Kamajeevan 01 Marathi Bestseller On Super Sexology Dr Shriniwas Kashalikar

keÀecepeerJeveeleerue leeCeleCeeJe Je
mecem³eebJej ceele keÀªve megKeer keÀjCeejs

mebHetCe&
keÀecepeerJeve
ueQefiekeÀ %eeve-meceeOeeve
[e@. ÞeerefveJeeme peveeo&ve keÀMeeUerkeÀj
Sced.yeer.yeer.Sme., Sced.[er., SHeÀ.Dee³e.meer.peer.,
[er.Smedmeer. (Dees.Dee³e.³eg.meer.Sced.), SHedÀ.SHedÀ.SHedÀ.yeer.Sced.Smed. (DecesefjkeÀe)
meb®eeuekeÀ leCeeJecegkeÌleer keWÀê
Mejerj efke´À³eeMeem$e efJeYeeie
kesÀ.F&.Sce. ne@efmHeìue Je peer.Sme. cesef[keÀue keÀe@uespe,
cegbyeF& ö 400 012.

~~ jepe He´keÀeMeve ~~

mebHetCe& keÀecepeerJeve ceeie&oMe&keÀ
Heefnueer DeeJe=Êeer ë 1 cee®e& 2005
efÜleer³e DeeJe=Êeer ë 1 peevesJeejer 2006
le=leer³e DeeJe=Êeer ë 1 peevesJeejer 2007
®eewLeer DeeJe=Êeer ë 1 Dee@iemì 2007

© ë [e@.meew. efJeYeeJejer keÀMeeUerkeÀj
101-S-24, n@Heer Jn@ueer, efìkegÀpeerveer Jee[er jmlee,
þeCes (He.) - 400 610
ceesyeeF&ue ë 99679 13301

He´keÀeMekeÀ ë
Þeer. jepeWê jeceveeLe osMecegKe
ue#ceer - veeje³eCe
jepe He´keÀeMeve
Meenyeeyee oiee& kebÀHeeTb[, ©ce veb. 11, He´ke=Àleer - Heg©<e
[e@. Sme. Sme. jeJe jes[, DeeF& - Je[erue
ueeueyeeie, cegbyeF& - 400 012. He´s³emeer - efHe´³ekeÀj
Ye´ceCeOJeveer ë 98203 89614 cegueer - cegueb
DeMee Üwleebvee
cegêkeÀ ë p³eebveer peerJeve HeefjHetCe&
Þeer. efJeJeskeÀ GkeÀe[x
DeeMe³eIeve Deved megboj yeveJeueb³e !
Hee@H³eguej Dee@HeÀmesì eEHe´ìme&
2/S3, Oevejepe Fb[efmì^³eue Fmìsì,
meveefceue uesve, ueesDej Hejsue,
cegbyeF& - 400 013.

De#ejpegUCeer ë
³egefvekeÀ efmemìce
meblees<eer veiej, ceesje®eer Jee[er,
Je[eUe ìsefueHeÀesve SkeÌme®eWpe meceesj,
oeoj (He.), cegbyeF& - 400 014.
otjOJeveer ë 24465838/65728966
Ye´ceCeOJeveer ë 9869009682

eEkeÀcele ë ©He³es 150/-

l ³ee HegmlekeÀele yeesueerYee<esleerue He´®eefuele Meyoeb®ee DeefleefjkeÌle JeeHej ìeUuee Deens, keÀejCe
meJebielesuee FLes Leeje veener. HegmlekeÀe®ee nslet O³eeveele IesCeeN³eeuee les Jee®elee Jee®elee
efjPeJeCeejb DeeefCe HeÀgueJeCeejb Demeu³ee®eb vekeÌkeÀer peeCeJesue DeeefCe DeeieUe JesieUe megmebmke=Àle
Deevebo efceUsue.

He´mleeJevee
l DeveskeÀ He´keÀej®³ee De[®eCeer, DeeefLe&keÀ HeúeesYeveb DeeefCe DeeHles<ìeb®³ee DeHes#eeb®eer YeeTieoea
³eeletve leeJetve-megueeKetve, ceeie& keÀe{tve ns HegmlekeÀ HetCe& kesÀu³ee®eb meceeOeeve DeHetJe& Deens.
l³eeJejerue Heéfleefke´À³eebvee Heéflemeeo osle osle meceepee®³ee efvekeÀesHe efJekeÀemeele Je meceeOeeveele
Je<ee&vegJe<ex ³ee HegmlekeÀeÜejs peMeer Yej He[le peeF&ue lemeb ns ceeie&oMe&ve MeleiegCeerle nesF&ue.
l ³ee HegmlekeÀele pes ®eebieueb Deens l³ee®eb Þes³e uesKekeÀeHećeeCes®e l³ee®³ee efveefce&leerle He´l³e#e
DeHe´l³e#e menYeeie Demeuesues ceePes kegÀìgbyeer³e, efMe#ekeÀ, HeéO³eeHekeÀ, menkeÀejer, efJeÐeeLeea
Je [e@. megneme cns$es ³eebvee Deens HeCe HegmlekeÀele GCeerJee jeefnu³ee Demeu³eeme l³ee®eer
l ³ee HegmlekeÀele Jew³eefkeÌlekeÀ Je meeceeefpekeÀ megKee®eer Heg<keÀU nceer osCeejb %eeve HeefjÞeceHetJe&keÀ peyeeyeoejer cee$e kesÀJeU uesKekeÀe®eer®e Deens.
SkeÀef$ele kesÀuesueb Deens; Hejbleg efJe%eeveefJekeÀemee®³ee JesieecegUs DeeefCe Jew³eefkeÌlekeÀ ce³ee&oebcegUs
nîee HegmlekeÀelener $egìer Demet MekeÀleele. pej l³ee oeKeefJeu³ee iesu³ee lej Heg{erue DeeJe=Êeerle l keÀe³e&Hetleea®³ee meceeOeeveele nîee meJee¥veer menYeeieer JneJeb, nesle jeneJeb, ner®e ke=Àle%e
l³ee og©mle keÀjC³eele ³esleerue. DeHes#ee.
l ef®e$ekeÀej, cegêkeÀ Je Flej menkeÀejer lemes®e Deece®es pegves Je efHe´³e efce$e Þeer. jepeWê osMecegKe
l ³ee HegmlekeÀeleerue efJe®eejebyeÎue celeYeso Demet MekeÀleele. les pej keÀUJeues lej l³eeyeÎue
(jepe He´keÀeMeve) ³eebveer ns HegmlekeÀ GÊece mJeªHeele He´keÀeefMele kesÀu³eeyeÎue l³eeb®es DeefYevebove
³eesi³e lees Heéflemeeo Heg{erue DeeJe=Êeerle osC³eele ³esF&ue.
Je l³eebvee ceveëHetJe&keÀ MegYes®íe.
l ns HegmlekeÀ cnCepes meJe& mecem³eebJej jeceyeeCe Fueepe veener. HeeuekeÀ Je cegueebceO³es ceveceeskeÀUe
mebJeeo Ie[Ceb Del³eble DeeJeM³ekeÀ Deens. l³ee®eHećeeCes SKeeÐee mecem³es®eb pes efJeefMe<ì
mJeªHe Demesue l³eeHećeeCes lees[iee keÀe{C³eemeeþer efce$e-cewef$eCeer, DeeF&-Je[erue, He@Àefceueer ö [e@. ÞeerefveJeeme keÀMeeUerkeÀj
[e@keÌìj, lep%e meuueeieej Fl³eeoeR®eer iejpe He[t MekeÀles.
l ns HegmlekeÀ ®eesªve Jee®et ve³es, HeCe SkeÀebleele cee$e Jee®eeJeb. l³eecegUs Deelceefvejer#eCe meesHeb
peeF&ue. l³ee®eHećeeCes ®eej®eewIeeb®³ee efvekeÀesHe veel³eeceO³es Je{eU cevee®³ee HeÝeeJeeves ³esCeejer
ie{tUlee ìUsue.
l cegÎece nesTve ns HegmlekeÀ cegueebJej LeesHet ve³es. l³eeb®eb vewmeefie&keÀ kegÀletnue, efpe%eemee,
GlmegkeÀlee, yes®ewveer, kegÀ®ebyeCee ³ee meeN³ee Jew³eefkeÌlekeÀ yeeyeeR®ee ³eesi³e meboYe& veerì ue#eele
IesTve l³eebvee ns HegmlekeÀ, mebJeeo meeOeC³ee®eb SkeÀ meeOeve eEkeÀJee efveefceÊe cnCetve Jee®ee³euee
ÐeeJeb. keÀejCe ne efJe<e³e jsMeerce Ie[erHećeeCes nUgJeej Gueie[C³ee®ee Deens. meJee¥Jej,
l³eeb®eer Heéke=ÀeflekeÀ efYevvelee ogue&#etve SkeÀmece³eeJe®ísoskeÀªve ueeoC³ee®ee veJns.

mebHetCe& keÀecepeerJeve ueQefiekeÀ %eeve-meceeOeeve / 4 mebHetCe& keÀecepeerJeve ueQefiekeÀ %eeve-meceeOeeve / 5

l³eeb®eer mener-mener vekeÌkeÀue keÀjC³ee®ee Yeeye[e DeÆeneme ve Oejlee ueQefiekeÀles®eb peerJeveeleerue ³eesi³e
mLeeve ceev³e keÀªve, Deeveboer nesC³ee®ee DeeHeuee ceeie& DeeHeCe mJeleë®e MeesOetve keÀe{e³e®ee Demelees
Je lees ®eesKeeUe³e®ee Demelees. l³eemeeþer mJeleëuee mecepeeJetve I³eeJeb ueeieleb. mJeleëuee mJeleë®eer
DeesUKe HeìeJeer ueeieles.
ueQefiekeÀlee ne peerJevee®ee SkeÀ ceveesjce DeeefCe DeefJeYeep³e Hewuet Deens.
efJe<e³ee®eb mJeªHe m$eer-Heg©<eeleerue DeekeÀ<e&Ceeuee ³egiee³egieeb®eer leneve Demeb keÀefJe-Mee³ej cnCeleele. efHe´³ekeÀj
He´s³emeerleerue Deele& Dees{, efJejne®eer Jesovee, ceeruevee®eb GlkeÀì megKe ³eeb®³ee pees[eruee Jeelmeu³e,
ceele=lJe, m$eermenJeemeeletve Heg©<ee®³ee DeefmlelJeeuee HeéHle nesCeejer meeblJevee, mHetÀleeaoe³eer Gye nîee
meeN³eebefMeJee³e peerJevee®eer keÀuHevee®e DeMekeÌ³e Deens.
ueQefiekeÀles®es HeéCeerMeem$eer³e, meeceeefpekeÀ, ceevemeMeem$eer³e Fl³eeoer DeveskeÀ GHeHewuet Deensle.
³ee meeN³eebveer peerJevee®ee Heg<keÀU ceesþe Yeeie J³eeHeuee Deens. l³eecegUs mJeleëuee mecepetve IesC³eemeeþer
peerJeveeceO³es osJe, Oece&, leÊJe%eeve, jepekeÀejCe, KesU, GÐeesieOebos, DeY³eeme, mekeÀme
He´Lece keÀeceYeeJevee, ueQefiekeÀlee ³eeb®eer meceie´ peeCe cenÊJee®eer Deens. DeMee DeY³eemeeves Oece&, DeLe&,
Deenej, efJe®eej Je Dee®eej ³ee meeN³ee yeeyeeRvee cenÊJe Deens®e; HeCe peerJeve Deeveboer keÀje³e®eb lej
keÀece, cees#e ns ®eejner Heg©<eeLe& meeOeleerue.
efvekeÀesHe Je HeefjHetCe& ueQefiekeÀ peerJevee®eerner iejpe Demeles.
peie ns `cee³ee' Deens, `Yeemeceeve' Deens Fl³eeoer celeebceO³es mJeejm³e DemeCeeN³eebvee Demees.
{eWieer Jee yeeJeUì J³ekeÌleeR®eb eEkeÀJee meceepee®eb SkeÀ HećegKe ue#eCe cnCepes ueQefiekeÀlesefJe<e³eer
l³eeyeÎue meKeesue Je cetueieéner eE®eleve uesKekeÀeveb kesÀuesueb Deens; HeCe les efJeJejCe osC³ee®eer ner peeiee
ìeskeÀe®eer Je keÀ[Jeer YetefcekeÀe !
veJns. les efJeJejCe "Stress : Understanding and Management", "Conceptional
yesyebo mJewje®eejeuee®e efMejesOee³e& ceeveCeb ns SkeÀ ìeskeÀ, lej ueQefiekeÀlee Je keÀeceJeemeves®eb stress : Understanding and Management" Je "Smiling Sun" nîee Fbie´peer
DeefmlelJe®e meeHeÀ Deceev³e keÀjCeb ns ogmejb. ³ee ìeskeÀe®³ee YetefcekeÀe meceepe Je J³ekeÌleeR®³ee peerJeveeuee HegmlekeÀele Je `veecemcejCe', `menñeves$e' Je `LekeÀJee IeeueJee, mHetÀleea efceUJee' Je `®ewlev³emeeOevee'
neefvekeÀejkeÀ Deensle. ³ee cejeþer HegmlekeÀeble Deeuesueb Deens.
meceleesueJe=Êeer Je meefn<Ceglee kesÀJnener Þes³emkeÀj. ³ee efþkeÀeCeer Lees[keÌ³eele Demeb cnCelee ³esF&ue, keÀer peerJeveele G®®e DeeefCe ceOeueer ceOeueer
Goejm³e le=Ceced efJeÊeced Metjm³e cejCeced le=Ceced ~ DeMeer DeveskeÀ megKeb Deensle.
efJejkeÌlem³e le=Ceced Yee³ee& efvemHe=nm³e le=Ceced peieled ~~ Deveble keÀeU efìkeÀCeeje, efJeÍJeeuee ceeie&oMe&keÀ Demee Deelceevebo pemee Deevebo Deens
³ee megYeeef<eleevegmeej Deelce%eeveer efJeYetleeruee leodJele®e keÀceer keÀeU efìkeÀCeeje, J³ekeÌleeruee iees[ ntjntj ueeJetve ceie mJemLe keÀjCeeje keÀeceGceea®ee
peerJeveeleerue meejer®e megKeb le=CeJele Jeeìleele ns Kejb. DeeefCe keÀeceHetleea®ee Deevebo osKeerue Deevebo®e Deens. efJeMes<e cnCepes ne Deevebo meJee¥vee menpemeeO³e
Deens. menpeYeesi³e Deens.
HeCe Deelce%eeve, cees#e, meceeOeer, leg³ee&JemLee,
efme×eJemLee, kewÀJeu³eeJemLee F.®eer HeéHleer nesC³ee®es ceeie& keÀoeef®ele Demeb cnCelee ³esF&ue, keÀer Deelceeveboeveb ueeKeeW®eb peerJeve Gceuetve efveIet MekeÀleb
pesJne DeeHeCe Heenlees eEkeÀJee ceneve J³ekeÌleer®eb DevegkeÀjCe lej keÀeceeveboeveb oesve J³ekeÌleeR®eb.
keÀjC³ee®ee He´³elve keÀjlees, lesJne Heg<keÀUoe DeeHeueer ieuuele HeCe Deelceevebo SKeeÐeeuee®e meeO³e Demelees lej keÀeceHetleea (efJeke=Àleer vemeuesu³ee) meJee¥vee®e
nesles, ieeWOeU neslees, HeÀefpeleer nesles. MekeÌ³e Demeles !
cnCetve ceneHeg©<eebefJe<e³eer Deeoj þsJetve, HeCe Deelce%eeve DeeefCe Deelcemee#eelkeÀejecegUs peerJeveele ceeveJeles®ee DeKeb[ Peje Jeenle jenlees


