1. ALDAKETA KIMIKOAK
MATERIAN

2. • 1. HELBURUA: aldaketak fisikoak eta
kimikoak desberdintzea.

3. 1. TRANSFORMAZIO FISIKOAK
• Aldaketa fisikoak: substantzien izaera aldatzen ez
diren prozesuak dira eta horregatik substantzia
konposizio kimikoa aldatzen ez denean.
• Adibideak:
– Egoera aldaketak: Ura izoztean izotz bihurtzen da, baina
prozesu horretan konposizio kimikoa ez da aldatzen ur izaten
jarraitzen du, baina solido egoeran.
– Nahasteak: Uretan gatza botatzen badugu, gatza erraz
disolbatzen dela eta disoluzio zapore gazia ere daukala
konturatzen gara. (lurrunketa bat egiten berreskuratu ahal dugu
ura eta gatza).
aldaketa fisikoak eta kimikoak – adibideak
Egin ariketak - ariketak

4. 1. TRANSFORMAZIO KIMIKOAK
• Aldaketa kimikoak: jatorrizko substantziaren izaera
substantzien izaera aldatzen diren prozesuak dira eta
horregatik substantzia konposizio kimikoa aldatzen
denean.
• Adibideak:
– Oxidazioa: Burdina aire zabalean oxidatzen da aireko
oxigenoarekin konbinatzean eta izaera kimikoa aldatzen dion
transformazioa izaten du. Sortzen den okre koloreko subtantzia
berria burdin oxidoa da.
– Errekuntza: erretzen den pospoloan aldaketa substantziaren
izaera kimikoan gertatzen da( pospoloa ke eta errauts bihurtzen
da)
enlace 1
enlace 2
enlace 3
enlace 4

5. • 2. HELBURUA:Erreakzio kimikoak
nabarmentzen dituzten aztarnak
ezagutzea.

6. 2. NOLA DAKIGU NOIZ GERTATU
DEN ERREAKZIO KIMIKOA?• Erreakzio kimiko gertatu dela erakusten duten seinale ohikoenak
hauexek dira:
– Kolore aldaketa: jatorrizkoak ez diren substantzia bat edo
gehiago sortu direla adierazten du.
– azido nitrikoa + kobrea
– -Sedimentu edo hauspekinen agerpena: sortutako substantzia bat
edo gehiago disolbaezinak direla adierazten du.
– lluvia de oro
– Gasa askatzea: Erreakzioaren ondorioz, substantzia berri bat sortzen
da; giro tenperaturan gas egoeran sortzen den substantzia.
– sodio edo potasio urarekin - bideoa

7. 2. NOLA DAKIGU NOIZ GERTATU
DEN ERREAKZIO KIMIKOA?• Erreakzio kimiko gertatu dela erakusten duten seinale ohikoenak
hauexek dira:
– Beroa xurgatzea edo askatzea: Nahastearen berezko tenperatura
aldaketek erreakzio bata gertatzen ari dela adierazten dute.
– hielo instantaneo - bideoa
– Aldaketak beste propietate batzuetan: Azidotasuna, usaina, argiaren
aurrean propietate optikoak agertzea, propietate magnetikoak edo
elektrikoak ea abar.
– Begira zeintzuk diren gertatzen diren aldaketak hurrengo erreakzioetan:
– 1. erreakzioa
– 2. erreakzioa
– 3. erreakzioa
– 4.erreakzioa
– 5. erreakzioa
– 6. erreakzioa
– 7. erreakzioa
– 8.erreakzioa

8. Informazio gehiago
• aldaketa kimikoak eta fisikoak

9. • 3. HELBURUA:Erreakzio bat edo
ekuazio kimiko bat nola irudikatzen den
ezagutu eta zer esan nahi duen jakitea

10. 3. NOLA IRUDIKATZEN DIRA
ERREAKZIO KIMIKOAK?
• Erreakzio kimiko bat gertatzeko, lehenengo erreaktibo batzuk behar
den bezala nahastu behar dira eta horren ondorioz erreaktibo horiek
desagertu egiten dira eta substantzia berriak sortzen dira,
produktuak hain zuzen. es .
– ERREAKTIBOAK: jatorrizko substantziak dira, eta nahastu ondoren
kimkoki errreakzionatzen dute.
– PRODUKTUAK: erreaktiboen arteko erreakzio kimikoen ondorioz
sortzen diren substantzia berriak dira.
• Erreakzio kimikoa matematika ekuazioen antzera adierazten dira:
ezkerrean nahasten diren erreaktiboak idazten dira, batuketa
ikurrez bereizita(+) bat baino gehiago osatzen badira eta , eta
eskuinean lortzen diren produktuak batuketa ikurrez bereizita (+).
Erreaktiboen eta produkuten artean erreakzioaren noranzkoa
adierazten duen gezi batez ipintzen da.
• ERREAKTIBOAK → PRODUKTUAK
• Geziaren gainean , letra txikiz, erreakzio gertatzeko behar diren
baldintzak adierazten da.
• Más información
• Cómo escribir y ajustar reacciones

11. • 4.helburua: Erreakzioetan objektuen masa
bera ez aldatzea teoria atomikoaren
ondorioa dela ulertzea

12. 4. MASA EZ DA ALDATZEN
ERREAKZIO KIMIKOETAN
• Masa iraupenaren legea: Erreakzio kimikoetan masa ez da
aldatzen.Horrek esan nahi du lortutako produktuen masa
erreakzionatu duten erreaktiboen guztizko masaren berdina da.
• Ley de la conservación de la masa
• Proportzio definituen legea: Erreaktiboek proportzio zehatzen
arabera erreakzionatzen dute, eta proportzio horiek beti berberak
dira, eta berdin dio erreakzioa.
• Adibidea: hidrogenoa eta oxigenoa erreakzionatzen badute ura
eratzeko,hidrogeno gramo batetik 8 g oxigeno erreakzionatzen dute
eta beti hori izango da proportzioa.
• HIDROGENOA OXIGENOA URA:1 g 8 g 9 g2 g16 g18 g3 g24 g27
g4 g32 g 36 g hurrenez hurren.Baten batek kantitate handiagoa
baldin badauka zati bat erreakzionatu barik geratuko da. 4g
hidrogeno eta 24 g oxigeno ipiniko bagenitu, 3 g hidrogeno
erreakzionatuko luke eta hidrogeno gramo bat soberan geratuko
litzateke.

13. • ERREAKZIO KIMIKOAK DOITZEA
• Erreakzio kimikoak doitzeko, kontutan hartu behar da erreakzioetan ez
direla atomoak galtzen ez eta irabazten ere.Errealtobpetan eta
produktuetan mota bakoitzeko atomo kopuru beralk azaldu behar du.
• Adibidea: Burdina oxidatzen denean konposatu berri bat sortzen da,
oxido ferrosoa :
• Fe + O2 → FeO
• 2Fe + O2 → 2FeO
• ajustar reacciones
Hau da, bi burdina atomo behar dira oxigeno molekula batekin
erreakzionatzeko eta bi FeO – zko agregakin osatzeko. Horrela bai,
horrela betetzne da masaren iraupenaren legea!Eskerrean eta
eskuinean mota bakoitzetik atomo kopuru bera dago, eta formulak ez
dira aldatu.
ajustar reacciones

14. 2Fe + O2 → 2FeO
KOEFIZIENTEAK
AZPIINDIZEA

15. • adibideak ( AJUSTAR REACCIONES )
• ariketak