Prezentacja z webinarium z 23 czerwca 2016 r. na temat sukcesji majątku prywatnego. Link do nagrania webinarium: http://www.pwc.pl/pl/wydarzenia/webinaria/jak-przekazac-majatek-bliskim.html

1. Jak przekazać majątek prywatny
bliskim? Testament jako prawny
i podatkowy instrument
przygotowania sukcesji majątku
prywatnego
23 czerwca 2016 r.
www.pwc.pl
Błażej Podstawski, PwC Legal
Katarzyna Rzeżnicka, PwC

2. PwC
Agenda
PwC
Zasady ustawowego dziedziczenia1
Testament - zakres swobody w dysponowaniu majątkiem2
Zapis windykacyjny jako ważny instrument ułatwiający sukcesję3
Spadek w Unii Europejskiej4
Opodatkowanie spadków i zwolnienie podatkowe dla najbliższej
rodziny
5
Obowiązki dokumentacyjne w podatku od spadków6
Korzyści z przygotowania planu sukcesji majątku prywatnego7

3. PwC
Zasady ustawowego dziedziczenia – ogólny zarys procesu
dziedziczenia
Śmierć spadkodawcy
• otwarcie i nabycie spadku
przez spadkobiercę
Przyjęcie / odrzucenie
spadku
• przyjęcie proste
(nieograniczona
odpowiedzialność za długi
spadkowe)
• przyjęcie z dobrodziejstwem
inwentarza (ograniczona
odpowiedzialność za długi
spadkowe)
Stwierdzenie nabycia
spadku / poświadczenie
dziedziczenia
• stwierdzenie nabycia spadku
przez sąd
• poświadczenie dziedziczenia
przez notariusza
• stwierdzenie nabycia spadku
lub poświadczenie
dziedziczenia nie może
nastąpić przed upływem 6
miesięcy od otwarcia spadku,
chyba że wszyscy znani
spadkobiercy złożyli
oświadczenia o przyjęciu lub
odrzuceniu spadku
Dział spadku (sądowy lub
umowny)
• po uzyskaniu postanowienia o
stwierdzeniu nabycia spadku
lub poświadczenia
dziedziczenia
• sądowy dział powinien co do
zasady obejmować całość
spadku
• umowny dział może
obejmować część lub całość
spadku
3

4. PwC
Zasady ustawowego dziedziczenia – rozwinięcie (1/3)
4
Grupa Spadkobiercy Udział w spadku
1. Małżonek (min. ¼) Dzieci
• w częściach równych
• udział spadkowy małżonka wynosi
min. ¼ spadku
Dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku?
2. Małżonek 1/2 Dzieci dziecka (łącznie ½)
• udział dziecka spadkodawcy
przypada dzieciom dzieci
spadkodawcy w częściach
równych
Brak dzieci?
3. Małżonek (1/2) Rodzic 1 i Rodzic 2 (po ¼)
• udział spadkowy każdego rodzica
wynosi ¼ spadku
• gdy nie jest ustalone ojcostwo,
udział spadkowy matki wynosi ½
spadku
Brak zstępnych i małżonka?
4. Rodzic 1 (1/2) Rodzic 2 (1/2)
• spadek przypada rodzicom w
częściach równych
Jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku?
5. Rodzic 1 (1/2) Rodzeństwo (łącznie ½)
• udział spadkowy rodzica 2 przypada
rodzeństwu w częściach równych

5. PwC
Zasady ustawowego dziedziczenia – rozwinięcie (2/3)
5
Grupa Spadkobiercy Udział w spadku
Którekolwiek z rodzeństwa nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych?
6. Rodzic 1 (1/2) Zstępni rodzeństwa (łącznie ½)
• zstępnym rodzeństwa przypada
udział, który przypadałby
rodzeństwu
Jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak rodzeństwa lub zstępnych rodzeństwa?
7. Rodzic 1 (1/2) Małżonek (1/2)
• udział spadkowy Rodzica 1 wynosi
½ spadku
Małżonek dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnym rodzeństwa?
8. Małżonek (1/2) Rodzice, Rodzeństwo, Zstępni Rodzeństwa (łącznie ½)
• udział spadkowy Małżonka wynosi
½ spadku
Brak zstępnych, rodziców, rodzeństwa, zstępnych rodzeństwa?
9. Małżonek (1/1) • całość spadku
Brak zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa, zstępnych rodzeństwa?
10. Dziadkowie (łącznie 1/1) • w częściach równych

