Luan van1. 1
Më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Sau khi C¸ch m¹ng thµnh c«ng, nh©n d©n c¸c bé
téc Lµo d-íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Nh©n d©n C¸ch m¹ng
Lµo giµnh ®-îc quyÒn lµm chñ ®Êt n-íc vµ trong ngµy
mång 2 th¸ng 12 n¨m 1975 ®· thµnh lËp n-íc Céng hßa
D©n chñ Nh©n d©n (CH§CN) Lµo. §ã lµ nhµ n-íc kiÓu
míi - Nhµ n-íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa (XHCN)
cña d©n, do d©n vµ v× d©n, tÊt c¶ quyÒn lùc thuéc vÒ
nh©n d©n.
§Ó ®¶m b¶o quyÒn lµm chñ ®Êt n-íc cña nh©n d©n
c¸c bé téc Lµo vµ ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu míi trong
c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay, §¶ng vµ Nhµ n-íc rÊt
quan t©m ®Õn vÊn ®Ò n©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng
c¸c c¬ quan quyÒn lùc nhµ n-íc (quyÒn lËp ph¸p, hµnh
ph¸p vµ t- ph¸p). Quèc héi lµ mét trong ba quyÒn lùc
®ã. Quèc héi cã chøc n¨ng vµ vÞ trÝ rÊt quan träng.
Quèc héi lµ c¬ quan ®¹i biÓu cao nhÊt cña Nhµ n-íc
Céng hßa D©n chñ Nh©n d©n Lµo. Quèc héi lµ c¬ quan
duy nhÊt cã quyÒn lËp hiÕn vµ ph¸p luËt, quyÕt ®Þnh
nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña ®Êt n-íc vµ cã quyÒn
gi¸m s¸t tèi cao ®èi víi toµn bé ho¹t ®éng cña Nhµ
n-íc.
Theo chñ tr-¬ng vµ ®-êng lèi cña §¶ng Nh©n d©n
C¸ch m¹ng (NDCM) Lµo lµ x©y dùng Nhµ n-íc ph¸p quyÒn
x· héi chñ nghÜa (XHCN) cña d©n, do d©n vµ v× d©n,
2. 2
tõng b-íc qu¶n lý nhµ n-íc b»ng ph¸p luËt, yªu cÇu
®ã ®ßi hái ph¶i kiÖn toµn tæ chøc, ®æi míi ph-¬ng
thøc vµ n©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng cña Quèc héi,
trong ®ã chøc n¨ng lËp ph¸p ph¶i ®-îc ®Èy m¹nh h¬n
n÷a ®Ó ®¸p øng yªu cÇu míi cña §¶ng vµ Nhµ n-íc, ®Ó
thÓ hiÖn chñ tr-¬ng, ®-êng lèi cña §¶ng thµnh ph¸p
luËt phï hîp víi ®êi sèng x· héi hiÖn nay.
Uû ban ph¸p luËt lµ mét trong nh÷ng c¬ quan cña
Quèc héi cã chøc n¨ng nhiÖm vô tham m-u cho Quèc héi
trong c«ng t¸c lËp ph¸p, gi¸m s¸t vµ quyÕt ®Þnh c¸c
vÊn ®Ò quan träng cña ®Êt n-íc, Uû ban ph¸p luËt
ph¶i ®-îc n©ng cao chÊt l-îng vÒ tæ chøc vµ ho¹t
®éng nh»m lµm tèt chøc n¨ng nhiÖm vô cña m×nh, lµm
s¸ng tá, ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ cña d©n chñ ®¹i
diÖn, ®¶m b¶o quyÒn lùc thuéc vÒ nh©n d©n.
V× vËy, nghiªn cøu c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn ®Ó
tiÕp tôc n©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng cña Uû ban
ph¸p luËt cña Quèc héi n-íc Céng hßa D©n chñ Nh©n
d©n Lµo lµ ®ßi hái cÊp b¸ch c¶ ph-¬ng diÖn lý luËn
lÉn thùc tiÔn. Bëi vËy, t¸c gi¶ lùa chän ®Ò tµi:
“N©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng cña Uû ban ph¸p luËt
cña Quèc héi n-íc Céng hßa D©n chñ Nh©n d©n Lµo hiÖn
nay”.
2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi
HiÖn nay vÊn ®Ò n©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng
cña Quèc héi nãi chung vµ n©ng cao chÊt l-îng ho¹t
®éng cña Uû ban ph¸p luËt nãi riªng ®· vµ ®ang ®-îc
c¸c nhµ nghiªn cøu khoa häc Lµo vµ ViÖt Nam quan t©m
3. 3
®Õn, nh-ng vÊn ®Ò nµy ë ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò
míi v× cã nhiÒu nhµ nghiªn cøu khoa häc nghiªn cøu tõ
l©u. ë Lµo, vÊn ®Ò nµy lµ võa ®-îc nghiªn cøu chÝnh
thøc chØ lµ mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc ®Ò
cËp ®Õn trong vµi n¨m võa qua.
Nh÷ng c«ng tr×nh khoa häc nghiªn cøu ®Õn ®Ò tµi
nµy nh- sau:
- Tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Quèc héi n-íc Céng
hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, Nxb. CTQG, n¨m 1993.
- QuyÒn gi¸m s¸t tèi cao cña Quèc héi, luËn ¸n
tiÕn sü (1995) cña Ph¹m Ngäc Kú, ViÖn Nhµ n-íc vµ
ph¸p luËt.
- Nh©n d©n lao ®éng thùc thi quyÒn lùc chÝnh trÞ
th«ng qua c¬ quan d©n cö cña NguyÔn ViÕt BÐ, Nxb.
CTQG, Hµ Néi n¨m 1998.
- Chøc n¨ng lËp ph¸p cña Quèc héi n-íc Céng hßa
x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, luËn v¨n th¹c sü (1998)
cña Ph¹m ThÞ T×nh, tr-êng §¹i häc LuËt Hµ Néi.
- Hoµn thiÖn quy tr×nh xem xÐt, quyÕt ®Þnh c¸c
vÊn ®Ò quan träng cña ®Êt n-íc trong ho¹t ®éng cña
Quèc héi n-íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam,
luËn v¨n th¹c sü (2001) cña NguyÔn Quèc Th¾ng, Häc
viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh.
- §æi míi tæ chøc bé m¸y Quèc héi n-íc Céng hßa
x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, luËn v¨n th¹c sü (2001)
cña TrÇn ThÞ Thanh Mai, Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia
Hå ChÝ Minh.
4. 4
- N©ng cao chÊt l-îng vµ hiÖu lùc cña Uû ban
ph¸p luËt cña Quèc héi n-íc CHXHCN ViÖt Nam, luËn
v¨n th¹c sü (2002) cña NguyÔn ThÞ Dung, Häc viÖn
ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh.
- T¨ng c-êng vai trß cña Quèc héi trong viÖc ®¶m
b¶o quyÒn lùc chÝnh trÞ cña nh©n d©n lao ®éng ë n-íc
CHDCND Lµo, luËn v¨n th¹c sü (2004) cña X¶i U Phun
X¶ Ly, Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh.
- Nh×n chung nh÷ng c«ng tr×nh trªn ®· ®Ò cËp ®Õn
khÝa c¹nh cña ho¹t ®éng Uû ban ph¸p luËt cña Quèc
héi, tiÕp thu nh÷ng kÕt qu¶ ®ã, luËn v¨n nghiªn cøu
mét c¸ch hÖ thèng toµn diÖn vÊn ®Ò n©ng cao chÊt
l-îng ho¹t ®éng cña Quèc héi theo ®Þnh h-íng x©y
dùng nhµ n-íc ph¸p quyÒn XHCN cña d©n, do d©n vµ v×
d©n.
3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô cña luËn v¨n
LuËn v¨n cã môc ®Ých nghiªn cøu c¶ lý luËn vµ
thùc tiÔn vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Uû ban ph¸p
luËt cña Quèc héi, ®Ò xuÊt nh÷ng ph-¬ng h-íng nh»m
n©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng cña Uû ban ph¸p luËt
cña Quèc héi, gãp phÇn vµo viÖc tiÕp tôc x©y dùng
Nhµ n-íc ph¸p quyÒn XHCN cña d©n, do d©n vµ v× d©n ë
n-íc CHDCND Lµo.
§Ó thùc hiÖn môc ®Ých trªn, luËn v¨n cã nhiÖm vô
sau:
5. 5
- Nghiªn cøu c¬ së lý luËn cña viÖc n©ng cao
chÊt l-îng ho¹t ®éng cña Uû ban ph¸p luËt cña Quèc
héi.
- §¸nh gi¸ thùc tr¹ng tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña
Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi trong c«ng cuéc ®æi
míi hiÖn nay.
- §Ò xuÊt nh÷ng ph-íng h-íng vµ gi¶i ph¸p tiÕp
tôc n©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng cña Uû ban ph¸p
luËt cña Quèc héi.
4. §èi t-îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
- §èi t-îng nghiªn cøu luËn v¨n lµ ho¹t ®éng
cña Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi n-íc CHDCND Lµo.
- Thêi gian xem xÐt chñ yÕu lµ tõ n¨m 2002 ®Õn
nay.
5. C¬ së lý luËn vµ ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu
LuËn v¨n thùc hiÖn trªn c¬ së lý luËn cña chñ
nghÜa M¸c - Lªnin, t- t-ëng Hå ChÝ Minh vÒ Nhµ n-íc
vµ ph¸p luËt, chñ tr-¬ng ®-êng lèi ®æi míi cña §¶ng
Nh©n d©n C¸ch m¹ng Lµo.
LuËn v¨n sö dông ph-¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng,
duy vËt lÞch sö cña triÕt häc M¸c Lªnin, ph-¬ng ph¸p
l«gÝc kÕt hîp víi lÞch sö, ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ
tæng hîp, kh¶o s¸t thùc tiÔn so s¸nh, ®iÒu tra x·
héi häc…
6. §ãng gãp míi vÒ khoa häc cña luËn v¨n
6. 6
- §¸nh gi¸ râ thùc tr¹ng chÊt l-îng ho¹t ®éng
cña Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi n-íc CHDCND Lµo
hiÖn nay.
- §-a ra mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu, cÇn thiÕt cã
tÝnh kh¶ thi nh»m n©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng cña
Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi n-íc CHDCND Lµo.
7. ý nghÜa thùc tiÔn cña luËn v¨n
LuËn v¨n sÏ gãp phÇn hoµn thiÖn vÒ ph-¬ng diÖn
lý luËn vÒ viÖc n©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng cña Uû
ban ph¸p luËt cña Quèc héi n-íc CHDCND Lµo trªn c¬
së gãp phÇn x©y dùng Nhµ n-íc ph¸p quyÒn XHCN cña
d©n, do d©n vµ v× d©n.
KÕt qu¶ nghiªn cøu cña luËn v¨n cã thÓ lµm tµi
liÖu nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y vÒ nhµ n-íc vµ ph¸p
luËt trong c¸c tr-êng ®µo t¹o c¸n bé cña §¶ng vµ Nhµ
n-íc vÒ n©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng cña Uû ban ph¸p
luËt cña Quèc héi.
8. KÕt cÊu cña luËn v¨n
Ngoµi phÇn më ®Çu, danh môc tµi liÖu tham kh¶o,
luËn v¨n gåm 3 ch-¬ng, 9 tiÕt.
Ch-¬ng 1
C¬ së lý luËn n©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng
cña Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi n-íc Céng hßa
d©n chñ nh©n d©n Lµo
1.1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Uû ban ph¸p luËt
cña Quèc héi n-íc Céng hßa d©n chñ nh©n d©n Lµo
7. 7
1.1.1. Sù h×nh thµnh cña Uû ban ph¸p luËt cña
Quèc héi n-íc Céng hßa D©n chñ Nh©n d©n Lµo
Céng hßa d©n chñ nh©n d©n Lµo lµ ®Êt n-íc cã
lÞch sö vÎ vang trªn con ®-êng ®Êu tranh chèng ngo¹i
x©m, nhiÒu thÕ hÖ sinh sèng cã lßng yªu n-íc, hy
sinh dòng c¶m ®Ó giµnh ®éc lËp tù do cho d©n téc.
D-íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng NDCM Lµo phong trµo c¸ch
m¹ng Lµo tõng b-íc lín m¹nh, tr¶i qua nhiÒu n¨m ®Êu
tranh ¸c liÖt gian khæ nh©n d©n Lµo ®· giµnh ®-îc
®éc lËp tù do, tõ ®Þa vÞ n« lÖ, nh©n d©n c¸c bé téc
Lµo ®· ®-îc lµm chñ ®Êt n-íc, lËt ®æ chÝnh quyÒn cò
vµ giµnh ®-îc chÝnh quyÒn vÒ tay m×nh. T¹i §¹i héi
®¹i biÓu nh©n d©n toµn quèc lÇn thø nhÊt khai m¹c
träng thÓ t¹i Thñ ®« Viªng Ch¨n tõ ngµy mång 1 - 2 /
12 / 1975 nh©n d©n Lµo ®· tuyªn bè víi thÕ giíi sù
ra ®êi cña n-íc CHDCND Lµo vµ kh¼ng ®Þnh ý chÝ vµ
nguyÖn väng cña nh©n d©n c¸c bé téc Lµo lµ chÊm døt
chÕ ®é cò. §¹i héi ®· nhÊt trÝ ®¬n xin tho¸i vÞ cña
Vua, ®¬n xin gi¶i thÓ Héi ®ång quèc gia chÝnh trÞ
Liªn hiÖp vµ ChÝnh phñ liªn hiÖp l©m thêi. §¹i héi
®· th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ tªn Nhµ n-íc, quèc kú,
quèc huy, quèc ca, ng«n ng÷ vµ chÝnh thøc tæ chøc
Nhµ n-íc [33, tr.1004].
C¬ cÊu quyÒn lùc nhµ n-íc tèi cao ®Çu tiªn cña
n-íc CHDCND Lµo do §¹i héi ®¹i biÓu nh©n d©n toµn
quèc lÇn thø nhÊt bÇu ra vµ th«ng qua vµo ngµy 2
th¸ng 12 n¨m 1975. HÖ thèng chÝnh trÞ c¸ch m¹ng ®Çu
tiªn cña n-íc CHDCND Lµo ®-îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng
8. 8
theo c¬ chÕ "§¶ng l·nh ®¹o, Nhµ n-íc qu¶n lý, nh©n
d©n lµm chñ". C¸c bé phËn cÊu thµnh trong hÖ thèng
chÝnh trÞ gåm cã: §¶ng, Nhµ n-íc, Héi ®ång nh©n d©n
tèi cao, MÆt trËn Tæ quèc Lµo vµ c¸c tæ chøc quÇn
chóng, trong cÊu tróc ®ã bé phËn chiÕm vÞ trÝ quan
träng nhÊt lµ Héi ®ång nh©n d©n (H§ND) tèi cao
C¬ cÊu Nhµ n-íc ®Çu tiªn cña n-íc CHDCND Lµo gåm
cã:
- Chñ tÞch n-íc CHDCND Lµo.
- Héi ®ång nh©n d©n tèi cao (Quèc héi).
- Héi ®ång Bé tr-ëng (ChÝnh phñ).
Chñ tÞch n-íc lµ nguyªn thñ quèc gia, lµ ng-êi
t-îng tr-ng cho sù ®oµn kÕt, thèng nhÊt c¸c bé téc
Lµo trªn c¶ n-íc, lµ ng-êi thay mÆt nh©n d©n trong
quan hÖ quèc tÕ. Chñ tÞch n-íc ®ång thêi lµ Chñ tÞch
Héi ®ång nh©n d©n tèi cao.
Dùa vµo thùc tiÔn cña ®Êt n-íc, CHDCND Lµo ®Çu
tiªn ®-îc tæ chøc theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 1 cña LuËt
tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n tèi cao ®Çu tiªn 1978 (khi
®ã ch-a cã HiÕn ph¸p) ®· quy ®Þnh:
- Quèc gia: chia thµnh tØnh - thµnh phè;
- TØnh chia thµnh huyÖn;
- HuyÖn: chia thµnh x·.
- X·: chia thµnh lµng (b¶n).
HÖ thèng tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n tèi cao ®Çu
tiªn cña n-íc CHDCND Lµo ®-îc thiÕt lËp theo 4 cÊp
nh- sau:
- Héi ®ång nh©n d©n tèi cao (Quèc héi);
9. 9
- Héi ®ång nh©n d©n tØnh - thµnh phè;
- Héi ®ång nh©n d©n huyÖn;
- Héi ®ång nh©n d©n x·.
Héi ®ång nh©n d©n tèi cao khãa I ho¹t ®éng víi
nhiÖm kú ®Æc biÖt kÐo dµi gÇn 14 n¨m (1975 - 1889),
®-îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn c¶ n-íc
võa ph¶i hoµn thµnh c¸ch m¹ng gi¶i phãng, thèng nhÊt
®Êt n-íc, võa thùc hiÖn tõng b-íc c¶i c¸ch d©n chñ,
hoµn thiÖn bé m¸y nhµ n-íc ®Ó gãp phÇn quan träng
vµo thùc hiÖn hai nhiÖm vô chiÕn l-îc lµ x©y dùng vµ
b¶o vÖ Tæ quèc.
Sè ®¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n tèi cao (Quèc héi)
khãa I ®-îc bÇu gåm 45 ®¹i biÓu, trong ®ã cã 4 ®¹i
biÓu n÷, 1 Chñ tÞch, 4 Phã Chñ tÞch vµ 1 Tæng Th- ký
th-êng trùc, 13 ñy viªn th-êng vô vµ cã 3 ñy ban: ñy
ban dù ¸n hiÕn ph¸p, ñy ban dù ¸n nghÞ ®Þnh s¾c lÖnh
- LuËt bÇu cö vµ ñy ban KÕ ho¹ch vµ ng©n s¸ch; ®ång
thêi cßn cã V¨n phßng gióp viÖc Quèc héi. Víi tr¸ch
nhiÖm lµ ®¹i biÓu cña nh©n d©n, Quèc héi thùc sù trë
thµnh n¬i ph¶n ¸nh mäi t©m t-, nguyÖn väng cña nh©n
d©n. C¸c ®¹i biÓu Quèc héi ®-îc nh©n d©n bÇu ra thùc
sù trë thµnh ng-êi b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña
nh©n d©n, thay mÆt nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn lùc
chÝnh trÞ cña nh©n d©n c¸c bé téc Lµo.
Héi ®ång nh©n d©n tèi cao khãa II ®-îc bÇu ngµy
26 th¸ng 03 n¨m 1989 cã sè ®¹i biÓu lµ 79, trong ®ã
cã 5 ®¹i biÓu n÷. H§ND Tèi cao khãa II ngoµi c¸c
10. 10
chøc danh Chñ tÞch, Phã Chñ tÞch cßn cã thªm Uû ban
th-êng vô (UBTV) vµ c¸c ban phô tr¸ch c¸c lÜnh vùc
quan träng cña ®Êt n-íc trong ®ã cã Uû ban ph¸p
luËt.
