ฉบับพิเศษ คำพ่อสอน

1. lumpiniMAGฉบับพิเศษ “คำ�พ่อสอน”

2. • ความรัก ความสามัคคี
ความรักแบบส่วนพระองค์นั้นเชื่อมโยงส่งต่อถึงประชาชน
อยู่เสมอ และสิ่งส�ำคัญที่พระองค์ทรงเน้นย�้ำ นั่นก็คือเรื่อง
ของ“ความสามัคคี”ที่จะท�ำให้ประเทศไทยสามารถด�ำรง
อยู่ได้อย่างสงบสุข
• การท�ำงาน
สะท้อนให้เห็นถึงแนวพระราชด�ำริ และวิธีการทรงงาน
เพื่อประเทศชาติของพระองค์ จนก่อเกิดเป็นโครงการ
ต่างๆ ที่ส่งผลให้ประเทศชาติบ้านเมืองเติบโตและพัฒนา
อย่างยั่งยืน
• การใช้ชีวิต
พระองค์ทรงเน้นย�้ำอยู่เสมอว่า การใช้ชีวิตของคนเรานั้น
ควรใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อสังคมและประเทศชาติไม่ท�ำให้
ผู้อื่นเดือดร้อนเป็นส�ำคัญ
• ความพอดี พอเพียง
ความพอดี และความพอเพียงนั้นเป็นสิ่งที่พระองค์ได้
พระราชทานพระราชด�ำรัสและพระบรมราโชวาทให้
ประชาชนได้น้อมน�ำปฏิบัติมาโดยตลอดทั้งด้านการด�ำรง
ชีวิตและการท�ำงานเพื่อพัฒนาประเทศและสังคมให้ข้าม
ผ่านวิกฤติเศรษฐกิจไปได้ด้วยดี
จวบจนวันนี้ เชื่อว่าค�ำพ่อสอนทั้งหมดนี้จะสามารถเป็น
แนวทางในการด�ำเนินชีวิตให้กับประชาชนคนไทยได้เป็น
อย่างดี
วารสารลุมพินี ฉบับพิเศษ “ค�ำพ่อสอน” ได้รวบรวม
พระราชด�ำรัสและพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ที่สมาชิกครอบครัว
ลุมพินีทุกท่านสามารถน้อมน�ำมาปรับใช้ในชีวิตจริงได้โดย
แบ่งเป็นหมวดหมู่เพื่อให้ง่ายต่อการอ่าน ดังนี้

3. ความรัก ความสามัคคี

4. “…ฉะนั้นเมื่อท่านสิ้นแล้ว และได้เห็นความรัก ความนับถือ ที่คนทั้งชาติมีต่อท่านก็ปลื้มใจ
ปลื้มใจว่ามีแม่ที่คนรัก ที่ถือว่าท่านเป็นสมเด็จย่า...ถ้าใครต่อใครเรียก “สมเด็จย่า”
คนที่เรียกสมเด็จย่า ก็เป็นหลานๆ ของเรา...”
พระราชดำ�รัส พระราชทานแก่คณะบุคคลต่างๆ ที่เข้าเฝ้าฯ ถวายชัยมงคล เนื่องในโอกาส
วันเฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลัย สวนจิตรลดา พระราชวังดุสิต
วันจันทร์ที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๓๘
LUMPINI MAG
ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’04

5. “ความจงรักภักดีต่อชาตินั้น คือความสำ�นึกตระหนักในคุณของแผ่นดิน อันเป็นที่เกิดที่อาศัย
ซึ่งทำ�ให้บุคคลเกิดความภูมิใจในชาติกำ�เนิด และมุ่งมั่นที่จะธำ�รงรักษาประเทศชาติไว้
ให้เป็นอิสระมั่นคงตลอดไป”
พระบรมราโชวาท ในพิธีถวายสัตย์ปฏิญาณและสวนสนามของทหารรักษาพระองค์
ณ ลานพระราชวังดุสิต วันพุธที่ ๓ ธันวาคม ๒๕๒๙
LUMPINI MAG
05ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’