6. PwC
Zasady ustawowego dziedziczenia – rozwinięcie (3/3)
Gdy nie można ustalić spadkobierców
według ogólnych zasad, spadek
przypada gminie ostatniego miejsca
zamieszkania spadkodawcy.
Gdy nie można ustalić ostatniego miejsca
zamieszkania spadkodawcy na
terytorium RP albo ostatnie miejsce
zamieszkania znajdowało się za granicą,
spadek przypada Skarbowi Państwa.
Zasad dziedziczenia ustawowego nie
stosuje się do małżonka spadkodawcy
pozostającego w separacji.
Małżonek jest wyłączony od
dziedziczenia, jeśli spadkodawca
wystąpił o orzeczenie rozwodu lub
separacji z jego winy, a żądanie było
uzasadnione – orzeka o tym sąd.
6

7. PwC
Testament jako rozrządzenie majątkiem – informacje ogólne
Jedyna dopuszczalna forma rozrządzenia własnym majątkiem na wypadek śmierci
Spadkodawca może powołać do całości lub części spadku jedną lub kilka osób
Spadkodawca może odwołać testament w całości lub jego poszczególne postanowienia
Testament może zawierać m.in. zapis windykacyjny, zapis zwykły (zapis dalszy) lub polecenie
Możliwość powołania wykonawcy testamentu
Możliwość ustanowienia fundacji w testamencie
Dopuszczalność sporządzenia testamentu negatywnego
7

8. PwC
Testament jako rozrządzenie majątkiem – formy testamentu
8
(1) Testament własnoręczny
• ręcznie napisany, opatrzony podpisem i datą;
• brak daty nie wpływa na ważność testamentu, o ile nie ma wątpliwości co do: (i) zdolności spadkodawcy
do sporządzenia testamentu, (ii) treści testamentu lub (ii) wzajemnego stosunku kilku testamentów;
(2) Testament notarialny • forma aktu notarialnego;
(3) Testament allograficzny
• ustne oświadczenie woli w obecności 2 świadków złożone wobec m.in. wójta (burmistrza, prezydenta
miasta) lub kierownika urzędu stanu cywilnego;
Oprócz testamentów w formie zwykłej istnieją również formy szczególne testamentów,tj. (i) testament
ustny oraz (ii) testament podróżny.

9. PwC
Testament jako rozrządzenie majątkiem – przedmiot testamentu
Do spadku nie należą:
• prawa i obowiązki zmarłego ściśle związanez
jego osobą;
• prawa, którez chwilą śmierci przechodzą na
oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są
spadkobiercami.
9
Prawa i
obowiązki
spadkowe
Obowiązek
wykonania
zapisów i
poleceń
Obowiązek
zaspokojenia
roszczeń o
zachowek
Inne
obowiązki
Koszty
pogrzebu

10. PwC
Testament, jako rozrządzenie majątkiem – ograniczenia
10
Ograniczenia formalne:
• testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego
spadkodawcy (zakaz testamentów wspólnych);
• sporządzić i odwołać testament może osoba mająca
pełną zdolność do czynności prawnych;
• testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez
przedstawiciela;
• spadkobiercą nie może być osoba fizyczna, która nie
żyje w chwili otwarcia spadku lub osoba prawna, która
w tym czasie nie istnieje (wyjątek fundacja powołana w
spadku).
Ograniczenia „materialne”:
• instytucja prawna zachowku;
• pozbawienie zstępnych, małżonka lub rodziców zachowku
(wydziedziczenie);
• zaliczenie na poczet schedy spadkowej wcześniejszych
udzielonych darowizn.
Testament sporządzony z naruszeniem przepisówKodeksucywilnegojest nieważny!

11. PwC
Testament, jako rozrządzenie majątkiem – zachowek
Zachowek przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy
Wysokość zachowku zależna od okoliczności (2/3 lub 1/2 udziału spadkowego, który by przypadał w dziedziczeniu ustawowym)
Zapis windykacyjny oraz darowizna dokonana przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego zalicza się na należny zachowek
Koszty wychowania oraz wykształcenia ogólnego poniesione przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego do zachowku zstępnego zalicza się
na należny zachowek, o ile przekraczają one przeciętną miarę
Dopuszczalność pozbawienia zstępnych, małżonka lub rodziców zachowku (wydziedziczenie)
Uprawnienia z tytułu zachowku skuteczne również między osobami uprawnionymi do zachowku przysługują
11

12. PwC
Zapis windykacyjny, jako ważny instrument ułatwiający sukcesję
Spadkobierca nabywa
oznaczony przedmiot
zapisu z chwilą otwarcia
spadku.
Dopuszczalny tylkow
testamencie
sporządzonym w formie
aktu notarialnego.
Przedmiotem zapisu
windykacyjnego może
być:
- rzecz oznaczona co do
tożsamości;
- zbywalne prawo
majątkowe;
-przedsiębiorstwo lub
gospodarstwo rolne; lub
- ustanowienie na rzecz
zapisobiercy użytkowania
lub służebności.
Niedopuszczalne
ustanowienie zapisu
windykacyjnego z
zastrzeżeniem warunku
lub terminu (co do
zasady).
Istotne proceduralne
uproszczenie nabycia
tytułu prawnego do
poszczególnych
przedmiotów / praw.
12

