3. Jest taka kraina na północy Polski, którą niektórzy nazywają
Szwajcarią Kaszubską. Dlaczego właśnie tak? Bo pewne
elementy naturalnego położenia przypominają
odwiedzającym właśnie Szwajcarię. Piękna natura,
niezliczone jeziora, mnóstwo różnorodnych gatunkowo lasów,
sąsiedztwo morza, a nade wszystko gościnność rdzennych
mieszkańców, czyli Kaszubów, powoduje, że raz odwiedzając
te strony, zawsze będziesz chciał tu wrócić. Kaszuby ze stolicą
w Gdańsku prezentują bogatą historię i folklor.
Legenda mówi, że Bóg tworząc świat zapomniał o
Kaszubach. Ponieważ pozostało mu jednak wszystkiego po
trochu, stworzył z tych resztek krainę bogatą we wszystko. Tak
powstała kraina na Północy Polski bogata w krajobraz
młodoglacjalny, z dużą ilością rzek, jezior, dolin i pagórków
oraz lasów sosnowych i borów takich, jak Bory Tucholskie
4. Stolicą dzisiejszych Kaszub jest Gdańsk,
choć podobnie jak Sopot i Gdynia nie jest
umieszczany na językowej mapie
kaszubszczyzny. W strukturze ludnościowej
Trójmiasta Kaszubi rzeczywiście stanowią
mniejszość. Z pozostałych 16 miast
położonych na Kaszubach pięć można
nazwać kaszubskimi, ponieważ ich
mieszkańcy w zdecydowanej większości
identyfikują się jako Kaszubi. Są to: Kartuzy,
Żukowo, Puck, Władysławowo i Jastarnia. W
czterech następnych: Kościerzynie, Rumi,
Redzie i Wejherowie mieszka ponad 50%
Kaszubów.
6. Mityczne zwierzę przedstawiane
najczęściej z ciałem lwa oraz z głową i
skrzydłami orła. Przyjmuje się, iż godłem
Kaszub jest właśnie czarny, ukoronowany
gryf na złotym tle. Powinien on mieć
ogon zawinięty między nogami w
kształcie litery "S". Wiele kaszubskich
miast ma w swym herbie Gryfa, m.in.
Kartuzy, Żukowo, Brusy.
7. Dzień dobry
Dobry wieczór
Do widzenia
Co słychać?
Smacznego
Dziękuję
Proszę
Przepraszam
Jak masz na imię?
Dzéń dobri
Dobri wieczór
Do ùzdrzeniô
Cëż tam czëc?
Bòże przeżegnôj
Dzãkùjã, Bóg zapłac
Proszã
Wëbaczë, Przeprôszóm
Jakùż sã zwiész?
8. Mam na imię
Skąd jesteś?
Jestem z …
Nie masz racji
To mi się bardzo
podoba
Która godzina?
Nauczyłeś się tego?
Co oglądasz?
Jô sã zwiãï¿, Móm na
mionoï¿
Skądkaż të jes?
Jô jem z …
Të ni môsz prôwdë
To mie sã baro widzy
Jaczi mómë czas?
Zrozmiôł të to?
Cëż të òbzérôsz?
9. Barwy Kaszub, to
barwy tęczy.
Odnajdujemy je w
hafcie, malarstwie
na szkle, strojach
ludowych.
10. Jest to kolor chabrowy, jak piękne
kaszubskie jeziora, niebieski, jak
kaszubskie niebo, granatowy, jak
niezmierzona głębia morza, żółty, jak
zboża dojrzewające na polach i jak
słońce, zielony, jak lasy pełne zwierza,
czerwony, jak krew, którą każdy
Kaszub gotów przelać w obronie
swojej ziemi i jak maki we wiankach
dziewcząt, i wreszcie brązowy lub
czarny, jak ziemia na polu czekająca
na zasiew.
12. To jedno z najstarszych rzemiosł. Jest
to rękodzielniczy wyrób ceramicznych
naczyń i przedmiotów codziennego
użytku.
Trzema najstarszymi ośrodkami
ceramicznymi na Kaszubach są
Kościerzyna, Chmielno i Kartuzy.
15. Malowidła na szkle to sztuka stara,
sięgająca prawdopodobnie XVII
wieku i zarazem współczesna.
Pierwotnie naklejano na szkło
obrazki świętych, przeważnie
drzeworyty, które obramowywano
kwiatowym ornamentem,
kolorowym malowanym
bezpośrednio na szkle.