6. “บ้านเมืองไทย สามารถฟันฝ่าอุปสรรคต่างๆ ได้โดยดี เพราะว่าจิตใจสามัคคีและแสดงออกซึ่งสามัคคี
ถ้าตราบใดเรารักษาความสามัคคี ความเห็นอกเห็นใจซึ่งกันและกันไว้ได้
เราก็จะอยู่ได้อย่างมีความสุขตราบนั้น”
พระราชดำ�รัส พระราชทานแก่คณะประชาชนจังหวัดราชบุรี พระตำ�หนักจิตรลดารโหฐาน
วันเสาร์ที่ ๒๖ พฤศจิกายน ๒๕๓๑
LUMPINI MAG
ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’06

7. “ผู้ที่จะรักษาความเป็นไทยได้มั่นคงที่สุด ดี และเหมาะสมที่สุด ไม่มีใครอื่นนอกจากคนไทย
เพราะฉะนั้นไม่ว่าจะอยู่ ณ แห่งใด คนไทยมีหน้าที่ต้องรักษาความเป็นไทยเสมอ”
พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่สมาคมนักเรียนไทยในประเทศญี่ปุ่น
วันอาทิตย์ที่ ๒๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๓๗
LUMPINI MAG
07ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’

8. “สังคมใดก็ตาม ถ้ามีความเอื้อเฟื้อเกื้อกูลกัน ด้วยความมุ่งดีมุ่งเจริญต่อกัน
สังคมนั้นย่อมเต็มไปด้วยไมตรีจิต มิตรภาพ มีความร่มเย็นเป็นสุข น่าอยู่”
พระราชดำ�รัส เพื่ออัญเชิญลงพิมพ์ในนิตยสารที่ระลึกครบรอบ ๓๖ ปี
ของสโมสรไลออนส์กรุงเทพฯ วันศุกร์ที่ ๓๑ มีนาคม ๒๕๓๘
LUMPINI MAG
ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’08

9. การทำ�งาน

10. “ในการปฏิบัติงานนั้น ย่อมมีปัญหาต่างๆ เกิดขึ้นได้เสมอ เมื่อปัญหาเกิดขึ้นต้องแก้ไข อย่าทิ้งไว้
พอกพูนลุกลามแก้ยาก ขอให้ทุกคนระลึกว่าปัญหาทุกอย่างมีทางแก้ได้ ถ้าแก้คนเดียวไม่ได้ก็ช่วยกันคิด
ช่วยกันแก้หลายๆ คน หลายๆ ทาง ด้วยความร่วมมือปรองดองกัน ปัญหาที่เกิดขึ้นนั้น
จักได้ไม่กลายเป็นอุปสรรคขัดขวาง และบั่นทอนทำ�ลายความเจริญและความสำ�เร็จของการงาน”
พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
วันศุกร์ที่ ๑๓ กรกฎาคม ๒๕๓๓
LUMPINI MAG
ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’10

11. พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่สมาคมนักเรียนไทยในประเทศญี่ปุ่น
วันอาทิตย์ที่ ๒๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๓๗
“ต่างคนต่างมีหน้าที่ แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าทำ�เฉพาะหน้าที่นั้น เพราะว่าถ้าคนใดทำ�หน้าที่เฉพาะของตัว
โดยไม่มองไม่แลคนอื่น งานก็ดำ�เนินไปไม่ได้ เพราะเหตุว่างานทุกงานจะต้องพาดพิงกัน
จะต้องเกี่ยวโยงกัน ฉะนั้นแต่ละคนจะต้องมีความรู้ถึงงานของผู้อื่นแล้วช่วยกันทำ�”
LUMPINI MAG
11ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’

12. “การรู้จักประมาณตน ได้แก่ การรู้จักและยอมรับว่าตนเองมีภูมิปัญญาและความสามารถด้านไหน
เพียงใด และควรจะทำ�งานด้านไหน อย่างไร การรู้จักประมาณตนนี้ จะทำ�ให้คนเรารู้จักใช้ความรู้
ความสามารถที่มีอยู่ได้ถูกต้อง เหมาะสมกับงาน และได้ประโยชน์สูงสุดเต็มตามประสิทธิภาพ
ทั้งยังทำ�ให้รู้จักขวนขวายศึกษาหาความรู้และเพิ่มพูนประสบการณ์อยู่เสมอ
เพื่อปรับปรุงส่งเสริมศักยภาพที่มีอยู่ในตนเองให้ยิ่งสูงขึ้น”
พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
วันเสาร์ที่ ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๔๑
LUMPINI MAG
ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’12