ne Deelce%eevee®ee efJeMes<e, lej ueQefiekeÀlee DeeefCe keÀeceke´Àer[s®³ee megKeeletve ceeveJepeele®e veJns lej ueQefiekeÀ megKe ns J³ekeÌleer®eb megKe Deens. pes Flej meJe& Jew³eefkeÌlekeÀ megKee®³ee yeeyeleerle Kejb
DeefKeue mepeerJeme=<ìer le³eej nesles Je DeKeb[HeCes Heg{ner efvejblejHeCes ®eeuet jenles, ³eele keÀecepeerJevee®eer
s Deens les ueQefiekeÀ megKee®³ee yeeyeleerle osKeerue Kejb Deens. l³eecegUs ³ee megKee®eer `Deleer' Peeueer keÀer
cenleer Deens. l³eeletve meenefpekeÀ®e meceepeeuee neefvekeÀejkeÀ Demes HeefjCeece meesmeeJes ueeieleele.
p³eeHe´ceeCes Hewmee ns meeOeve Deens Je He´Heb®eeuee l³ee®eer iejpe Demeles, Hejbleg Hewmee cnCepes
`meejb-keÀener' veJns DeeefCe HewMee®ee Deleer nJ³eeme mJeleëuee DeeefCe efJeMes<eleë Flejebvee $eemeoe³ekeÀ
þjlees, lemeb®e ueQefiekeÀ megKee®ebner Deens.
ueQeif ekeÀ megKee®ee nJ³eeme DeeHeu³ee efvekeÀì®³ee Flej J³ekeÌleeRvee DeeefCe mJeleëueener leeHeoe³ekeÀ
þª MekeÀlees.
kesÀJeU ueQefiekeÀ Jeemeves®³ee Deenejer peeCeeN³eebkeÀ[tve Jeelmeu³e, He´sce, Deelceer³elee,
HejmHejebyeÎue®ee Deeoj, SkeÀceskeÀeb®eer keÀeUpeer DeMee GoeÊe He´sjCee Je YeeJeveebvee cnCepes®e
He³ee&³eeves mJeleë®³ee ®eebiegueHeCeeuee®e Hee³eoUer leg[Jeueb peeleb.

Deelce%eeveeuee peerJeveele meJeex®®e mLeeve Deens Je jenCeej. l³ee®³eeHe³e¥le Hees®eleevee Jeeìsleu³ee
JeemleJeele De[ketÀve He[ueele lej Deelce%eeve otj peeF&ue, ne HejceeLee&®³ee efMekeÀJeCeer®ee DeeMe³e
Deens. lees ceev³e keÀª.
HeCe Jeeìsleu³ee JeemleJeeuee ueeLee[C³ee®ee De³eMemJeer He´³elve keÀjC³eeHes#ee les mJeerkeÀejueb
lej keÀener efyeIe[le veener. JeemleJe peerJeve DeeefCe l³eeleueer íesìer-ceesþer megKeb GHeYeesiele HeCe;
l³eebvee Debleerce Je meJeex®®e DevegYetleer ve ceevelee DeeHeCe Deeveboeves peieuees lej peerJeve HeefjHetCe&
nesF&ue, efveoeve megKeer lejer nesF&ue®e nesF&ue.
ueQefiekeÀlee ner peerJeveeleueer SkeÀ JeemleJelee Deens !
leer peerJevee®eb Debleerce meeO³e veJns ns Kejb, HeCe efveoe&ueve keÀjC³ee®eer eEkeÀJee oceve
keÀjC³ee®eerner leer yeeye veJns.
ueQefiekeÀlee, keÀeueeblejeves (keÀceer / DeefOekeÀ) HeefjJeefle&le nesTve Je ªHeeblejerle nesTve
meeN³ee ceeveJeer meceepee®eb DeefmlelJe®e p³eebJej DeJeuebyetve Deens l³ee ³ee mJeleë®³ee He´jCeebkeÀ[s
s
kesÀJeU DeeeflcekeÀ mebyebOeeb®ee lejue Je GoeÊe Deevebo osles nsner SkeÀ JeemleJe Demet MekeÀleb.
ogue&#e keÀjCeb Je l³ee ve<ì keÀjCeb cnCepes meJe&veeMeeuee Deeceb$eCe osC³eemeejKeb Deens.
HeCe cnCetve ueQefiekeÀlee ner cegkeÌleer®³ee ceeiee&leueer OeeW[ Deens Demeb mecepetve ueQefiekeÀles®³ee
ocevee®ee kesÀefJeueJeeCee He´³elve keÀjCeb MeneCeHeCee®eb þjle veener. yeueelkeÀej, ueQefiekeÀ iegvns, efn[erme Je efJeke´Àeruee keÀe{uesueer mJeeefYeceeveMetv³e veivelee,
ueQefiekeÀ¢<ìîee ogmeN³ee J³ekeÌleeruee JeeHejC³ee®eer Je=Êeer, mecesef<ì®³ee keÀu³eeCee®ee HetCe& efJemej eEkeÀJee
ueQefiekeÀles®³ee meboYee&leerue ogmejb ìeskeÀ cnCepes ueQefiekeÀles®³ee HetCe&HeCes Deenejer peeCeb. mecesef<ìuee ceejkeÀ Demes peerJeIesCes J³eJenej, ns meejs, Flej DeveskeÀ yeeyeeRÜejs pemes Heesmeues peeleele
eEkeÀyengvee ueQefiekeÀ megKeeceO³es peerJevee®eer meejer ke=Àleke=Àl³elee ceeveCeb. lemes®e mJeeLeea Je neJejì ueQefiekeÀ Jeemevesveb osKeerue Heesmeues peeleele.

³ee mJeeLeea ueQefiekeÀlesletve keÀOeer YeeJeveeMetv³elee Je eEnm$eJe=Êeer le³eej nesles, lej keÀOeer meceeOeevee®eer GlkeÀìlee Jee{les Demeb veJns, lej J³ekeÌleer-J³ekeÌleeRceOeerue mebyebOeeb®eer lejuelee DeeefCe
DeieeflekeÀ uee®eejer. keÀOeer ueQefiekeÀles®eb Ëo³eMetv³e Deeflejbefpele JeCe&ve le³eej nesleb lej keÀOeer veiveles®ee iees[er Jee{les.
yeepeej ceeb[uee peelees. ueQefiekeÀlee ne ieefCeleeHećeeCes kesÀJeU yeg×er®ee efJe<e³e veener l³ee®eHećeeCes keÀeJ³eeHećeeCes lees
³ee®e Jew³eefkeÌlekeÀ MejerjmegKee®³ee ueeuemesHeesìer kegÀCeer mJeleë®³ee cegueeb®eer efJeke´Àer keÀjleele lej efveJJeU keÀuHevee DeeefCe YeeJeves®ee efJe<e³ener veener.
kegÀCeer l³eebvee keÀ®eN³ee®³ee kegbÀ[erle ìekeÀleele. DeMeer cegues keÀOeer DeveeLeeÞece eEkeÀJee efjceeb[ yegef×, YeeJevee ³eeefMeJee³e GlkeÀì Je Demmeue DevegYeJee®eer HeefjceeCeb Demeuesueb ueQefiekeÀles®eb
nesceceO³es Hees®eleele, lej keÀOeer ieuueeryeesUele Jee{le iegvnsieej yeveleele. kegÀCeer veJeN³eeuee mees[leele jmee³eve cnCepes menpemeeO³e Je Deevebooe³eer peerJevee®eb ceneÜej Deens.
lej kegÀCeer Demene³³e Helveeruee. kegÀCeer mJeleë®³ee ceguee-cegueeR®eer HejJe[ keÀjlees lej kegÀCeer l³eebvee ³eeleue keÀesCelebner SKeeob Debie efJemejueb keÀer ueQefiekeÀlesefJe<e³eer®ee ¢<ìerkeÀesve SkeÀlej
J³emeveeb®³ee KeeF&le Demene³³eHeCes peieC³eemeeþer JeeN³eeJej mees[lees. DeÍueerue DeeefCe Demebmke=Àle neslees eEkeÀJee ©#e DeeefCe yes®eJe neslees.
mJewje®eej cnCepes ceeCegmekeÀer®eer ce=l³etIebìe nes³e ! HejmHej efJeÍJeeme, He´sce, Deelceer³elee DeeefCe ueQefiekeÀlee Heg<keÀU HećeeCeele HejmHejeJeuebyeer
mJeeYeeefJekeÀ ueQefiekeÀmegKe eEkeÀJee keÀecemegKeele mecesef<ìkeÀ[s keÀOeer ogue&#e kesÀueb peele veener. DeeefCe HejmHejebvee Hees<ekeÀ Demeleele, ns keÀUueb veener lej ueQefiekeÀles®³ee meboYee&le DeeHeueer HeeleUer
Jeelmeu³eeuee efleueebpeueer efoueer peele veener. HejmHejebkeÀ[s nerve Deveeojeveb Heeefnueb peele veener. Keeueer peeles. DeeHeueer mebmke=Àleer, DeeHeueer keÀuee, DeeHeueb meeefnl³e, DeeHeuee J³eJenej Je DeeHeueer
mJeeYeeefJekeÀ keÀecemegKeeveb ceveb pees[ueer peeleele. mebmeej DeeefCe kegÀìgbyeb meeJejueer peeleele. meceepee®eb JeeieCetkeÀ ns meejs DeefMe<ì, yes{Je Je efkeÀUmeJeeCes nesleele.
vegkeÀmeeve nesle veener, lej meceepeele meceeOeeve veebot ueeieleb. mJeeYeeefJekeÀ keÀecemegKeeceO³es meefn<Ceglee ueQefiekeÀlesceOeerue DevegYeJee®eer DeJeerìlee keÀUueer veener lej ¢<ìerkeÀesve ³eb$eJele neslees.
DeHeefjne³e&HeCes DebleYet&le Demeles Je mJeeYeeefJekeÀ keÀecemegKeele®e meceepee®³ee efvejesieer DeefmlelJee®eer keÀeìskeÀesj neslees. GHe³egkeÌleleeJeeoer neslees. YeeJeveeMetv³e neslees.
nceer Demeles.
³ee oesvner yeeyeer ue#eele IesTve ueQefiekeÀlesefJe<e³eer®ee ¢<ìerkeÀesve jefmekeÀles®ee, nUgJeej,
jefmekeÀlee efJe©× yeerYelme DeMueeruelee Je ©#e veerjmeleeë meËo³e, meeQo³e&Jeeoer DeeefCe l³ee®eHećeeCes cece&ieéner, JeemleJeJeeoer Je Meem$eer³e¢<ìîee De®egkeÀ nJee.
ueQefiekeÀles®eb DeekeÀueve keÀmeb keÀjeJeb ? 5) ceeveJeer meceepe, eEueieYeso DeeefCe ueQefiekeÀlee ë
peerJevee®ee ne Hewuet vegmelee DeY³eeme keÀjC³ee®ee eEkeÀJee ue#eele þsJeC³ee®ee veener. ceeveJe meceepe p³ee oesve IeìkeÀele efJeYeeieuee iesuee Deens les oesve IeìkeÀ cnCepes m$eer
Flej efJe<e³eeb®ee DeY³eeme DeeefCe ueQefiekeÀles®eer peeCe ³eele Heg<keÀU HeÀjkeÀ Deens. DeeefCe Heg©<e. ³eeuee eEueieYeso cnCeleele.
ueQefiekeÀles®eer peeCe He´l³e#e ³ee eEueieYesoeletve m$eer-Heg©<eeb®ee SkeÀceskeÀebMeer pees vewmeefie&keÀ J³eJenej neslees, lees J³eJenej
DevegYeJeeefMeJee³e HetCe& nesle veener. lemeb®e cnCepes ueQefiekeÀlee.
He´l³eskeÀ veJ³ee DevegYeJeeletve ueQeiekeÀles®eer
f mebHetCe& mepeerJeme=<ìerceO³es Deieoer SkeÀHesMeer³e met#ce HeéC³eebceO³esner eEueieYeso Deens.
DevegYetleer DeefOekeÀeefOekeÀ HeefjHetCe& nesles. ueQefiekeÀlee Deens. eEueieYeso Je ueQefiekeÀlescegUs Hegve©lHeefÊe Deens. Hegve©lHeefÊecegUs mepeerJeme=ef<ìuee
DeefOekeÀeefOekeÀ le=Hleer Je meceeOeeve osles. efvejblej DeefmlelJe Deens. ceeveJepeele ³eeuee DeHeJeeo veener.
ueQeif ekeÀles®³ee efJeefJeOe Meem$eer³e ueQeif ekeÀleseMeJee³e ceeveJeer meceepeeuee efvejblej DeefmlelJe Demet MekeÀle veener. eEueieYeso m$eeryeerpe
f
Deeef C e YeeJeveelcekeÀ Hew u et b ® ³ee Je Hegbyeerpee®³ee meb³eesieeHeemetve®e GlHeVe neslees DeeefCe ieYee&JemLesletve Je Heg{s pevceYej, nUtnUt
DeY³eemeecegUs ueQefiekeÀ DevegYeJee®eer efJekeÀefmele nesle peelees.
HeefjceeCeb SkeÀ JesieUer Gb®eer Je HeíeuYelee
HeéHle keÀjleele. ³ee DeY³eemeecegUs kesÀJeU ueQefiekeÀlee eEkeÀJee m$eer-Heg©<eeleerue DeekeÀ<e&Ce cnCepes meJebieHeCes ®eIeUle jenC³ee®eer yeeye
Meejer e f j keÀ ¢<ìîee®e ueQ e f i ekeÀ veJns Deved ®eesªve þsJeC³eemeejKeer, iegvnîeemeejKeer yeeyener veJns.


