ćwiczenie 02 kartometria

1. KARTOGRAFIA I TOPOGRAFIA
I rok studiów licencjackich geografii

2. ĆWICZENIE 2 : KARTOMETRIA

3. RODZAJE POMIARÓW NA MAPACH
• Pomiar długości
• Pomiar powierzchni
• Pomiar kątów poziomych

4. POMIAR DŁUGOŚCI - kroczkowanie
• Za pomocą kroczka (cyrkla z kolcami) o stałej rozwartości
• Po rozwarciu kroczka na ustaloną odległośd (np. 2
mm), sprawdza się dokładną wartośd tego rozwarcia przez
pomiar odcinka prostej o znanej długości
• nie korygujemy rozstawu, lecz obliczamy jego rzeczywistą
długośd.
• Ostateczny wynik (długośd topograficzna) jest iloczynem liczby
odłożeo i rozstawu kroczka z uwzględnieniem skali mapy:
Ct = n • k • s
gdzie Ct – długośd odcinka
n – liczba odłożeo kroczka,
k – rozstaw kroczka (w milimetrach),
s – odległośd w terenie odpowiadająca 1 mm na mapie (w metrach).

5. POMIAR DŁUGOŚCI – sposób Pencka
• Kroczek o zmiennym rozwarciu
• im mniejsza krzywizna,
tym większe rozwarcie kroczka
• Wynik to suma długości
kolejnych odcinków
z uwzględnieniem
skali mapy
*Pomiar przeprowadza się dwukrotnie, zaczynając z przeciwnych
kooców odcinka, a następnie oblicza wartośd średnią

6. POMIAR DŁUGOŚCI – krzywomierz
• Ruch kółka zębatego
przenoszony jest na
wskazówkę przesuwającą się
po tarczy z podziałką w
różnych skalach
• Stosunkowo mała dokładnośd
(niedokładnośd kółka
wodzącego, ograniczenie
wielkości tarczy)

7. POMIAR DŁUGOŚCI – longimetr Steinhausa
• 1932 polski matematyk Hugon
Steinhaus (1887-1972)
• Siatka kwadratów o boku 12/π
(3,82mm)
• 3 pomiary przy zmianie kąta
nachylenia o 30°
• Lub 1 pomiar przy 3 nałożonych
na siebie siatkach
• Liczba przecięd krzywej z siatką
longimetru = długośd krzywej w mm

8. POMIAR POWIERZCHNI - planimetr
• Dwa ramiona: nieruchome (biegun) i ruchome
(wodzidło, najczęściej z lupą)
• Pomiar polega na obwiedzeniu powierzchni igłą
znajdującą się na koocu ramienia wodzącego
• Kółko całkujące na liczniku
mierzy powierzchnię
• Aby obliczyd pole
powierzchni należy
uwzględnid stałą
planimetru

9. POMIAR POWIERZCHNI – szablony punktowe
• Pomiar polega na nałożeniu szablonu na powierzchnię
i zliczeniu znajdujące się w jej obrębie punktów
• Każdemu punktowi
odpowiada powierz-
chnia oczka siatki
• W celu zwiększenia
dokładności szablon
nakłada się kilkakrot-
nie, za każdym razem
pod innym kątem
i oblicza średnią aryt-
metyczną wyników

10. POMIAR POWIERZCHNI – szablon liniowy
• Zbudowany z równoległych linii prostych
• Pole powierzchni to suma długości odcin-
ków leżących na danym obszarze (l1+l2+…)
pomnożona przez interwał odległości
między odcinkami (d)
• Mierzony obszar został
zamieniony na kanciastą
powierzchnię składającą się
z prostokątów
• Dokładnośd pomiaru zależy
od gęstości linii

11. POMIAR POWIERZCHNI – kalka milimetrowa
Suma pól Połowa pól
wewnątrz niepełnych Pole powierzchni
= danego obszaru
mierzonej + (przeciętych
powierzchni przez linię na mapie
graniczną)
* W przypadku braku kalki milimetrowej
można posłużyd się kalką techniczną i
blokiem milimetrowym

12. POMIARY TECHNIKĄ KOMPUTEROWĄ – geoportal

13. POMIARY TECHNIKĄ KOMPUTEROWĄ – geoportal

14. POMIARY TECHNIKĄ KOMPUTEROWĄ – geoportal

15. POMIARY TECHNIKĄ KOMPUTEROWĄ – geoportal

16. WYMAGANE WIADOMOŚĆI I UMIEJĘTNOŚĆI
WIADOMOŚCI
•Pojęcia: planimetr, longimetr Steinhausa, kroczek, krzywomierz
•Metody pomiaru długości i pola powierzchni na mapach
UMIEJĘTNOŚCI
•Pomiar długości na mapie metodą kroczkowania i zamiana jej na
odległośd rzeczywistą
•Pomiar długości na mapie za pomocą krzywomierza i zamiana
jej na odległośd rzeczywistą
•Pomiar pola powierzchni na mapie za pomocą kalki
milimetrowej i zamiana jej na rzeczywiste pole powierzchni
•Pomiar długości i pola powierzchni w geoportalu

17. ZADANIE DOMOWE
• Ćwiczenie 2a
Pomiar odległości na mapie
• Ćwiczenie 2b
Pomiar pola powierzchni na mapie

18. NA NASTĘPNE ĆWICZENIA
Przynieśd:
•Blok techniczny
•Cienkopisy
•Linijka i kątomierz
•Ołówek (gumka i temperówka)
•Kalkulator
Obowiązuje materiał z ostatnich dwiczeo i
dotychczasowych wykładów

19. LITERATURA
„Wprowadzenie do kartografii i topografii”
•Z dzisiejszych zajęd
◦ 7.2.2 Pomiary na mapach
•Na kolejne zajęcia:
◦ 4.3 Odwzorowania płaszczyznowe (azymutalne)
◦ 4.7 Rozpoznawanie, wybór i stosowanie siatek
kartograficznych
◦ 4.2.1 Teoria zniekształceo Tissota
◦ 4.2.5 Analiza rozkładu zniekształceo