13. PwC
Spadek w Unii Europejskiej (1/2)
Rozporządzenie ParlamentuEuropejskiegoi Rady (UE) nr 650/2012zdnia 4 lipca 2012r.
13
25 państw członkowskich UE
(za wyjątkiem Danii, Irlandii
i Wielkiej Brytanii)
Zastosowanie do spraw
spadkowych po osobach,
które zmarły w dniu lub po
dniu 17 sierpnia 2015 r.
Wszelkie sprawy spadkowe
(dział spadku, stwierdzenie
nabycia spadku, itd.)
Nie dokonuje harmonizacji
materialnego prawa
spadkowego – obowiązują
regulacje poszczególnych
państw członkowskich
Nie określa organów, ani
procedur, w których
załatwiane są procedury
spadkowe – obowiązują
regulacje poszczególnych
państw członkowskich
Wspólne zasady jurysdykcji i
ustalania prawa właściwego
Wspólne zasady uznawania i
stwierdzenia wykonalności
orzeczeń w sprawach
spadkowych
Europejskie poświadczenie
spadkowe, jako
potwierdzenie praw do
spadku

14. PwC
Spadek w Unii Europejskiej (2/2)
Rozporządzenie ParlamentuEuropejskiegoi Rady (UE) nr 650/2012zdnia 4 lipca 2012r.
14
•ostatnie miejsce zwykłego pobytu spadkodawcyjako zasadnicze kryteriumjurysdykcji(niezależnie odobywatelstwaspadkodawcylub miejsca
położeniamajątku, w tymnieruchomości);
•podpewnymiwarunkami dopuszczalne zawarcie umowy przezspadkobiercówokreślającejwłaściwośćsądu;
•w brakumiejsca zwykłego pobytuspadkodawcy wżadnymz państw członkowskichUEzastosowanie mająkryteriauzupełniające, np. miejsce
położeniaskładnikówmajątkuspadkowego;
Jurysdykcja
•ostatnie miejsce zwykłego pobytuspadkodawcyjako zasadnicze kryteriumprawawłaściwego;
•możliwość wyboruprzezspadkodawcę prawapaństwa, którego jest obywatelemwchwili wyborulub w chwili śmierci;
Prawo właściwe
•jednakowe dla wszystkichpaństwczłonkowskichwarunkikonieczne do uznanialub stwierdzeniawykonalnościwinnympaństwie członkowskim;
•brak potrzeby prowadzeniaodrębnychpostępowańwtejsamej sprawie w różnychpaństwach;
•automatyczne uznanie orzeczeniawinnychpaństwachczłonkowskichUEzwiązanychrozporządzeniem;
•uproszczone postępowanie wsprawie stwierdzeniawykonalnościorzeczeniawinnym państwie członkowskimUE;
Uznanie i stwierdzenie wykonalnościorzeczenia
•potrzebne w celuwykazaniaprawado spadkupo danejosobie w innychpaństwachczłonkowskich;
•nie wymagauznania, ani stwierdzeniawykonalnościdlaswej skuteczności;
•w Polsce wydawane przezsąd rejonowy lub notariusza.
Europejskie poświadczenie spadkowe

15. PwC
Podatek od spadku - co podlega opodatkowaniu?
Rzeczy znajdujących się na terytorium Polski
Praw majątkowych wykonywanych na terytorium Polski
Rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych
za granicą, jeśli w chwili otwarcia spadku nabywca był obywatelem
polskim lub miał w Polsce miejsce stałego pobytu
1
2
3
Nabycie tytułem dziedziczenia (lub np. poprzez zapis zwykły, dalszy zapis, zapis
windykacyjny, polecenie testamentowe, zachowek) przez osoby fizyczne
Wyjątek: Nabycie rzeczy ruchomych znajdujących się w Polsce i praw majątkowych wykonywanych na terytorium
Polski nie podlega tu opodatkowaniu, gdy w momencie nabycia ani spadkodawca ani nabywca nie byli polskimi
obywatelami ani nie mieli miejscastałego pobytu w Polsce
15