ceuecet$e efJemepe&veemeejKeer yeeye Del³eble cenÊJee®eer Demetvener DeeHeCe efle®³eeyeÎue ®eej®eewIeele cevee®eer (peer efYeVe efYeVe He´keÀejs DeeefCe efJeefJeOe mlejebJej Demeleele) DeeefCe meeceeefpekeÀ mJeemL³e
yeesuele jenle veener. l³ee®eHećeeCes ®eej®eewIeebmece#e keÀjerlener veener. SkeÀebleele®e keÀjlees; HeCe DeeefCe efJekeÀeme ³eeb®eer Deefpeyeele meebie[ yemele veener.
l³ee®eyejesyej leer yeeye ®eesªvener þsJele veener, ns ³ee meboYee&le ue#eele þsJee³euee nJeb. ueQefiekeÀles®eb efMe#eCe Flej meJe& efMe#eCeeHećeeCes He´l³eskeÀ ceguee-cegueer®³ee iejpee, DeeJe[er-
ueQeif ekeÀ DeekeÀ<e&Ce ner Jew³eefkeÌlekeÀ yeeye Demetve efle®³eeyejesyej HeefjCeecemJeªHe cee$e DeveskeÀ efveJe[er, efJeefMe<ì ceeveefmekeÀlee, efJeefMe<ì keÀewMeu³e, keÀener iegCe Je oes<e ³eeb®ee efJe®eej keÀªve®e
Ðee³euee nJeb. lemeb kesÀueb lej®e ceguee-cegueeR®eb DeeefCe meceepee®eb KeN³ee DeLee&ves keÀu³eeCe nesF&ue.
yeeyeer ³esleele. GoenjCeeLe& m$eer-Heg©<e DeekeÀ<e&Ceeletve cegueb nesleele. l³eeb®e mebieesHeve keÀjC³ee®ee
Deepe®³ee MeeUe-keÀe@uespeeleue jsefpeceWìsMeve meeHeÀ cees[tve keÀe{tve efleLes He´l³eskeÀ efJeÐeeL³ee&®ee Je
He´Mve ³eslees. ceeveDeHeceeve, ogëKe, met[, keÀìglee, iegvns ³eeb®eener He´Mve ³eslees. nîee keÀejCeebcegUs
efJeÐeeefLe&veer®ee J³ekeÌleer cnCetve efJe®eej keÀªve J³ekeÌleerefJeefMe<ì (Individualized) efMe#eCe
m$eer-Heg©<e mebyebOeeb®ee HeefjCeece Heg<keÀUoe meeceeefpekeÀ mecem³ee efvecee&Ce keÀjCeeje Demet MekeÀlees.
I³ee³euee nJeb DeeefCe l³ee®ee SkeÀ Yeeie ueQefiekeÀ %eeve Demee³euee nJee, pees He´l³eskeÀ efJeÐeeLeea-
cnCetve®e ueQefiekeÀlee ner ®eesªve, ueHetve-íHetve, DeHejeOeerHeCeeves yeesueC³eemeejKeer eEkeÀJee efJeÐeeefLe&veer®³ee iejpesHećeeCes efouee pee³euee nJee. p³eeHećeeCes SKeeoe Deew<eOeesHe®eej J³ekeÌleereJeefMe<ì
f
keÀjC³eemeejKeerner yeeye veener Deved J³eeHekeÀ HeefjCeeceebyeÎue yesHeJee& jentve ®eJneìîeeJej (individualized) Demelees l³ee®eHećeeCes Jew³eefkeÌlekeÀ Je meeceeefpekeÀ efnle, Deevebo, meeceL³e&
ìebieC³eemeejKeer osKeerue yeeye veener. ³eeb®³ee peesHeemevesmeeþer, YeeJeer keÀeUeleueb efMe#eCe (l³eele ueQefiekeÀles®eb %eeve Deeueb®e)
ueQefiekeÀles®eb efMe#eCe ÐeeJeb keÀer osT ve³es, Ðee³e®eb lej kesÀJne ÐeeJeb ? J³ekeÌleerefJeefMe<ì nJeb.
ne efJe®eej oesve keÀejCeebmeeþer cenÊJee®ee Deens. SkeÀ cnCepes J³ekeÌleereJeefMe<ì efMe#eCeeceO³es
f
nîee He´Mvee®ee efJe®eej Del³eble cetueYetle DeMee SkeÀe cenÊJee®³ee He´Mveeuee nele Ieeuetve®e
cegueeb®eer mepe&veMeeruelee, efveefce&leer#ecelee, GlHeeokeÀlee Jee{JeC³ee®eer ¢<ìer Je ³eespevee Demeu³eecegUs
keÀje³euee nJee lej®e ³eesi³e GÊej DeeHeu³eeuee efceUsue.
efMe#eCe DeveglHeeokeÀ ve jenlee je<ì^yeebOeCeermeeþer GHe³egkeÌle yevesue. ogmejb cnCepes efJeÐeeL³ee¥®ee
efMe#eCe cnCepes keÀe³e ? ne lees He´Mve. DeeHeu³eekeÀ[s DeepekeÀeue p³eeuee JeemleefJekeÀ efvekeÀesHe Je meJee¥ieerCe efJekeÀeme nesF&ue Je l³eebvee meceeOeeve efceUsue Je eflemejb cnCepes DeefOekeÀ
`jsefpeceWìsMeve' cnCeleele, les®e efMe#eCe cnCetve DeesUKeueb peeleb. Deepe®es efMe#eCeke´Àce DeeefCe efMe#ekeÀeb®eer iejpe efvecee&Ce nesTve ueeKees yeskeÀej efMeef#eleebvee GlHeeokeÀ keÀecener efceUsue.
l³eeb®eer yebefomlelee ner efMe#eCeeuee ceejkeÀ DeeefCe Ye´<ìe®eejeuee Hees<ekeÀ Deens. nîeeyeÎue®ee meefJemlej
ueQefiekeÀ efMe#eCeeyeeyele®ee ogmeje cegÎe cnCepes ueQefiekeÀlesleerue megHle meeceL³ee&®ee. Deieesoj
efJe®eej ceer Flej HegmlekeÀebletve ceeb[uee Deens; HeCe SketÀCe efMe#eCeHe×leerleerue GCeerJeebcegUs ueQefiekeÀ
Heeefnu³eeHećeeCes ueQefiekeÀles®eb %eeve ueHeJetve þsJeu³eeveb pemeb vegkeÀmeeve nesleb leodJele®e ueQefiekeÀles®eb %eeve
efMe#eCee®eener efJe®ekeÀe Peeuee Deens, ns ue#eele IesCeb cenÊJee®eb Deens. cnCetve®e efMe#eCe cnCepes
meboYe& mees[tve Je ceguee-cegueeR®eer ceeveefmekeÀlee ue#eele ve Ieslee ueeoueb lej l³eecegUs peerJeveeleerue Flej
keÀe³e ns mecepetve I³ee³euee nJeb.
DeveskeÀefJeOe megboj cetu³eeb®eb DeJecetu³eve Jne³euee JesU ueeieCeej veener. ueQefiekeÀlesceO³es J³ekeÌleeruee
Lees[keÌ³eele mHe<ì keÀje³e®eb, lej efMe#eCe cnCepes p³eecegUs cegueb-cegueer mJeleë®³ee KeN³eeKegN³ee G®®e megKe Je meceeOeeve osC³ee®eer #ecelee peMeer Deens l³ee®eHećeeCes DeJesUer ueeouesu³ee ueQefiekeÀles®³ee
mJeªHee®eb %eeve Je DevegYeJe IesT MekeÀleele, mJeleë®³ee Deble³ee&cee®eb yeenîepeieeMeer Demeuesueb veeleb efMe#eCeele cegueb-cegueer ceeie&Ye´<ì nesC³ee®eer MekeÌ³elee efveef½ele®e Deens. ³ee yeeyeleerle Hee½eel³e osMe
peeCetve Iesle Iesle mJeleë®ee mece=×HeCes DeeefJe<keÀej keÀª MekeÀleele les meejb keÀener ! les®e Kejb `Heg{s' iesues Deensle Demeb cnCeCeeN³eebveer efleLeu³ee kegÀceejer ceeleeb®eer mecem³ee O³eeveer I³eeJeer. efleLeu³ee
efMe#eCe. DeefmLej kegÀìgbyeJ³eJemLes®eer oKeue I³eeJeer. ceeveefmekeÀ megKeemeeþer leUceUCeeN³ee ueeKees Hee½eel³eeb®eer
ueQefiekeÀles®eb %eeve ns efMe#eCee®eb DeefJeYeep³e Debie Deens. cegueeb®eer efpe%eemee le=Hle keÀjerle oKeue I³eeJeer. cnCetve ueQefiekeÀ %eevee®ee Jemee He´l³eskeÀ ceguee-cegueer®³ee vewmeefie&keÀ Ie[Ceeruee GHe³eesieer
leer Jee{JeCeb, l³eeb®eer efJeÍues<ekeÀ yeg×er HeesmeCeb, l³eebvee DeelcemeeceL³ee&®eer peeCe osCeb, ³ee peeCeerJesleu³ee He[sue DeMee jerleerves DeeefCe peerJeveeleerue GoeÊe DevegYeJeeb®eer peeCeerJe osle osle®e l³eeb®³eekeÀ[s
Deeveboeveb l³eebvee HegÀueJeCeb, ns efMe#eCee®eb keÀe³e& ueQefiekeÀlesmeboYee&leu³ee kegÀlegnueeueener ueeiet He[leb. meesHeJee³euee nJee. keÀener cegueebvee efJeefMe<ì HeefjefmLeleercegUs m$eer-Heg©<e osneefJe<e³eer kegÀlegnue ueJekeÀj
ueQefiekeÀlesefJe<e³eer®eb kegÀletnuener DevegÊejerle þsJeCeb meeHeÀ ®etkeÀ Deens. GlHeVe Peeueb lej l³eebvee Flej meJe& yeeyeeR®³ee meboYee&leueb ueQefieles®eb mLeeve DeJeM³e mecepeJetve ÐeeJeb,
DeeJeM³ekeÀ leer ceeefnleer ÐeeJeer ³eele MebkeÀe®e veener. cegÎe Deens Jew³eefkeÌlekeÀ Je meeceeefpekeÀ efnlee®³ee
Hejbleg meO³ee MeeUe-keÀe@uesp³eeleueb jsefpeceWìsMeve yeoueC³ee®ee MeneCeHeCee keÀje³e®eb mees[tve
meboYee&®ee. ne meboYe& keÀOeerner efJemejuee peelee ve³es.
MeeUe-keÀe@uespeeletve mee®esyebo ueQefiekeÀ efMe#eCeke´Àce cnCepes®e DeeCeKeer jsefpeceWìsMeve keÀjC³ee®ee pees
He´³elve DeeefCe efJe®eej leLeekeÀefLele lep%e ceeb[leele lees IeelekeÀ Deens. nîee efJe®eejeceO³es ceguee®³ee ooo