16.
17. Rzeźba na Kaszubach jest jedną z
najżywiej rozwijających się dziedzin sztuki
ludowej. Niegdyś głównym tematem
była religia, dziś jest nią rybołówstwo,
przyroda, życie świeckie. Rzeźby
przedstawiają zazwyczaj ludzi przy racy,
czyli rolników uprawiających ziemię,
rybaków na morzu, czy leśniczych
ścinających drzewo. jako materiał
najczęściej stosuje się drzewo lipowe.
18.
19. Rogarstwo jest sztuką trudną, podobnie
jak bursztyniarstwo. Tabakiery i różki
wyrabia się z rogów bydlęcych. z
jednego rogu, niezbyt starego,
wykonuje się dwie tabakiery,
a z ostrego zakończenia rożek.
20. Plecionkarstwo uprawia się na
Kaszubach nieprzerwanie od
średniowiecza. Były to proste wyroby z
wikliny i korzeni do domowego użytku.
Dzisiaj, obok haftu, jest najpopularniejszą
dziedziną sztuki ludowej uprawianej we
wszystkich rejonach Kaszub.
Plecionki wykonuje się z wikliny i słomy,
ale najpopularniejsze są wyroby z korzeni
sosny, świerków i jałowca.
21.
22. Najbardziej znanym zapisem muzycznym są Nuty
Kaszubskie. Nie wiadomo, kto i kiedy napisał
obrazkowe nuty kaszubskie, które są znane "od
zawsze". W połowie XIX wieku etnografowie
zanotowali je na Białorusi, ale ich przeznaczenie
było inne, służyły wyłącznie zabawie. Na
Kaszubach miały one znaczenie edukacyjne i
wychowawcze. Gdy Prusacy zakazywali
posługiwania się mową polską, one ją zastępowały
w życiu publicznym. Melodia była znana, można ją
było nucić, ale i słowa były znane, więc polska
treść obrazkowych nut strzegła rodzimą mowę
przed zapomnieniem.
23. Dzisiaj nuty kaszubskie
służą zespołom
folklorystycznym do
rozbawiania widowni. Są
oryginalnym przekazem
ilustrującym również
kulturę życia Kaszubów.
27. Jesień
Zaduszki
Noc św. Katarzyny i wigilia św. Andrzeja
Wykopki
Zima
Przed Wigilią
Boże Narodzenie
Kolędnicy
Sylwester
Karnawał i zapusty
28. Bożemęki
Chceme le so zażec
Choroby i leki
Darcie pierza
Kaszubski gbur
Swaty i wesela
Pogrzeby
Wypiek chleba
29. Na Kaszubach haft jest wszechobecny -
haftują babcie, córki i wnuczki, a także
mężczyźni. Haftuje się w każdej wiosce i
niemal w każdym domu. W nafcie
kaszubskim występuje siedem zasadniczych
kolorów: trzy niebieskie - od jasnego błękitu
do ciemnego szafiru, żółty, czerwony,
zielony i czarny. Liczne jego motywy:
dzwonki, niezapominajki, lilie, goździki,
margerytki, róże, chabry, bratki, koniczynki
zostały zaczerpnięte z rodzimej przyrody.
30. Inne przywędrowały z dalekich krajów i
są to owoce granatu, palmety,
tulipany, liść akantu, przekształcony też
w liść dębu lub rodzimy oset. Żuczek i
pszczółka trafiły ponoć na kaszubskie
serwety z wierzeń ludu sięgających
czasów pogańskich. W wielu
kompozycjach elementem wiodącym
jest "drzewo życia", którego gałęzie ,nie
mają prawa się krzyżować, nakładać i
przeplatać, bo życie człowieka
powinno być proste i przejrzyste.
31. Kolebką kaszubskiego haftu jest
Żukowo. Siostry norbertanki
zapoczątkowały tę tradycje ok.
1209 roku. Zakonnice żukowskie
zajmowały się dodatkowo
haftem, przy klasztorze mniszki
prowadziły szkołę dla panien z
dworów szlacheckich, w których
uczyły m.in. haftowania.
32. W przeciągu wieków na Kaszubach
wykształciły się różne szkoły haftu
kaszubskiego, takie jak:
Szkoła Żukowska
Szkoła Wdzydzka
Szkoła Pucka
Szkoła Wejherowska
Szkoła Klukowska
Szkoła Tucholska
Szkoła Bytowska
Szkoła Słupska