Chñ tÞch H§ND Tèi cao khãa II kh«ng kiªm chøc
Chñ tÞch n-íc nh- khãa I, chØ phô tr¸ch vô cña m×nh
®ã lµ c¬ quan lËp ph¸p tèi cao. H§ND Tèi cao khãa II
®-îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng trong giai ®o¹n ®æi míi
®Êt n-íc, thùc hiÖn vai trß träng yÕu trong viÖc thÓ
hiÖn hãa nh÷ng chñ tr-¬ng ®-êng lèi cña §¹i héi §¶ng
NDCM Lµo lÇn thø IV, H§ND Tèi cao ®· ban hµnh HiÕn
ph¸p, HiÕn ph¸p ®Çu tiªn cña n-íc CHDCND Lµo vµ 22
®¹o luËt ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi theo tõng
lÜnh vùc cô thÓ.
HÖ thèng tæ chøc H§ND Tèi cao khãa II ®-îc tæ
chøc vµ ho¹t ®éng theo ba cÊp nh- sau:
- H§ND Tèi cao;
- H§ND tØnh - thµnh phè;
- H§ND huyÖn.
H§ND Tèi cao khãa I nh- trªn ®· nãi ®-îc tæ chøc
ho¹t ®éng theo 4 cÊp, bëi v× ®iÒu kiÖn ®Êt n-íc míi
gi¶i phãng bé m¸y chÝnh quyÒn ®Þa ph-¬ng vÉn gi÷
nguyªn theo h×nh thøc nhµ n-íc khu gi¶i phãng. §Õn
H§ND Tèi cao khãa II ®· thay ®æi, nhÊt lµ bá H§ND
cÊp x·.
Quèc héi n-íc CHDCND Lµo chÝnh thøc ®· ra ®êi
vµo ngµy 20 th¸ng 12 n¨m 1992, gåm cã 85 ®¹i biÓu, 8
11. 11
®¹i biÓu n÷, cã mét Chñ tÞch, 2 Phã Chñ tÞch, 8 ñy
viªn Th-êng vô vµ 6 ñy ban: ñy ban th- ký, ñy ban
kinh tÕ vµ kÕ ho¹ch tµi chÝnh, Uû ban ph¸p luËt, ñy
ban v¨n hãa-x· héi, ñy ban d©n téc vµ ñy ban ®èi
ngo¹i, ®ång thêi cßn cã V¨n phßng gióp viÖc Quèc
héi.
Quèc héi ®· cã nh÷ng thay ®æi nhÊt ®Þnh vÒ tæ
chøc vµ ho¹t ®éng trªn c¬ së HiÕn ph¸p n¨m 1991, dùa
trªn thùc tiÔn cña ®Êt n-íc vµ phï hîp víi tinh thÇn
®æi míi, Quèc héi ®· thèng nhÊt quyÕt ®Þnh H§ND Tèi
cao 3 cÊp chuyÓn thµnh Quèc héi mét cÊp. Nh»m thùc
hiÖn vÞ trÝ, vai trß, vµ nhiÖm vô cña m×nh, §iÒu 39
HiÕn ph¸p 1991 x¸c ®Þnh râ: Quèc héi lµ c¬ quan
quyÒn lùc nhµ n-íc cao nhÊt, lµ c¬ quan cã quyÒn lËp
hiÕn, lËp ph¸p, cã quyÒn gi¸m s¸t tèi cao vµ quyÕt
®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña ®Êt n-íc [34,
tr.8].
Ngµy 21 th¸ng 12 n¨m 1997, Quèc héi khãa IV ®-îc
bÇu ra gåm cã 99 ®¹i biÓu, 21 ®¹i biÓu n÷, cã 1 Chñ
tÞch, 3 Phã Chñ tÞch (1 n÷) 7 ñy viªn th-êng vô cã 6
ñy ban nh- Quèc héi khãa III, nh-ng bá ñy ban th- ký
vµ thµnh lËp thªm ñy ban quèc phßng, an ninh [32,
tr.5].
Quèc héi khãa V ®-îc bÇu vµo ngµy 24 th¸ng 4 n¨m
2002 gåm cã 109 ®¹i biÓu, 25 ®¹i biÓu n÷, 1 Chñ
tÞch, cã 1 Phã Chñ tÞch, 7 ñy viªn Th-êng vô vµ cã 6
ñy ban: Uû ban ph¸p luËt, ñy ban kinh tÕ - kÕ ho¹ch
12. 12
vµ tµi chÝnh, ñy ban v¨n hãa x· héi, ñy ban d©n téc,
ñy ban ®èi ngo¹i vµ ñy ban quèc phßng, an ninh. Quèc
héi tiÕp tôc thùc hiÖn vÞ trÝ vai trß cña m×nh trªn
c¬ së HiÕn ph¸p (1991), HiÕn ph¸p söa ®æi n¨m 2003,
LuËt vÒ Quèc héi n¨m 1993, LuËt vÒ Quèc héi söa ®æi
n¨m 2003 vµ LuËt bÇu cö ®¹i biÓu Quèc héi n¨m 1997,
ph¸t huy nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®-îc cña Quèc héi c¸c
khãa tr-íc. Quèc héi khãa V ®· cã nh÷ng ®æi míi ®¸ng
kÓ, tiÕn hµnh t-¬ng ®èi ®ång bé, khÈn tr-¬ng vµ cã
hiÖu qu¶ trªn quy m« réng lín trong nhiÖm vô vµ quyÒn
h¹n cña m×nh.
1.1.2. Sù ph¸t triÓn cña Uû ban ph¸p luËt cña
Quèc héi n-íc Céng hßa D©n chñ Nh©n d©n Lµo
1.1.2.1. Giai ®o¹n tõ n¨m 1975 ®Õn n¨m 1992
Trong lÞch sö Quèc héi n-íc CHDCND Lµo, Uû ban
ph¸p luËt lu«n lu«n lµ bé phËn cÊu thµnh c¬ cÊu tæ
chøc cña Quèc héi, còng nh- NghÞ viÖn c¸c n-íc, Quèc
héi kh«ng thÓ ho¹t ®éng ®-îc nÕu kh«ng cã ñy ban
chuÈn bÞ néi dung c¸c b¸o c¸o, tham m-u nh÷ng vÊn ®Ò
thuéc néi dung cña c¸c dù ¸n luËt, nh÷ng vÊn ®Ò quan
träng do c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn tr×nh ra Quèc héi
xem xÐt, th«ng qua. Víi nh÷ng nhiÖm vô chuyªn m«n
kh¸c nhau, mçi ñy ban cña Quèc héi ®Òu cã chøc n¨ng,
nhiÖm vô quyÒn h¹n cña m×nh ®Ó t¹o nªn hiÖu qu¶ ho¹t
®éng cña Quèc héi.
Quèc héi cña bÊt kú n-íc nµo còng cã chøc n¨ng
lµm luËt chøc n¨ng quyÕt ®Þnh ng©n s¸ch, chøc n¨ng
13. 13
gi¸m s¸t viÖc thùc thi ph¸p luËt vµ mét sè chøc n¨ng
kh¸c.
Qua nghiªn cøu hÖ thèng NghÞ viÖn c¸c n-íc trªn
thÕ giíi cho thÊy, viÖc thµnh lËp c¸c ñy ban trong
NghÞ viÖn c¸c n-íc th-êng dùa trªn c¸c bé t-¬ng
®-¬ng cña ChÝnh phñ nh-ng hÇu hÕt NghÞ viÖn nµo còng
cã nh÷ng ñy ban chñ chèt nh- ñy ban vÒ ph¸p luËt,
kinh tÕ, ng©n s¸ch. ë ViÖt Nam, Uû ban ph¸p luËt lµ
mét trong 7 ñy ban vµ Héi ®ång d©n téc cña Quèc héi,
Uû ban ph¸p luËt cã vÞ trÝ quan träng gãp phÇn vµo
viÖc gióp Quèc héi, Uû ban th-êng vô Quèc héi hoµn
thµnh chøc n¨ng, nhiÖm vô trong c«ng t¸c lËp ph¸p,
gi¸m s¸t vµ quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò quan träng cña ®Êt
n-íc.
ë Quèc héi Trung Quèc cã 8 ñy ban chuyªn m«n.
Trong ®ã ñy ban luËt ph¸p cã vÞ trÝ quan träng. NghÞ
viÖn Céng hßa Ph¸p cã Uû ban ph¸p luËt phô tr¸ch vÒ
c¸c lÜnh vùc luËt d©n sù, luËt h×nh sù, luËt xÝ
nghiÖp, ®oµn thÓ, chÝnh quyÒn ®Þa ph-¬ng ë c¶ Th-îng
viÖn vµ H¹ viÖn. NghÞ viÖn Liªn bang Australia cã
c¸c ñy ban Th-îng viÖn nghiªn cøu chi tiÕt c¸c dù ¸n
luËt vµ kiÓm tra tÝnh x¸c thùc cña c¸c b¶n thÈm tra
dù ¸n luËt.
NghÞ viÖn Canada cã ñy ban liªn hîp Th-êng trùc,
chuyªn xem xÐt c¸c nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ, cã c¸c
ñy ban lËp ph¸p ®Ó xem xÐt mét dù ¸n luËt cô thÓ vµ
chÊm døt ho¹t ®éng khi dù ¸n luËt ®ã ®-îc göi l¹i
14. 14
cho H¹ viÖn, NghÞ viÖn PhÇn Lan cã ñy ban HiÕn ph¸p
vµ ñy ban lËp ph¸p. NghÞ viÖn Indonexia cã ñy ban
ph¸p chÕ vµ V¨n phßng luËt s-…
ë CHDCND Lµo H§ND tèi cao (Quèc héi) khãa I ®·
cã 2 ñy ban: ñy ban dù ¸n HiÕn ph¸p vµ ñy ban dù ¸n
s¾c lÖnh vµ LuËt bÇu cö, ch-a gäi lµ Uû ban ph¸p
luËt, c¶ 2 ñy ban cã chøc n¨ng vµ nhiÖm vô tham m-u
cho viÖc lËp hiÕn ph¸p, thÈm tra c¸c s¾c lÖnh liªn
quan ®Õn nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña H§ND tèi cao vµ
phæ biÕn chÝnh s¸ch cña §¶ng. Khi ®ã chøc n¨ng vµ
nhiÖm vô cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ch-a ph©n c«ng râ rµng
bëi v× sau khi ®Êt n-íc ®-îc gi¶i phãng, t×nh h×nh
trªn ®Êt n-íc ch-a æn ®Þnh, nÒn kinh tÕ cña Nhµ n-íc
bÞ ph¸ hñy, c¬ së vËt chÊt thiÕu thèn, nh©n d©n bÞ
nghÌo ®ãi vµ vÉn cßn tµn qu©n cña chÝnh quyÒn cò
ho¹t ®éng chèng l¹i chÕ ®é míi. Mét sè n¬i cßn cã
t×nh tr¹ng nh©n d©n kh«ng hiÓu biÕt chñ tr-¬ng,
®-êng lèi cña chÕ ®é míi, Nhµ n-íc còng ch-a kÞp ban
hµnh c¸c ®¹o luËt, Nhµ n-íc ®· t¹m thêi qu¶n lý kinh
tÕ - x· héi b»ng c¸c chØ thÞ, th«ng t-, s¾c lÖnh vµ
®-êng lèi cña §¶ng. NhiÖm vô hµng ®Çu cña §¶ng vµ
chÝnh quyÒn c¸c cÊp tõ Trung -¬ng ®Õn ®Þa ph-¬ng lµ
chó träng hai nhiÖm vô c¬ b¶n:
- Tæ chøc vµ ®éng viªn réng r·i, ph¸t huy d©n
chñ n©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc cña nh©n d©n vÒ
chÝnh trÞ, vÒ tinh thÇn yªu n-íc, yªu giai cÊp, yªu
15. 15
chÕ ®é míi, cïng nhau x©y dùng vµ b¶o vÖ chÕ ®é Céng
hßa d©n chñ nh©n d©n non trÎ míi ®-îc thµnh lËp.
- §Êu tranh chèng vµ trÊn ¸p nh÷ng kÎ cã ©m m-u
ph¶n c¸ch m¹ng, nh÷ng ng-êi cã téi ¸c to lín ®èi víi
nh©n d©n, xãa bá tËn gèc nh÷ng tµn d- tÖ n¹n cña x·
héi cò.
§øng tr-íc t×nh h×nh ®Êt n-íc cßn cã nhiÒu khã
kh¨n nh- vËy H§ND tèi cao khãa I ®· tËp trung vµo
viÖc kh«i phôc ®Êt n-íc sau chiÕn tranh ®· lµm cho
viÖc lËp HiÕn ph¸p bÞ t¹m dõng, ñy ban dù ¸n HiÕn
ph¸p kh«ng ®-îc ho¹t ®éng theo nhiÖm vô ®-îc ®Ò ra.
§Õn cuèi nhiÖm kú cña H§ND tèi cao khãa I, t×nh
h×nh kinh tÕ - chÝnh trÞ vµ x· héi ®· æn ®Þnh, còng
lµ lóc §¹i héi toµn quèc lÇn thø IV cña §¶ng NDCM
Lµo ®-îc më ra (1986). §¹i héi lÇn nµy ®· ban hµnh
chÝnh s¸ch ®æi míi ®Êt n-íc toµn diÖn, trong ®ã viÖc
qu¶n lý nhµ n-íc b»ng ph¸p luËt ®· ®-îc ®Ò cao.
Trong V¨n kiÖn cña §¹i héi ®· kh¼ng ®Þnh: “Muèn qu¶n
lý nhµ n-íc ®-îc lµ kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c ph¶i x©y
dùng vµ c¶i c¸ch hÖ thèng chÝnh s¸ch vÒ mäi mÆt cña
®êi sèng x· héi, hÖ thèng chÝnh s¸ch ®ã ph¶n ¸nh chÝnh
x¸c, kh¸ch quan vµ ph¶n ¸nh ®-îc lîi Ých chung cña
nh©n d©n” [25, tr.79].
Song song víi x©y dùng vµ c¶i c¸ch hÖ thèng
chÝnh s¸ch, V¨n kiÖn §¹i héi còng x¸c ®Þnh ph¶i thÓ
chÕ hãa chÝnh s¸ch ®ã thµnh ph¸p luËt. V× nÕu kh«ng
cã ph¸p luËt th× kh«ng thÓ qu¶n lý x· héi ®-îc.
16. 16
Sù ph¸t triÓn cña x· héi ®ang ®ßi hái Nhµ n-íc
Lµo ph¶i x©y dùng vµ kh«ng ngõng c¶i c¸ch c¸c bé m¸y
qu¶n lý ®Ó ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng viÖc x©y dùng hÖ
thèng ph¸p luËt. C«ng viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t
triÓn kinh tÕ - x· héi, ®µo t¹o vµ s¾p xÕp bé m¸y
c¸n bé c«ng chøc, qu¶n lý vµ t¹o ®iÒu kiÖn qu¶n lý
mäi ho¹t ®éng cña x· héi ®i theo chñ tr-¬ng, ®-êng
lèi cña §¶ng.
D-íi sù l·nh ®¹o s¸ng suÊt cña §¶ng, cïng víi
chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn
thø IV vµ t×nh h×nh æn ®Þnh cña ®Êt n-íc trong giai
®o¹n míi ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ho¹t ®éng
trë l¹i cña ñy ban dù ¸n HiÕn ph¸p ñy ban ®· b¾t ®Çu
viÖc chuÈn bÞ cho so¹n th¶o b¶n HiÕn ph¸p ®Çu tiªn
cña n-íc CHDCND Lµo.
H§ND tèi cao khãa II ®· ®-îc thµnh lËp Uû ban
ph¸p luËt trªn c¬ së kÕt hîp 2 ñy ban lµ ñy ban dù
¸n HiÕn ph¸p vµ ñy ban dù ¸n s¾c lÖnh vµ luËt bÇu
cö. Uû ban ph¸p luËt cña H§ND tèi cao khãa II cã
nhiÖm vô quan träng lµ tham m-u cho Uû ban th-êng vô
H§ND tèi cao trong viÖc so¹n th¶o b¶n HiÕn ph¸p ®Çu
tiªn vµ mét sè dù ¸n luËt. Uû ban ph¸p luËt ®· gãp
phÇn quan träng trong viÖc so¹n th¶o b¶n HiÕn ph¸p
®Çu tiªn. B¶n HiÕn ph¸p nµy ®· ®-îc quÇn chóng nh©n
d©n gãp ý kiÕn réng r·i vµ còng lµ lÇn ®Çu tiªn cã
sù ®ång ý cña nh©n d©n tham gia so¹n th¶o b¶n HiÕn
ph¸p. B¶n HiÕn ph¸p ®· tæng kÕt nh÷ng th¾ng lîi vÜ
17. 17
®¹i trong sù nghiÖp ®Êu tranh gi¶i phãng vµ x©y dùng
®Êt n-íc Lµo. Quy ®Þnh chÕ ®é chÝnh trÞ, chÕ ®é kinh
tÕ vµ chÕ ®é x· héi, quyÒn vµ nghÜa vô c¬ b¶n cña
c«ng d©n vµ hÖ thèng bé m¸y nhµ n-íc, ®ång thêi quy
®Þnh quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n. B¶n HiÕn ph¸p ®-îc
®¹i biÓu H§ND tèi cao khãa II th¶o luËn nhiÒu lÇn vµ
®Õn cuèi nhiÖm kú ®· ®-îc th«ng qua vµo ngµy
14/8/1991 t¹i kú häp thø 6, vµ ®-îc c«ng bè chÝnh
thøc ban hµnh vµo ngµy 15/8/1991. §ã lµ c¬ së ph¸p
lý v÷ng ch¾c ®Ó x©y dùng bé m¸y nhµ n-íc vµ lµ mét
v¨n b¶n luËt c¬ b¶n ®Çu tiªn, thÓ hiÖn ®-êng lèi ®æi
míi cña §¶ng NDCM Lµo, t¹o c¬ së ph¸p lý cho viÖc
x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt cho c¸c nhiÖm kú Quèc
héi tiÕp theo, b¶o ®¶m cho c¸c c¬ quan lËp ph¸p,
hµnh ph¸p vµ t- ph¸p ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trong
t×nh h×nh míi.
1.1.2.2. Giai ®o¹n tõ n¨m 1992 ®Õn nay
Ph¶i mÊt gÇn 16 n¨m sau khi gi¶i phãng ®Êt n-íc,
Nhµ n-íc CHDCND Lµo míi x©y dùng ®-îc b¶n HiÕn ph¸p v×
nhiÒu lý do trong vµ ngoµi n-íc, tõ sù sôp ®æ cña Liªn
X« vµ c¸c n-íc XHCN ë §«ng ¢u, sau ®ã lµ sù ra ®i cña
«ng Chñ tÞch Cay Xán Ph«m Vi H¶n (21/11/1992) - vÞ
l·nh tô trong c«ng cuéc c¸ch m¹ng gi¶i phãng ®Êt n-íc.
¤ng lµ ng-êi khëi x-íng c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n-íc.