Devegke´ÀceefCekeÀe l ueQefiekeÀ Deelcele=Hleer
(De) PeesHesleerue Deelcele=Hleer
85-90

l JeefOe&<Ceg eEueieYeso 17-27 (Dee) ce@mìjyesMeve
(De) efvejeieme DepeeCelee (F) Flej He´keÀej
(Dee) ueQefiekeÀles®eer Heefnueer peeCeerJe l Heewieb[eJemLee kesÀJne mebHeles ? 91-93
(F) ueQefiekeÀlesJej efveYe&j Demeuesueer mepeerJe me=<ìer DeeefCe ueQefiekeÀlesmekeÀì mel³ee®eb DeekeÀueve l pees[eroeje®eer efveJe[ 94-112
keÀjC³ee®eb cegueecegueeR®eb meeceL³e& (De) pevcee®ee meeLeer nJee keÀer vekeÀes ?
(F&) yeeueHeCeeleueb mJeHveeUt efJeMJe Je ueQefiekeÀles®³ee JeemleJ³eekeÀ[s Jeeì®eeue (Dee) pees[eroej kesÀJne efveJe[eJee ?
(G) meceJe³emkeÀ cegueeb®eb peie (F) pees[eroej keÀmee efveJe[eJee ?
(T) megboj JeemleJee®ee ceeie&öSkeÀ yeepet l efJeJeenHetJe& cew$eer HeĆe³ee®es leb$e 113-119
(S) JeemleJee®eer ogmejer yeepet (De) HeĆe³ee®es leb$e
(Ss) Jee{l³ee Je³eele keÀe³e meebYeeUeJeb (Dee) DeeeEueieve
l eEueieYesoe®eer ªHejsKee 28-32 (F) efm$e³eebmeeþer mebleleer HeéfleyebOekeÀ meeOeves
l Heewieb[eJemLee eEkeÀJee Je³eele ³esCeb 33-55 l JewJeeefnkeÀ peerJevee®ee MegYeejbYe 120-136
(De) efJe<e³ee®eer DeesUKe (De) efJeJeen
(Dee) Heewieb[eJemLesceeieerue ³eb$eCee (Dee) ceOeg®ebê
(F) Heewieb[eJemLes®eer ue#eCes (F) DeeeEueieves
(F&) cegueebceO³es ³ee ojc³eeve nesCeejs yeoue ë ìsmìesmìsje@ve®es keÀe³e& cegueeRceOeues Jee{les Gjespe (F&) Heefnu³ee mebYeesieeHetJeea®eer meJe¥keÀ<e le³eejer
eEkeÀJee mleve, lee©C³ee®ee mJeerkeÀej (G) He´l³e#e mebYeesieHetJe& keÀeceke´Àer[e
(G) cegueeR®eb Je³eele ³esCeb Fmìêspesve Je Heéspesmìsje@ve®es keÀe³e& $eÝleg®eke´À (ceeefmekeÀ HeeUer) HeeUer (T) mebYeesieeJesU®eer HeefjefmLeleer
®egkeÀCes $eÝleg®eke´Àe®eer DeefOekeÀ ceefnleer ³ee ojc³eeve cegueeRceO³es nesCeejs ceeveefmekeÀ yeoue (S) mebYeesie-keÀece³eesie
l ueQefiekeÀ peerJevee®eer HeéCeerMeem$eer³e yeepet 56-57 l JewJeeefnkeÀ peerJeveeleerue mecem³ee 137-175
l peveveWefê³eeb®ee DeY³eeme 58-74 (De) efJe<e³e He´JesMe
(De) peveveWefê³eeb®ee leHeMeerue ceenerle DemeC³ee®eer iejpe (Dee) JewJeeefnkeÀ peerJeveeleerue mecem³ee Je l³eeb®eer GkeÀue
(Dee) Heg©<ee®³ee peveveie´bLeer DeeefCe peveveWefê³eeb®eer j®evee Je keÀe³e& Hegbyeerpeeb®eer (Megke´Àpebletb®eer) (F) mebYeesieojc³eeve Heg©<eebvee ³esCeeN³ee De[®eCeer ke=Àef$ece efMeMveeOeej (HesveeF&ue FbHueebì)
efveefce&leer Heésmìsì Je Jeer³ee&efJe<e³eer®³ee iewjmecepegleer Je keÀener efJeke=Àleer (F&) Heg©<eeb®³ee Flej ueQefiekeÀ De[®eCeer
(F) m$eer®³ee peveveie´bLeer DeeefCe peveveWefê³eeb®ee leHeMeerueJeej efJe®eej (G) efJeJeeefnle m$eer®³ee JewJeeefnkeÀ keÀecepeerJeveeleerue mecem³ee
l ueQefiekeÀ J³ebies 75-84 l JewJeeefnkeÀ keÀecepeerJeve/megKee®eb leb$e DeeefCe Deeveboe®ee ceb$e 176-190
(De) efJe<e³eHe´JesMe (De) ceb$e
(Dee) ueQefiekeÀ efveefM®eleer®eer Je efYeVeles®eer meg©Jeele (Dee) leb$e ®egbyeves, oble#eles Je veKe#eles efJeefJeOe Deemeves
(F) ieYee&JemLesleerue ueQefiekeÀ efJekeÀeme l ieYe&OeejCee He´metleer Je keÀecepeerJeve 191-201
(F&) cegueecegueeRceO³es ieYe&OeejCesHeemetve Heg{s mebYeJeCeejer efJeefJeOe ìHH³eebJejerue ueQefiekeÀ J³ebies (De) efJe<e³ee®eer DeesUKe
jbiemet$eebleie&le Je iegCemet$eebleie&le eEueieYeso Je efJeke=Àleer peveveWeê³eebleie&le eEueieYeso (pesvee³eìue
f (Dee) Heg©<eebmeeþer mebleleer HeéfleyebOekeÀ meeOeves
meskeÌme) Je peveveWefê³eeb®³ee efJeke=Àleer. ceeveefmekeÀ¢<ìîee ueQefiekeÀ He=LekeÀlee Je efJeke=Àleer (F) efm$e³eebmeeþer mebleleer HeéfleyebOekeÀ meeOeves


(F&) iejesojHeCee iejesoj m$eerMeer eEkeÀJee iejesoj m$eerves mebYeesie keÀjeJee keÀe³e ? iejesojHeCeele
mleveebceO³es nesCeejs yeoue Heésue@Hme, keÌueesS@Pcee
(G) He´metleer DeeefCe ueQefiekeÀlee
(T) iejesojHeCeele Je He´metleerveblej I³ee³e®es J³ee³eece
l DeHel³enervelee - JeebPeHeCee (infertility) DeeefCe keÀecemegKe 202-206
(De) mecem³es®eb mJeªHe
(Dee) Heg©<eebceOeerue JebO³elJee®eer keÀejCeb JeefOe&<Ceg efuebieYeso
(F) m$eerceOeerue JebO³elJee®eer keÀejCeb
(F&) ìsmì ìîetye yesyeer
l efJeJeenyeenîe keÀecepeerJeve HeefjCeece/og<HeHeefjCeece 207-214
(De) jemle ¢<ìerkeÀesve
(Dee) iegHlejesie
(F) S[dme (De) efvejeieme DepeeCelee ë
l ueQefiekeÀ Dee®eej DeeefCe efJeke=Àleer 215-222
(De) ueQefiekeÀ Dee®eejeceeieerue Mejerjefke´À³ee Meem$eer³e ³eb$eCee Deieoer HeéjbYeer®³ee ieYee&ceO³esner (³egicevepe) ueQefiekeÀ He=LekeÀlee Demeles (Goe. SkeÌme-SkeÌme-
(Dee) ueQefiekeÀ Dee®eejeleerue efJeke=Àleer jbiemet$es, m$eerieYee&le Je SkeÌme-Jee³e jbiemet$es Heg©<e ieYee&le Demeleele.) Je ieYee&JemLesceO³es®e ueQefiekeÀ¢<ìîee
l meceeEueieer keÀeceJeemevee Je keÀecele=Hleer (Homo-sexuality) 223-226 efYeVe Demes DeJe³eJe Je l³eeb®eer keÀe³ex efJekeÀefmele nesleele; Hejbleg eEueieYeso Demeuee lejer l³ee®eer ³eLeeLe&
(De) nesceesmeskeÌMegDe@efueìer cnCepes keÀe³e ? peeCeerJe cee$e ieYee&JemLesle lej veener®e HeCe yeeueHeCeerner vemeles. efvejeieme yeeueHeCeeletve nUtnUt ueQeif ekeÀles®³ee
(Dee) keÀejCeceerceebmee JeemleJeele peeleevee, ³ee ojc³eeve Mejerjele nesCeejs yeoue, HesÀjHeÀej ns ueQeiekeÀles®es JeemleJ³e HesueC³eemeeþer
f
(F) uesefmyeDe@efvePece DeeefCe He³ee&³eeveb Deeveboer peerJevee®³ee HeéHleermeeþer Hegjsmes Demeleele keÀe ?
l keÀecepeerJevee®eer mebO³eekeÀeU 227-239 veener ! efveJJeU vewmeefie&keÀ MeejerejkeÀ efJekeÀeme Deeveboer peerJevee®³ee HeéHleermeeþer Hegjmee veener.
f s
(De) Je³emkeÀ Heg©<eeb®es keÀecepeerJeve mJeleë GlkeÀì Deeveboe®ee GHeYeesie Iesle Flejeb®ebner efnle peesHeemeCeeN³ee DeMee efHe´³ekeÀj DeeefCe Þes³emkeÀj
(Dee) Je³emkeÀ efm$e³eeb®es keÀecepeerJeve ceeefmekeÀ HeeUer yebo nesles cnCepes keÀe³e ? peerJevee®³ee HeéHleermeeþer peeieªkeÀHeCes peerJevee®³ee He´l³eskeÀ Hewuet®eb efvejer#eCe Je DeY³eeme keÀjC³ee®eer iejpe
l keÀecepeerJeve DeeefCe Deenej 240-243 Demeles. efveJJeU vewmeefie&keÀ MeejerejkeÀ Jee ceeveefmekeÀ Jee{erves les meeOele veener.
f
l keÀecepeerJeve DeeefCe peerJevee®es Flej Hewuet 244-256
(De) ef®e$ekeÀuee, efMeuHekeÀuee Je ueQefiekeÀlee cnCetve®e Flej DeY³eemeeHećeeCes®e peerJevee®eb SkeÀ cenÊJee®eb Debie Demeuesu³ee ueQefiekeÀles®³ee
(Dee) meeQo³e& DeeefCe ueQefiekeÀlee DeY³eemee®eer Je l³eeÜejs peeCeerJeeb®ee efJekeÀeme meeOeC³ee®eer iejpe Deens. efvemeiee&®³ee DeveskeÀ efJenbiece
(F) keÀeceJeemevee DeeefCe Oece&mebHeóe³e ªHeeletvener ueQefiekeÀlee megboj leNnsveb ¢iiees®ej nesle Demeles.
(F&) ueQefiekeÀlee DeeefCe ve=l³e yeeueJe³eele Demeuesueb yeeuekeÀ DepeeCe Demeleb. DeYeeJeerle Demeleb. efvejeieme Demeleb. De%eeveele
(G) ueQefiekeÀlee DeeefCe mebieerle Deevebo Demelees (Ignorance is bliss) ³ee GkeÌleervegmeej yeeuekeÀner Deeveboele Demeleb. ne Deevebo
(T) ueQefiekeÀlee DeeefCe Yee<ee ke=Àef$eceHeCes kegÀCeer efnjeJetve IesC³ee®eer iejpe veener ns Deieoer Kejb.
(S) keÀecepeerJeve DeeefCe J³ee³eece
(Ss) ueQefiekeÀlee DeeefCe JesMeYet<ee HeCe yeeueHeCeer®eer DepeeCelee, efvejeiemelee, efve<HeeHeJe=Êeer ner keÀener keÀe³ece®eer vemeles.
l ueQefiekeÀ peerJeveeefJe<e³eer DemeCeeN³ee 257-276 keÀeueeblejeves leer HeefjHekeÌJe Je mecepegleoej ceveesJe=Êeerle HeefjJeefle&le nesCeejer Demeles. l³ee®eHećeeCes
keÀener MebkeÀeb®es efvejmeve yeeuekebÀ kesÀJeU vej Je ceeoerceO³es efJekeÀefmele nesCeejer vemeleele. leer peyeeyeoej m$eer eEkeÀJee Heg©<e nesCeej