13. “การทำ�งานร่วมกับผู้อื่นนั้น ที่จะให้เป็นไปโดยราบรื่น ปราศจากปัญหาข้อขัดแย้ง ย่อมเป็นไปได้ยาก
เพราะคนจำ�นวนมากย่อมมีความคิดความต้องการที่แตกต่างกันไป มากบ้างน้อยบ้าง
ท่านจะต้องรู้จักอดทนและอดกลั้น ใช้ปัญญา ไม่ใช้อารมณ์ ปรึกษากัน และโอนอ่อนผ่อนตามกันด้วยเหตุผล
โดยถือว่าความคิดที่แตกต่างกันนั้น มิใช่เหตุที่จะทำ�ให้เป็นข้อขัดแย้ง โต้เถียง เพื่อเอาแพ้เอาชนะกัน
แต่เป็นเหตุสำ�คัญที่จะช่วยให้เกิดความกระจ่างแจ้ง ทั้งในวิถีทางและวิธีการปฏิบัติงาน”
พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยขอนแก่น
วันพฤหัสบดีที่ ๑๗ ธันวาคม ๒๕๔๑
LUMPINI MAG
13ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’

14. “การที่จะให้งานประสานกันนั้นมีหลักสำ�คัญอยู่ว่า ทุกฝ่ายจะต้องไม่แบ่งแยกกัน ไม่แย่งประโยชน์
ไม่แย่งความชอบกัน แต่ละฝ่ายแต่ละคนต้องทำ�งานด้วยความบริสุทธิ์ใจ
มุ่งหวังผลสำ�เร็จในการทำ�งานเป็นใหญ่ยิ่งกว่าสิ่งอื่น”
พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของสถาบันเทคโนโลยีการเกษตรแม่โจ้
วันเสาร์ที่ ๑๐ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๒
LUMPINI MAG
ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’14

15. การใช้ชีวิต

16. “คนเราอยู่คนเดียวไม่ได้ จะต้องอยู่เป็นหมู่คณะ และถ้าหมู่คณะนั้นมีความสามัคคี คือเห็นอกเห็นใจ
ซึ่งกันและกัน ช่วยเหลือในทุกเมื่อ ช่วยกันคิดว่าสิ่งใดควร สิ่งใดไม่สมควร
สิ่งใดที่จะทำ�ให้นำ�มาสู่ความเจริญ ความมั่นคง ความสุขก็ทำ� สิ่งใดที่นำ�มาซึ่งหายนะหรือเสียหายก็เว้น
และช่วยกันปฏิบัติทั้งหน้าที่ทางกายทั้งหน้าที่ทางใจ”
พระราชดำ�รัส ในพิธีพระราชทานธงประจำ�รุ่นลูกเสือชาวบ้าน จังหวัดสระบุรี
ณ วัดหนองเขื่อนช้าง อำ�เภอเมืองสระบุรี จังหวัดสระบุรี วันศุกร์ที่ ๑๖ เมษายน ๒๕๑๙
LUMPINI MAG
ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’16

17. “การดำ�เนินชีวิตโดยใช้วิชาการอย่างเดียวยังไม่เพียงพอ จะต้องอาศัยความรู้รอบตัว
และหลักศีลธรรมประกอบด้วย ผู้ที่มีความรู้ดี แต่ขาดความยั้งคิด นำ�ความรู้ไปใช้ในทางมิชอบ
ก็เท่ากับเป็นบุคคลที่เป็นภัยแก่สังคมของมนุษย์”
พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ณ หอประชุมมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ วันจันทร์ที่ ๑๘ กันยายน ๒๕๐๔
LUMPINI MAG
17ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’

18. “คุณธรรมข้อหนึ่งที่ยังมีอยู่อย่างบริบูรณ์ในจิตใจของคนไทยก็คือการให้
การให้นี้ ไม่ว่าจะให้สิ่งใด แก่ผู้ใด โดยสถานใดก็ตาม เป็นสิ่งที่พึงประสงค์อย่างยิ่ง
เพราะเป็นเครื่องประสานไมตรีอย่างสำ�คัญ ระหว่างบุคคลกับบุคคล และให้สังคมมีความมั่นคง
เป็นปึกแผ่นด้วยสามัคคีธรรม”
พระราชดำ�รัส พระราชทานแก่ประชาชนชาวไทย เนื่องในโอกาสวันขึ้นปีใหม่ พุทธศักราช ๒๕๔๖
วันอังคารที่ ๓๑ ธันวาคม ๒๕๔๕
LUMPINI MAG
ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’18

19. พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ณ หอประชุมมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ วันศุกร์ที่ ๑๔ กันยายน ๒๕๑๖
“ความรู้จักอดทนและอดกลั้น ไม่ยอมตัวยอมใจให้วู่วามไปตามเหตุการณ์
ตามอคติ และตามอารมณ์ที่ชอบใจหรือไม่ชอบใจนั้น ทำ�ให้เกิดมีการยั้งคิด เมื่อยั้งคิดได้แล้ว
ย่อมมีโอกาสที่จะพิจารณาเรื่องที่ทำ�คำ�ที่พูด การพิจารณาทบทวนเรื่องใดๆ ใหม่
ย่อมจะช่วยให้มองเห็นละเอียดชัดเจนขึ้น ทั้งในแง่ที่จะคิด ทั้งในทางที่จะปฏิบัติ
ปัญหาหรือความติดขัดก็ย่อมบรรเทาลง”
LUMPINI MAG
19ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’

20. “เมื่อประสบกับเรื่องราวหรือปัญหาต่างๆ จะต้องรู้จักควบคุมจิตใจให้สงบ ไม่หวั่นไหว จิตใจที่สงบแน่นนี้
จะช่วยให้สามารถพิจารณาเห็นเหตุผล ข้อเท็จจริง และความถูกผิดของเรื่องทั้งปวงได้แจ้งชัด
และเห็นทางปฏิบัติแก้ไขได้ถูกต้อง ไม่ผิดพลาด”
พระบรมราโชวาท ในการพิธีพระราชทานปริญญาบัตร
ณ อาคารจักรพันธ์เพ็ญศิริ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บางเขน วันศุกร์ที่ ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๔๕
LUMPINI MAG
ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’20

21. ความพอดี พอเพียง

22. “คนอื่นจะว่าอย่างไรก็ช่างเขา จะว่าเมืองไทยล้าสมัย ว่าเมืองไทยเชย ว่าเมืองไทยไม่มีสิ่งที่สมัยใหม่
แต่เราอยู่พอมีพอกิน และขอให้ทุกคนมีความปรารถนาที่จะให้เมืองไทยพออยู่พอกิน
มีความสงบ และท�ำงานตั้งจิตอธิษฐาน ตั้งปณิธานในทางนี้ ที่จะให้เมืองไทยอยู่แบบพออยู่พอกิน
ไม่ใช่ว่าจะรุ่งเรืองอย่างยอด แต่ว่ามีความพออยู่พอกิน มีความสงบ เปรียบเทียบกับประเทศอื่นๆ
ถ้าเรารักษาความพออยู่พอกินนี้ได้ เราก็จะยอดยิ่งยวดได้”
พระราชดำ�รัส พระราชทานแก่คณะบุคคลที่เข้าเฝ้าฯ เนื่องในวันเฉลิมพระชนมพรรษา
ณ ศาลาดุสิดาลัย วันพุธที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๑๗
LUMPINI MAG
ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’22

23. พระราชดำ�รัส พระราชทานแก่ประชาชนชาวไทย ในโอกาสวันขึ้นปีใหม่ พุทธศักราช ๒๕๒๒
วันจันทร์ที่ ๓๑ ธันวาคม ๒๕๒๒
“วิถีทางด�ำเนินของบ้านเมืองและประชาชนโดยทั่วไป มีความเปลี่ยนแปลงมาตลอด
เนื่องจากความวิปริตผันแปรของวิถีแห่งเศรษฐกิจ สังคม การเมือง และอื่นๆ ของโลก
ยากยิ่งที่เราจะหลีกเลี่ยงให้พ้นได้ จึงต้องระมัดระวังประคับประคองตัวเรามากขึ้น
โดยเฉพาะในเรื่องการเป็นอยู่ โดยประหยัดเพื่อที่จะอยู่ให้รอด และก้าวต่อไปได้โดยสวัสดี”
LUMPINI MAG
23ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’