Tr-íc t×nh h×nh trong n-íc vµ quèc tÕ cã sù biÕn ®æi
m¹nh mÏ víi nhiÒu thuËn lîi còng nh- khã kh¨n thö
th¸ch. Trong sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc
18. 18
trong giai ®o¹n ®æi míi nh- vËy CHDCND Lµo cÇn ph¶i
kiªn tr× môc tiªu ®éc lËp d©n téc, chñ quyÒn ®Êt n-íc
trªn nÒn t¶ng chñ nghÜa M¸c - Lªnin, x¸c ®Þnh ph¸t
triÓn kinh tÕ - x· héi lµ nhiÖm vô träng t©m, x©y dùng
§¶ng lµ nhiÖm vô then chèt, c¶i c¸ch vµ hoµn thiÖn Nhµ
n-íc, ph¸t huy d©n chñ, gi÷ v÷ng vµ ph¸t huy b¶n chÊt
giai cÊp c«ng nh©n, tõng b-íc x©y dùng Nhµ n-íc ph¸p
quyÒn XHCN cña d©n, do d©n, vµ v× d©n, d-íi sù l·nh
®¹o cña §¶ng NDCM Lµo.
Giai ®o¹n nµy ®-îc coi lµ giai ®o¹n ®æi míi m¹nh
mÏ vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Quèc héi, víi viÖc
quy ®Þnh râ h¬n chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Quèc héi vµ
c¸c ñy ban cña Quèc héi, thµnh lËp thªm c¸c ñy ban
chuyªn m«n ®Æc tr¸ch nh÷ng lÜnh vùc réng lín cña ®êi
sèng x· héi, c¬ cÊu, chÊt l-îng cña ®¹i biÓu Quèc
héi ®-îc chó träng n©ng cao. §©y còng lµ giai ®o¹n
mµ nh÷ng thµnh qu¶ cña c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn
®-îc ph¸t huy, nh÷ng chñ tr-¬ng chÝnh s¸ch lín cña
§¶ng vµ Nhµ n-íc ®-îc tËp trung thùc hiÖn nh»m tiÕp
tôc ®Èy m¹nh sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n hãa,
x· héi vµ còng ®Æt ra yªu cÇu bøc xóc trong ®æi míi
tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ, bé m¸y
Nhµ n-íc, c¶i c¸ch hµnh chÝnh, c¶i c¸ch t- ph¸p vµ
®æi míi tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Quèc héi ngang tÇm
®ßi hái vµ yªu cÇu nhiÖm vô c¸ch m¹ng trong giai
®o¹n míi.
19. 19
Sè l-îng thµnh viªn cña Uû ban ph¸p luËt ®-îc
t¨ng c-êng nhiÒu h¬n. C¸c ®¹i biÓu lµ thµnh viªn ñy
ban ®Òu ®-îc lùa chän trªn c¬ së b¶o ®¶m hoµn thµnh
chøc n¨ng, nhiÖm vô cña ñy ban, cã tÝnh ®Õn yÕu tè
®¹i diÖn cho c¸c vïng, miÒn, ngµnh vµ lÜnh vùc c«ng
t¸c nh»m b¶o ®¶m cho ho¹t ®éng cña ñy ban võa cã
tÝnh chuyªn m«n cao võa b¶o ®¶m tÝnh ®¹i diÖn hîp lý
vµ cã ®iÒu kiÖn thêi gian ho¹t ®éng.
Th-êng trùc Uû ban ph¸p luËt ho¹t ®éng chuyªn
tr¸ch, toµn bé thêi gian vµ c«ng søc phôc vô cho
ho¹t ®éng cña ñy ban vµ Quèc héi, c¸c ®¹i biÓu ®-îc
lùa chän lµ nh÷ng ng-êi cã tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm
x©y dùng ph¸p luËt, trong ho¹t ®éng t- ph¸p vµ mét
sè lÜnh vùc chuyªn m«n kh¸c, cã tr¸ch nhiÖm cao
trong c«ng viÖc vµ tæ chøc hîp lý, khoa häc c¸c ho¹t
®éng cña ñy ban trªn c¬ së chøc n¨ng, nhiÖm vô ®-îc
giao.
Uû ban ph¸p luËt cã bé m¸y gióp viÖc lµ Côc ph¸p
luËt, bao gåm c¸c c¸n bé, chuyªn viªn lµ nh÷ng ng-êi
tèt nghiÖp ®¹i häc luËt ë trong n-íc vµ n-íc ngoµi.
C¸c ®iÒu kiÖn lµm viÖc nh- v¨n phßng, trang thiÕt bÞ
vµ c¬ së vËt chÊt cÇn thiÕt phôc vô cho ho¹t ®éng
cña ñy ban ngµy cµng ®-îc t¨ng c-êng c¶ vÒ sè l-îng
vµ chÊt l-îng, b¶o ®¶m ®Ó ñy ban thùc hiÖn ®Çy ®ñ
chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña m×nh.
1.2. Chøc n¨ng nhiÖm vô cña Uû ban ph¸p luËt cña quèc héi
n-íc Céng hßa d©n chñ nh©n d©n Lµo
20. 20
Quèc héi n-íc Céng hßa D©n chñ nh©n d©n Lµo lµ
c¬ quan ®¹i diÖn quyÒn lùc vµ lîi Ých cña nh©n d©n
c¸c bé téc, võa lµ c¬ quan quyÒn lùc nhµ n-íc võa lµ
c¬ quan lËp HiÕn, cã quyÒn quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò quan
träng cña ®Êt n-íc, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¬ quan
hµnh ph¸p vµ t- ph¸p.
Quèc héi cã c¸c ñy ban gióp viÖc vÒ nhiÒu lÜnh
vùc kh¸c nhau, c¸c ñy ban cña Quèc héi lµ c¬ quan
tham m-u cña Quèc héi vµ UBTVQH, cã nhiÖm vô thÈm
tra c¸c dù ¸n ph¸p luËt, dù ¸n ph¸p lÖnh, gióp Quèc
héi vµ UBTVQH thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t ho¹t ®éng
cña c¬ quan Nhµ n-íc. Mçi ñy ban cña Quèc héi ®Òu cã
chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña m×nh ®Ó t¹o nªn
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña Quèc héi. Trong ®ã Uû ban
ph¸p luËt lµ c¬ quan tham m-u cña Quèc héi vµ UBTVQH
trong lÜnh vùc lËp hiÕn, lËp ph¸p. Uû ban ph¸p luËt
®-îc giao quyÒn thÈm tra, xem xÐt vÒ tÝnh hîp hiÕn,
hîp ph¸p, tÝnh thèng nhÊt cña dù ¸n luËt tr-íc tr×nh
Quèc héi xem xÐt, th«ng qua, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña
Tßa ¸n nh©n d©n vµ ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n, kiÕn nghÞ
c¸c gi¶i ph¸p liªn quan ®Õn lÜnh vùc ph¸p luËt.
Trong lÞch sö cña Quèc héi, Uû ban ph¸p luËt cña
Quèc héi c¸c khãa ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc
gióp Quèc héi vµ UBTVQH hoµn thµnh chøc n¨ng, nhiÖm
vô trong c«ng t¸c lËp ph¸p, gi¸m s¸t vµ quyÕt ®Þnh
vÊn ®Ò quan träng cña ®Êt n-íc, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn
lîi cho sù nghiÖp x©y dùng Nhµ n-íc ph¸p quyÒn XHCN
21. 21
cña d©n, do d©n vµ v× d©n do §¶ng NDCM Lµo ®· ®Æt
ra.
1.2.1. Chøc n¨ng vµ ph-¬ng thøc ho¹t ®éng thÈm
tra cña Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi
Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi n-íc CHDCND Lµo lµ
c¬ quan tham m-u, gióp viÖc vµ gi¸m s¸t cña Quèc
héi, UBTVQH trong lÜnh vùc lËp hiÕn, lËp ph¸p thùc
hiÖn nhiÖm vô theo quy ®Þnh cña HiÕn ph¸p, luËt vÒ
Quèc héi vµ c¸c v¨n b¶n kh¸c.
Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi n-íc CHDCND Lµo cã
ba chøc n¨ng chÝnh lµ thÈm tra, gi¸m s¸t, kiÕn nghÞ
vÒ lÜnh vùc ®-îc giao. Ba chøc n¨ng nµy kh«ng thÓ
t¸ch rêi nhau mµ lu«n lu«n g¾n kÕt, hç trî cho nhau.
§Ó thùc hiÖn chøc n¨ng thÈm tra Uû ban ph¸p luËt cña
Quèc héi ph¶i thùc hiÖn chøc n¨ng gi¸m s¸t, kh¶o s¸t
vµ qua c«ng t¸c gi¸m s¸t ®Ó cã thÓ cã nh÷ng kiÕn
nghÞ lµ c¨n cø x¸c ®¸ng phôc vô cho chøc n¨ng thÈm
tra. Qua c«ng t¸c thÈm tra, gi¸m s¸t míi ®Ò xuÊt,
kiÕn nghÞ víi Quèc héi vµ UBTVQH c¸c gi¶i ph¸p ®Ó
thùc thi ph¸p luËt hoÆc söa ®æi, bæ sung c¸c v¨n b¶n
ph¸p luËt hiÖn hµnh cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc
tiÔn.
- Chøc n¨ng thÈm tra cña Uû ban ph¸p luËt cña
Quèc héi n-íc CHDCND Lµo. ThÈm tra lµ ho¹t ®éng
thuéc chøc n¨ng, nhiÖm vô cña c¸c ñy ban cña Quèc
héi do Quèc héi giao nhiÖm vô thÈm tra c¸c dù ¸n
luËt, ph¸p lÖnh vµ c¸c dù ¸n v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c
22. 22
tr-íc khi tr×nh Quèc héi, UBTVQH xem xÐt th«ng qua.
§©y lµ mét kh©u quan träng trong quy tr×nh x©y dùng
luËt, ph¸p lÖnh cña Quèc héi. Trong c¸c nhiÖm vô,
quyÒn h¹n ®-îc giao th× nhiÖm vô thÈm tra c¸c dù ¸n
luËt, ph¸p lÖnh vµ c¸c dù ¸n, b¸o c¸o kh¸c ®-îc coi
lµ nhiÖm vô quan träng nhÊt, nã lµ c¬ së, c¨n cø ®Ó
®-a c¸c kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¸c dù ¸n
luËt, ph¸p lÖnh hoÆc dù th¶o nghÞ quyÕt ®Ó tr×nh
Quèc héi, UBTVQH xem xÐt, söa ®æi hÖ thèng ph¸p luËt
hiÖn hµnh nh»m ®-a ph¸p luËt thùc sù ®i vµo cuéc
sèng, cã gi¸ trÞ ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi. Tuy
nhiªn, kh«ng nªn hiÓu ®¬n thuÇn nhiÖm vô thÈm tra
c¸c dù ¸n chØ phôc vô cho viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng
cña Quèc héi lµ ho¹t ®éng lËp ph¸p mµ cßn phôc vô
cho c¶ ba chøc n¨ng cña Quèc héi.
- Quan niÖm vÒ chøc n¨ng thÈm tra cña Uû ban
ph¸p luËt cña Quèc héi n-íc CHDCND Lµo. ThÈm tra lµ
®iÒu tra, t×m hiÓu ®Ó xem xÐt l¹i ®iÒu ®· kÕt luËn
hoÆc vÊn ®Ò ®· nªu cã ®óng, cã chÝnh x¸c kh«ng. Ho¹t
®éng thÈm tra cña Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi n-íc
CHDCND Lµo lµ ho¹t ®éng mang tÝnh ph¸p lý, ®-îc tiÕn
hµnh th«ng qua c¸c h×nh thøc häp toµn thÓ hoÆc phiªn
häp th-êng trùc cña ñy ban theo quy ®Þnh cña HiÕn
ph¸p vµ ph¸p luËt. Ho¹t ®éng thÈm tra cña Uû ban
ph¸p luËt nh»m kiÓm tra, xem xÐt, ®¸nh gi¸, thÈm
®Þnh chÊt l-îng vµ néi dung cña dù ¸n luËt, dù ¸n
ph¸p lÖnh vµ c¸c v¨n b¶n kh¸c cña c¸c c¬ quan ®-îc
23. 23
giao so¹n th¶o hoÆc cã tr¸ch nhiÖm chuÈn bÞ c¸c dù
¸n luËt, dù ¸n ph¸p lÖnh vµ c¸c v¨n b¶n tr-íc khi
tr×nh Quèc héi, UBTVQH xem xÐt vµ th«ng qua. Khi
tiÕn hµnh ho¹t ®éng thÈm tra, Uû ban ph¸p luËt cã
quyÒn yªu cÇu c¬ quan, tæ chøc b¸o c¸o, tr×nh bµy vÒ
nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn dù ¸n ®-îc thÈm tra,
cã quyÒn b¸c bá hoÆc kiÕn nghÞ söa ®æi, bæ sung hoÆc
cã quyÒn ®Ò nghÞ ho·n l¹i ®Ó tr×nh Quèc héi, Uû ban
th-êng vô Quèc héi vµo mét phiªn häp kh¸c. §Ó phôc vô
thÈm tra, Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi cã quyÒn tiÕn
hµnh mét lo¹t c¸c ho¹t ®éng kh¸c nh- kh¶o s¸t, ®iÒu
tra, xem xÐt trùc tiÕp chÊt vÊn, yªu cÇu b¸o c¸o vÒ
nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn c¸c dù ¸n luËt, ph¸p
lÖnh.
- LÜnh vùc thÈm tra cña Uû ban ph¸p luËt cña Quèc
héi n-íc CHDCND Lµo.
Theo LuËt vÒ Quèc héi n¨m 2003 (§iÒu 33) ®· x¸c
®Þnh nhiÖm vô thÈm tra cña Uû ban ph¸p luËt vÒ lÜnh
vùc nh- sau:
+Tæ chøc bé m¸y nhµ n-íc, h×nh sù, nh©n sù, hµnh
chÝnh vµ c¸c dù ¸n kh¸c do Quèc héi, Uû ban th-êng
vô Quèc héi giao.
+Dù kiÕn cña ChÝnh phñ vÒ ch-¬ng tr×nh x©y dùng
luËt, ph¸p lÖnh, ®Ò nghÞ cña c¬ quan kh¸c, cña tæ
chøc, cña ®¹i biÓu Quèc héi vÒ x©y dùng luËt, ph¸p
lÖnh, kiÕn nghÞ cña ®¹i biÓu Quèc héi vÒ luËt, ph¸p
lÖnh.
24. 24
+C¸c b¸o c¸o cña ChÝnh phñ vÒ viÖc gi¶i quyÕt
khiÕu n¹i, tæ c¸o cña c«ng d©n, vÒ c«ng t¸c phßng
ngõa vµ chèng vi ph¹m ph¸p luËt vµ téi ph¹m, c«ng
t¸c thi hµnh ¸n, c¸c b¸o c¸o c«ng t¸c cña Ch¸nh ¸n
Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao, cña ViÖn tr-ëng ViÖn kiÓm
s¸t nh©n d©n tèi cao.
ThÈm quyÒn trong nhiÖm vô thÈm tra cña Uû ban
ph¸p luËt cña Quèc héi n-íc CHDCND Lµo c¨n cø vµo
chÊt l-îng dù ¸n ®-îc so¹n th¶o, th«ng qua quy tr×nh
thÈm tra, ñy ban cã quyÒn ®-a ra c¸c quyÕt ®Þnh sau
®©y:
+ T¸n thµnh víi toµn bé néi dung vµ h×nh thøc
cña dù ¸n. ViÖc t¸n thµnh nµy ®-îc thÓ hiÖn qua b¸o
c¸o thÈm tra hoÆc cña ñy ban tr×nh ra Quèc héi hoÆc
UBTVQH. Ho¹t ®éng thÈm tra cña Uû ban ph¸p luËt cã
®¹t chÊt l-îng vµ hiÖu qu¶ hay kh«ng cßn tïy thuéc
vµo viÖc chuÈn bÞ b¸o c¸o thÈm tra (giai ®o¹n cuèi
cïng cña quy tr×nh thÈm tra). Hay nãi c¸ch kh¸c, b¸o
c¸o thÈm tra lµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña ho¹t ®éng thÈm
tra. Toµn bé néi dung cña cuéc häp thÈm tra ®-îc
ph¶n ¸nh qua b¸o c¸o thÈm tra;
+ Kh«ng t¸n thµnh víi toµn bé dù ¸n. HËu qu¶ cña
quyÕt ®Þnh nµy lµ ngay sau khi cuéc häp thÈm tra, dù
¸n cã thÓ ®-îc tr×nh UBTVQH xem xÐt cho ý kiÕn ñy
ban vÉn tr×nh b¸o cao thÈm tra vµ nªu râ vÒ c¸c néi
dung kh«ng t¸n thµnh ®Ó UBTVQH xem xÐt, quyÕt ®Þnh.
Khi dù ¸n bÞ Uû ban th-êng vô Quèc héi cho ý kiÕn
ch-a tr×nh ra Quèc héi th× c¬ quan tr×nh dù ¸n ph¶i
25. 25
chuÈn bÞ l¹i, xem xÐt l¹i quy tr×nh ph©n tÝch chÝnh
s¸ch, so¹n th¶o l¹i dù ¸n vµ tiÕp tôc xin ý kiÕn cña
c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn; hoÆc cã quyÒn rót khái
ch-¬ng tr×nh x©y dùng luËt, ph¸p lÖnh.
+ T¸n thµnh c¬ b¶n vÒ c¸c néi dung cña dù ¸n
nh-ng ®Ò nghÞ xem xÐt c¸c ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m thùc
hiÖn hoÆc söa ®æi vÒ kü thuËt c©u ch÷ cho phï hîp vµ
dù ¸n ®-îc tiÕp tôc chØnh lý, hoµn thiÖn ®Ó tr×nh
xem xÐt th«ng qua.
+ T¸n thµnh mét sè néi dung vµ yªu cÇu c¬ quan
so¹n th¶o nghiªn cøu söa ®æi mét sè néi dung, bao
gåm c¶ kü thuËt lËp ph¸p hoÆc nh÷ng vÊn ®Ò vÒ thñ
tôc. §©y lµ vÊn ®Ò th-êng gÆp nhÊt mµ rÊt Ýt khi cã
dù ¸n tr×nh ®Õn c¸c c¬ quan cña Quèc héi thÈm tra
l¹i ®-îc sù ñng hé nhÊt trÝ hoµn toµn vÒ néi dung
còng nh- h×nh thøc cña v¨n b¶n. Bëi v×, vÒ phÝa c¬
quan so¹n th¶o bao giê còng muèn cã nh÷ng quy ®Þnh
thuËn lîi cho ho¹t ®éng cña m×nh hoÆc v× lîi Ých côc
bé nªn cã nh÷ng quy ®Þnh kh«ng phï hîp víi hÖ thèng
ph¸p luËt hiÖn hµnh. Do ®ã, sau khi tiÕn hµnh thÈm
tra bao giê còng cã b-íc phèi hîp gi÷a c¬ quan so¹n
th¶o, c¬ quan thÈm tra, c¬ quan tham gia thÈm tra,
dù ¸n ®-îc tr×nh UBTVQH cho ý kiÕn th× c¬ quan so¹n
th¶o, c¬ quan thÈm tra vµ Uû ban ph¸p luËt (trong
tr-êng hîp Uû ban ph¸p luËt lµ c¬ quan tham gia thÈm
tra) ph¶i tæ chøc häp ®Ó tiÕp thu ý kiÕn cña c¸c
thµnh viªn UBTVQH ®Ó chØnh lý dù ¸n.
26. 26
- B¸o c¸o thÈm tra cña Uû ban ph¸p luËt cña Quèc
héi n-íc CHDCND Lµo.