16. PwC
Stawki podatkowe
16
Grupa I
małżonek, zstępni, wstępni,
pasierb, zięć, synowa,
rodzeństwo, ojczym, macocha,
teściowie
Powyżej kwoty wolnej
• 3% do 10 278
• 5% do 20 556
• 7%
Grupa II
zstępni rodzeństwa, rodzeństwo
rodziców, zstępni i małżonkowie
pasierbów, małżonkowie
rodzeństwa i rodzeństwo
małżonków, małżonkowie
rodzeństwa małżonków,
małżonkowie innych zstępnych
Powyżej kwoty wolnej
• 7% do 10 278
• 9% do 20 556
• 12%
Grupa III
inni nabywcy
Powyżej kwoty wolnej
• 12% do 10 278
• 16% do 20 556
• 20%
9 637 zł dla I
grupy podatkowej
7 276 dla II grupy
podatkowej
4 902 dla III
grupy podatkowej
Kwoty
wolne

17. PwC
Zeznanie
17
Obowiązek złożenia zeznania wterminie miesiąca oddnia powstania obowiązkupodatkowego
(przy dziedziczeniu – chwila przyjęcia spadku)

18. PwC
Zwolnienie
18
Zwolnienie od
podatku
Warunek
Zgłoszenie tytułem
dziedziczenia do
US zasadniczow
terminie 6
miesięcy od dnia
uprawomocnienia
się orzeczenia
sądu
stwierdzającego
nabyciespadku
obywatel Polski lub państwa
członkowskiego UElub państw
członkowskichEFTA –stron
umowy o EOG lub osoba mająca
miejsce zamieszkania na
terytorium Polski lub ww.
państw
tzw. „grupa zerowa”:
małżonek, zstępni, wstępni,
pasierb,rodzeństwo, ojczym,
macocha

19. PwC
Ryzyka
Podwójne opodatkowanie w przypadku majątku położonego za
granicą
Podwójne opodatkowanie nabywcy majątku położonego w Polsce w
przypadku polskiego obywatela np. mieszkającego za granicą
Podwójne opodatkowanie nabywcy majątku położonego w Polsce w
przypadku obywateli innych krajów
19
Ze względu na nieliczne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie
podatku od spadków i darowizn, możliwe jest podwójne opodatkowanie tego samego nabycia, np.:
Wcześniejsza analiza polskich i zagranicznych przepisów może powyższe ryzyka
zminimalizować

20. PwC
Korzyści z przygotowania planu sukcesji majątku prywatnego
20
Realne urzeczywistnieniewoli spadkodawcy
1
Ograniczenie ryzyka wystąpienia sporów pomiędzy
spadkobiercami co do działu spadku2
Ułatwienie i przyspieszenie przejścia na spadkobiercówtytułu prawnego
do składnikówspadku3
Możliwość określenia konsekwencji podatkowych zaplanowanego
transferu i wyboru takiej formy przekazania,która będzienajbardziej
efektywnapodatkowo
4

21. PwC
Dziękujemy za uwagę
Błażej Podstawski
Adwokat
tel.: +48 (22) 746 42 57
e-mail: blazej.podstawski@pl.pwc.com
Katarzyna Rzeżnicka
Doradca podatkowy
tel.: +48 (22) 746 44 06
e-mail: katarzyna.rzeznicka@pl.pwc.com
© 2016 PricewaterhouseCoopersLegal Szurmińska-Jaworska sp.k oraz PricewaterhouseCooperssp. z o.o.
Wszelkie prawa zastrzeżone. PricewaterhouseCoopersLegal Szurmińska-Jaworska sp.k. oraz
PricewaterhouseCooperssp. z o.o. są firmami członkowskimi PricewaterhouseCoopersInternational Limited.
Nazwy "PricewaterhouseCoopers” i "PwC" odnoszą się do firm wchodzących w skład sieci
PricewaterhouseCoopersInternational Limited, z których każda stanowi odrębny i niezależny podmiot prawny.
Niniejsza prezentacjaprzygotowana przez Kancelarię PricewaterhouseCoopersLegal Szurmińska-Jaworska sp.k.
oraz dział podatkowy PricewaterhouseCooperssp. z o.o. i nie może być traktowana jako opiniaprawna. Nie
została przygotowana z myślą o tym, by jakikolwiekpodmiot podejmował na jej podstawiedecyzje, stąd dokumentu
tego nie należy traktować jako substytutu konsultacji z profesjonalnymi doradcami. W związku z powyższym
PricewaterhouseCoopersLegal Szurmińska-Jaworska sp.k. oraz PricewaterhouseCooperssp. z o.o. nie przyjmują
odpowiedzialności wobec żadnego podmiotu, który będzie wykorzystywać informacje zawarte w niniejszej analizie
ani nie udzielażadnych gwarancji odnośnie jej prawdziwości, dokładności, czy też kompletności prezentacji.