Demeleele. mJeleë®³ee Je Flejeb®³ee megKeemeeþer ueQefiekeÀlesmekeÀì peerJevee®eer JeemleJelee Hesuee³euee Deved yeeueceve veeleer mecepetve IesT ueeieleb. nUtnUt ue#eele ³esleb keÀer ceesþîee J³ekeÌleeRveer p³ee
He®eJee³euee le³eej nesCeej Demeleele. Lees[keÌ³eele DepeeCelesleerue ³ee #eCeYebiegjlJeecegUs Je efle®³eeleerue ceeveJepeeleermeeþer peerJeve Jes®eueb leer ceeveJepeele Deved mepeerJeme=ef<ì nerosKeerue kegÀCee®eer vee kegÀCee®eer Je
HeíeuYeles®³ee yeerpeecegUs®e DepeeCelee keÀewlegkeÀe®eer yeeye Demeles ! leer keÀe³ece®eer jeefnueer Demeleer lej keÀOeer vee keÀOeer cegueyeeUb Demeleele, DeHel³e Demeleele Deved keÀOeer vee keÀOeer kegÀCee®eer vee kegÀCee®eer
vekeÀes-vekeÀesMeer Peeueer Demeleer. efHe´³ekeÀj, He´s³emeer Jee Heleer, Helveer eEkeÀJee ceeleeefHelee Demeleele.
cnCetve ³ee keÀewlegkeÀemHeo DepeeCelesletve ueQefiekeÀles®³ee peeCelesHeCeekeÀ[®ee He´Jeeme DeHe´l³e#e ceelee-efHel³eeefMeJee³e Je cnCetve®e l³eeb®³ee DeHel³eebeMeJee³e cnCepes®e ueQeiekeÀleseMeJee³e me=<ìer®eb
f f f
keÀmee Ie[lees ns ue#eele Iesleueb lej ueQefiekeÀles®eb efMe#eCe DeefOekeÀ megKekeÀj Je efnlekeÀj keÀmeb keÀjeJeb ns DeefmlelJe®e mebYeJele veener DeeefCe ``ceele=oJee YeJe ~ efHele=oJees YeJe ~~'' ³ee®ee ne cenÊJee®ee ieefYe&leeLe&
s s
menpe Gcepesue. Deens. ceele=osJeesYeJe ~ efHele=osJeesYeJe~ ner yeeueceveeuee nesCeejer ueQefiekeÀles®eer®e HeCe DemHe<ì Je efvejeieme
(Dee) ueQefiekeÀles®eer Heefnueer peeCeerJe ë peeCeerJe Deens.
DepeeCe Je³eele YeesJeleeue®eer meejer mepeerJeme=<ìer®e ueesYemeJeeCeer Jeeìle Demeles. ³ee veeveeefJeOe F) ueQefiekeÀlesJej efveYe&j Demeuesueer me=<ìer DeeefCe ueQefiekeÀlesmekeÀì mel³ee®eb DeekeÀueve
He´keÀejebveer veìuesu³ee me=<ìer®eb meeN³ee®e ueneve cegueebvee Jes[ Demeleb. efleveb meeN³eebvee®e YegjU keÀjC³ee®eb cegueeb®eb megHle meeceL³e& ë
Ieeleuesueer Demeles. He´peveve#ecelee ner meJe& mepeerJe me=<ìeruee J³eeHeCeejer yeeye Deens ns yeeueHeCeer®e DemHe<ìHeCes
cnCetve®e SkeÀ Ieeme keÀeT®ee, SkeÀ Ieeme ef®eT®ee Demeb cnCele DeeF& YejJeles Deved keÀeT- peeCeJeueb Demeueb lejer mepeerJe me=<ìer®ee He×leMeerj Meem$eer³e DeY³eeme (peerJeMeem$ee®ee DeY³eeme)*
ef®eT®³ee He´sceele He[uesues yeeuekeÀ HeesìYej pesJeles. DeLee&le®e meJe& cegueebveer keÀener kesÀuesuee vemelees; HeCe meJe&meeceev³eHeCes yeeueHeCeer ve keÀUCeeN³ee keÀener
yeeuemegueYe efpe%eemesveb ef®ecegkeÀues [esUs mecejmetve peeTve efvemeiee&®eb efvejer#eCe keÀjerle Demeleele. yeeyeer Deieoer ueneveHeCeer®e keÀUCeb Deieoer DeeJeM³ekeÀ Deens, keÀejCe l³eecegUs ueQefiekeÀlesefJe<e³eer meJebie
¢<ìerkeÀesve eEkeÀJee DeHejeOeer YeeJevee le³eej ve neslee SketÀCe ¢<ìer HeíeuYe yeveles. l³eeleueer SkeÀ yeeye
iee³eer®eb Jeemeª, ceebpeje®eb efHeuet, ef®eceCeer®eer efHeueb efvejKetve Heenlee Heenlee cegueebvee DeeF&-
cnCepes ë J³ekeÌleer ner mJeleë®e peerJeme=<ìer®ee SkeÀ Yeeie Demeles. yeN³ee®e yeeyeleerle ceeveJe Je HeéCeer
Je[erue DeeefCe cegueb ³eeb®³eeleerue veeleb efomeleb.
meceeve eEkeÀJee meejKes Demeleele, HeCe HeéCeer DeeefCe ceeveJe ³eele meeceeF&keÀ iegCeOecee¥HećeeCes®e keÀener
meeJe&ef$ekeÀ mJeªHee®eb ns veeleb. cenÊJee®es HeÀjkeÀ osKeerue Deensle.
meeN³ee efvemeiee&uee J³eeHeCeejb Deved Deblejbie Yeªve ìekeÀCeejb. HeMeg-He#eer HetCe&HeCes vewmeefie&keÀ peerJeve peieleele. l³eeb®eb peerJeve meJe&mJeer efvemeiee&®³ee ke=ÀHesJej
DeeF&-Je[erue, ceele=lJe-efHele=lJe, Jeelmeu³e ³eeyeÎue vekeÀUle cegueb yejb®e efMekeÀle Demeleele. DeJeuebyetve Demeleb. l³eeb®³ee peerJeveele peeCeerJeHetJe&keÀ Je ³eespeveeye× DeMee HeÀej Lees[îee iees<ìer Ie[le
SJe{b®e keÀMeeuee ! IejesIej Hees®euesu³ee DeYebie, DeesJ³ee, keÀLee, keÀefJelee ³eeb®³eeletve osKeerue Demeleele. ³eeGueì ceveg<³ee®³ee peerJeveele DeveskeÀ yeeyeer l³ee®³ee ³eespevesHećeeCes Ie[leele; efvemeiee&®³ee
ns veeleb DeeefCe l³eeleuee iees[Jee meceepee®³ee meJe& mlejele Je DeeyeeueJe=×ebHe³e¥le efPejHelees. ``®egkeÀueer³ee ke=ÀHescegUs veener.
cee³es yeeU ngª ngª Heens'' cnCetve legkeÀejececenejepe meeN³eeb®³ee®e keÀeUpeeuee nele Ieeueleele. ceeCemee®³ee cegueYetle He´Je=ÊeeRefMeJee³e DeeefCe HejmHejeleerue ueQefiekeÀ DeekeÀ<e&CeeefMeJee³e l³ee®³ee
``Meg× yeerpeeHeesìer HeÀUs jmeeU ieesceìer'' cnCetve %eevesÍJej ceeTueer ceele=lJe DeeefCe efHele=lJee®³ee peerJeveele DeveskeÀefJeOe ceeveefmekeÀ DeeefCe meeceeefpekeÀ yeeyeer Deensle. nîee yeeyeer keÀener SkeÀoce®e
veel³ee®eb veJeue - keÀewlegkeÀ yeeueceveeJej eEyeyeJeleele. mJeleb$e veenerle. SkeÀe Hejerveb Heeefnueb lej menpe He´Je=ÊeeR®es (menpe He´Je=Êeer cnCepes®e Jeemevee) les GVele
`Ìeej eEn[les DeekeÀeMeer ef®eÊe efle®es efHeueeHeeMeer'', ``yeeU peelees otj osMee ceve iesueb Jes[eJetve'' Demes DeeefJe<keÀej Deensle. ueQefiekeÀ DeekeÀ<e&Ce eEkeÀJee ueQefiekeÀlee DeeefCe mebieerle, keÀuee, leÊJe%eeve,
DeMee keÀefJeleeb®³ee DeesUeRveer ns veeleb efJeÐeeL³ee¥®³ee Ëo³eele Iej keÀªve jenleb. GÐeesie, J³eeHeej, veerefle, Mesleer, efJe%eeve SkeÀ vee oesve, DeveskeÀ yeeyeer HejmHejebMeer efveieef[le Deensle,
mebueive Deensle. megmet$elesves ye× Deensle Je HejmHejebJej l³ee®ee melele HeÝeeJe He[le Demelees. HeéC³eebceO³es
jecee³eCe - ceneYeejleeleu³ee Deved HegjeCeeleu³ee iees<ìeRletve ÞeeJeCeyeeU, yeeUÞeerjece, yeeUke=À<Ce,
Heúneo Je Oe´gJeyeeUeeEo®eer J³eefkeÌleef®e$eb vekeÀUle Deepeer, Deepeesyee, DeeF&®³eeceeHe&Àle cegueeb®³ee ceveeJej * mepeerJe me=<ìer®eb efvejer#eCe, JeieeakeÀjCe, l³eeb®³ee Mejerjele Ie[CeeN³ee efJeefJeOe Heéfke´À³eeb®ee
þmeleele, l³eeJesUer kegÀþslejer KeesueJej DemHe<ìHeCes keÀe nesF&vee cegueebvee peeCeJeleb, keÀer ceneHeg©<e - DeY³eeme, l³ee meboYee&le kesÀuesuee efJe®eej Je Devegceeveb DeeefCe He´³eesieebveer keÀe{uesues efve<keÀ<e& ³eebvee
ceneceeveJe osKeerue l³eeb®³ee DeeF&-Jeef[ueeb®eer yeeUb nesleer. peerJeMeem$e (Biology) cnCeleele.