B¸o c¸o thÈm tra dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh lµ mét
v¨n b¶n do c¸c c¬ quan thÈm tra vÒ dù ¸n ®-îc thÈm
tra d-íi h×nh thøc quy ®Þnh, cã tÝnh chÊt b¾t buéc
nh»m b¶o ®¶m cho quy tr×nh x©y dùng luËt, ph¸p lÖnh
®-îc tiÕn hµnh chÆt chÏ, khoa häc vµ cã hiÖu qu¶.
VÒ môc ®Ých víi viÖc thÓ hiÖn quan ®iÓm cña c¬
quan thÈm tra lµ c¬ quan ®-îc Quèc héi giao phô
tr¸ch nh÷ng lÜnh vùc chuyªn m«n th× b¸o c¸o thÈm tra
chÝnh lµ v¨n b¶n ®¸nh gi¸ chÊt l-îng cña dù ¸n luËt,
ph¸p lÖnh c¶ vÒ néi dung vµ h×nh thøc vµ mét sè
tr-êng hîp nªu ra nh÷ng vÊn ®Ò (vÒ lý luËn, vÒ ph¸p
luËt, vÒ thùc tiÔn) cïng nh÷ng gi¶i ph¸p nhÊt ®Þnh
®Ó Quèc héi, UBTVQH cã c¬ së xem xÐt, th¶o luËn vµ
th«ng qua dù ¸n. B¸o c¸o thÈm tra cßn cã sù kiÓm tra
tr-íc nh»m ph¸t hiÖn nh÷ng vi ph¹m, khiÕm khuyÕt h¹n
chÕ víi dù b¸o, phßng ngõa nh÷ng ®iÓm sai tr¸i cã
thÓ cã trong dù th¶o.
Ho¹t ®éng thÈm tra cña Uû ban ph¸p luËt cña Quèc
héi cã nh÷ng tÝnh chÊt t-¬ng tù nh- ho¹t ®éng thÈm
®Þnh cña Bé T- ph¸p. Tuy nhiªn hai ho¹t ®éng nµy cã
sù kh¸c nhau vµ cã thÓ ph©n biÖt qua ®Æc tr-ng vÒ
chñ thÓ, ®èi t-îng, néi dung vÞ trÝ vµ vai trß cña
mçi ho¹t ®éng quy tr×nh x©y dùng ph¸p luËt. Ho¹t
®éng thÈm ®Þnh vµ thÈm tra mÆc dï cã nh÷ng ®iÓm kh¸c
nhau nh-ng chóng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau:
27. 27
ho¹t ®éng thÈm ®Þnh lµ tiÒn ®Ò cã t¸c dông hç trî
cho ho¹t ®éng thÈm tra. NÕu ho¹t ®éng thÈm ®Þnh dù
¸n luËt, ph¸p lÖnh cã chÊt l-îng tr-íc khi tr×nh ñy
ban thÈm tra th× sÏ gi¶m bít thêi gian vµ c«ng søc
cho c¬ quan thÈm tra, gãp phÇn n©ng cao chÊt l-îng
cña dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh – cã thÓ hiÓu thÈm tra cña
ñy ban thùc hiÖn mét lo¹t c¸c thao t¸c nh- xem xÐt,
thÈm tra, kh¶o s¸t, ®iÒu tra, nghiªn cøu, hái, chÊt
vÊn, thÈm vÊn vµ phèi hîp ho¹t ®éng víi c¸c c¬ quan
h÷u quan ®-a ra c¸c dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh hoÆc c¸c
dù ¸n kh¸c trªn c¬ së ®-êng lèi, chñ tr-¬ng, chÝnh
s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n-íc phï hîp víi HiÕn ph¸p,
luËt, nghÞ quyÕt cña Quèc héi, c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ
– x· héi cña ®Êt n-íc, b¶o ®¶m khi dù ¸n ®-îc th«ng
qua cã chÊt l-îng, b¶o ®¶m ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x·
héi mµ dù luËt ph¸p lÖnh h-íng tíi, thóc ®Èy c¸c
quan hÖ kinh tÕ – x· héi ph¸t triÓn t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho c«ng cuéc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p
luËt x©y dùng nhµ n-íc ph¸p quyÒn XHCN cña d©n, do
d©n vµ v× d©n.
- Néi dung c¬ b¶n cña b¸o c¸o thÈm tra:
C¬ quan thÈm tra tiÕn hµnh thÈm tra vÒ tÊt c¶
c¸c mÆt cña dù ¸n luËt, dù ¸n ph¸p lÖnh, dù ¸n nghÞ
quyÕt, ph¶i tËp trung vµo nh÷ng néi dung sau ®©y:
+ Sù cÇn thiÕt ban hµnh luËt, ph¸p lÖnh, nghÞ
quyÕt, ®èi t-îng ph¹m vi ®iÒu chØnh;
28. 28
+ Sù phï hîp cña néi dung dù ¸n víi ®-êng lèi,
chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng; tÝnh hîp hiÕn, hîp
ph¸p cña dù ¸n vµ tÝnh thèng nhÊt cña v¨n b¶n víi hÖ
thèng ph¸p luËt;
+ ViÖc tu©n thñ thñ tôc vµ tr×nh tù so¹n th¶o.
+ TÝnh kh¶ thi cña dù ¸n;
- H×nh thøc b¸o c¸o thÈm tra:
+ NÕu c¨n cø vµo chñ thÓ cña c¬ quan thÈm tra:
B¸o c¸o thÈm tra cña c¬ quan thÈm tra;
B¸o c¸o thÈm tra cña c¬ quan tham gia thÈm tra
(vÒ nh÷ng néi dung cã liªn quan tíi lÜnh vùc ñy ban
phô tr¸ch);
B¸o c¸o cña Uû ban ph¸p luËt (víi t- c¸ch tham
gia thÈm tra nh»m b¶o ®¶m tÝnh hîp hiÕn, hîp ph¸p vµ
tÝnh thèng nhÊt cña hÖ thèng ph¸p luËt).
+ NÕu c¨n cø theo møc ®é thÈm tra.
B¸o c¸o thÈm tra s¬ bé do Th-êng trùc ñy ban
tiÕn hµnh.
B¸o c¸o thÈm tra chÝnh thøc do toµn thÓ ñy ban
tiÕn hµnh.
Nh- vËy, b¸o c¸o thÈm tra lµ v¨n b¶n ph¸p lý
quan träng thÓ hiÖn chÊt l-îng thÈm tra cña ñy ban.
ChÊt l-îng thÈm tra cã liªn quan ®Õn chÊt l-îng c¸c
dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh vµ ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn quy
tr×nh xem xÐt, th«ng qua luËt t¹i kú häp Quèc héi.
29. 29
B¸o c¸o thÈm tra nã kh«ng nh÷ng cã gi¸ trÞ nh-
mét v¨n b¶n ph¶n biÖn ®èi víi c¬ quan tr×nh dù ¸n
luËt mµ cßn t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn c¸c ®¹i biÓu Quèc
héi trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch, xem xÐt th«ng qua dù
¸n luËt, b¶o ®¶m cho qu¸ tr×nh th«ng qua dù ¸n luËt
nhanh h¬n, cã chÊt l-îng cao h¬n. B¶o ®¶m tÝnh hîp
hiÕn, hîp ph¸p vµ tÝnh thèng nhÊt cña hÖ thèng ph¸p
luËt ®-îc víi c¸c dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh tr-íc khi
tr×nh Quèc héi vµ UBTVQH th«ng qua cã ý nghÜa rÊt
quan träng, ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn ®ang x©y
dùng nhµ n-íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa cña d©n,
do d©n vµ v× d©n.
Mét hÖ thèng ph¸p luËt hîp hiÕn, hîp ph¸p vµ
thèng nhÊt, trong ®ã c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt tu©n theo
vµ kh«ng ®-îc tr¸i víi quy ®Þnh cña HiÕn ph¸p vµ c¸c
®¹o luËt sÏ b¶o ®¶m ®-îc tÝnh tèi cao cña HiÕn ph¸p
vµ c¸c ®¹o luËt; b¶o ®¶m ®-îc vÞ trÝ cña Quèc héi lµ
c¬ quan duy nhÊt cã quyÒn lËp hiÕn vµ lËp ph¸p. ë
n-íc CHDCND Lµo, quyÒn lùc Nhµ n-íc thuéc vÒ nh©n
d©n. Nh©n d©n bÇu ra Quèc héi, lµ c¬ quan ®¹i biÓu
cao nhÊt cña nh©n d©n, c¬ quan quyÒn lùc nhµ n-íc
cao nhÊt, ®¹i diÖn cho ý chÝ cña nh©n d©n trong c¶
n-íc. Thùc hiÖn quyÒn lùc nhµ n-íc cao nhÊt do nh©n
d©n trao cho, Quèc héi thùc hiÖn quyÒn lËp hiÕn vµ
lËp ph¸p. Tuy nhiªn, quyÒn lËp hiÕn vµ lËp ph¸p cña
Quèc héi chØ cã ý nghÜa khi c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt
cña c¸c c¬ quan nhµ n-íc ph¶i ®-îc ban hµnh trªn c¬
30. 30
së c¨n cø vµo quy ®Þnh cña HiÕn ph¸p vµ c¸c ®¹o
luËt, ®ång thêi kh«ng ®-îc tr¸i víi c¸c quy ®Þnh cña
HiÕn ph¸p vµ c¸c ®¹o luËt. ViÖc b¶o ®¶m tÝnh hîp
hiÕn, hîp ph¸p vµ tÝnh thèng nhÊt cña hÖ thèng ph¸p
luËt sÏ b¶o ®¶m trËt tù, kû c-¬ng trong c«ng t¸c x©y
dùng ph¸p luËt, b¶o ®¶m cho mçi quy ph¹m ph¸p luËt
®Òu ®-îc xuÊt ph¸t tõ ý chÝ cña Quèc héi, c¬ quan
®¹i diÖn cao nhÊt cña nh©n d©n vµ nh- vËy sÏ b¶o ®¶m
®-îc c¸c quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n
tr¸nh tr-êng hîp mçi ®Þa ph-¬ng, mçi ngµnh ban hµnh
mçi lo¹i v¨n b¶n kh¸c nhau, kh«ng phï hîp víi c¸c
®iÒu luËt, ®èi lËp víi lîi Ých chung cña c¶ n-íc.
Mét hÖ thèng ph¸p luËt hîp hiÕn, hîp ph¸p vµ
thèng nhÊt, trong ®ã c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh«ng cã
sù chång chÐo, m©u thuÉn nhau c¸c quy ®Þnh trong mçi
v¨n b¶n ph¸p luËt ®Òu râ rµng, chÝnh x¸c, sÏ b¶o ®¶m
cho viÖc nhËn thøc vµ thùc hiÖn ph¸p luËt ®-îc
nghiªm chØnh vµ thèng nhÊt trªn toµn quèc. Mét hÖ
thèng ph¸p luËt kh«ng ®ång bé, m©u thuÉn nhau trong
c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt sÏ g©y khã kh¨n cho viÖc thùc
hiÖn ph¸p luËt cña c«ng d©n vµ viÖc ¸p dông ph¸p
luËt cña c¸c c¬ quan nhµ n-íc cã thÈm quyÒn. Tuy
nhiªn, viÖc ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt cña hÖ thèng
ph¸p luËt kh«ng cã nghÜa lµ c¸c v¨n b¶n cña c¸c c¬
quan nhµ n-íc ë c¸c ®Þa ph-¬ng ®Òu ph¶i nh- nhau,
kh«ng tÝnh ®Õn hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi
®Þa ph-¬ng c¸c ®Þa ph-¬ng cã thÓ ban hµnh c¸c v¨n
31. 31
b¶n phï hîp víi hoµn c¶nh ®iÒu kiÖn ë mçi ®Þa ph-¬ng
nh-ng ph¶i trªn c¬ së quy ®Þnh cña c¸c v¨n b¶n cña
c¬ quan nhµ n-íc cÊp trªn vµ kh«ng ®-îc tr¸i víi
chóng, viÖc b¶o ®¶m tÝnh thèng nhÊt cña hÖ thèng
ph¸p luËt lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó b¶o ®¶m ph¸p
chÕ XHCN, trËt tù ph¸p luËt, b¶o ®¶m c«ng b»ng vµ æn
®Þnh x· héi trong toµn quèc.
Quèc héi cã quyÒn ban hµnh luËt, bé luËt còng cã
nghÜa lµ luËt hoÆc bé luËt do Quèc héi ban hµnh ph¶i
b¶o ®¶m phï hîp víi HiÕn ph¸p c¶ vÒ néi dung vµ h×nh
thøc. §Ó b¶o ®¶m cho Quèc héi cã mét dù ¸n luËt, bé
luËt t-¬ng ®èi hoµn chØnh tr-íc khi th«ng qua th×
c¸c c¬ quan h÷u quan ph¶i tu©n thñ ®Çy ®ñ quy tr×nh
tõ x©y dùng chÝnh s¸ch, so¹n th¶o, thÈm ®Þnh, tr×nh
thÈm tra cho ý kiÕn vµ chØnh lý hoµn thiÖn dù th¶o
tr-íc khi th«ng qua.
LuËt, ph¸p lÖnh ë CHDCND Lµo ®-îc giao cho nhiÒu
c¬ quan kh¸c nhau so¹n th¶o vµ ®-îc thÓ hiÖn theo
nhiÒu c¸ch, quan niÖm vµ chuÈn mùc kü thuËt còng
kh¸c nhau, Bé T- ph¸p lµ c¬ quan ®-îc giao chñ tr×
so¹n th¶o mét sè lÜnh vùc t- ph¸p, ch-¬ng tr×nh x©y
dùng luËt, ph¸p lÖnh... ®ång thêi ®-îc giao thÈm
®Þnh c¸c v¨n b¶n do c¸c Bé, ngµnh kh¸c chñ tr× so¹n
th¶o. Tuy nhiªn, mÆc dï ®· cã Bé T- ph¸p lµ c¬ quan
gióp ChÝnh phñ thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh
do c¸c Bé, ngµnh dù th¶o ®Ó ChÝnh phñ xem xÐt, quyÕt
®Þnh vÒ c¸c néi dung cña dù ¸n tr-íc khi tr×nh Quèc
32. 32
héi, Uû ban th-êng vô Quèc héi xem xÐt, th«ng qua
nh-ng xu h-íng chung th× Bé, ngµnh nµo ®-îc giao
so¹n th¶o v¨n b¶n thuéc lÜnh vùc cña m×nh còng ®Òu
cã xu h-íng côc bé, muèn b¶o vÖ lîi Ých cña Bé,
ngµnh m×nh. V× thÕ, cÇn ph¶i cã mét c¬ quan cña Quèc
héi thùc hiÖn viÖc thÈm tra hoÆc tham gia thÈm tra
®Ó b¶o ®¶m tÝnh hîp hiÕn, hîp ph¸p vµ tÝnh thèng
nhÊt cña hÖ thèng. Chøc n¨ng nµy theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt, Quèc héi giao cho Uû ban ph¸p luËt.
§Ó ®¸nh gi¸ vÒ mét hÖ thèng ph¸p luËt cÇn ph¶i
dùa vµo nhiÒu lo¹i tiªu chuÈn kh¸c nhau trong ®ã cã
nh÷ng tiªu chuÈn quan träng nh- tÝnh toµn diÖn, tÝnh
®ång bé, tÝnh phï hîp vµ tr×nh ®é kü thuËt x©y dùng
v¨n b¶n, mét hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt hîp hiÕn,
hîp ph¸p vµ cã tÝnh thèng nhÊt ph¶i b¶o ®¶m ®-îc c¸c
yªu cÇu sau ®©y:
- §ã lµ hÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé. Trong hÖ
thèng ph¸p luËt ®ã, c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt
kh«ng m©u thuÉn chång chÐo nhau mµ tån t¹i theo thø
bËc vµ cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau. C¸c quy ph¹m
ph¸p luËt do c¬ quan nhµ n-íc cÊp d-íi ban hµnh ph¶i
phï hîp vµ kh«ng ®-îc tr¸i víi c¸c v¨n b¶n do c¬
quan nhµ n-íc cÊp trªn ban hµnh; c¸c v¨n b¶n quy
ph¹m d-íi luËt khi ®-îc ban hµnh ph¶i c¨n cø vµo c¸c
v¨n b¶n luËt. Kh«ng ®-îc tr¸i víi quy ®Þnh cña HiÕn
ph¸p vµ luËt. Mäi lÜnh vùc quan hÖ x· héi quan träng
vµ c¬ b¶n ®Òu ®-îc c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt
33. 33
®iÒu chØnh, kh«ng cã kho¶ng trèng, kh«ng cã sù chång
chÐo m©u thuÉn trong tõng v¨n b¶n, trong mçi ngµnh
luËt vµ gi÷a c¸c ngµnh víi nhau.
- TÝnh thèng nhÊt cña hÖ thèng ph¸p luËt kh«ng
chØ ®ßi hái yªu cÇu thèng nhÊt vÒ mÆt néi dung cña
c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt mµ cßn ®ßi hái c¶ yªu
cÇu thèng nhÊt vÒ mÆt h×nh thøc thÓ hiÖn, vÒ kü
thuËt so¹n th¶o v¨n b¶n, c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p
luËt do c¸c c¬ quan nhµ n-íc cã thÈm quyÒn ban hµnh
ph¶i ®¸p øng nh÷ng quy ®Þnh quy ph¹m ph¸p luËt theo
quy ®Þnh cña luËt ph¸p. C¸c quy ®Þnh trong mçi v¨n
b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ph¶i ®-îc biÓu hiÖn b»ng ng«n
ng÷ diÔn ®¹t ph¶i ®¬n gi¶n, phæ th«ng dÔ hiÓu, tr¸nh
tr-êng hîp c¸c quy ph¹m ph¸p luËt cã thÓ hiÓu theo
nhiÒu nghÜa kh¸c nhau hoÆc ®-îc diÔn ®¹t qu¸ r-êm
rµ.
- TÝnh hîp hiÕn cña hÖ thèng ph¸p luËt cßn ®ßi
hái v¨n b¶n ph¸p luËt trong hÖ thèng ph¸p luËt ph¶i
®-îc ban hµnh theo ®óng thÈm quyÒn vµ tr×nh tù ban
hµnh v¨n b¶n do ph¸p luËt quy ®Þnh. §èi víi HiÕn
ph¸p vµ c¸c v¨n b¶n luËt th× ph¶i cã Quèc héi (c¬
quan duy nhÊt cã quyÒn lËp HiÕn vµ lËp ph¸p ban
hµnh). Thñ tôc so¹n th¶o, th«ng qua c«ng bè HiÕn
ph¸p ph¶i theo mét tr×nh tù ®-îc quy ®Þnh rÊt chÆt
chÏ (so víi viÖc th«ng qua qua c¸c v¨n b¶n luËt) do
Quèc héi quy ®Þnh. UBTVQH cã thÈm quyÒn ban hµnh
ph¸p lÖnh, nghÞ quyÕt, chñ tÞch n-íc ban hµnh v¨n
b¶n theo ®óng thÈm quyÒn kh«ng chØ thÓ hiÖn ë yªu
34. 34
cÇu vÒ mÆt h×nh thøc v¨n b¶n mµ cßn ®ßi hái ë yªu
cÇu vÒ néi dung ®èi víi mçi lo¹i v¨n b¶n, vÝ dô nh-:
nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn quyÒn vµ nghÜa vô c¬ b¶n
cña c«ng d©n ph¶i do HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt quy
®Þnh, hoÆc viÖc ban hµnh míi, söa ®æi hoÆc b·i bá
c¸c thø thuÕ lµ thÈm quyÒn mµ HiÕn ph¸p giao cho
Quèc héi quy ®Þnh (tøc lµ ph¶i d-íi h×nh thøc v¨n
b¶n luËt).
