
άνοιγμα στα σύννεφα πίσω του
δημιουργεί ένα ασύμμετρο
φωτοστέφανο γύρω του

93. El Greco , 1541-1614,
«Η Ταφή του Κόμητα Οργκάθ»,
λάδι σε καμβά 487,7χ360,7εκ.,
1586, εκκλησία Σάντο Τομέ,
Τολέδο.
Το νεκρό σώμα του κόμη Οργκάθ
τοποθετείται στον τάφο από τον
Άγιο Στέφανο και τον Άγιο
Αυγουστίνο. Τους πλαισιώνουν
ένα πλήθος μορφών. Κάποιες
μάλιστα από αυτές είναι
πορτραίτα Ισπανών ευγενών. Το
κάτω μέρος ο επίγειος κόσμος, με
την επισημότητα της σκηνής
αντιπαραβάλλεται προς το πάνω
μέρος, τον ουράνιο κόσμο, όπου
ακτινοβολεί το Άγιο Πνεύμα. Ο
νεκρός κόμης είναι γέφυρα
ανάμεσα στους δύο κόσμους. Το
βλέμμα κινείται ανοδικά προς τη
μορφή του Χριστού, που
ετοιμάζεται να δεχτεί την ψυχή
του νεκρού. Με αυτό τον τρόπο
επιτυγχάνεται η πνευματική
εξύψωση και η λύτρωση από τα
υλικά δεσμά.
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

94. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
El Greco, 1541-1614, «Η Ταφή του Κόμητα Οργκάθ», λεπτομέρεια, λάδι σε καμβά
487,7χ360,7εκ., 1586, εκκλησία Σάντο Τομέ, Τολέδο.

95. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
El Greco, 1541-1614 «Η Ταφή
του Κόμητα Οργκάθ»,
λεπτομέρεια, λάδι σε καμβά
487,7χ360,7εκ., 1586, εκκλησία
Σάντο Τομέ, Τολέδο.

96. El Greco, 1541-1614
«Ο Άγιος Λουδοβίκος
και ένας ακόλουθος
του», περ. 1590, λάδι
σε μουσαμά,
120X96,5 εκ., Παρίσι,
Λούβρο
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

97. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
Ελ Γκρέκο, 1541-1614
«The Annunciation»,
1595

98. El Greco, 1541-1614
«Η Παναγία με το Θείο Βρέφος με την Αγία
Μαρτίνα και την Αγία Αγνή», 1597-99,
193,5x103 εκ., λάδι σε μουσαμά,
Ουάσινγκτον Εθνική Πινακοθήκη Συλλογή
Widener
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

99. El Greco 1541-1614, «Βάπτιση του Χριστού»,
1600, λάδι σε μουσαμά, 350χ144εκ.
Είναι χαρακτηριστική η έντονη κάθετη διάταξη που
ανεβαίνει σε τρεις αναπηδήσεις από το έδαφος:από
τον γονατισμένο Χριστό, προς τον χορό των αγγέλων,
προς το Άγιο πνεύμα. Διατηρούνται τα συνθετικά
στοιχεία της ιταλικής τεχνοτροπίας (ενωμένες
διαγώνιοι, συνδέσεις κατά τριγωνικά και ορθογώνια
σχήματα, συγκλίνουσες και αποκλίνουσες ελλείψεις)
αλλά τα θέματα αυτά παίρνουν μια ασυνήθιστη
έξαρση από τη ζωγραφική εκτέλεση. Ο καλλιτέχνης
αλλοιώνει ή ανατρέπει τις διαστάσεις, δημιουργεί
όγκους προτεταμένους ή βαθιά χάσματα, σπάζει τις
αναλογίες. Η απεικόνιση δεν είναι μετωπική :
προχωρεί σε μια γοργή διαγώνιο προς το πάνω τμήμα
της σύνθεσης
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

100. El Greco 1541-1614,
«Βάπτιση του Χριστού»,
1600, λάδι σε μουσαμά,
350χ144εκ. λεπτομέρεια
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

101. El Greco, 1541-1614,
«Ο Άγιος Ιωσήφ με τον Ιησού»,
1597-1599, λάδι σε καμβά,
109χ56εκ.,
Τολέδο, Μουσείο Σάντα Κρουθ
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

102. El Greco , 1541-1614
«Ο Άγιος Μαρτίνος και
ο Φτωχός», 1597-99,
193x103 εκ.,
Εθνική Πινακοθήκη,
Washington
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

103. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
El Greco, 1541-1614, «The Resurrection», 1596-1600, 275x127εκ.,
λάδι σε μουσαμά, Museo del Prado, Madrid

104. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
Ελ Γκρέκο, 1541-1614,
«Saint Jerome as
Scholar», 1600-1614,
Oil on canvas,
108x89cm,
Metropolitan
Museum of Art, New
York

105. Ελ Γκρέκο, 1541-1614,
«Αλληγορία του Τάγματος των
Καμαλδολινών.», 1600-1607,
λάδι σε καμβά, 138χ108 εκ.,
ανυπόγραφο, Βαλένθια,
Μουσείο του Πετράρχη.
Ο Γκρέκο πρέπει να
ακολούθησε πολύ πιστά τις
οδηγίες του πελάτη του και
ζωγράφισε την αλληγορία με
έντονα συμβολικό χαρακτήρα.
Σε πρώτο πλάνο ένας μικρός
ξύλινος βωμός με πλούσιο
διάκοσμο περιγράφει έμμετρα
ερημητικό βίο στα λατινικά
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

106. Ελ Γκρέκο, 1541-1614
«Coronation of the
virgin», 1591-1
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