24. “ทุกวันนี้ ประเทศไทยยังมีทรัพยากรพร้อมมูล ทั้งทรัพยากรธรรมชาติและทรัพยากรบุคคล
ซึ่งเราสามารถน�ำมาใช้เสริมสร้างความอุดมสมบูรณ์ และเสถียรภาพอันถาวรของบ้านเมืองได้เป็นอย่างดี
ข้อส�ำคัญ เราต้องรู้จักใช้ทรัพยากรนั้นอย่างฉลาด คือไม่น�ำมาทุ่มเทใช้ให้เปลืองไปโดยไร้ประโยชน์ หรือได้ประโยชน์
ไม่คุ้มค่า หากแต่การระมัดระวังใช้ด้วยความประหยัดรอบคอบ ประกอบด้วยความคิดพิจารณาตามหลักวิชา เหตุผล
และความถูกต้องเหมาะสม โดยมุ่งถึงประโยชน์แท้จริงที่จะเกิดแก่ประเทศชาติ ทั้งในปัจจุบันและอนาคตอันยืนยาว”
พระราชดำ�รัส ในการเสด็จออกมหาสมาคม ในงานพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา
๕ ธันวาคม ๒๕๒๙
LUMPINI MAG
ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’24

25. พระราชดำ�รัส จากวารสารชัยพัฒนา
ประจำ�เดือนสิงหาคม ๒๕๔๒
“เศรษฐกิจพอเพียงเป็นเสมือนรากฐานของชีวิต รากฐานความมั่นคงของแผ่นดิน เปรียบเสมือน
เสาเข็ม ที่ถูกตอกรองรับบ้านเรือนตัวอาคารไว้นั่นเอง สิ่งก่อสร้างจะมั่นคงได้ก็อยู่ที่เสาเข็ม
แต่คนส่วนมากมองไม่เห็นเสาเข็มและลืมเสาเข็มเสียด้วยซ�้ำไป”
LUMPINI MAG
25ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’

26. “คนเราถ้าพอใจในความต้องการ ก็มีความโลภน้อย เมื่อมีความโลภน้อยก็เบียดเบียนคนอื่นน้อย
ถ้าทุกประเทศมีความคิดว่าท�ำอะไรต้องพอเพียง หมายความว่าพอประมาณ ไม่สุดโต่ง
ไม่โลภอย่างมาก คนเราก็อยู่เป็นสุข”
พระราชดำ�รัส พระราชทานแก่คณะบุคคลที่เข้าเฝ้าฯ
ณ ศาลาดุสิดาลัย วันศุกร์ที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๔๑
LUMPINI MAG
ฉบับพิเศษ ‘‘ค�ำพ่อสอน’’26

27. สิบสามตุลา ห้าเก้า ราวฟ้าฟาด
เหล่าทวยราษฎร์ วิปโยค โศกเศร้าหมอง
เสียงร�่ำไห้ ระงม ทั้งขวานทอง
น�้ำตานอง ท่วมท้น ล้นแผ่นดิน
สิ้นพ่อแล้ว ใจทุกดวง เหมือนหยุดเต้น
ดวงประทีป สกาวเด่น ดับแสงสิ้น
โอ้ว่าทูน- กระหม่อมแก้ว ของชาวดิน
พร�่ำโหยหา น�้ำตาริน มิหวนคืน
ธ เป็น ศูนย์รวมใจ ไทยทั้งชาติ
ขอเป็นข้า รองบาท ทุกชาติชื่น
หากเป็นได้ อยากให้ฝัน นั้นยั่งยืน
ลืมตาตื่น พบความจริง ยิ่งเสียใจ
พระเอย... พระมิ่งขวัญ พระทรงยศ
พระบารมี ทรงกลด ยศยิ่งใหญ่
ขอน้อมเกล้าฯ เสด็จสู่ สวรรคาลัย
เหล่าผองไทย สุดจงรัก และภักดี
อาลัยพ่อหลวงของปวงประชา
ข้าพระพุทธเจ้าสมาชิกครอบครัวลุมพินี
น.ส.วัลลีย์ ธุมชัย ร้อยกรอง
สถิตในดวงใจตราบนิจนิรันดร์
น้อมศิระกราน กราบแทบพระยุคคลบาท
ด้วยส�ำนึกในพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นพ้นอันหาที่สุดมิได้
ข้าพระพุทธเจ้า สมาชิกครอบครัวลุมพินี
บริษัท แอล.พี.เอ็น.ดีเวลลอปเมนท์ จ�ำกัด (มหาชน) และบริษัทในเครือ