- TÝnh hîp hiÕn cña hÖ thèng ph¸p luËt cßn ®ßi
hái v¨n b¶n ph¸p luËt b¶o ®¶m ®Þnh h-íng chÝnh trÞ.
ChÝnh trÞ lµ nÒn t¶ng cña ph¸p luËt, th«ng qua ph¸p
luËt lµ mét biÖn ph¸p chÝnh trÞ, lµ chÝnh trÞ. ChÝnh
v× vËy trong qu¸ tr×nh ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m
ph¸p luËt tõ viÖc quyÕt ®Þnh ch-¬ng tr×nh ®Õn viÖc
ban hµnh tõng ®¹o luËt ph¸p lÖnh, Quèc héi ®Òu cã sù
chØ ®¹o cña Ban ChÊp hµnh Trung -¬ng hoÆc Bé ChÝnh
trÞ ®Ó b¶o ®¶m cho c¸c v¨n b¶n nµy ®i ®óng ®Þnh
h-íng. Do ®ã, khi tiÕn hµnh thÈm tra c¸c dù ¸n. Uû
ban ph¸p luËt ®óng ph¶i lu«n lu«n qu¸n triÖt yªu cÇu
nµy.
Trªn ®©y lµ mét sè yªu cÇu c¬ b¶n ph¶i cã ®Ó x¸c
®Þnh mét hÖ thèng ph¸p luËt lµ hîp hiÕn, hîp ph¸p vµ
thèng nhÊt. §ång thêi, chóng t«i còng cho r»ng ®èi
víi mét hÖ thèng ph¸p luËt hoµn thiÖn th× ngoµi yªu
cÇu hîp hiÕn, hîp ph¸p vµ thèng nhÊt ra th× cßn cã
nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n kh¸c nh-: yªu cÇu vÒ tÝnh toµn
diÖn cña hÖ thèng ph¸p luËt (®ßi hái mäi lÜnh vùc
quan hÖ x· héi ph¶i ®-îc ph¸p luËt ®iÒu chØnh trªn
35. 35
c¬ së x¸c ®Þnh mét c¸ch toµn diÖn, ®Çy ®ñ nh÷ng nhu
cÇu x· héi cÇn ®iÒu chØnh b»ng ph¸p luËt cã tÝnh ®Õn
nh÷ng lÜnh vùc -u tiªn): yªu cÇu vÒ tÝnh phï hîp,
hµi hßa cña hÖ thèng ph¸p luËt (thÓ hiÖn sù t-¬ng
quan gi÷a tr×nh ®é cña hÖ thèng ph¸p luËt víi tr×nh
®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ – x· héi, kh«ng thÓ cao
h¬n hoÆc thÊp h¬n tr×nh ®é ph¸t triÓn ®ã). ViÖc x¸c
®Þnh râ nh÷ng yªu cÇu ®èi víi mét hÖ thèng ph¸p luËt
®-îc coi lµ hîp hiÕn, hîp ph¸p vµ thèng nhÊt cã ý
nghÜa quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm vµ
nh÷ng c«ng viÖc cÇn ph¶i lµm cña c¬ quan cã tr¸ch
nhiÖm, b¶o ®¶m tÝnh hîp hiÕn, hîp ph¸p vµ thèng nhÊt
cña hÖ thèng ph¸p luËt.
- Ph-¬ng thøc ho¹t ®éng thÈm tra cña Uû ban ph¸p
luËt cña Quèc héi n-íc CHDCND Lµo.
Ph-¬ng thøc ho¹t ®éng thÈm tra cña Uû ban ph¸p
luËt lµ hÖ thèng c¸c h×nh thøc, biÖn ph¸p sö dông ®Ó
t¸c ®éng vµo qu¸ tr×nh thùc hiÖn chøc n¨ng thÈm tra
dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh cña Uû ban ph¸p luËt nh»m ®¹t
môc tiªu ®· ®Ò ra. V× vËy, ph-¬ng thøc ho¹t ®éng
thÈm tra cã ý nghÜa quan träng vµ ¶nh h-ëng rÊt lín
®Õn môc ®Ých, møc ®é hiÖu qu¶ hoµn thiÖn nhiÖm vô.
QuyÒn h¹n thÈm tra dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh cña Uû ban
ph¸p luËt.
Theo quy ®Þnh t¹i Quy chÕ ho¹t ®éng cña Uû ban
ph¸p luËt n¨m 1999. Uû ban ph¸p luËt lµm viÖc theo
nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ, lÊy cuéc häp lµ n¬i
36. 36
th¶o luËn vµ quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò theo ®a sè, cã
nghÜa lµ mäi ho¹t ®éng cña Uû ban ph¸p luËt ph¶i
®-îc bµn b¹c th¶o luËn vµ biÓu quyÕt t¹i phiªn häp
cña ñy ban. Mäi quyÕt ®Þnh ph¶i b¶o ®¶m qu¸ nöa tæng
sè ñy viªn ñy ban biÓu quyÕt t¸n thµnh míi cã gi¸
trÞ. V× vËy, nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña Uû ban ph¸p
luËt lµ theo chÕ ®é héi nghÞ vµ quyÕt ®Þnh theo ®a
sè, ph¶n ¸nh tÝnh d©n chñ trong thùc thi quyÒn lùc
cña Quèc héi. ChÕ ®é lµm viÖc nµy lµ mét c¬ chÕ h÷u
hiÖu chèng mäi sù l¹m dông quyÒn lùc c¸ nh©n vµo
trong ho¹t ®éng cña Uû ban ph¸p luËt. Mäi vÊn ®Ò
thÈm tra ®Òu ph¶i ®-îc th¶o luËn, bµn b¹c d©n chñ
t¹i phiªn häp thÈm tra, c¸c thµnh viªn ñy ban ®Òu cã
quyÒn ph¸t biÓu, ®-a ra chÝnh kiÕn, tranh luËn, th¶o
luËn vÒ toµn bé néi dung vµ h×nh thøc thÓ hiÖn cña
dù ¸n, c¸c chÝnh s¸ch mµ dù ¸n h-íng tíi.
H×nh thøc tæ chøc häp thÈm tra cña Uû ban ph¸p
luËt
Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh th× hiÖn nay Uû ban ph¸p
luËt cã hai h×nh thøc thÈm tra dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh
lµ thÈm tra s¬ bé vµ thÈm tra chÝnh thøc. ThÈm tra
s¬ bé ®-îc tiÕn hµnh víi c¸c dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh
®Ó tr×nh UBTVQH cho ý kiÕn cßn viÖc tr×nh Quèc héi,
Uû ban th-êng vô Quèc héi xem xÐt, th«ng qua dù ¸n
LuËt, ph¸p lÖnh th× b¾t buéc ph¶i thÈm tra chÝnh
thøc.
37. 37
- Phiªn häp thÈm tra s¬ bé lµ phiªn häp do
Th-êng trùc Uû ban ph¸p luËt tæ chøc bao gåm c¸c
thµnh viªn trong Th-êng trùc Uû ban ph¸p luËt (Chñ
nhiÖm vµ Phã Chñ nhiÖm theo nhiÖm kú Quèc héi) vµ
mét sè thµnh viªn ñy ban lµm viÖc t¹i c¸c c¬ quan
Trung -¬ng. Tïy thuéc néi dung cña tõng dù ¸n mµ
phiªn häp thÈm tra cã thÓ cã sù tham dù cña ®¹i diÖn
Th-êng trùc cña c¸c ñy ban kh¸c cña Quèc héi, ®¹i
diÖn mét sè c¬ quan, tæ chøc h÷u quan vµ ®-¬ng nhiªn
ph¶i cã mÆt cña vÞ Bé tr-ëng hoÆc Thñ tr-ëng c¬ quan
ngang Bé- Tr-ëng ban so¹n th¶o ®-îc ChÝnh phñ ñy
quyÒn ®Ó tr×nh bµy Tê tr×nh vÒ néi dung dù ¸n.
- Phiªn häp thÈm tra chÝnh thøc bao gåm toµn thÓ
thµnh viªn ñy ban. Thµnh phÇn tham dù còng nh- phiªn
häp thÈm tra s¬ bé.
Trong tr-êng hîp dù ¸n ®-îc giao cho Uû ban ph¸p
luËt chñ tr× thÈm tra c¸c ñy ban kh¸c phèi hîp thÈm
tra th× phiªn häp thÈm tra s¬ bé vµ phiªn häp thÈm
tra chÝnh thøc còng ®Òu cã ®¹i diÖn cña Th-êng trùc
c¸c ñy ban kh¸c cña Quèc héi tham gia.
Ngoµi ra, trªn thùc tÕ cßn cã c¸c ph-¬ng thøc
linh ho¹t h¬n cô thÓ nh- sau:
Häp Th-êng trùc ñy ban kÕt hîp göi ý kiÕn nghiªn
cøu cña Th-êng trùc ñy ban vµ c¸c tµi liÖu cã liªn
quan ®Õn dù ¸n cho c¸c thµnh viªn cña ñy ban ®Ó xin
ý kiÕn, sau ®ã Th-êng trùc ñy ban nghiªn cøu, tæng
hîp ý kiÕn ph¶n håi ®Ó chuÈn bÞ b¸o c¸o thÈm tra.
38. 38
- Häp toµn thÓ ñy ban chñ tr× thÈm tra vµ ñy ban
phèi hîp thÈm tra ®Ó thÈm tra. Ph-¬ng thøc nµy rÊt
Ýt khi ®-îc c¸c ñy ban ¸p dông.
- TiÕn hµnh th¶o luËn t¹i phiªn häp thÈm tra.
Sau khi nhËn ®-îc dù ¸n luËt, dù ¸n ph¸p lÖnh,
®Ó chuÈn bÞ cho viÖc thÈm tra. Th-êng trùc ñy ban
giao cho tiÓu ban hoÆc thµnh viªn ñy ban nghiªn cøu
vµ chuÈn bÞ ý kiÕn, yªu cÇu c¬ quan so¹n th¶o, c¸c
c¬ quan h÷u quan tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan,
tæ chøc lÊy ý kiÕn chuyªn gia, lÊy ý kiÕn cña c¸c c¬
quan chÞu sù t¸c ®éng cña dù ¸n, tù m×nh hoÆc phèi
hîp víi c¸c c¬ quan tr×nh dù ¸n tæ chøc kh¶o s¸t
thùc tÕ. TiÕp theo ñy ban tæ chøc phiªn häp toµn thÓ
ñy ban ®Ó thÈm tra hoÆc phiªn häp Th-êng trùc cña ñy
ban ®Ó thÈm tra s¬ bé vµ lµm b¸o c¸o thÈm tra.
Phiªn häp toµn thÓ ñy ban ®-îc tæ chøc c«ng
khai, trong tr-êng hîp cÇn thiÕt, cã thÓ häp néi bé
theo ®Ò nghÞ cña Th-êng trùc ñy ban. ViÖc thÈm tra
tiÕn hµnh theo tr×nh tù sau ®©y:
§¹i diÖn c¬ quan, tæ chøc, ®¹i biÓu Quèc tr×nh
dù ¸n, dù th¶o b¸o c¸o tr×nh bµy vÒ dù ¸n, dù th¶o;
C¸c ®¹i biÓu tham dù phiªn häp nªu c©u hái vµ
®¹i diÖn c¬ quan, tæ chøc tr×nh dù ¸n tr¶ lêi vµ
tr×nh bµy bæ sung;
§¹i diÖn Th-êng trùc ñy ban ph¸t biÓu ý kiÕn cña
tiÓu ban ®-îc giao nghiªn cøu thÈm tra vµ ®¹i diÖn
c¬ quan, tæ chøc h÷u quan tham dù phiªn häp ph¸t
biÓu ý kiÕn;
Thµnh viªn ñy ban th¶o luËn;
39. 39
Chñ täa phiªn häp kÕt luËn.
§èi víi nh÷ng vÊn ®Ò quan träng vµ cÇn thiÕt th×
chñ täa phiªn häp lÊy biÓu quyÕt.
Trªn c¬ së ®ã Th-êng trùc ñy ban lµm b¸o c¸o
thÈm tra. B¸o c¸o thÈm tra cña ñy ban ®-îc göi ®Õn
Quèc héi, UBTVQH theo thêi h¹n do ph¸p luËt quy
®Þnh. Trong qu¸ tr×nh thÈm tra, ®¹i diÖn c¬ quan, tæ
chøc, tr×nh dù ¸n, dù th¶o cã thÓ gi¶i tr×nh, tr×nh
bµy bæ sung ý kiÕn ®Ó lµm râ vÊn ®Ò mµ ñy ban, ®¹i
biÓu tham dù phiªn häp thÈm tra nªu hoÆc yªu cÇu.
Th-êng trùc ñy ban cã thÓ tæ chøc phiªn häp thÈm
tra s¬ bé dù ¸n luËt, dù ¸n ph¸p lÖnh, dù ¸n kh¸c ®Ó
tr×nh Uû ban th-êng vô Quèc héi xem xÐt cho ý kiÕn
tr-íc khi tr×nh Quèc héi. Phiªn häp thÈm tra s¬ bé
®-îc tiÕn hµnh theo tr×nh tù quy ®Þnh nh- phiªn häp
toµn thÓ ñy ban. KÕt qu¶ thÈm tra cña Uû ban ph¸p
luËt ®-îc b¸o c¸o tr-íc Quèc héi, Uû ban th-êng vô
Quèc héi b»ng v¨n b¶n do Chñ nhiÖm ñy ban hoÆc Phã
Chñ nhiÖm ñy ban ®-îc Chñ nhiÖm ñy ban ñy nhiÖm
tr×nh bµy. Trong tr-êng hîp cã phèi hîp thÈm tra th×
trong b¸o c¸o thÈm tra cßn ph¶i ph¶n ¸nh ý kiÕn cña
c¸c ñy ban kh¸c.
Sau khi Quèc héi, Uû ban th-êng vô Quèc héi xem
xÐt, cho ý kiÕn vÒ c¸c dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh, Th-êng
trùc ñy ban chñ tr× thÈm tra phèi hîp víi c¬ quan tæ
chøc liªn quan chØnh lý dù ¸n tr-íc khi tr×nh Quãc
héi, Uû ban th-êng vô Quèc héi xem xÐt, th«ng qua.
Khi tiÕn hµnh xem xÐt, thÈm tra dù ¸n luËt, ph¸p
40. 40
lÖnh thuéc lÜnh vùc ñy ban chñ tr× thÈm tra, ñy ban
cã thÓ tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c ñy ban kh¸c. Trong
tr-êng hîp cã nh÷ng vÊn ®Ò lín liªn quan tíi chñ
tr-¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n-íc vµ c¸c ý kiÕn
t¹i cuéc häp thÈm tra gi÷a c¬ quan so¹n th¶o dù ¸n
luËt víi c¬ quan chñ tr× thÈm tra cßn cã nhiÒu ý
kiÕn kh¸c nhau, ch-a thèng nhÊt th× c¸c c¬ quan nµy
cã tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o lªn cÊp cã thÈm quyÒn ®Ó cho
ý kiÕn chØ ®¹o tr-íc khi tr×nh b¸o c¸o thÈm tra
tr-íc Quèc héi hoÆc Uû ban th-êng vô Quèc héi.
Trong ho¹t ®éng thÈm tra, ñy ban cã quyÒn yªu
cÇu c¸c thµnh viªn ChÝnh phñ, Ch¸nh ¸n Tßa ¸n nh©n
d©n tèi cao, ViÖn tr-ëng ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi
cao vµ nh÷ng c¸n bé, c«ng chøc kh¸c cña Nhµ n-íc
cung cÊp c¸c tµi liÖu hoÆc ®Õn ®Ó tr×nh bµy nh÷ng
vÊn ®Ò mµ ñy ban ®ang xem xÐt, thÈm tra. Ng-êi nhËn
®-îc yªu cÇu cña ñy ban cã tr¸ch nhiÖm ®¸p øng yªu
cÇu ®ã. Ngoµi ra ñy ban cã thÓ tæ chøc héi th¶o, lÊy
ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c c¬ quan h÷u quan ®Ó phôc vô
cho ho¹t ®éng thÈm tra.
Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi cã tr¸ch nhiÖm b¶o
®¶m tÝnh hîp hiÕn, hîp ph¸p vµ tÝnh thèng nhÊt cña
hÖ thèng ph¸p luËt ®èi víi dù ¸n luËt, dù ¸n ph¸p
lÖnh, tr-íc khi tr×nh Quèc héi, Uû ban th-êng vô
Quèc héi xem xÐt, th«ng qua b»ng c¸c ho¹t ®éng: tham
gia thÈm tra dù ¸n luËt, dù ¸n ph¸p lÖnh do c¸c ñy
ban kh¸c cña Quèc héi chñ tr× thÈm tra. Khi tham gia
phiªn häp thÈm tra, ®¹i diÖn Th-êng trùc ñy ban cã
41. 41
tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o ý kiÕn cña Th-êng trùc hoÆc cña
ñy ban vµ cã quyÒn tr×nh bµy ý kiÕn riªng cña m×nh
vÒ dù ¸n ®ã. Trong tr-êng hîp cã ý kiÕn kh¸c víi c¬
quan chñ tr× thÈm tra vÒ tÝnh hîp hiÕn, hîp ph¸p vµ
tÝnh thèng nhÊt cña hÖ thèng ph¸p luËt ®èi víi dù ¸n
luËt, dù ¸n ph¸p lÖnh, dù th¶o nghÞ quyÕt th× Uû ban
ph¸p luËt b¸o c¸o Quèc héi, Uû ban th-êng vô Quèc
héi vÒ ý kiÕn cña m×nh.
Trong tr-êng hîp cÇn thiÕt, ñy ban tæ chøc phiªn
häp riªng ®Ó thÈm tra vµ göi ý kiÕn b»ng v¨n b¶n ®Õn
c¸c ñy ban chñ tr× thÈm tra hoÆc cã thÓ tr×nh bµy ý
kiÕn riªng cña ñy ban tr-íc Quèc héi, UBTVQH vÒ dù
¸n, dù th¶o ®ã.
- ý nghÜa, tÇm quan träng, gi¸ trÞ ph¸p lý cña
ho¹t ®éng thÈm tra:
+ ThÈm tra c¸c dù ¸n tr-íc khi tr×nh Quèc héi,
UBTVQH th«ng qua lµ mét kh©u quan träng trong quy
tr×nh lËp ph¸p. N©ng cao chÊt l-îng thÈm tra chÝnh
lµ gãp phÇn n©ng cao chÊt l-îng c¸c dù ¸n luËt th«ng
qua, gióp Quèc héi thùc hiÖn tèt chøc n¨ng lËp ph¸p
theo HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt quy ®Þnh.