³eeleueb keÀenerner peJeUHeeme vemeleb. cegueeb®³ee mecem³ee mees[Jee³euee l³ee #es$eeleu³ee keÀe³e&keÀl³ee¥vee Lees[erHeÀej ceole Peeueer lej les HeÀej
ceeveJeer meceepee®eb JewefMe<ìîe cnCepes Oeeefce&keÀ, veweflekeÀ DeefOe<þeve DeeefCe mebkesÀle. efJeMes<e ®eebieues nesF&ue.) meJe&meeceev³eHeCes ®ecelkeÀeefjkeÀ, jceCeer³e Deved keÀenermeb keÀeuHeefvekeÀ efJeÍJe cegueebvee
cnCepes ns ceeveJeer mebkesÀle DeeefCe Dee®eej-efJe®eej, J³ekeÌleer DeeefCe meceepee®³ee keÀu³eeCeemeeþer yeveJeues nJebnJebmeb®e Jeeìleb. uegìtHegìt®³ee ue{e³ee, ®eesj-efMeHeeF&, YeelegkeÀueer, efJeìer-oeb[t, ieesìîee, metj-
Je yeoueuesner peeleele. HeéC³eebceO³es Demeb keÀener®e Demele veener. Heejby³ee, Hell³eeb®es yebieues, JeeUt®es efkeÀuues eEkeÀJee yeeyeeape, ìs[er yeerDeme&®eb ns efJeÍJe Demeleb. l³eele
Flej HeéC³eebHećeeCes ceeCetme HeÀkeÌle peerJeMeem$eer³e¢<ìîee - Glke´Àeble Je HeefjHekeÌJe‡ (Biologi- kegÀCeer jepekegÀceej eEkeÀJee osJeotle yevetve peielees lej keÀOeer jepekeÀv³ee eEkeÀJee mee#eele Hejer !
cally evolved & matured) nesle veener. lej HeéC³eebHećeeCes He´peveveMeerue DeeefCe `yeespe[', `kebÀìeUJeeC³ee' Deved `keÀìkeÀìer®³ee' JeemleJeele ³ee keÀeUele kegÀCeer HeÀejmee
peerJeMeem$eer³e¢<ìîee Glke´Àeble nesle Demeleevee®e mJeleë®ee DeeefCe Flejeb®ee meleke&Àlesves efJekeÀeme Je peiele®e vemelees. keÀejCe KeN³ee yeeyeer yeeueceveemeeþer keÀþerCe Demeleele. l³eeuee HesueJeCeeN³ee
Heíeleer keÀje³euee DeefOekeÀeefOekeÀ `mJeleb$e' nesle peele Demelees ! meg©Jeeleeruee ns mJeeleb$³e megHleeJemLesle vemeleele6 HeCe nUtnUt He´l³eskeÀpeCe mJeHveme=<ìerletve mel³eme=<ìerle Gleª ueeielees. yeeueJee[er,
Demeleb. keÀeueeblejeves DeY³eemeeveb les He´keÀì nesT MekeÀleb. He´³elveebveer les mece=×HeCes DeeefJe<ke=Àle nesT MekeÀleb. MeeUe, efce$e-cewef$eCeer, efMe#ekeÀ-efMeef#ekeÀe Je ³eeb®³eeMeer efveieef[le Demeuesu³ee JeemleJee®eb efvejer#eCe
mJeleë®eer MeejerefjkeÀ j®evee, l³ee iegbleeiegbleer®³ee j®evesle DebleYet&le Demeuesues megefve³ebef$ele keÀe³e&, DeeefCe ef®eefkeÀlmee ³eecegUs efJeJes®ekeÀ Je efJeÍues<ekeÀ yeg×er Jee{le peeles. Jee{l³ee yeg×eryejesyej®e
l³eeletve efvecee&Ce nesCeeN³ee menpe YeeJevee, keÀuHevee, efJe®eej, peeCeerJee Deved He´%eeefJe<keÀej peeCetve mJeHveveiejerle IesTve peeCeejs HebKe ieUtve He[leele !
IesC³ee®eb Je Heíele keÀjC³ee®eb meeceL³e& yeeueHeCeer megHleeJemLesle Demeleb. HeefjÞece, efJe®eej, eE®eleve, efvejer#eCe efkeÀleerner keÀþesj Demeueb lejer JeemleJe DeHeefjne³e& Deens ³ee®eer peeCeerJe cevee®eer HekeÀ[
³eeÜejs ns meeceL³e& Jee{leb. ³eeuee®e meebmke=ÀeflekeÀ, ceeveefmekeÀ Je meeceeefpekeÀ efJekeÀeme Demebner cnCelee ³esFue.& IesT ueeieles. meenefpekeÀ®e keÀuHeves®³ee YejeN³ee Leebyeleele, lejerner ³ee ojc³eeve SkeÀerkeÀ[s les
meejer mepeerJe me=ef<ì DeeefCe efle®³eeMeer Demeuesueb ceeveJee®eb veeleb, l³eeletve mHebefole nesCeejb jc³e peerJeve nJeb Demeleb, HeCe ogmejerkeÀ[s Jee{leer yeg×er `les DeJeemleJe Deens' cnCetve mJeerkeÀeje³euee
peerJevemebieerle GHeYeesiee³euee, DeMee leNnsveb meceLe& DemeCeb cnCepes efvemeiee&®³ee efve³eb$eCeeletve efceUeuesueb le³eej nesle veener.
mJeeleb$³e®e Deens. #eCeele De¢M³e keÀjCeejer Debieþer, G[Ceeje ieeefue®ee ns meejb nJeb Demeleb, HeCe l³ee®eb
HeéC³eebHećeeCes kesÀJeU `Jee{le peeCeb' ceeveJee®³ee veMeeryeer vemeleb ! l³eecegUs mJewje®eejele keÀOeer DeefmlelJe Deelee mebHele Deeuesueb Demeleb.
keÀOeer Devegm³etle Demeuesueb HeéC³ee®eb DevegkeÀjCe cnCepes mleleë®³ee mJeeleb$³eeJej mJeleë®e kegÀNne[ jceCeer³e peie veenermeb Peeu³eeveb DeeefCe JeemleJe peerJeveeleerue iees[er ®eeKee³euee ve
®eeueJeC³eemeejKeb Deens. efceUeu³eeveb ³ee yeeueJe³eeleerue cegueb-cegueer nUtnUt DemJemLe nesT ueeieleele. ³eeefMeJee³e ³ee
ceeCetme DeeHeueb peerJeve ke=ÀleeLe& yeveJet MekeÀlees ! l³eeuee ns mJeeleb$³e Deens. Je³eele iees<ìerletve JeCe&ve kesÀuesueer cetu³es Je J³eJenejele Dee{UCeeN³ee efJemebieleer Fl³eeoeRcegUs
HeéCeer efvemeie&efve³eceebceO³es cejsHe³e¥le ye× Demelees ! l³eeuee Jejerue mJeeleb$³e veener. Deeuesueer ner efJecevemkeÀlee, ieeWOeU, DemJemLelee ns efJekeÀemeMeerueles®eb efveoMe&keÀ Deens.
cegueebveer ueQefiekeÀles®³ee meboYee&le HeéCeer Je ceeveJeeleuee ne HeÀjkeÀ ue#eele þsJee³euee nJee. nîee efJekeÀmeveMeerueles®³ee cegUeMeer Debleëm$eeJeer ie´bLeer (p³eeb®ee ñeeJe Lesì jkeÌleele
peieeleu³ee Heg<keÀUMee meceepeele ne HeÀjkeÀ efJemejuee peele Demetve l³ee meceepeeb®eb DeefmlelJe l³eecegUs efcemeUlees DeMee ie´bLeer), peveveie´bLeer (p³eeb®³eeceO³es Heg©<eele Hegbyeerpe DeeefCe efm$e³eebceO³es m$eeryeerpe
OeeskeÌ³eele Deeueb Deens. le³eej nesleele l³ee ie´bLeer), ceppeemebmLee (ceWot Je ceppeejppet F. ceppeeHesMeer Je ceppeeleblet®es
mecetn) ³eeb®ee efJekeÀeme Demelees.
F&) yeeueHeCeeleueb mJeHveeUt efJeÍJe Je ueQefiekeÀles®³ee JeemleJeekeÀ[s Jeeì®eeue ë
DebleñeeJeer ie´LeeR®³ee, peveveie´Leer®³ee Je yeg×er®³ee efJekeÀemeecegUs ³ee DeJemLesletve keÀeueeblejeves
b b
ceevemeMeem$eer³e efvejer#eCe ë cegueb JeemleJelesle o[uesueb mel³e nUtnUt DeekeÀueve keÀªve IesC³ee®³ee HeefjefmLeleerle Je ceveëefmLeleerle
ye[ye[ieerleeletve yeensj Deeu³eeveblej iees<ìer SskeÀCeb, KesU KesUCeb DeeefCe FmeeHeveerleer, ³esT ueeieleele. l³eeb®³ee mJeleë®³ee cevee®eb Je yeenîe JeemleJee®eb DeekeÀueve nesC³ee®eer l³eeb®eer
kegÀceej, ìePe&ve, ®eeboesyee, Fbêpeeue keÀe@efcekeÌme, Dee®eea DeMee efJeefJeOe HegmlekeÀele cegueb-cegueer jceleele. #ecelee nUtnUt Jee{t ueeieles.
(DeLee&le ³ee efkeÀceeve megKemeesF&vee Jebef®ele Demeuesueer keÀesìîeJeOeer ceguesner DeeHeu³ee osMeele Deensle HeCe ³ee mJeHveveiejerletve keÀþesj JeemleJeele Lesì He´JesMe nesle veener. mJeHveveiejer®eer peeiee
Je l³eeb®ee efJekeÀeme Deieoer®e JesieUîee ceeiee&ves neslees ner yeeye JesieUer. nîee HegmlekeÀebcegUs DeMee mJeHveeUt DeeoMe& Iesleele. SkeÀe-SkeÀe JesUer Jeerme peCeebvee ueesUJeCeeje vee³ekeÀ, megHejmìej,


efnje@F&ve DeMee Heéfme×er®³ee Peesleele ³esCeeN³ee J³ekeÌleer peJeU®³ee Jeeìt ueeieleele. keÀOeer SKeeoe Jeeielee ³esleb. cegueebveerner ³ee keÀeUele mJeleëuee mecepetve I³ee³euee meg©Jeele keÀje³e®eer Demeles.
SsefleneefmekeÀ Heg©<e lej keÀOeer SKeeoe meble-cenelcee, keÀOeer SKeeoe veslee lej keÀOeer Hee@He JeemleJe peiee®es ojJeepes GIe[e³e®eer JesU Deeuesueer Deens ns ³ee Je³eeleu³ee cegueebvee keÀUe³euee/
iee³ekeÀ, keÀOeer SKeeoe efke´ÀkesÀìJeerj lej keÀOeer yee@keÌmej, keÀOeer De@Leuesì lej keÀOeer DeveejkeÀueer- keÀUJee³euee nJeb. (ueQefiekeÀles®eb %eeve ne l³ee®ee SkeÀ Yeeie Deens ) ner meeblJevee, ns
meueerce eEkeÀJee cemleeveer-yeepeerjeJe peJeU®es Jeeìt ueeieleele. eEkeÀyengvee mJeleë®³ee vekeÀUle DeeÍJeemeve l³eebvee efceUe³euee/Ðee³euee nJeb.
mJeleë®e ³eeHewkeÀer keÀenerlejer Demeu³ee®eb eEkeÀJee yeveC³ee®eb mJeHve cegueb-cegueer Heent ueeieleele.
ùeneveHeCe osiee osJee' cnCeCeeN³ee Heéw{ebveer JeemleJeles®ee OemekeÀe Iesleuesuee Demeu³eeveb
Lees[keÌ³eele mJeHveveiejerletve Keeueer Gleªve mJeHveeUt DeeoMee&®³ee peieele cegueb JeeJeª les l³eebvee ner meeblJevee Heg<keÀUoe osT MekeÀle veenerle. Deepe DeeHeu³ee meceepeele SkeÀe
ueeieleele. ³ee YeeJeefJeÍJeele KetHe He´sce, KetHe GoeÊelee, Meew³e&, Oew³e&, l³eeie ³eeb®eerner ieoea yeepetuee ùeneveHeCe osiee osJee' cnCeCeejs Je Yeeye[îee ceveesjep³eele JeeJejCeejs DeeefCe cegueebvee
Demeles. yeeuekeÀLeebleerue Je=#eebHećeeCes JeemleJeeleues Je=#e ieele vemeues lejer ceveeleu³ee DeeoMee¥®es þsJet HeenCeejs Deensle, lemes®e ogmeN³ee yeepetuee yeeuekeÀebvee je<ìê®es DeeOeejmlebYeb yeveJee³euee
Je=#e ieieveeuee efYe[uesues Demeleele. les mej keÀje³e®eer KegceKegceer Demeles. ke´tÀj HeefjefmLeleer®³ee GleeJeerU Peeuesues eEkeÀJee DeJeemleJe `JeemleJeles®ee' O³eeme IesCeejs DeeefCe ³ee meeN³ee®eb DeesPeb
ye[i³eeKeeueer pej yeeueHeCe ®eWieªve, keÀjHetve iesueb veener lej DeMee Je³eele Heg<keÀU YeeJe- cegueeb®³ee [eskeÌ³eeJej ìeketÀ HeenCeejsner Deensle.
YeeJeveeb®³ee efJeefJeOe leNne Dee{Uleele. efJeefJeOe íbo, uenjer Je O³es³eJeeoerHeCeener Dee{Ulees.
HeCe KeN³eeKegN³ee peerJeveele mebIe<e&, mHeOee& Je jmmeerKes®e Demeueer lejer keÀle&yeieejer®ee
DeMee leNnsveb mJeHveveiejer, mJeHveeUt DeeoMe&, JeemleJeles®ee Del³euHe Heefj®e³e DeMee Deeveboner Deens. He´sce DeeefCe meceeOeevener Deens. ueQefiekeÀ megKee®eer le=Hleer DeeefCe yeewef×keÀ
SkeÀ SkeÀ ìHH³eeveb yeeuekebÀ JeemleJeleskeÀ[s mejkeÀle Demeleele; HeCe ³ee efJeÍJee®³ee meerceejs<ee meeceL³ee&®eer DevegYetleerner Deens ³ee®eer peeCeerJe cegueebvee Jne³euee nJeer.
HeÀej®e Hegmeì Demeleele. ³ee Je³eeuee Je HeefjefmLeleeruee Devegmeªve l³eeb®ee cegkeÌkeÀece Deelee
kegÀþsner SkeÀe efJeÍJeele efmLej vemeu³eecegUs yeeuekebÀ Depetve DemJemLe®e Demeleele. mJeHveeUt DeeoMe& DeeefCe JeemleJelee ³eeb®³eeleu³ee jmmeerKes®eerle Dees{eleeCe nesTve
³ee Je³eele Heg<keÀUoe ceesþîee YeeJeb[ebyeÎue, les JeemleJelesle jceu³eeveb celmej Jeeìlees. Heg<keÀUoe cegueb SkeÀuekeÀeW[er yeveleele. JeemleJelesHeemetve otj jenC³ee®ee l³eeb®³ee Deblece&veeveb
lej ueneve YeeJeb[b mJeHveme=<ìerle jceleb cnCetve l³ee®³eeyeÎuener nsJee Jeeìlees. kesÀuesuee ne DeeCeKeer SkeÀ He´³elve Demelees; HeCe DeeF&-Jeef[ueebvee ner DeJemLee keÀUle veener.
efMeJee³e HetJe&mebmkeÀej, meeceeefpekeÀ, DeeefLe&keÀ o[HeCe ³eecegUs Heg<keÀUoe l³eeb®eer Heéfleefke´À³ee
HeCe ³ee®eb keÀejCe DeeefCe efvejekeÀjCe oesvner mecepetve Iesleueer lej meJe& keÀener megjefUle JesieUer®e Demeles. cegueebyejesyej®eer JeeieCetkeÀ, keÀOeer oyeeJe lej keÀOeer ogue&#e keÀjCeejer Demeles.
nesT MekeÀleb. keÀOeer HeeUle þsJeCeejer lej keÀOeer GHeosMe osCeejer Demeles. keÀOeer keÀeUpeer®eb DeesPeb lej keÀOeer
JeemleJe peerJeveeleueb mJeeleb$³e Deved mJeHveeleueb megKe Devegke´Àces l³ee oesIee YeeJeb[ebveener YeefJe<³eeleu³ee De[®eCeeR®ee yeeT ueeoCeejer Demeles.
efceUleb; HeCe Deeþone Je<ee¥®³ee, Depetve HetCe& Jee{ ve Peeuesu³ee cegueebvee cee$e veener. cnCetve
l³eecegUs cegueebvee megKeeveb peiee³e®eer ®eesjer nesles. mJeHveveiejer ieceJeu³eeveblej Deelee
DemJemLelee, celmej, nsJee Demeb meejb®e ³ee Je³eele Dee{Uleb. HeeuekeÀebveer ner ceeveefmekeÀlee
efveoeve mJeHveeUt peieele eEkeÀJee mJeleë®³ee®e YeeJeefJeÍJeele lejer jenJeb DeMeer Deblece&vee®eer Dees{
mecepetve I³ee³euee nJeer. ³ee ojc³eeve DeeoMe& Je JeemleJeeceO³es GodYeJeCeeN³ee mebIe<ee&letve nUtnUt
l³eebvee Demeles; HeCe les yengleebMeer MekeÌ³e nesle veener. keÀener DeHeJeeoelcekeÀ HeeuekeÀ®e DeeHeu³ee
keÀUle- vekeÀUle mJeleëuee DeesUKeC³ee®ee Deved mJeleë®eb JewefMe<ìîeHetCe& DeefmlelJe efme×
cegueebvee mecepetve Gcepetve JeemleJeele ³ee³euee ceole keÀjleele HeCe ueQefiekeÀles®³ee yeeyeleerle les
keÀjC³ee®ee (mesuHeÀ De@meMe&veöSelf Assertion) He´³elve cegueb keÀª ueeieuesueer Dee{Uleele.
osKeerue keÀce&þ jenleele.
³ee ceeveefmekeÀles®³ee cegUeMeerner ceWot Je DebleñeeJeer ie´bLeerleueer Jee{ nesle Demeu³eecegUs yeveCeejs
DebleñeeJe Demeleele ! DebleñeeJeecegUs®e, ³ee ojc³eeve mJeHveerue DeMee ueQefiekeÀ DeekeÀ<e&Ceeuee meenefpekeÀ®e ³ee ojc³eeve cegueebvee meceJe³emkeÀ cegueb (Peers) DeefOekeÀeefOekeÀ nJesnJesmes
vekeÀUle meg©Jeele Peeuesueer Demeles. SkeÀceskeÀebefJe<e³eer®eer Dees{ efJekeÀefmele nesle Demeles. efkeÀMeesj nesleele. l³eeb®es DevegYeJe Jee{l³ee Je³eeleu³ee cegueebvee cevemJeer peieC³eeleueer ceewpe DeeefCe
Je³eeleueer ner cew$eer, ner Dees{, DeveskeÀeveskeÀ keÀLee-keÀeobyeN³eeb®eb, He´scekeÀeJ³eeb®eb cetU met$e JeemleJeles®eer DeesUKe oesvnerner osleele. l³eeb®³eeceeHe&Àle JeemleJe megoj Deens, ns nUtnUt keÀUe³euee
b
Demeuesueb DeeHeu³eeuee Dee{Usue. ns meejb O³eeveele Iesleueb lej Dee³eg<³ee®³ee ³ee OegboceOegj ueeieleb. l³ee®³eeHeemetve otj, mJeleë®³ee efJeÍJeele SkeÀuekeÀeW[sHeCeeveb peiee³e®eer iejpe veenerMeer
DeeefCe nUJ³ee ceeveefmekeÀles®³ee keÀeUele meËo³elesveb, ®eeleg³ee&veb DeeefCe Kegyeerveb l³eeb®³eeMeer Jne³euee ueeieles.