107. El Greco, 1541-1614
«Το Τολέδο με καταιγίδα»,
1596-1600
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

108. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
El Greco, 1541-1614
«Το Τολέδο με καταιγίδα», λεπτομέρεια, 1596-60

109. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
El Greco , 1541-1614, The Annunciation, (detail), 1596-1600

110. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
Ελ Γκρέκο, 1541-1614,
«Πεντηκοστή», λάδι σε μουσαμά,
275x127εκ., 1596-1600,
(συνόδευε την Ανάσταση), Μαδρίτη Πράδο
Το όραμα ανοίγεται απότομα προς τα
επάνω, με μια φλογερή ορμή, που την
ενισχύουν τα αστραφτερά χρώματα, από
τους ταραγμένους αποστόλους ως την
επιφανειακά μετωπικό όμιλο της Παναγίας
ανάμεσα στους μαθητές του χριστού. Γύρω
στην Παρθένο, μια γεμάτη πάθος ταραχή,
τονίζεται από τις μορφές και τα σχήματα,
που συνωστίζονται σ’ ‘ένα στενό χώρο και
αντανακλάται στη δίνη των αποστόλων που
ξαφνιάζονται από το θαυμαστό γεγονός

111. Ελ Γκρέκο, 1541-
1614,
«Πεντηκοστή»,
λεπτομέρεια,
λάδι σε
μουσαμά,
275x127εκ.,
1596-1600,
(συνόδευε την
Ανάσταση),
Μαδρίτη Πράδο
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

112. Ελ Γκρέκο, 1541-1614,
«Ο Ευαγγελισμός»,
1603-1605, λάδι σε
καμβά, 128εκ.
Διάμετρος,
Νοσοκομείο του
Ελέους
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

113. Ελ Γκρέκο, 1541-
1614
Λεπτομέρεια
από τον
«Ευαγγελισμό»,
1603-05
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

114. El Greco, 1541-1614
«Καρδινάλιος», περ. 1609, λάδι
σε μουσαμά, 170,8X108 εκ.
Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό
Μουσείο
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

115. El Greco, 1541-1614
«Η Προσκύνηση των
Ποιμένων», 1610,
144,5x101,3 εκ., λάδι
σε μουσαμά, Νέα
Υόρκη, Μητροπολιτικό
Μουσείο
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

116. Δομήνικος και Γεώργιος
Θεοτοκόπουλος,
(επάνω) η Συναυλία των Αγγέλων,
(κάτω) η Ενσάρκωση, 1608-1614,
λάδι σε καμβά, 294χ220,5εκ.
Μαδρίτη, Συλλογή Ομίλου Ισπανό
Αμερικάνικης Τράπεζας.
Ο αρχάγγελος εικονίζεται για πρώτη
και τελευταία φορά στα έργα του, με
τα πόδια του να πατούν στο έδαφος.
Απευθύνεται στην Παρθένο με
τεταμένο το δεξί χέρι και την παλάμη
ανοικτή προς τον ουρανό. Ο πίνακας
τεμαχίστηκε στα τέλη του
περασμένου αιώνα και αφαιρέθηκε το
τμήμα των αγγέλων μουσικών.
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

117. Δομήνικος και Γεώργιος Θεοτοκόπουλος,
«Η Συναυλία των Αγγέλων» επάνω τμήμα, 1608-1614, λάδι σε καμβά 112χ205εκ. Εθνική Πινακοθήκη.
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

118. El Greco , 1541-1614
«Το άνοιγμα της Πέμπτης
Σφραγίδας της Αποκάλυψης»,
1608-1614, 224,5χ192,8εκ.,
Μητροπολιτικό Μουσείο
Τέχνης, Νέα Υόρκης
Ένα από τα από τα πιο
εκπληκτικά και ενδιαφέροντα
έργα του. Παριστάνει ένα
επεισόδιο από την Αποκάλυψη
του Ιωάννη, που το βλέπουμε
στην άκρη του πίνακα
βυθισμένο στο όραμά του να
κοιτάζει τον ουρανό. Οι γυμνές
φιγούρες – μάρτυρες που
ανασταίνονται για να δεχτούν
το θεϊκό δώρο, τις λευκές
στολές
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

119. El Greco , 1541-1614, «Λαοκόων», 1610-14 λάδι σε μουσαμά, 137x172,5 εκ., Ουάσινγκτον, Εθνική
Πινακοθήκη
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

120. El Greco , 1541-1614,
«Λαοκόων»,
λεπτομέρεια, 1610-14
λάδι σε μουσαμά
137x172,5 εκ.
Ουάσινγκτον Εθνική
Πινακοθήκη
Ισπανική περίοδος 1576/7-1614

121. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
El Greco, 1541-1614
«The Visitation», 1610-13
Oil on canvas, 96 x 72,4
cm
Dumbarton Oaks,
Washington

122. Ισπανική περίοδος 1576/7-1614
Ελ Γκρέκο, 1541-1614
«Προσκύνηση των ποιμένων»,
λάδι σε μουσαμά, 320χ180εκ.
1612-14, Μουσείο Πράντο.
Οι φιγούρες της τελευταίας
περιόδου του Γκρέκο, ασκητικές,
με τα υπερβολικά επιμήκη και
λυγερά σώματα τους, κινούνται
προς κάθε κατεύθυνση. Οι
πολύχρωμες πινελιές
κυματίζουν, χωρίς ανάπαυλα,
σαν σ’ ένα στρόβιλο, για να
υποβάλλουν μια διπλή άποψη,
που υψώνεται και βυθίζεται, και
που ανοίγει προς ένα
θριαμβευτικό κέντρο.
Στέλλα Αλεξανδράτου, 2014