ThÈm tra lµ ho¹t ®éng thuéc chøc n¨ng, nhiÖm vô
cña c¸c ñy ban cña Quèc héi. ViÖc thÈm tra c¾c dù ¸n
luËt, ph¸p lÖnh vµ c¸c dù ¸n kh¸c ®-îc thùc hiÖn
tr-íc khi tr×nh Quèc héi, UBTVQH xem xÐt th«ng qua.
§©y lµ mét kh©u, quan träng trong quy tr×nh x©y dùng
luËt, ph¸p lÖnh cña Quèc héi, thÓ hiÖn sù ph©n c«ng
khoa häc, hîp lý vµ cÇn thiÕt, kh«ng chØ ë n-íc Lµo
42. 42
mµ ®a sè NghÞ viÖn c¸c n-íc còng quy ®Þnh nh- vËy.
HiÖn nay ë n-íc Lµo c¸c dù ¸n do ChÝnh phñ tr×nh ®·
®-îc Bé T- ph¸p thÈm ®Þnh tr-íc theo tiªu chÝ ®·
®-îc ChÝnh phñ ®Ò ra cho tõng dù ¸n. Cßn ®èi víi
ho¹t ®éng thÈm tra cña c¸c Uû ChÝnh ban cña Quèc héi
th× quy tr×nh thÈm tra ®-îc thùc hiÖn sau khi c¬
quan so¹n th¶o chÝnh thøc tr×nh ra Quèc héi hoÆc Uû
ban th-êng vô Quèc héi.
+ Trong ®iÒu kiÖn cña Quèc héi n-íc CHDCND Lµo
ho¹t ®éng kh«ng chuyªn tr¸ch th× cµng ®ßi hái tÝnh
chuyªn tr¸ch cao trong c¸c c¬ quan tham m-u cña Quèc
héi, nhÊt lµ trong ho¹t ®éng x©y dùng ph¸p luËt.
Quèc héi bao gåm c¸c ®¹i biÓu nhiÒu ngµnh, nhiÒu ®Þa
ph-¬ng, nhiÒu lÜnh vùc chuyªn m«n, h¬n n÷a Quèc héi
mçi n¨m häp 2 kú, mçi kú häp kho¶ng 20 ngµy, thêi
gian dµnh cho viÖc th«ng qua c¸c dù ¸n luËt kh«ng
nhiÒu, l¹i víi ¸p lùc vÒ sè l-îng dù ¸n theo ch-¬ng
tr×nh ph¶i hoµn thµnh th× viÖc n©ng cao chÊt l-îng
cña ho¹t ®éng thÈm tra t¹i c¸c ñy ban lµ rÊt quan
träng. VÒ phÝa c¸c ®¹i biÓu Quèc héi, b¸o c¸o thÈm
tra cã chÊt l-îng tèt sÏ gióp cho ®¹i biÓu cã c¨n cø
®Ó th¶o luËn vµ yªn t©m khi lùa chän ph-¬ng ¸n, biÓu
quyÕt th«ng qua c¸c dù ¸n luËt, gãp phÇn thùc hiÖn
tèt ch-¬ng tr×nh x©y dùng ph¸p luËt hµng n¨m cña
Quèc héi ®· ®Ò ra.
+ Ho¹t ®éng thÈm tra thÓ hiÖn sù xem xÐt, ®¸nh
gi¸ kh¸ch quan nhÊt ®èi víi dù ¸n do c¬ quan so¹n
43. 43
th¶o tr×nh, võa mang tÝnh hîp t¸c, bæ sung gãp phÇn
hoµn chØnh c¸c dù ¸n tr-íc khi tr×nh ®Ó xem xÐt,
th«ng qua. Qua ho¹t ®éng thÈm tra, còng ®¸nh gi¸
®-îc chÊt l-îng ho¹t ®éng cña c¸c ñy ban cña Quèc
héi, trong ®ã cã Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi theo
chøc n¨ng, nhiÖm vô ®-îc giao.
ë CHDCND Lµo còng nh- ë c¸c n-íc, ®a sè c¸c dù
¸n luËt, ph¸p lÖnh ®Òu do ChÝnh phñ tr×nh, lµ c¬
quan hµnh ph¸p, trùc tiÕp ®iÒu hµnh thùc hiÖn c¸c
chÝnh s¸ch quèc gia, qu¶n lý x· héi, thùc thi ph¸p
luËt trong cuéc sèng, ChÝnh phñ n¾m b¾t s¸t tõng
lÜnh vùc vµ c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh trong thùc tÕ tõ ®ã
cã nhiÒu thuËn lîi khi chuÈn bÞ so¹n th¶o c¸c dù ¸n.
Tuy vËy, t×nh h×nh ®ã còng cã h¹n chÕ lµ kh«ng
Ýt dù ¸n cã c¸c ®iÒu luËt thiªn vÒ b¶o vÖ lîi Ých
cña c¸c Bé, t¹o thuËn lîi cho c¬ quan nhµ n-íc ®Ó dÔ
qu¶n lý, ®iÒu hµnh, mµ ch-a chó ý quyÒn lîi cña
ng-êi d©n, doanh nghiÖp, tæ chøc hoÆc lîi Ých toµn
côc cña ®Êt n-íc nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn nhµ n-íc
®ang thùc hiÖn héi nhËp quèc tÕ, ph¸t huy d©n chñ.
Bªn c¹nh ®ã, do sè l-îng dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh ChÝnh
phñ ph¶i chuÈn bÞ lµ kh¸ lín, bÞ søc Ðp theo tiÕn ®é
ch-¬ng tr×nh, nhiÒu dù ¸n ch-a chuÈn bÞ kü vÉn tr×nh
ra Quèc héi, Uû ban th-êng vô Quèc héi ®Ó xem xÐt
th«ng qua. ý kiÕn thÈm tra kh¸ch quan sÏ gióp cho
UBTVQH cã c¬ së chØ ®¹o chØnh lý kÞp thêi ®Ó cã thÓ
tiÕp tôc tr×nh ra Quèc héi xem xÐt, th«ng qua hay
44. 44
ph¶i ho·n l¹i ®Ó chØnh lý, hoµn chØnh thªm, thËm chÝ
cã dù ¸n LuËt ph¶i ®-a ra khái ch-¬ng tr×nh x©y dùng
LuËt, ph¸p lÖnh hµng n¨m cña Quèc héi.
ý nghÜa quan träng cña ho¹t ®éng thÈm tra lµ
sù "®¸nh gi¸ l¹i mét c¸ch kh¸ch quan ®Ó xö lý, bæ
sung hîp lý cho kh©u so¹n th¶o, gãp phÇn n©ng cao
tÝnh cã c¨n cø vµ tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n. NÕu ®-îc
chuÈn bÞ tèt, trong phiªn häp thÈm tra sÏ cßn nhiÒu
vÊn ®Ò ®-îc ®Æt ra ®Ó c¬ quan so¹n th¶o gi¶i tr×nh
râ nh÷ng c¨n cø, quan ®iÓm, nhiÒu ý kiÕn, kiÕn nghÞ
®-îc ®-a ra th¶o luËn c©n nh¾c kü. §©y còng lµ n¬i
trao ®æi, th¶o luËn cÆn kÏ c¸c vÊn ®Ò kÓ c¶ vÒ tõ
ng÷, bè côc, kü thuËt v¨n b¶n. Do thµnh viªn c¸c ñy
ban Quèc héi bÇu ra lùa chän, c¬ cÊu hîp lý, ®Æc
biÖt lµ am hiÓu chuyªn m«n vµ cã kinh nghiÖm thùc
tiÔn vÒ lÜnh vùc ho¹t ®éng, nªn cã ®iÒu kiÖn ®Ó
th¶o luËn s©u h¬n, kü h¬n vÒ c¸c néi dung cña dù ¸n
vµ nh÷ng vÉn ®Ò lín cßn cã ý kiÕn kh¸c nhau. MÆt
kh¸c, c«ng t¸c thÈm tra lµ hoµn toµn ®éc lËp víi
qu¸ tr×nh so¹n th¶o nªn rÊt kh¸ch quan ®Ó xem xÐt
c¸c dù ¸n trªn nhiÒu ph-¬ng diÖn, kh«ng tr¸nh nÐ
còng nh- kh«ng bÞ lÖ thuéc nh÷ng vÊn ®Ò cßn v-íng
m¾c v× nhiÒu lý do, ph¸t hiÖn nh÷ng khiÕm khuyÕt
kh¾c phôc ®-îc t- t-ëng côc bé, chñ quan tõ kh©u
so¹n th¶o. KÕt qu¶ thÈm tra cã t¸c dông rÊt lín,
kh«ng nh÷ng gióp cho dù ¸n ®-îc x©y dùng cã luËn cø
v÷ng ch¾c mµ cßn cã thÓ bæ sung ®-îc nhiÒu vÊn ®Ò
45. 45
míi toµn diÖn h¬n. ViÖc thÈm tra khoa häc, cô thÓ
vµ chi tiÕt cña c¬ quan thÈm tra cµng cã gi¸ trÞ
®èi víi c¬ quan tr×nh dù ¸n trong viÖc tiÕp thu,
chØnh lý, ®ång thêi còng cã t¸c ®éng trë l¹i thóc
®Èy qu¸ tr×nh so¹n th¶o cã sù chuÈn bÞ tèt h¬n vÒ
luËn cø, c¬ së lý luËn, thùc tiÔn còng nh- tÝnh kh¶
thi.
- Ho¹t ®éng thÈm tra c¸c dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh
lµ ho¹t ®éng cã gi¸ trÞ b¾t buéc trong quy tr×nh lËp
ph¸p ë n-íc CHDCND Lµo cã yªu cÇu vÒ néi dung râ
rµng kh«ng ph¶i lµ tr×nh tù mang tÝnh thñ tôc, h×nh
thøc. Nh- ®· nªu trªn, ho¹t ®éng thÈm tra lµ mét
trong nh÷ng ho¹t ®éng chñ yÕu cña c¸c ñy ban cña
Quèc héi b¸o c¸o thÈm tra lµ tµi liÖu ®-îc l-u thµnh
chÝnh thøc trong phiªn häp cña UBTVQH vµ kú häp Quèc
héi, c¸c néi dung cña tµi liÖu thÈm tra kh«ng ph¶i
lµ ý kiÕn b¾t buéc ph¶i chÊp nhËn nh-ng lµ ý kiÕn
chÝnh thøc cña tËp thÓ c¬ quan tham m-u gióp viÖc
cho Quèc héi, ®Æc biÖt lµ c¸c néi dung thÈm tra vÒ
tÝnh hîp hiÕn, hîp ph¸p vµ tÝnh thèng nhÊt cña hÖ
thèng ph¸p luËt ®èi víi c¸c dù ¸n.
ViÖc thÈm tra b¶o ®¶m tÝnh hîp hiÖn, hîp ph¸p vµ
tÝnh thèng nhÊt cña hÖ thèng ph¸p luËt sÏ b¶o ®¶m
trËt tù kû c-¬ng trong c«ng t¸c x©y dùng ph¸p luËt,
t¨ng c-êng tÝnh kh¶ thi cña c¸c dù ¸n luËt, ph¸p
lÖnh trong cuéc sèng. §©y lµ ho¹t ®éng rÊt quan
träng ®iÒu kiÖn chóng ta ®ang hoµn thiÖn dÇn hÖ
46. 46
thèng ph¸p luËt cña nhµ n-íc ph¸p quyÒn XHCN cña
d©n, do d©n vµ v× d©n. C¸c dù ¸n ®-îc thÈm tra b¶o
®¶m cho mçi quy ph¹m ph¸p luËt trong c¸c dù ¸n ph¶i
phï hîp víi hiÕn ph¸p, luËt, b¶o ®¶m quyÒn vµ lîi
Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n, tr¸nh tïy tiÖn. MÆt kh¸c,
yªu cÇu nµy ®Æt ra cßn cã ý nghÜa b¶o ®¶m cho c¸c
quy ®Þnh trong c¸c dù ¸n, luËt, ph¸p lÖnh râ rµng,
chÝnh x¸c, gióp cho nhËn thøc thùc hiÖn ®-îc nghiªm
chØnh vµ thèng nhÊt, b¶o ®¶m ph¸p chÕ XHCN. TrËt tù
vµ c«ng b»ng x· héi. §©y lµ nhiÖm vô kh«ng kÐm phÇn
quan träng vµ cÇn thiÕt thuéc vÒ tr¸ch nhiÖm cña Uû
ban ph¸p luËt.
+ B¶o ®¶m tiÕn ®é, tr×nh tù, thñ tôc thÈm tra
theo ®óng quy ®Þnh cña quy tr×nh lËp ph¸p. §iÒu nµy
cã ý nghÜa lµ thÈm tra ph¶i ®-îc tiÕn hµnh theo ®óng
quy tr×nh vÒ mÆt thêi gian, tiÕn ®é, thñ tôc tr×nh
tù theo luËt ®Þnh. Mäi dù ¸n luËt ph¸p lÖnh tr-íc
khi ®-îc tr×nh ra Quèc héi hoÆc UBTVQH xem xÐt,
th«ng qua th× b¾t buéc ph¶i qua c«ng ®o¹n thÈm tra,
kh«ng cã mét ngo¹i lÖ nµo. NÕu dù ¸n luËt ch-a qua
c«ng ®o¹n thÈm tra th× còng kh«ng ®-îc tr×nh UBTVQH
®Ó xem xÐt, cho ý kiÕn hoÆc c«ng bè xin ý kiÕn nh©n
d©n vµ ®-¬ng nhiªn kh«ng thÓ tr×nh ra Quèc héi hoÆc
UBTVQH xem xÐt, th«ng qua.
+ ThÈm tra ®-îc tiÕn hµnh b»ng phiªn häp toµn
thÓ gåm tÊt c¶ c¸c thµnh viªn ñy ban (thÈm tra chÝnh
thøc), hoÆc b»ng c¸c phiªn häp gåm mét sè thµnh viªn
47. 47
ñy ban. §©y lµ vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn nguyªn t¾c
ho¹t ®éng cña ñy ban, ñy ban ho¹t ®éng theo chÕ ®é
héi nghÞ vµ quyÕt ®Þnh theo ®a sè, v× vËy, phiªn häp
Th-êng trùc më réng cã ®-îc coi lµ hîp ph¸p hay
kh«ng còng cßn cã nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau. ý kiÕn
cña nhiÒu chuyªn gia ph¸p luËt cho r»ng, cÇn ph¶i
nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ nghiªm tóc trªn ph-¬ng diÖn
lý luËn vÒ ho¹t ®éng thÈm tra cña Th-êng trùc ñy
ban. Bëi v×, nguyªn t¾c lµm viÖc cña ñy ban lµ theo
chÕ ®é tËp thÓ vµ quyÕt ®Þnh theo ®a sè th× mäi vÊn
®Ò ®-îc ®-a ra th¶o luËn t¹i ñy ban ph¶i ®-îc toµn
thÓ c¸c thµnh viªn ñy ban dù häp th¶o luËn vµ biÓu
quyÕt theo ®a sè. Quan ®iÓm kh¸c thùc tÕ h¬n th× cho
r»ng, trong ®iÒu kiÖn phÇn lín sè thµnh viªn ñy ban
ho¹t ®éng kiªm nhiÖm gi÷ c¸c c-¬ng vÞ chñ chèt ë c¸c
®Þa ph-¬ng nh- hiÖn nay th× viÖc liªn tôc tæ chøc
phiªn häp thÈm tra ®Ó b¶o ®¶m cã b¸o c¸o thÈm tra
tr×nh ra c¸c phiªn häp th-êng kú hµng th¸ng cña
UBTVQH vµ t¹i kú häp Quèc héi lµ kh«ng cã tÝnh kh¶
thi.
- Mét sè yªu cÇu ®Æt ra nh»m n©ng cao ho¹t ®éng
thÈm tra:
Trong t×nh h×nh vµ ®iÒu kiÖn hiÖn nay, nhiÒu ý
kiÕn cho r»ng ®Ó n©ng cao chÊt l-îng c¸c dù ¸n luËt,
ph¸p lÖnh ph¶i tËp trung tõ giai ®o¹n so¹n th¶o, ®©y
lµ ®iÒu rÊt ®óng. Tuy nhiªn, chÊt l-îng c¸c dù ¸n lµ
kÕt qu¶ chung cña c¸c giai ®o¹n cña mét quy tr×nh
48. 48
nªn cÇn quan t©m ®óng møc giai ®o¹n t¹i c¸c ñy ban
Quèc héi lµ mét trong nh÷ng giai ®o¹n kh«ng kÐm phÇn
quan träng b¶o ®¶m ®ñ yªu cÇu ®Æt ra, ®Ó khi tr×nh
Quèc héi, UBTVQH c¸c dù ¸n nhanh chãng ®-îc th«ng
qua. N©ng cao chÊt l-îng thÈm tra dù ¸n luËt, ph¸p
lÖnh cña ñy ban cña Quèc héi cã ý nghÜa rÊt quan
träng, gãp phÇn b¶o ®¶m tiÕn ®é, thêi gian xem xÐt
th«ng qua c¸c dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh còng nh- chÊt
l-îng cña c¸c dù ¸n. NÕu trong qu¸ tr×nh thÈm tra,
ñy ban cã ®iÒu kiÖn ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ cô thÓ vÒ sù
cÇn thiÕt, sù phï hîp cña tõng ®iÒu luËt víi thùc tÕ
kh¸ch quan, vÒ tÝnh hîp hiÕn, hîp ph¸p vµ tÝnh thèng
nhÊt cña v¨n b¶n ®èi víi hÖ thèng ph¸p luËt th× sÏ
lµm c¬ së v÷ng ch¾c cho Ban so¹n th¶o vµ c¸c c¬ quan
h÷u quan nhanh chãng tiÕp thu vµ chØnh lý dù th¶o
v¨n b¶n.
§Ó n©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng thÈm tra ph¶i
tiÕp tôc cã thªm nhiÒu biÖn ph¸p, trong ®ã cÇn
nghiªn cøu ph©n c«ng vÒ c¬ quan chñ tr× thÈm tra,
tham gia hoÆc phèi hîp thÈm tra cho râ rµng, hîp lý
gi÷a c¸c ñy ban Quèc héi t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¬
quan hoµn thµnh nhiÖm vô. Bªn c¹nh ®ã cßn cã quy chÕ
®¸nh gi¸ chÊt l-îng dù ¸n do c¬ quan thÓ hiÖn râ
tr¸ch nhiÖm vµ cã t¸c dông n©ng cao chÊt l-îng cña
c¸c giai ®o¹n trong quy tr×nh chung. Muèn tiÕn hµnh
thÈm tra mét dù ¸n cã chÊt l-¬ng th× tr-íc hÕt ph¶i
b¶o ®¶m vµ quan t©m ®Õn c¸c yªu cÇu sau:
49. 49
+ C¸c tµi liÖu phôc vô phiªn häp thÈm tra ph¶i
®-îc göi ®Õn c¸c thµnh viªn dù ¸n häp ®óng quy ®Þnh,
c¸c thñ tôc vÒ thêi gian göi tê tr×nh, dù ¸n luËt,
dù ¸n ph¸p lÖnh, dù th¶o nghÞ quyÕt cho ñy ban ph¶i
®-îc tu©n thñ nghiªm ngÆt, chËm nhÊt lµ hai m-¬i
ngµy, tr-íc ngµy phiªn häp UBTVQH c¬ quan tæ chøc,
®¹i biÓu Quèc héi tr×nh dù ¸n ph¶i göi tê tr×nh, dù
¸n luËt, dù ¸n ph¸p lÖnh, dù th¶o nghÞ quyÕt tíi c¬
quan thÈm tra ®Ó tiÕn hµnh thÈm tra. Tê tr×nh vÒ dù
¸n v¨n b¶n ph¶i lµ b¶n chÝnh thøc cã ký tªn, ®ãng
dÊu cña Thñ t-íng hoÆc Thñ t-íng c¬ quan cã thÈm
quyÒn. MÆc dï ®ã lµ quy ®Þnh vÒ thñ tôc nh-ng cã ý
nghÜa quan träng ®èi víi Th-êng trùc ñy ban, C¸c
thµnh viªn ñy ban vµ bé phËn tham m-u gióp viÖc
trong viÖc bè trÝ thêi gian ®Ó nghiªn cøu tr-íc, t×m
hiÓu, so s¸nh víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh,
tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia ë ®Þa ph-¬ng
hoÆc tµi liÖu tham kh¶o cña n-íc ngoµi, tæ chøc kh¶o
s¸t thùc tiÔn, b¶o ®¶m cho viÖc thÈm tra cã chÊt
l-îng thùc sù.