G) meceJe³emkeÀ cegueeb®eb peie ë S) JeemleJee®eer ogmejer yeepet ë
meceJe³emkeÀebHećeeCes®e HeeuekeÀ DeeefCe cegueebceO³es ceeskeÀUe mebJeeo nJee. SkeÀ ue#eele Jej GuuesKe kesÀuesu³ee peerJeveeleerue efJeefJeOe yeeyeer, J³ekeÌleer Fl³eeoeRMeer Demeuesuee cegueeb®ee
I³ee³euee nJeb, keÀer meceJe³emkeÀebHećeeCes®e HeeuekeÀner cenÊJee®es Demeleele. peieeleues keÀìt DevegYeJe mebyebOe, l³eeJejerue l³eeb®ee MeejerefjkeÀ ö DeeefLe&keÀ ö ceeveefmekeÀ ö Heéflemeeo, l³eeceeies cenÊJeHetCe&
DeeHeu³ee cegueebvee ³esT ve³es, leer meJe&$e ³eMemJeer JneJeerle Demeb HeeuekeÀebvee Jeeìleb Demeleb. jerleerves keÀejCeerYetle Demeuesueer, efJekeÀefmele nesCeejer ueQefiekeÀles®eer ³eb$eCee, ner JeemleJee®eer ogmejer yeepet
l³eecegUs l³eeb®eer JeeieCetkeÀ yeN³ee®eoe pee®ekeÀ yeveuesueer Demeles SJe{b®e. efMeJee³e keÀOeer keÀOeer Deens. ner yeepet mecepeu³eeefMeJee³e JeemleJeles®eb Hegjsmeb Yeeve ³esle veener.
l³eeb®ee ogKeeJeuesuee Denbieb[ cegueeb®³ee ³eMeeveb ®eg®ekeÀejC³ee®eer YeeJeveener HeeuekeÀeb®³ee ceveele
Demeles. vekeÀUle cegueebveer ³eMemJeer JneJeb ³eemeeþer l³eebvee Jesþeruee Oeju³eemeejKeb®e HeeuekeÀ Kejb cnCepes DeeF&-Je[erue, Heleer-Helveer, YeeT-yenerCe, Je[erue-cegueieer, cegueiee-DeeF&,
keÀjleele. DeLee&le ns iewj Demeueb lejer iegvne veJns. meemeje-metve, oerj-YeeJepe³e, efMe#ekeÀ-efJeÐeeefLe&veer, efJeÐeeLeea-efMeef#ekeÀe DeMeer efJeefJeOe veeleer ³ee
keÀeUele cegueebmeceesj Demeleele. keÀUle-vekeÀUle efJeefJeOe He´mebieer cegueb mJeleë®eer ³eeleueer YetefcekeÀe Heej
³ee ojc³eeve HeeuekeÀeb®es DevegYeJe O³eeveele Iesleues, HeCe l³eeb®ee yeeT cee$e keÀª efouee Hee[le Demeleele. FlejebMeer mJeleë®eer leguevee keÀjerle Demeleele DeeefCe l³ee®eyejesyej ³ee meeN³eebvee
veener lej les HeÀej®e GHe³eesieer þjsue. ísoCeejb SkeÀ jc³e DemHe<ì veelebner l³eeb®³ee ceveele IeesUle jenle Deved DeeHeCe l³eeleueerner mJeleë®eer
HeeuekeÀ DeeefCe meceJe³emkeÀ ³ee oesIeebveener cegueebveer ³eesi³e cenÊJe ÐeeJeb. keÀejCe YetefcekeÀe mecepetve I³ee³euee Je leer Heej Hee[e³euee leer He´Je=Êe nesle Demeleele. eEkeÀyengvee ner YetefcekeÀe
meceJe³emkeÀebkeÀ[tve Hegjsmeb Je He´l³e#e ceeie&oMe&ve efceUt MekeÀle veener. keÀejCe cegUele l³eeb®ebner DevegYeJe- Heej Hee[e³euee keÀenerMeer GleeJeerU®e nesle Demeleele. ns veeleb cnCepes®e m$eer-Heg©<eeb®eb veeleb. efce$e-
efJeÍJe ueneve Demeleb; Hejbleg meejK³ee®e HeefjefmLeleerle JeeJejle Demeu³eeves l³eeb®es DevegYeJe, mJeleë®³ee cewef$eCe eEkeÀJee efHe´³ekeÀj-efHe´³eleces®eb veeleb. ceveele mJeHveeUt He´sce HegÀueJeCeejb ns veeleb Deelee veerì
DevegYeJeebMeer He[leeUtve cee$e Heenlee ³esleele. mecepee³euee nJeb Demeleb.
meceJe³emkeÀeb®³ee SkeÀceskeÀebefJe<e³eer®³ee YeeJevee, MeejerefjkeÀ Je ceeveefmekeÀ JewefMe<ìîeb, ueQefiekeÀ efmevescee, veeìkebÀ, keÀLee, keÀeobyeN³ee, otjoMe&ve ceeefuekeÀe F. efJeefJeOe ceeO³eceebÜejs ns
efJekeÀeme ³eeb®eer JeemleJe keÀuHeveener ³eeJesUer cegueebvee ³esT MekeÀles. HeCe ³ee ojc³eeve YeeJegkeÀlescegUs veeleb®e HeécegK³eeves cegueebmeceesj ³esle jenleb; HeCe l³ee®eb DeekeÀueve cee$e l³eebvee nesle veener.
HeeuekeÀeb®es DevegYeJe eEkeÀJee meceJe³emkeÀeb®es DevegYeJe ³eebveer yenketÀve ve peeC³ee®eer keÀeUpeer cee$e
I³ee³euee nJeer. Keyejoej jne³euee nJeb. mJeleëuee meebYeeUe³euee nJeb. cevee®ee leesue meebYeeUe³euee m$eer-Heg©<eeleerue DeekeÀ<e&Ce ner DeMee leNnsves Heg<keÀUoe cevee®ee keÀypee IesCeejer yeeye nesles !
nJee. keÀejCe Heg<keÀUoe ³ee®e Je³eele IeeCesj[îee meJe³eer DeeefCe J³emeveb ueeiet MekeÀleele. JeemleJee®³ee nîee oesvner yeepet veerì keÀUu³ee lej Mejerjefke´À³eeMeem$eer³e Jee{ercegUs m$eer
T) megboj JeemleJee®ee ceeie& ö SkeÀ yeepet ë eEkeÀJee Heg©<e cnCetve mJeleë®eer YetefcekeÀe Heej Hee[C³eemeeþer peyejomle Dees{erves le³eej nesle
Demeuesu³ee cegueebceO³es meceleesue efJekeÀeme neslees.
meceJe³emkeÀ DeeefCe HeeuekeÀ ³eeb®³ee menkeÀe³ee&veb Deved menYeeieeveb ö
Dev³eLee, cegueecegueeRvee pej ³ee ojc³eeve nesCeejs Mejerjeleerue efJeefJeOe yeoue Je efvecee&Ce
efJeefJeOe He´keÀej®es íbo Goe. mebieerle, ve=l³e, HegÀìyee@ue, keÀye·er, Kees-Kees, ye@[eEceìve,
nesCeejs DeekeÀ<e&Ce ner vewmeefie&keÀ yeeye Deens ns ceenerle®e vemesue, lej Jejerue yeoueebcegUs ceveele
keÀmejleermeejKes KesU peesHeemee³euee nJesle. meceepemesJee, efvemeie&³ee$ee, efie³ee&jesnCe, He³e&ìve,
v³etveieb[ le³eej nesT MekeÀlees. keÀOeer keÀOeer lej kegÀCee kegÀCeeuee mJeleë íesìs Deved veepegkeÀ
DeekeÀeMeoMe&ve F. ceeiee¥veer peiee®ee Hemeeje peeCetve I³ee³euee nJee. keÀejKeeves, Mesleer, jsuJes,
efomele veener ³ee®eer Keble Jeeìles. Heg<keÀUoe HeéfleeEueieer J³ekeÌleeRyeÎue®eb DeekeÀ<e&Ce ueHeJetve
FefmHeleUs, jsef[Dees mìsMeve, ìer.Jner. mìsMeve, mìgef[Deesped, ceb$eeue³e, Heesefueme mìsMeve, keÀesì&,
þsJeC³ee®ee He´³elvener kesÀuee peelees. keÀeneRvee efJeveekeÀejCe Demeb DeekeÀ<e&Ce JeeìCeb ne DeHejeOe
keÀ®esN³ee, yeBkeÀe, ìHeeueIej Fl³eeoeRmeejKes efvel³ee®³ee peerJevee®es Hewuet Heene³euee nJesle.
Jeeìt ueeielees.
SJe{b®e keÀe³e one-DekeÀje Je<ee¥®³ee ceguee-cegueeRveer SKeeoe leeme, DebMeJesU keÀece keÀªve
Hewmes efceUJee³eueener njkeÀle veener. keÀejCe ³eeletve peerJevee®ee DevegYeJe Je Deevebo efÜiegefCele nesT Mejerjele Ie[le peeCeeN³ee yeoueebyeÎue JeemleJe Je Meem$eer³e %eeve vemeu³eeves ceguee-
MekeÀlees DeeefCe JeemleJe peerJevee®eb SkeÀ oeuevener Heenlee ³esleb. JeemleJee®eer SkeÀ yeepet Heentve cegueeRvee DeeHeCe efJeke=Àle Deenesle keÀer keÀe³e Demebner Jeeìt MekeÀleb.
mJeHveeUt DeeoMee¥vee JemlegefmLeleer®ee YekeÌkeÀce Hee³ee ³esT MekeÀlees. peerJevee®eer meg©Jeele jmejMeerleHeCes meceJe³emkeÀebMeerner ³ee yeeyeleerle ceeskeÀUsHeCee, GIe[HeCee HeÀej keÀceer HećeeCeele Dee{Ulees.
keÀjlee ³esles. ³eecegUs pes yeoue Ie[leensle ns FlejebHes#ee JesieUs®e Deensle Demeb Jeeìt MekeÀleb. ³eecegUs


DeveskeÀoe Ye³eieb[ osKeerue le³eej nesT MekeÀlees. Heleer-Helveer Deved SkeÀ eEkeÀJee oesve cegueb DeMee ef$ekeÀesCeer-®eewkeÀesveer kegÀìgyeecegUs efvemeie&leë®e
b
mJeleë®³ee ceveele efvecee&Ce Peeuesueer Dees{ leMeer®e oyetve jeefnueer keÀer DemJemLelee ³esles. Deepe®eer ceO³eceJeieea³e cegueb ueneveHeCeer®e mebHekeÀe&le ³esCeeN³ee Je mebmkeÀej keÀjCeeN³ee HeefjefmLeleeruee
cegueiee DeeefCe cegueieer ³eeb®³eele GIe[ ueQefiekeÀ mebyebOe þsJeues peeC³ee®eer DeeHeu³eekeÀ[s cegYee cegkeÀleele. Goe. keÀekeÀe-keÀeketÀ, ceecee-ceeceer, YeeT-YeeJepe³e, yeefnCeer, cesJnCes, oerj, Jevmeb
vemeu³eeves HeéfleeEueieer J³eefkeÌleyeÎue®eer Dees{ Je meeceeefpekeÀ yebOeveb ³eeceO³es cegueb-cegueer iegoceª ³ee veel³eebvee Je l³eeb®³ee HeÝeeJeeuee Jee{l³ee Je³eeleueer cegueb cegkeÀleele.
ueeieleele. ner ceveeleerue Dees{ Je efpe%eemee Meem$eer³e YetefcekesÀletve mecepetve Ðee³euee nJeer. Deepe®³ee keÀeUele SkebÀoj®e cegueb SkeÀìer He[leele Deved l³eecegUs meceJe³emkeÀeb®eer
l³eebvee peemle iejpe efvecee&Ce nesles. l³eecegUs meceJe³emkeÀeb®eer cew$eer efnlee®eer þjles.
Ss) Jee{l³ee Je³eele keÀe³e meebYeeUeJeb ? ë
HeCe Deieesoj®e cnìu³eeHećeeCes ner cew$eer mJeleë®³ee peyeeyeoeN³ee, meeceeefpekeÀ meboYe&
kegÀCeer keÀe³e keÀjeJeb ne p³ee®ee l³ee®ee Jew³eefkeÌlekeÀ He´Mve Deens ns Kejb; Hejbleg DeeefCe mJeleë®es Je meeefVeO³eeleerue Flejeb®es efnlemebyebOe ue#eele þsJetve peyeeyeoejerves DeeefCe
efnlee®³ee ¢<ìerves SkeÀ yeeye ue#eele þsJeCeb ®eebieuebö Jee{l³ee Je³eele ueQefiekeÀles®eb JeemleJe meeJeOeHeCes kesÀuesueer DemeeJeer. osKejsKeer®eer ³eemeeþer iejpe Deens. HeCe...
peeCetve IesC³eemeeþer keÀOeerner m$eer-Heg©<eebyeÎue, l³eeb®³eeleerue Keepeieer, Jew³eefkeÌlekeÀ mebyebOeeyeÎue
³ee cew$eer®³ee Deieesoj, mJeleëleerue MeejerefjkeÀ Je ceeveefmekeÀ ueQefiekeÀ Heéfke´À³eeb®eb meKeesue %eeve
DeMeem$eer³eHeCes Je yespeyeeyeoejerves efueefnuesues keÀener Jee®eu³eeme eEkeÀJee SskeÀu³eeme l³eeJej
Peeueb lej Jew³eefkeÌlekeÀ Je meeceeefpekeÀ¢<ìîee Deefve<ì He´mebie Je ogëKe ìeUC³eemeeþer Del³eble GHe³egkeÌle
DebOeefJeÍJeeme ìeketÀ ve³es. l³eeves YeejeJetve peeT ve³es. m$eer-Heg©<eeleerue MeejerefjkeÀ mebyebOeebyeÎue
þjsue. cnCetve ueQefiekeÀ JeemleJee®eb %eeve efceUJeC³ee®ee ogmeje ceeie& He´Lece ®eesKeeUe³euee nJee !
ceeveefmekeÀ, DeeefLe&keÀ, meeceeefpekeÀ Je Deejesi³eeefo meboYe& ìeketÀve pes efueefnuesueb Demeleb les
HegmlekeÀe®ee Heg{erue meeje Yeeie ³ee ogmeN³ee ceeiee&meeþer®e Ke®eea Ieeleuee Deens.
DeO³e&mel³e®e Demeleb. keÀener JesUe efJeHe³ee&mle Demeleb. l³eecegUs Demeb efueKeeCe SKeeosJesUsme
leLeekeÀefLele `lep%eebveer' efueefnuesueb Demeueb lejeroKeerue les Jee®etve MeneefveMee keÀjeJeer. DeebOeUsHeCeeves
s o o o
mJeerkeÀeª ve³es. SjJeer l³eeletve ³eesi³e ceeie&oMe&ve efceUt MekeÀle veener.
J³eeefleefjkeÌle keÀener JesUe veeìkeÀ, efmevescee, HegmlekeÀeletve veivelee Dee{Ules. m$eer-Heg©<e
osne®es HeóMe&ve ceeb[C³ee®eer Je=Êeer neefvekeÀejkeÀ Demeles. keÀejCe DeMee HeóMe&veecegUs m$eer-Heg©<e
mebyebOeeleerue peyeeyeoej Je lejue ceeCegmekeÀer DeJnsjueer peeles. m$eer-Heg©<e mebyebOeeb®eb efJeke=ÀleerkeÀjCe
kesÀueb peeleb. l³eebvee veer®e HeeleUerJej vesueb peeleb. DeMee HeeleUeruee peeC³ee®es HeefjCeece Jew³eefkeÌlekeÀ
DeeefCe meeceeefpekeÀ efnleeceO³es efJe<e keÀeueJet MekeÀleele.
HeCe ceie ueQefiekeÀles®eb JeemleJe veerì mecepetve I³ee³e®ee ³eesi³e Je meesHee ceeie& keÀesCelee ?
ueQefiekeÀles®es JeemleJe mecepeeJetve IesC³ee®es Je efle®ee megKeo He´l³e³e IesC³ee®es oesve ceeie& Deensle.
Heefnuee ceeie& mJeleë®ee keÀeW[ceeje keÀceer keÀjCeeje Je ueQefiekeÀles®ee megKeo He´l³e³e DeeCetve osCeeje
Deens. lees cnCepes meJe&mebceleerves kesÀuesueer HeéleeEueieer meceJe³emkeÀeb®eer cew$eer. ogmeje ceeie& DeelceefJeéeeme
f
Jee{JeCeeje Je iewjmecepe keÀceer keÀjCeeje. lees cnCepes %eeve mebHeeovee®ee. meceJe³emkeÀeb®eer cew$eer
HeeuekeÀeb®³ee mebceleerves Je ceoleerves DeeefCe osKejsKeerKeeueer nesCeb Del³eble F<ì nes³e. Gieer®e
efmevescee-veeìkeÀeb®e DevegkeÀjCe keÀªve ®eesªve keÀener keÀjC³ee®ee He´³elve Deefpeyeele keÀª ve³es.
keÀejCe meJe&mebcele cew$eerle®e YeeJeefvekeÀ¢<ìîee Je J³eeJeneefjkeÀ¢<ìîee megjef#elelee Demeles.
HeeuekeÀebveer DeMee cew$eeruee Heéslmeenve Je ceole osleevee KeUKeU eEkeÀJee $eeiee keÀª ve³es.
keÀejCe ne®e vewmeefie&keÀ menpeYeeJevee Je meeceeefpekeÀ HeefjefmLeleer®eer meebie[ IeeueC³ee®ee SkeÀ
GÊece ceeie& Deens.


m$eer DeeefCe Heg©<e ³eeb®³ee mebYeesiee®³ee JesUer Heg©<ee®³ee eEueiee®ee m$eer®³ee ³eesveerceO³es He´JesMe
nesTve Hegbyeerpes m$eer®³ee Mejerjeleerue peveveWefê³eele peeleele Je efleLes m$eer®³ee Mejerjele le³eej Peeuesu³ee
m$eeryeerpeeMeer SkeÀe Hegbyeerpee®ee meb³eesie neslees.
m$eeryeerpe (22 Flej Je 1 SkeÌme eEueiemet$e) ³eeb®³eeyejesyej (22 Flej, Je 1 SkeÌme eEueiemet$e)
Demeuesues Hegbyeerpe eEkeÀJee (22 Flej Je 1 Jee³e eEueiemet$e) Demeuesues Hegbyeerpe ³eeb®³eeceO³es ne meb³eesie neslees.
eEueieYesoe®eer ªHejsKee meenefpekeÀ®e ³ee meb³eesieeletve 44 Flej Je oesve SkeÌme eEueiemet$e Demeuesuee (m$eereEueieer)
eEkeÀJee 44 Flej Je SkeÀ SkeÌme Deved SkeÀ Jee³e eEueiemet$e Demeuesuee (HegeEuueieer) ³egicevepe (Zy-
gote) le³eej neslees.

eEueieYesoe®ee leHeMeerue
m$eer Heg©<e
1) jbiemet$eer³e JewefMe<ìîes
meJe&meeceev³eHeCes m$eer-Heg©<e eEkeÀJee vej-ceeoer ³ee peerJeme=<ìerleerue Yesoebvee eEueieYeso cnCeleele.
jbiemet$eer³e JewefMe<ìîes m$eeryeerpe Je Heg©<e ³egicevepeele ®eJJes®eeUerme meJe&meeceev³e
ns Yeso kesÀJeU MeejerefjkeÀ vemeleele. les ceeveefmekeÀner Demeleele. l³ee®eHećeeCes Dee®eejeleeruener Demeleele.
Hegbyeerpee®³ee meb³eesieeJesUer þjleele. iegCemebyebOeer jbiemet$es (autosomes) DeeefCe
peerJeMeem$eer³e Glke´Àebleer®³ee Heéfke´À³esceO³es ueQefiekeÀ He=LekeÀlee (Sexual Dimorphism) nUtnUt
m$eer ³egicevepeeceO³es ®eJJes®eeUerme SkeÀ SkeÌme Je SkeÀ Jee³e jbiemet$e DeMeer oesve
Ie[le iesueer. lejerner m$eer-Heg©<eebceO³es ueQiekeÀles®³ee ¢<ìerveb keÀener meceeve iegCeOece& Demeleele.
meJe&meeceev³e iegCemebyebOeer jbiemeg$es eE ueiemet$ es (sex chromo-somes)
ueQefiekeÀ He=LekeÀles®eer Hee®e Debies Demeleele.
(autosomes) DeeefCe oesvner Demeleele.
‡ jbiemet$eer³e ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe (Chromosomal Sex)‡
SkeÌme eEueiemeg$es (sex cromo-
‡ peveveie´bLeer³e ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe (Gonadal Sex)
somes) Demeleele.
‡ peveveWefê³eeJeuebyeer ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe (Genital Sex)
‡ og³ece ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe (Secondary Sexual Characteristics) DeeefCe 2) peveveie´bLeer³e JewefMe<ìîes
‡ ceeveefmekeÀ ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe (Psychological Sex) oesve SkeÌme ³ee jbiemet$eecegUs eE[yeie´Leer
b H -- Y ³ee DeBeìpevescegUs Hegyeerpeie´Leer le³eej
f b b
m$eeryeerpe (DeesJnce -Ovum) ner SkeÀ Keeme HesMeer Demeles. efle®³eeceO³es yeeJeerme meJe&meeceev³e (ovary) le³eej nesles. nesles.
iegCe Ie[Jetve DeeCeCeejer DeeefCe SkeÀ `SkeÌme' nîee He´keÀej®es ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe þjJeCeejs jbiemet$e eE[yeie´bLeer (ovary) m$eer ieYe& 9 Hegbyeerpeie´bLeer (testis) Heg©<eieYe& 7 les 8
Demeles. ner HesMeer m$eer®³ee Mejerjeleerue eE[yeie´bLeer (DeesJnjer - Ovary) veeJee®³ee peveveie´bLeerceO³es DeeþJe[îeeb®ee Demeleevee le³eej DeeþJe[îeeb®ee Demeleevee le³eej nesleele.
le³eej nesles. nesleele. Heg©<e ieYee&leerue Hegbyeerpeie´bLeer (testis) ³ee
Hegbyeerpe nerosKeerue SkeÀ Keeme HesMeer®e Demetve leer Heg©<ee®³ee Mejerjeleerue Hegbyeerpeie´bLeerceO³es le³eej m$eer ieYee&leerue ef[byeie´bLeer (ovary) peveveie´bLeer®es keÀe³e&ë Hegbyeerpeeb®eer efveefce&leer
nesles. Hegbyeerpes Heg<keÀU Demetve efvecc³ee Hegbyeerpeele yeeJeerme meJe&meeceev³e iegCemeg$es Je SkeÀ `SkeÌme' He´keÀej®es nîee peveveie´bLeer®es keÀe³e& ë m$eer DeeefCe ìsmìesmìsje@ve Je Flej DeB[espesvme nîee
ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe þjJeCeejs jbiemet$e Je þjuesu³ee efvecc³ee Hegbyeerpeele meJe&meeceev³e iegCemet$es DeeefCe SkeÀ yeerpeeb®eer efveefce&leer DeeefCe Fmìêspesvme DebleñeeJeeb®eer efveefce&leer.
`Jee³e' He´keÀej®es ueQefiekeÀ JewefMe<ìîe þjJeCeejs jbiemet$e Demeles. nîee DebleëñeeJee®eer efveefce&leer.
‡ jbiemet$es, peveveie´bLeer Fl³eeoeRyeÎue DeefOekeÀ ceeefnleer, mHe<ìerkeÀjCe Je Deeke=Àl³ee ³ee Je 3) peveveWefê³eeb®eer JewefMe<ìîes
Heg{erue He´keÀjCeebceO³es Deeu³ee Deensle. peveveWeê³eeb®eer mebj®evee De@[e^ pesvme ³ee
f s ìsmìesmìsje@ve DeeefCe Flej DeB[êspesvme®³ee


Kamajeevan 01 Marathi Bestseller On Super Sexology Dr Shriniwas Kashalikar

Kamajeevan 01 Marathi Bestseller On Super Sexology Dr Shriniwas Kashalikar

Recommended

Recommended

More Related Content

More from Bahubali Doshi

More from Bahubali Doshi (20)

Kamajeevan 01 Marathi Bestseller On Super Sexology Dr Shriniwas Kashalikar