+ Phiªn häp thÈm tra ph¶i ®-îc tiÕn hµnh xem
xÐt, th¶o luËn, tranh luËn vÒ tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò
thuéc néi dung vµ h×nh thøc cña v¨n b¶n. §ã lµ: vÒ
sù cÇn thiÕt ban hµnh v¨n b¶n, ®èi t-îng, ph¹m vi
®iÒu chØnh sù phï hîp cña néi dung dù ¸n víi ®-êng
lèi, chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng, tÝnh hîp hiÕn,
hîp ph¸p cña v¨n b¶n víi hÖ thèng ph¸p luËt, tÝnh
50. 50
kh¶ thi cña dù ¸n. C¸c vÊn ®Ò quan träng cßn cã c¸c
ý kiÕn quan ®iÓm kh¸c nhau gi÷a c¸c thµnh viªn hoÆc
gi÷a c¸c thµnh viªn víi ban so¹n th¶o, c¸c ®Ò xuÊt,
gi¶i ph¸p ®-a ra ®Òu ph¶i ®-îc th¶o luËn kü vµ thÓ
hiÖn trong b¸o c¸o thÈm tra. Chñ täa (ng-êi ®iÒu
khiÓn phiªn häp) ph¶i bè trÝ thêi gian hîp lý, ®Ò
nghÞ thµnh viªn tham dù ®«ng ®ñ, phèi hîp lÊy ý kiÕn
cña c¸c c¬ quan h÷u quan, h-íng c¸c ®¹i biÓu th¶o
luËn vµo nh÷ng vÊn ®Ò träng t©m cña dù ¸n.
+ ThÈm tra dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh, dù th¶o nghÞ
quyÕt ph¶i ®¶m b¶o sù l·nh ®¹o cña §¶ng. Dù ¸n luËt,
dù ¸n ph¸p lÖnh hoÆc dù th¶o nghÞ quyÕt ®-a ra ph¶i
chuyÓn t¶i néi dung ®-êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng.
Bëi v×, ë n-íc CHDCND Lµo, §¶ng NDCM Lµo lµ lùc
l-îng l·nh ®¹o nhµ n-íc vµ x· héi. Mäi chñ tr-¬ng,
®-êng lèi cña §¶ng xuÊt ph¸t tõ nh©n d©n, mang néi
dung d©n chñ, ph¶n ¸nh quy luËt kh¸ch quan cña sù
vËn ®éng x· héi. Trong ®iÒu kiÖn §¶ng cÇm quyÒn th×
b¶o ®¶m sù l·nh ®¹o cña §¶ng còng lµ mét ®Æc tr-ng
tÊt yÕu cña viÖc x©y dùng nhµ n-íc ph¸p quyÒn x· héi
chñ nghÜa cña d©n, do d©n vµ v× d©n, lÊy ph¸p luËt
lµ ph-¬ng tiÖn qu¶n lý nhµ n-íc vµ x· héi.
+ ThÈm tra ph¶i ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c vÒ tÝnh hîp
hiÕn, hîp ph¸p vµ tÝnh thèng nhÊt cña v¨n b¶n ®èi
víi hÖ thèng ph¸p luËt. ñy ban lµ c¬ quan chuyªn m«n
cña Quèc héi, do ®ã nhiÖm vô cña ñy ban ph¶i lµ
nghiªn cøu, xem xÐt tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò thuéc néi
51. 51
dung vµ h×nh thøc cña dù ¸n. Néi dung cña dù ¸n
kh«ng nh÷ng ph¶i phï hîp víi HiÕn ph¸p, luËt, nghÞ
quyÕt cña Quèc héi mµ cßn ph¶i phï hîp vÒ thÈm
quyÒn, tr×nh tù ban hµnh v¨n b¶n, nã kh«ng nh÷ng râ
rµng, rµnh m¹ch vÒ néi dung mµ cßn chÆt chÏ l«gÝc vÒ
kü thuËt lËp ph¸p mµ tr×nh tù vµ thñ tôc nµy ®· ®-îc
luËt quy ®Þnh.
+ Tr-íc khi tiÕn hµnh thÈm tra, ñy ban thÈm tra
cã thÓ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng hç trî thÈm tra nh-
kh¶o s¸t thùc tiÔn, tham gia x©y dùng dù ¸n luËt,
ph¸p lÖnh, nghiªn cøu, tham kh¶o kinh nghiÖm n-íc
ngoµi, yªu cÇu ban so¹n th¶o b¸o c¸o tiÕn ®é, néi
dung c¬ b¶n cña dù ¸n, xin ý kiÕn gãp ý cña nh©n
d©n, c¸c ngµnh c¸c cÊp vÒ dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh,
tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia, c¸c céng t¸c
viªn. C¸c ho¹t ®éng hç trî cho thÈm tra nµy kh«ng
ph¶i lµ mét yªu cÇu b¾t buéc trong quy tr×nh thÈm
tra. Tuy nhiªn thùc tiÔn lµ c¬ së cña lý luËn, soi
s¸ng dÉn ®-êng cho lý luËn. Mét ®¹o luËt ®-îc ban
hµnh nÕu kh«ng phï hîp víi thùc tiÔn cuéc sèng sÏ
kh«ng cã hiÖu lùc trªn thùc tÕ, t¸c ®éng vµ ¶nh
h-ëng xÊu ®Õn x· héi. V× thÕ, th«ng qua c¸c ho¹t
®éng kh¶o s¸t thùc tiÔn, thu thËp ý kiÕn cña c¸c
tÇng líp nh©n d©n. Trong x· héi sÏ gióp cho ñy ban
cã ®ñ c¸c c¨n cø v÷ng ch¾c chuÈn x¸c khi th¶o luËn
biÓu quyÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch mµ dù ¸n
nªu ra. MÆt kh¸c, ñy ban còng cã ®ñ c¨n cø ®Ó b¸c bá
52. 52
nh÷ng chÝnh s¸ch ®-a ra kh«ng hîp lý. Kh«ng cã tÝnh
kh¶ thi, lµm tèn kÐm chi phÝ ng©n s¸ch cña nhµ n-íc
vµ tiÒn b¹c cña nh©n d©n, b¶o ®¶m cho c¸c quy ®Þnh
cña luËt, ph¸p lÖnh kh«ng xa rêi thùc tiÔn, lµm cho
ng-êi d©n tin t-ëng, tù nguyÖn tù gi¸c chÊp hµnh
ph¸p luËt.
1.2.2. Chøc n¨ng vµ ph-¬ng thøc ho¹t ®éng gi¸m
s¸t cña Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi n-íc Céng hoµ
D©n chñ nh©n d©n Lµo
1.2.2.1. Chøc n¨ng gi¸m s¸t cña Uû ban ph¸p luËt
cña Quèc héi n-íc Céng hoµ D©n chñ nh©n d©n Lµo
- Quan niÖm gi¸m s¸t
Theo quan niÖm cña Lªnin, gi¸m s¸t lµ sù cÇn
thiÕt kh¸ch quan ph¶i cã trong c¸ch m¹ng XHCN vµ coi
®ã lµ tÊt yÕu kh«ng thÓ thiÕu ®-îc, thËm chÝ lµ mét
vÊn ®Ò vèn cã cña CNXH. Trong nh÷ng t¸c phÈm næi
tiÕng cña Lªnin ®· nhiÒu lÇn kh¼ng ®Þnh "Chñ nghÜa
x· héi lµ kiÓm tra vµ kiÓm so¸t", "chñ nghÜa x· héi
chÝnh lµ sù gi¸m s¸t". Lªnin coi viÖc tæ chøc ho¹t
®éng gi¸m s¸t kh«ng chØ lµ mét tÊt yÕu mµ cßn lµ mét
®Æc tr-ng trong c¸ch m¹ng XHCN. Tæ chøc ho¹t ®éng
gi¸m s¸t phô thuéc vµo tÝnh chÊt, tr×nh ®é cña viÖc
tæ chøc qu¶n lý trong mçi chÕ ®é x· héi. Nh- vËy
ho¹t ®éng gi¸m s¸t trong XHCN, theo Lªnin tr-íc hÕt
ph¶i x¸c lËp vai trß chñ ®éng s¸ng t¹o, tù gi¸c cña
quÇn chóng nh©n d©n lµ c¬ së nÒn t¶ng ®Ó x©y dùng
ho¹t ®éng gi¸m s¸t, lµ nh©n tè c¬ b¶n cña x· héi
53. 53
míi. Néi dung cña cuéc c¸ch m¹ng cµng s©u s¾c vµ
triÖt ®Ó bao nhiªu th× quÇn chóng cµng cã nh÷ng hµnh
®éng lÞch sö tÝch cùc bÊy nhiªu. Mét trong nh÷ng
hµnh ®éng tÝch cùc Êy lµ viÖc quÇn chóng thùc hiÖn
ho¹t ®éng gi¸m s¸t trªn toµn x· héi. QuÇn chóng tiÕn
hµnh gi¸m s¸t lµ mét trong nh÷ng qu¸ tr×nh thùc hiÖn
d©n chñ hãa. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ trong mét
ho¹t ®éng cña ®êi sèng x· héi lµ c¬ së thùc hiÖn cã
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ n-íc XHCN. Lµ chç dùa
cho ho¹t ®éng kiÓm tra, gi¸m s¸t cña Nhµ n-íc. §iÒu
®ã theo Lªnin, phï hîp víi nguyªn t¾c tËp trung d©n
chñ trong qu¶n lý nhµ n-íc. Trong t¸c phÈm Nhµ n-íc
vµ c¸ch m¹ng, Lªnin ®· coi ho¹t ®éng kiÓm tra, gi¸m
s¸t lµ mét khÝa c¹nh quan träng cña chÕ ®é d©n chñ
sau khi kh¼ng ®Þnh mäi ng-êi ®Òu thùc sù tham gia
qu¶n lý nhµ n-íc, vµ hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh ho¹t
®éng Êy thËt lµ v« gi¸. NhÊn m¹nh vai trß cña quÇn
chóng tham gia ho¹t ®éng kiÓm tra, gi¸m s¸t, Lªnin
viÕt: "Khi ®a sè nh©n d©n tù m×nh vµ ë kh¾p mäi n¬i
tiÕn hµnh kiÓm kª, gi¸m s¸t th× sù gi¸m s¸t ®ã thËt
lµ v¹n n¨ng, phæ biÕn vµ cã tÝnh chÊt toµn d©n.
Kh«ng cã ai trèn tho¸t sù gi¸m s¸t ®ã b»ng c¸ch nµo
®-îc c¶, kh«ng cßn trèn vµo ®©u ®-îc c¶" [13,
tr.15].
Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng theo Lªnin:
c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t ph¶i ®-îc thÓ chÕ hãa
b»ng ph¸p luËt. Quan ®iÓm cña Lªnin vÒ viÖc thÓ chÕ
hãa c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t b»ng ph¸p luËt lµ
54. 54
mét bé phËn trong hÖ thèng quan ®iÓm vÒ ®êi sèng
ph¸p luËt víi c¸c néi dung c¬ b¶n: ý chÝ cña Nhµ
n-íc, cña giai cÊp thèng trÞ ®-îc thÓ chÕ hãa thµnh
ph¸p luËt. Ph¸p luËt chØ trë thµnh hµnh vi cô thÓ,
thµnh quan hÖ ph¸p luËt trong ®êi sèng thùc tÕ sinh
®éng hµng ngµy khi nã ®-îc thùc hiÖn nghiªm chØnh vµ
®-îc kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc tu©n theo vµ chÊp hµnh
ph¸p luËt.
Nh÷ng quan ®iÓm trªn ®©y cña Lªnin vÒ kiÓm tra,
gi¸m s¸t lµ c¬ së lý luËn ®Ó hiÓu biÕt chøc n¨ng
gi¸m s¸t cña Quèc héi nãi chung vµ chøc n¨ng gi¸m
s¸t cña Uû ban ph¸p luËt nãi riªng.
Uû ban ph¸p luËt lµ mét c¬ quan cña Quèc héi,
®-îc Quèc héi bÇu ra, thùc hiÖn nhiÖm vô, quyÒn h¹n
theo quy ®Þnh cña HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt, c¸c thµnh
viªn cña Uû ban ph¸p luËt lµ c¸c ®¹i biÓu cña nh©n
d©n, do nh©n d©n ë c¸c ®Þa ph-¬ng kh¸c nhau bÇu ra,
thay mÆt nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn lùc nhµ n-íc. Uû
ban ph¸p luËt thùc hiÖn quyÒn gi¸m s¸t còng chÝnh lµ
viÖc thùc hiÖn quyÒn lùc mµ nh©n d©n giao cho m×nh.
Uû ban ph¸p luËt thùc hiÖn quyÒn gi¸m s¸t ®Ó b¶o ®¶m
thi hµnh HiÕn ph¸p, luËt, nghÞ quyÕt cña Quèc héi,
ph¸p lÖnh, nghÞ quyÕt cña UBTVQH. Gi¸m s¸t tÝnh hîp
hiÕn, hîp ph¸p, tÝnh thèng nhÊt cña c¸c v¨n b¶n do
ChÝnh phñ, Thñ t-íng ChÝnh phñ, Tßa ¸n nh©n d©n tèi
cao, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao ban hµnh hoÆc
gi¸m s¸t v¨n b¶n cña Bé, c¬ quan ngang Bé thuéc lÜnh
vùc ñy ban phô tr¸ch, Gi¸m s¸t cña Uû ban ph¸p luËt
55. 55
lµ gi¸m s¸t mang tÝnh quyÒn lùc nhµ n-íc [35,
tr.15]. Tuy nhiªn, kh¸c víi Quèc héi, quyÒn gi¸m s¸t
tèi cao chØ thuéc vÒ Quèc héi vµ chØ duy nhÊt Quèc
héi míi cã quyÒn gi¸m s¸t tèi cao t¹i kú häp; quyÒn
gi¸m s¸t cña Uû ban ph¸p luËt bÞ h¹n chÕ, giíi h¹n
trong ph¹m vi lÜnh vùc mµ Quèc héi giao, th«ng qua
c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt víi nh÷ng ®Æc ®iÓm sau
®©y:
- QuyÒn gi¸m s¸t cña Uû ban ph¸p luËt lµ mét
quyÒn ®éc lËp, ho¹t ®éng chØ cã tÝnh chÊt t- vÊn,
phôc vô quyÒn gi¸m s¸t tèi cao cña Quèc héi;
- QuyÒn gi¸m s¸t cña Uû ban ph¸p luËt chØ giíi
h¹n trong ph¹m vi nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña Uû ban
ph¸p luËt;
- LÜnh vùc ®-îc gi¸m s¸t, ®èi t-îng gi¸m s¸t vµ
®Þa bµn gi¸m s¸t c¬ chÕ, thÈm quyÒn gi¸m s¸t cña Uû
ban ph¸p luËt ®-îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña luËt
vµ theo sù ph©n c«ng cña UBTVQH;
- Uû ban ph¸p luËt chÞu sù chØ ®¹o, ®iÒu hßa
phèi hîp ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña UBTVQH.
§èi t-îng chÞu sù gi¸m s¸t cña Uû ban ph¸p luËt
lµ ChÝnh phñ, Bé, c¬ quan ngang Bé, Tßa ¸n nh©n d©n
tèi cao, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao, c¸c c¬
quan, tæ chøc vµ c«ng d©n. Gi¸m s¸t lµ mét trong ba
chøc n¨ng cña Uû ban ph¸p luËt, chøc n¨ng gi¸m s¸t
cña Uû ban ph¸p luËt lµ theo dâi, xem xÐt, ®¸nh gi¸
ho¹t ®éng thùc hiÖn luËt, nghÞ quyÕt cña Quèc héi,
56. 56
ph¸p lÖnh, nghÞ quyÕt cña UBTVQH, xem xÐt tÝnh hîp
hiÕn, hîp ph¸p ®èi víi c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p
luËt cña ChÝnh phñ, Thñ t-íng ChÝnh phñ, Bé tr-ëng,
Thñ tr-ëng c¬ quan ngang Bé, Tßa ¸n nh©n d©n tèi
cao, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao, v¨n b¶n quy
ph¹m ph¸p luËt liªn tÞch gi÷a c¸c c¬ quan nhµ n-íc
cã thÈm quyÒn ë Trung -¬ng hoÆc gi÷a c¬ quan nhµ
n-íc cã thÈm quyÒn víi c¬ quan Trung -¬ng cña tæ
chøc chÝnh trÞ - x· héi thuéc lÜnh vùc Uû ban phô
tr¸ch. HiÖu qu¶ gÝam s¸t tæcña UBPL lµ quyÒn ®-a ra
c¸c kÕt luËn, kiÕn nghÞ, yªu cÇu c¸c c¬ quan tæ chøc
bÞ gi¸m s¸t nghiªn cøu xem xÐt xö lý theo thÈm quyÒn
vÒ c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt, yªu cÇu c¬ quan cã
thÈm quyÒn söa ®æi hoÆc hñy bá v¨n b¶n tr¸i ph¸p
luËt, kiÕn nghÞ c¬ quan cã thÈm quyÒn xö lý nh÷ng
ng-êi cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt, ®Ò nghÞ bá phiÕu
tÝn nhiÖm.
Ph-¬ng thøc ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña Uû ban ph¸p
luËt cña Quèc héi n-íc CHDCND Lµo:
Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi n-íc CHDCND Lµo
thùc hiÖn ph-¬ng thøc ho¹t ®éng gi¸m s¸t nh»m b¶o
®¶m ph¸p luËt ®-îc thùc thi nghiªm chØnh trong c¸c
c¬ quan nhµ n-íc vµ mäi tæ chøc, c«ng d©n.
Trong ho¹t ®éng gi¸m s¸t, Uû ban ph¸p luËt sö
dông c¸c ph-¬ng thøc sau ®©y:
- Häp toµn thÓ hoÆc häp Th-êng trùc ñy ban ®Ó
nghe b¸o c¸o vÒ ho¹t ®éng cña c¸c ®èi t-îng chÞu sù
57. 57
gi¸m s¸t, yªu cÇu c¬ quan b¸o c¸o vÒ nh÷ng vÊn ®Ò mµ
ñy ban quan t©m;
- Tæ chøc ®oµn gi¸m s¸t viÖc thùc thi ph¸p luËt;
- Nghiªn cøu xö lý ®¬n th- khiÕu n¹i, tè c¸o,
n¾m th«ng tin qua c¸c ph-¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i
chóng.
ThÈm tra c¸c b¸o c¸o phôc vô cho nhiÖm vô gi¸m
s¸t.
Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 28 cña LuËt gi¸m s¸t cña
Quèc héi, Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi cã nhiÖm vô
thÈm tra, nghiªn cøu c¸c b¸o c¸o vÒ thi hµnh hiÕn
ph¸p, ph¸p luËt, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi
vµ kÕ ho¹ch ng©n s¸ch nhµ n-íc vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p
luËt do ChÝnh phñ, Bé, c¬ quan ngang Bé, Tßa ¸n nh©n
d©n tèi cao vµ ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao ban
hµnh.
Tr×nh tù, thñ tôc Uû ban ph¸p luËt gi¸m s¸t v¨n
b¶n quy ph¹m ph¸p luËt:
Trong ph¹m vi nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña m×nh, Uû
ban ph¸p luËt cã tr¸ch nhiÖm th-êng xuyªn theo dâi,
®«n ®èc ChÝnh phñ, Thñ t-íng ChÝnh phñ, Bé tr-ëng,
Thñ tr-ëng c¬ quan ngang Bé. Tßa ¸n nh©n d©n tèi
cao, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao ban hµnh v¨n b¶n
quy ph¹m ph¸p luËt ®Ó h-íng dÉn thi hµnh luËt, nghÞ
quyÕt cña Quèc héi, ph¸p lÖnh, nghÞ quyÕt cña UBTVQH
®óng thêi gian quy ®Þnh.
ChÝnh phñ, Thñ t-íng ChÝnh phñ, Bé tr-ëng, Thñ
tr-ëng c¬ quan ngang Bé, Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao,
ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao khi ban hµnh c¸c v¨n
58. 58
b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vµ c¸c c¬ quan tæ chøc khi
ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt liªn tÞch ph¶i
cã tr¸ch nhiÖm göi v¨n b¶n ®· ban hµnh cho UBPL ®Ó
gi¸m s¸t. Khi nhËn ®-îc v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt
do c¬ quan h÷u quan göi ®Õn, Uû ban ph¸p luËt cã
tr¸ch nhiÖm xem xÐt, nghiªn cøu néi dung cña v¨n
b¶n.
Trong tr-êng hîp ph¸t hiÖn v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p
luËt cã quy ®Þnh tr¸i luËt, nghÞ quyÕt cña Quèc héi,
ph¸p lÖnh, nghÞ quyÕt cña UBTVQH th× Uû ban ph¸p
luËt trong ph¹m vi nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña m×nh yªu
cÇu chÝnh c¬ quan ban hµnh v¨n b¶n xem xÐt l¹i vµ tù
quyÕt ®Þnh ®×nh chØ viÖc thi hµnh, söa ®æi hoÆc b·i
bá v¨n b¶n tr¸i ph¸p luËt ®ã. C¬ quan ban hµnh v¨n
b¶n cã tr¸ch nhiÖm th«ng b¸o cho Uû ban ph¸p luËt
viÖc gi¶i quyÕt yªu cÇu cña ñy ban trong mét thêi
gian nhÊt ®Þnh. Trong tr-êng hîp c¬ quan ban hµnh
v¨n b¶n kh«ng chÊp nhËn yªu cÇu cña Uû ban ph¸p luËt
th× ñy ban kiÕn nghÞ ChÝnh phñ, Thñ t-íng ChÝnh phñ
hoÆc b¸o c¸o UBTVQH xem xÐt, quyÕt ®Þnh.
Uû ban ph¸p luËt tiÕn hµnh gi¸m s¸t theo tr×nh
tù sau ®©y:
- Yªu cÇu c¸c c¬ quan h÷u quan göi b¸o c¸o theo
thêi gian quy ®Þnh ®Ó c¸c thµnh viªn ñy ban cã ®iÒu
kiÖn thêi gian nghiªn cøu vµ chuÈn bÞ ý kiÕn tr-íc
khi dù häp ñy ban;
- Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng kiÓm tra, kh¶o s¸t, gi¸m
s¸t thùc tÕ;
59. 59
- Tæ chøc lÊy ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia c¸c c¬
quan, tæ chøc h÷u quan.
- Yªu cÇu c¸c c¬ quan, tæ chøc h÷u quan cung cÊp
tµi liÖu hoÆc mêi ®¹i diÖn c¸c c¬ quan ®Õn dù phiªn
häp thÈm tra cña ñy ban ®Ó tr×nh bµy, lµm râ c¸c vÊn
®Ò ñy ban quan t©m.
- Theo dâi trªn c¸c ph-¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i
chóng;
- Nghiªn cøu ®¬n th- khiÕu n¹i, tè c¸o cña c«ng
d©n göi tíi Uû ban ph¸p luËt hoÆc c¸c ®¬n th- do c¸c
®ång chÝ l·nh ®¹o Quèc héi giao.
Trªn c¬ së c¸c ho¹t ®éng nµy, ñy ban cã thÓ tæng
hîp ®Çy ®ñ c¸c c¨n cø ®Ó xem xÐt, ®¸nh gi¸ chi tiÕt
vÒ néi dung, h×nh thøc vµ c¸c sè liÖu ®-îc tr×nh
trong b¸o c¸o, kÕt qu¶ ho¹t ®éng, sù chuyÓn biÕn,
tiÕn bé, nh÷ng -u ®iÓm khuyÕt ®iÓm cña c¸c c¬ quan
b¶o vÖ ph¸p luËt, nh÷ng c«ng t¸c träng t©m vµ nh÷ng
gi¶i ph¸p thùc hiÖn trong thêi gian giao tíi.
Tæ chøc c¸c ®oµn gi¸m s¸t:
Tæ chøc c¸c ®oµn gi¸m s¸t lµ ho¹t ®éng ®-îc ¸p
dông t-¬ng ®èi phæ biÕn ®èi víi c¸c ñy ban Quèc héi.
C¨n cø ph¸p lý ®Ó thµnh lËp c¸c ®oµn gi¸m s¸t lµ
ch-¬ng tr×nh c«ng t¸c cña Uû ban ph¸p luËt hoÆc do
Quèc héi, UBTVQH giao t¹i §iÒu 32 cña LuËt Gi¸m s¸t
cña Quèc héi n¨m 2003, ñy ban Quèc héi cã thÓ thµnh
lËp §oµn gi¸m s¸t khi cã sù cÇn thiÕt trong c«ng t¸c
gi¸m s¸t nh-ng ph¶i cã sù ®ång ý cña UBTVQH.
60. 60
Trong quyÕt ®Þnh thµnh lËp §oµn gi¸m s¸t ph¶i
quy ®Þnh râ néi dung, quyÒn h¹n, nghÜa vô, môc ®Ých
gi¸m s¸t ®èi víi c¬ quan ®èi t-îng chÞu sù gi¸m s¸t,
vµ ph¶i th«ng b¸o cho c¬ quan, ®èi t-îng biÕt tr-íc
ho¹t ®éng gi¸m s¸t 7 ngµy.
QuyÒn h¹n vµ nghÜa vô cña §oµn gi¸m s¸t:
- Yªu cÇu c¸c c¬ quan bÞ gi¸m s¸t b¸o c¸o, c¸c
tµi liÖu thuéc néi dung gi¸m s¸t;
- ThÈm tra, ®¸nh gi¸ b¸o c¸o vµ c¸c tµi liÖu;
- KiÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc khi ph¸t hiÖn
cã vÊn ®Ò tr¸i ph¸p luËt.
- Göi b¸o c¸o thÈm tra ®¸nh gi¸ gi¸m s¸t cho ñy
ban trong thêi gian 10 ngµy kÓ tõ ngµy kÕt thóc gi¸m
s¸t.
Tr×nh tù thÈm tra vµ gi¶i quyÕt kÕt qu¶ gi¸m s¸t
cña §oµn gi¸m s¸t:
- §oµn gi¸m s¸t tr×nh bµy kÕt qu¶ gi¸m s¸t t¹i
cuéc häp toµn thÓ cña ñy ban;
- C¬ quan bÞ gi¸m s¸t cã thÓ gi¶i thÝch c¸c vÊn
®Ò ®· ®Æt ra trong b¸o c¸o kÕt qu¶ gi¸m s¸t.
- Thµnh viªn tham dù th¶o luËn, gãp phÇn ý kiÕn;
- Chñ nhiÖm ñy ban tæng kÕt c¸c ý kiÕn th¶o luËn
vµ c¸c thµnh viªn ñy ban bá phiÕu quyÕt ®Þnh. NÕu
trong tr-êng hîp gi¸m s¸t ph¸t hiÖn cã hµnh vi vi
ph¹m ph¸p luËt nghiªm träng hoÆc ngoµi ph¹m vi nhiÖm
vô cña ñy ban. ñy ban cã thÓ b¸o c¸o tr×nh Uû ban
th-êng vô Quèc héi quyÕt ®Þnh.
61. 61
Uû ban ph¸p luËt cã nhiÖm vô gi¸m s¸t viÖc ban
hµnh c¸c nghÞ quyÕt, nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ, c¸c
v¨n b¶n cña Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao, ViÖn kiÓm s¸t
nh©n d©n tèi cao h-íng dÉn ¸p dông ph¸p luËt trong
ho¹t ®éng kiÓm s¸t, xÐt xö. Uû ban ph¸p luËt gi¸m
s¸t "viÖc ban hµnh" c¸c v¨n b¶n nãi trªn lµ gi¸m s¸t
tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n tõ viÖc so¹n th¶o, thÈm ®Þnh
cho ®Õn khi tr×nh th«ng qua c¸c v¨n b¶n ®ã. Uû ban
ph¸p luËt cßn cã nhiÖm vô gi¸m s¸t viÖc gi¶i quyÕt
khiÕu n¹i, tè c¸o cña c«ng d©n göi ®Õn Quèc héi. Uû
ban ph¸p luËt cã tr¸ch nhiÖm tiÕp nhËn vµ xö lý c¸c
®¬n th- khiÕu n¹i, tè c¸o cña c«ng d©n vÒ lÜnh vùc
t- ph¸p. §èi t-îng gi¸m s¸t cña Uû ban ph¸p luËt
trong lÜnh vùc nµy lµ viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng ®¬n th-
khiÕu n¹i, tè c¸o cña c«ng d©n vÒ c¸c vô viÖc thuéc
lÜnh vùc h×nh sù, d©n sù, hµnh chÝnh, kinh tÕ, lao
®éng, thi hµnh ¸n, x©m ph¹m ho¹t ®éng t- ph¸p vµ mét
sè vô viÖc kh¸c, h×nh thøc gi¸m s¸t lµ dùa trªn kÕt
qu¶ nghiªn cøu, ph©n lo¹i, xö lý c¸c ®¬n th- cña vô
gióp viÖc ®Ò tiÕn hµnh gi¸m s¸t hoÆc chuyÓn ®Õn c¬
quan thÈm quyÒn xem xÐt, gi¶i quyÕt vµ theo dâi, ®«n
®èc viÖc gi¶i quyÕt c¸c ®¬n th- ®ã. §èi víi c¸c ®¬n
th- khiÕu n¹i bøc xóc kÐo dµi, vô viÖc ®· qua nhiÒu
cÊp xÐt xö nh-ng ®-¬ng sù vÉn tiÕp tôc khiÕu n¹i,
th× ñy ban tæ chøc tiÕn hµnh gi¸m s¸t c¸ biÖt ®Ó ®Ò
xuÊt c¸c c¬ quan cã c¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt hoÆc ®Ò
62. 62
nghÞ UBTVQH yªu cÇu c¬ quan xem xÐt, gi¶i quyÕt theo
thÈm quyÒn.
Mét sè vÊn ®Ò ph¶i quan t©m nh»m n©ng cao ho¹t
®éng gi¸m s¸t cña Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi n-íc
CHDCND Lµo.
- B¸o c¸o kÕt qu¶ gi¸m s¸t lµ v¨n b¶n ph¸p lý
quan träng nhÊt ph¶n ¸nh toµn bé néi dung ho¹t ®éng
gi¸m s¸t cña ñy ban. C¸c kÕt luËn, kiÕn nghÞ trong
b¸o c¸o gi¸m s¸t chÝnh lµ c¸c tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸
chÊt l-îng vµ hiÖu lùc ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña ñy
ban. V× vËy, néi dung b¸o c¸o gi¸m s¸t ph¶i thÓ hiÖn
râ c¸c yªu cÇu sau ®©y:
- §¸nh gi¸ chÝnh x¸c, kh¸ch quan t×nh h×nh thùc
hiÖn ph¸p luËt, c¸c vi ph¹m luËt, nh÷ng tån t¹i,
v-íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc thi ph¸p luËt. C¸c
nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh thi hµnh ph¸p luËt
vµ kiÕn nghÞ cña ho¹t ®éng gi¸m s¸t b¶o ®¶m ®Ó c¸c
®èi t-îng chÞu sù gi¸m s¸t cã thÓ kh¾c phôc kÞp
thêi, tr¸nh d©y d-a, kÐo dµi.
X¸c ®Þnh träng t©m, träng ®iÓm néi dung, ®èi
t-îng gi¸m s¸t râ rµng, môc ®Ých vµ thêi ®iÓm mµ ñy
ban x¸c ®Þnh néi dung cÇn tËp trung gi¸m s¸t, nh-ng
ph¶i qu¸n triÖt quan ®iÓm kÕt qu¶ gi¸m s¸t lµ phôc
vô chñ yÕu cho ho¹t ®éng lËp ph¸p, mang tÝnh vÜ m«
mµ kh«ng nªn tËp trung qu¸ nhiÒu vµo viÖc gi¶i quyÕt
c¸c vô viÖc c¸ biÖt.
Ho¹t ®éng gi¸m s¸t cã thÓ ®-îc tiÕn hµnh b»ng
nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, nh-ng dï b»ng h×nh thøc
63. 63
nµo ñy ban còng kh«ng tæ chøc gi¸m s¸t trµn lan, dµn
tr¶i, cã qu¸ nhiÒu ®oµn gi¸m s¸t trong cïng mét ®Þa
bµn hoÆc c¬ cÊu §oµn gi¸m s¸t qu¸ nhiÒu thµnh viªn
sÏ g©y khã kh¨n, phiÒn hµ cho c¬ quan, ®Þa ph-¬ng
n¬i ñy ban tiÕn hµnh gi¸m s¸t. ñy ban cÇn kÕt hîp
viÖc nghe c¸c c¬ quan, tæ chøc, ®¬n vÞ h÷u quan b¸o
c¸o, yªu cÇu c¸c c¬ quan tæ chøc, ®¬n vÞ ®ã gi¶i
tr×nh cô thÓ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò mµ ñy ban quan t©m ®ång
thêi cÇn kÕt hîp t×m hiÓu, xem xÐt, kh¶o s¸t thu
thËp th«ng tin cã liªn quan ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò mµ
ch-¬ng tr×nh kÕ ho¹ch gi¸m s¸t ®· ®Æt ra.
+ C¸c kÕt luËn, kiÕn nghÞ c¸c biÖn ph¸p gi¶i
quyÕt ph¶i râ rµng cô thÓ, cã tÝnh kh¶ thi, c¸c c¬
quan cã tr¸ch nhiÖm ph¶i thi hµnh c¸c kÕt luËn, kiÕn
nghÞ, c¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt ph¶i quan t©m ®Õn lîi
Ých cña Nhµ n-íc, quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng
d©n.
+ B¸o c¸o gi¸m s¸t ph¶i ®-îc ®-a ra phiªn häp
toµn thÓ, hoÆc phiªn häp Th-êng trùc ñy ban më réng
®Ó th¶o luËn, hoÆc ph¶i ®-îc göi ®Õn c¸c thµnh viªn
ñy ban gãp ý kiÕn vµ biÓu quyÕt nhÊt trÝ vÒ c¸c kiÕn
nghÞ, gi¶i ph¸p ®-a ra.
1.2.3. Chøc n¨ng vµ ph-¬ng thøc ho¹t ®éng kiÕn
nghÞ cña Uû ban ph¸p luËt cña Quèc héi n-íc Céng hoµ
D©n chñ nh©n d©n Lµo
1.2.3.1. Chøc n¨ng kiÕn nghÞ cña Uû ban ph¸p
luËt cña Quèc héi n-íc Céng hoµ D©n chñ nh©n d©n Lµo
64. 64
Chøc n¨ng kiÕn nghÞ cña Uû ban ph¸p luËt xuÊt
ph¸t tõ c¸c quyÒn n¨ng cña Quèc héi: quyÒn lËp hiÕn,
lËp ph¸p, quyÒn quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò quan träng cña
®Êt n-íc vµ quyÒn gi¸m s¸t tèi cao ®èi víi toµn bé
ho¹t ®éng cña Nhµ n-íc. C¸c ñy ban cña Quèc héi lµ
bé m¸y tham m-u gióp Quèc héi vµ Uû ban th-êng vô
Quèc héi; thùc hiÖn chøc n¨ng nhiÖm vô mµ Quèc héi,
Uû ban th-êng vô giao cho. Uû ban ph¸p luËt cña Quèc
héi cã chøc n¨ng thÈm tra gi¸m s¸t c¸c dù ¸n luËt,
ph¸p lÖnh, chøc n¨ng gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¬ quan
hµnh ph¸p vµ t- ph¸p. Th«ng qua ho¹t ®éng tõ hai
chøc n¨ng nãi trªn ®· xuÊt hiÖn mét chøc n¨ng lµ
chøc n¨ng kiÕn nghÞ. Cã thÓ nãi chøc n¨ng kiÕn nghÞ
cña Uû ban ph¸p luËt lµ hÖ qu¶ cña viÖc thùc hiÖn
chøc n¨ng thÈm tra vµ chøc n¨ng gi¸m s¸t. Th«ng qua
ho¹t ®éng thÈm tra c¸c dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh, Uû ban
ph¸p luËt ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p c¸c ph-¬ng ¸n vÒ néi
dung, h×nh thøc vµ c¸c yªu cÇu cña dù ¸n luËt, ph¸p
lÖnh, Uû ban ph¸p luËt cã thÓ ®-a ra c¸c ®¸nh gi¸ vÒ
chÊt l-îng c¸c dù ¸n, vÒ néi dung cña tõng vÊn ®Ò
hoÆc c¸c ®iÒu kho¶n cô thÓ söa ®æi hoÆc hñy bá ®Ó
Quèc héi, UBTVQH cã c¬ së xem xÐt nghiªn cøu tr-íc
khi th«ng qua. B»ng ho¹t ®éng gi¸m s¸t, Uû ban ph¸p
luËt ®-a ra c¸c kiÕn nghÞ, khuyÕn nghÞ vÒ c¸c gi¶i
ph¸p ®Ó c¸c ®èi t-îng bÞ gi¸m s¸t cã thÓ nghiªn cøu
söa ch÷a c¸c sai sãt hoÆc xö lý nh÷ng tr-êng hîp vi